AANDEELHOUDER SPEELT BELANGRIJKE ROL IN BESTUUR

Een familiebedrijf scoort financieel beter als de familiale aandeelhouders zich als veranwoordelijke eigenaars gedragen. Dat blijkt uit recent onderzoek van de Nederlandse professor Lorraine Uhlaner. Na de rol van de raad van bestuur spitst recent onderzoek inzake governance in familiebedrijven zich toe op rol van de aandeelhouder. Baanbrekend werk werd verricht door de professor Lorraine Uhlaner van de universiteit van Nyenrode, die in Nederland de pionier in het onderzoek inzake familiebedrijven is. Uhlaner heeft vooral verantwoordelijk eigenaarschap (responsible ownership) in familiebedrijven bestudeerd. Dit soort eigenaarschap heeft een positieve invloed op alle stakeholders, zoals het familiebedrijf zelf, zijn personeel, zijn klanten, de familie en de gemeenschap.

Het is de verdienste van Uhlaner dat zij niet in theoretische beschouwingen is blijven steken, maar aan de hand van kwantitatief onderzoek heeft nagegaan welke elementen van verantwoordelijk eigenaarschap tot een betere financiële performantie van het familiebedrijf leiden. Zij somt er vier op.

In eerste instantie is het belangrijk dat de familiale aandeelhouders zich professioneel gedragen. Dit betekent dat zij de hierarchie, de bevoegdheid en het gezag van de diverse organen in het familiebedrijf respecteren. Een passieve familiale aandeelhouder mag zich bijvoorbeeld niet inlaten met het operationele management. Een professionele houding als aandeelhouder impliceert ook dat men ten aanzien van de andere aandeelhouders transparant is met betrekking tot zijn bedoelingen als aandeelhouder. Indien men bijvoorbeeld van plan is om aandelen op termijn te verkopen, dan is openheid hierover geboden. Tenslotte houdt een professionele houding in dat afspraken, bijvoorbeeld in het kader van een aandeelhoudersovereenkomst of een familiaal charter, worden nagekomen.

De financiele performantie van het familiebedrijf wordt op de tweede plaats positief beïnvloed door het feit dat de aandeelhouders er een langetermijnvisie op nahouden. Uhlaner is niet de eerste onderzoeker, die het koesteren van een langetermijnvisie boven korte termijn doelstellingen als een belangrijk competitief voordeel van het familiebedrijf beschouwt.

Een derde belangrijk element van verantwoordelijk eigenaarschap is het engaement van de aandeelhouders om samen het familiaal vermogen in stand te houden en verder uit te bouwen.

Een vierde praktijk van verantwoordelijk eigenaarschap, die tot betere financiele performantie leidt, is het uitbouwen van familiale governance. Inzonderheid de redactie van familiale charters en het houden van familieforums spelen een belanrijke rol.

In haar kwantiatief onderzoek achterhaalde Uhlaner ook welke praktijken inzake verantwoordelijk eigenaarschap, die soms in de literatuur worden aangeprezen, weinig of geen positieve invloed hebben op de financiele performantie van het familiebedrijf. In de eerste plaats is dat het emotioneel eigenaarschap, het enthousiasme om deel uit te maken van een familiale aandeelhoudersgroep. Indien aan dit gevoel geen langetermijnobjectieven of concrete doelstellingen inzake de uitbouw van het familiaal vermogen worden toegevoegd, dan brengt dit weinig zoden aan de dijk. Een beetje verrassend is dat volgens Uhlaner ook de monitoring of het toezicht houden door de aandeelhouders geen gunstige invloed heeft op de financiele performantie van het familiebedrijf. Deze vaststelling bevat het vermoeden dat het houden van toezicht door bijvoorbeeld een krachtige raad van bestuur zich meer in de sfeer van de hygiene bevindt dan in de sfeer van de waardecreatie. De raad van bestuur kan er met andere woorden voor zorgen dat het familiebedrijf niet in de afgrond terechtkomt, maar niet dat het sneller en beter de berg beklimt. Op dat vlak is Uhlaner nogal radicaal. Volgens haar bestaat de kerntaak van een verantwoordelijke eigenaar erin ruimte te geven aan een talentvol management, van binnen of van buiten de familie.