Denkrichtingen

De theorie van Frederick Taylor Scientific management.
Frederick taylor bood voor het eerst een systematische, samenhangende bedrijfskundige benadering voor de wijze waarop de productie georganiseerd zou moeten worden.
1. Een wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden en het uitvoeren van bewegingsstudies. De resultaten hiervan leiden tot standaardisatie en normalisatie van het productieproces en de hierin te gebruiken machines en materialen.
2. Een vergaande taakverdeling en training van de arbeiders waarbij elke handeling en beweging precies is voorgeschreven. Hierdoor krijgt de arbeider een hoge routine waardoor weer hogere productienormen gehaald kunnen worden.
3. Een hechte en vriendschappelijke samenwerking tussen leiding en arbeiders.
4. De bedrijfsleiders zijn verantwoordelijk voor het analyseren van en het zoeken naar werkmethoden en het scheppen van productievoorwaarden. Voorheen werd dit naar de uitvoering geschoven.
5. De juiste man op de juiste plaats door zorgvuldige selectie.
6. Het invoeren van prestatiebeloning met als doel te komen tot lagere productiekosten.

Verder stond hij een arbeidsverdeling voor van de leiding van de productieafdeling of werkplaats over acht functies, die elk door een aparte functionaris uitgevoerd moesten worden. 1. Tijd en kosten 2. Werkinstructies 3. Bewerkingen en hun volgorde 4. Werkvoorbereiding en uitgifte 5. Onderhoud 6. Kwaliteitscontrole 7. Technische leiding 8. Personeelsbeheer
Dit stelsel is bekend geworden met de naam ‘Achtbazenstelsel’

Henry Fayol en de General Management theorie
In Europa was henry fayol de eerste die een samenhangend stelsel van opvattingen ontwikkelde over de wijze waarop organisaties in hun geheel bestuurd zouden moeten worden. In dit opzicht wijkt hij af van Taylor die zijn systeem opbouwde vanuit en voor de productieafdeling. Hij onderscheidde zes onafhankelijke managementgebieden 1. Technisch 2. Commercieel 3. Financieel 4. Zelf beschermend (veiligheid van mensen en eigendommen) 5. Boekhouding 6. Besturing
De besturing is uiteraard het belangrijkste onderdeel van de functie van managers en bestaat uit 5 taken 1. Plannen of Vooruitzien 2. Organiseren 3. Bevel voeren 4. Coordineren 5. Controleren
Eenheid van commando was voor fayol het belangrijkste principe. Iedere werknemer heeft slechts 1 baas boven zich. Hiermee staat fayol dus haaks op taylor die met zijn functionele organisatie de eenheid van bevel doorbrak.

Max Weber en de theorie van de Bureaucratie
Terwijl taylor zich vooral op productiebedrijven richtte, en Fayol op management in het algemeen. Heeft Weber zich beziggehouden met overheidsorganisaties en grote bedrijven vanuit een sociologische invalshoek.
Grote organisaties hadden volgens Weber in zijn tijd de volgende kenmerken. * Een sterk doorgevoerde taakverdeling * Hierarchische bevelstructuur * Onpersoonlijke relaties tussen functionarissen (functie belangrijker dan persoon) * Werving op basis van bekwaamheden en kennis in plaats van vriendjespolitiek en kruiwagens * Bevordering en beloning op basis van objectieve criteria en procedures * Uitvoering van werkzaamheden volgens vaste routineregels * Alle gegevens zijn vastgelegd in schriftelijke stukken, zodat alles op controle mogelijk is * De macht van functionarissen, ook hogere, is aan restricties gebonden
Weber stelde dat indien een organisatie volgens de hiervoor genoemde kenmerken functioneerde, er sprake is van een ideale bureaucratie. Een organisatievorm die volgens hem het meest doelmatig is. Dit komt omdat ieder mens in een dergelijke organisatie rationeel functioneert en een radertje is in een goed geoliede machine.

Elton Mayo en de Human relationsbeweging.

Elton mayo was degene die de humon relationsbeweging zeer belangrijk achtte. Mayo constateerde na veel onderzoek dat er behoefte was naar erkenning en aandacht voor de werknemer. Als deze werknemer erkenning en aandacht kreeg voor wat hij/zei deed presteerde deze beter ten opzichte van de anderen. Met simpele koffiepauzes of het verstrekken van soep voelde de werknemer zich al gevleid en verbeterde het de werkomstandigheden en de productiviteit. Mayo bewees hiermee dat zijn theorie klopt. Naast objectieve factoren zijn ook subjectieve factoren bepalend voor het resultaat, zoals aandacht, zekerheid, het bij een groep horen en waardering. Deel uitmaken van een groep was volgens Mayo de belangrijkste. Na deze constatering kwamen er veel onderzoeken op gang. Een nieuwe vorm van management werd gepropageerd gebaseerd op de sociale verhoudingen van mensen in kleine groepen. Deze management stijl zette zich volledig af tegen de benadering van het scientific management. Die strikt rationeel was en zich slechts op de productiemedewerker als individu richtte. De beweging gaat er voornamelijk vanuit dat de gelukkige en tevreden werknemer maximaal arbeid leveren. Daarom moet de bedrijfsleiding hier zo goed mogelijk op inspelen door ze de aandacht, waardering, verantwoordelijkheid en vrijheid te geven/bieden. Het grote belang van de beweging ligt vooral in het ontdekken van het belang van menselijke factoren voor de effectiviteit.

Rensis Likert (e.a) en het Revisionisme

Het revisionisme had sterke kritiek op de Human Relations-beweging. Men zag de die als een te idealistische kijk op organisaties, die gaan lijken op een club vrienden. Anderzijds wilde men ook niet terug naar het Scientific Management. Het was dus tijd voor een synthese van beide. Warren G. Bennis benadrukte de noodzaak van een revisie van de uitgangspunten van de HR-beweging. Daardoor ontstond de term Revisionisme. Verschillende schrijvers hebben een poging ondernomen tot een overbrugging van de twee tegengestelde hoofdstromen. Likert, Herzberg, McGregor, Blake en Mouton. Deze schrijvers deden dit vanuit een geheel eigen invalshoek.

Zo was Rensis Likert de eerste die een poging deed. Hij richtte zich met name op de organisatiestructuur en communicatie. Zo ontwikkelde hij de ‘linking pin-structuur’. Daarbij ontstond de organisatie uit overlappende groepen. Waarbij de leider van de groep ook lid was van een hogere groep(linking pin) Hij dient de groep te leiden maar ook te zorgen voor de communicatie met de hogere groep.

Een andere theorie werd ontwikkeld door Frederick Herzberg. Zijn theorie was gebaseerd op de behoeftehiërarchie van de psycholoog Abraham Maslow.
Deze onderscheidt 5 verschillende niveaus van behoefte. Zodra een laag niveau is bevredigt is het streven gericht naar een hoger niveau.

Deze theorie heeft veel invloed gehad
Herzberg paste deze theorie toe op het gedrag van mensen in een organisatie. Hij zocht naar factoren van mensen in een organisatie die de motivatie versterken. Hij kwam tot de conclusie
Dat er sprake was van ‘Satisfiers’ en ‘dissatisfiers’. Satisfiers leiden tot werktevredenheid en dissatisfiers tot werkontevredenheid. Douglas McGregor ontwikkelde een boek waarin hij twee visies benaderde waarin hij de mens in de organisatie tegenover elkaar stelde. Met theorie X gaf hij aan hoe de meeste organisaties in die tijd functioneerden –doet sterk denken aan Scientific Management-. Met theorie Y gaf hij zijn eigen visie op hoe mensen in een organisatie moeten samenwerken. X-Y-Theorie wilt iets zeggen over mensbeelden en niet over organisatiebeelden

Kenneth Boulding en de Systeembenadering. (1950)

Enkele revisionisten waaronder Kenneth Boulding ontwikkelde een theorie waarbij organisaties worden gezien als een systeem. Dat wil zeggen dat alle activiteiten in dit systeem nauw met elkaar verbonden moeten zijn. Een ander belangrijk element uit de systeembenadering is dat de organisatie in wisselwerking staan met de buitenwereld.

De stysteembenadering stekt dat het management organisatieproblemen integraal dient aan te pakken. Dat wil zeggen dat de systeembenadering er voor zorgt dat er niet wordt gekeken naar de belangen van een enkel organisatiedeel.

Paul Lawrence en Jay Lorsch en de Contingentiebenadering (1965)
Het begrip ‘Contingentie’ dat door hun werd geïntroduceerd betekent
-bepaaldheid door situatie-. Volgens de Contingentiebenadering hangt de keuze van bepaalde managementtechnieken –die voortkomen uit organisatiekundige theorie- sterk af van de omstandigheden waarin een situatie zich bevindt. Bepaalde technieken kunnen in sommige situaties zeer succesvol zijn terwijl ze in andere situaties volkomen falen. Het is de kunst om te ontdekken welke techniek het beste in een bepaalde situatie kan worden toegepast.

Een belangrijk element van de contingentiebenadering is de relatie van een bedrijf met haar omgeving. Organisaties dienen zich te richtten op haar omgeving. De contingentiebenadering daagt het management voortdurend uit om de omgevingsrelaties van de organisatie te erkennen en per situatie te zoeken naar de best passende keuzes van techniek.

Kort samengevat was Frederick Taylor degene die als eerst met een denkrichting van een organisatie begon namelijk Scientific Management.