Γενικές επισημάνσεις

-- Ο χρόνος ενημέρωσής τους είναι πρωτογενής και κατά κανόνα άμεσος, γιατί ουσιαστικά χρησιμοποιούνται σαν βιβλία καταχώρησης γεγονότων που συνδέονται με συναλλαγές (π.χ. είσοδος αυτοκινήτου, άφιξη πελάτη, εγγραφή μαθητή κ.λπ.).
--Η εκτύπωσή τους, όταν τηρούνται μηχανογραφικά, δεν επιτρέπεται να γίνεται σε Mεταγενέστερο χρόνο από τον χρόνο ενημέρωσης, με εξαίρεση τα βιβλία που ενημερώνονται βάσει εκδιδόμενων παραστατικών, όπως είναι το βιβλίο αποθήκευσης, το βιβλίο προσωρινής εναπόθεσης και το βιβλίο κίνησης οχημάτων, τα οποία εκτυπώνονται μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα εκείνου που αφορούν οι πράξεις (άρθρο 24 παράγραφος 6 του ΚΒΣ).
--Σε περίπτωση μηχανογραφικής τήρησής τους, επιτρέπεται να αναγράφεται χειρόγραφα σε αυτά ο α/α καθώς και η αξία του σχετικού στοιχείου.
--Οι υπόχρεοι επιτηδευματίες εφόσον παρέχουν υπηρεσίες εκδίδουν για τις συναλλαγές που έχουν καταχωρηθεί σε αυτά, απόδειξη παροχής υπηρεσιών (ΑΠΥ) τόσο σε επιτηδευματίες όσο και σε ιδιώτες (άρθρο 13 παράγραφος 2 του ΚΒΣ).
--Όσοι τηρούν πρόσθετα βιβλία του άρθρου 10 παράγραφος 5 του ΚΒΣ, απαλλάσσονται της θεώρησης μόνον των φορολογικών στοιχείων αξίας του ΚΒΣ, στα οποία απεικονίζονται συναλλαγές που καταχωρούνται στα τηρούμενα πρόσθετα βιβλία και με την προϋπόθεση ότι σ' αυτά αναγράφεται η αξία και ο αύξων αριθμός του εκδοθέντος φορολογικού στοιχείου, μέχρι το τέλος της επόμενης μέρας από την έκδοσή του. (σχετ. η Α.Υ.Ο.Ο. ΠΟΛ.1083/2.6.2003).
--Επίσης, όταν η αμοιβή δεν υπόκειται σε Φ.Π.Α. (π.χ. φροντιστήρια -εκπαιδευτήρια κ.λπ.), έχει γίνει δεκτό να αναγράφεται στα πρόσθετα βιβλία μόνο ο α/α του φορολογικού στοιχείου (ΑΠΥ), όχι όμως και το ποσό (σχετ.ΠΟΛ.1137/7.4.2000).
--Όσοι τηρούν πρόσθετα βιβλία που ορίζονται από τις διατάξεις του άρθρου 10 παράγραφος 5 του ΚΒΣ και από σχετικές αποφάσεις, απαλλάσσονται από την υποχρεωτική χρήση Ε.Α.Φ.Δ.Σ.Σ. (σχετ.Α.Υ.Ο.Ο. ΠΟΛ.1284/2002).

Σημειώνεται:

1. Από την 01/01/2003 με τον ν.3052/2002, καταργήθηκε η τήρηση των πρόσθετων βιβλίων που τηρούσαν
- τα εκκοκκιστήρια (βιβλίο πρέσας),
- οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις και
- το πρόσθετο βιβλίο εισόδου - εξόδου ασθενών των κλινικών ενσωματώθηκε στο βιβλίο ασθενών.

2. Από την 22/12/2006 με το νόμο 3522/2006:
--καταργήθηκε η τήρηση του βιβλίου συνδρομητών και του βιβλίου παραγγελιών προκατασκευασμένων οικιών ή άλλων προκατασκευασμένων κτισμάτων,
--διαχωρίστηκε το βιβλίο εισερχομένων που τηρείται από συνεργεία και λοιπές συναφείς επιχειρήσεις και από τους πωλητές μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, σε βιβλίο εισερχομένων οχημάτων και σε βιβλίο μεταχειρισμένων αγαθών,
--επήλθαν μεταβολές ως προς το βιβλίο μεριδολογίου γιατρών και ως προς το βιβλίο επίσκεψης ασθενών που τηρούν τα διαγνωστικά κέντρα,
--επεκτάθηκε η τήρηση του βιβλίου ποσοτικής παραλαβής και για άλλες περιπτώσεις (πάγια, φύλαξη, διαμεσολάβηση, αποθήκευση κ.λπ.).

3. Από την 01/03/2007 με το ν.3522/2006, προστέθηκε το βιβλίο εκπαιδευομένων οδηγών και για τους εκπαιδευτές μοτοποδηλάτων και μοτοσικλετών.

4. Από την 22/12/2006, με τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 30 του ν.3522/2006, παρέχεται η δυνατότητα μετά από γνωστοποίηση στον αρμόδιο προϊστάμενο Δ.Ο.Υ. τήρησης ιδιαίτερης σειράς για ορισμένα πρόσθετα βιβλία της παραγράφου 5 του άρθρου 10 του ΚΒΣ, όταν παρέχονται διαρκείς υπηρεσίες, με την προϋπόθεση ότι τα βιβλία θα θεωρούνται με την ένδειξη «Διαρκής παροχή υπηρεσίας».

Τα πρόσθετα βιβλία για τα οποία μπορεί να τηρηθεί ιδιαίτερη σειρά για τη διαρκή παροχή υπηρεσίας με βάση τις ισχύουσες διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 10 του ΚΒΣ είναι:

- το βιβλίο πελατών της περίπτωσης ε' που τηρείται από τα κέντρα αισθητικήςκ.λ.π.
- το βιβλίο πελατών της περίπτωσης ιδ' που τηρείται από τους φυσιοθεραπευτές και τους ασκούντες παραϊατρικά επαγγέλματα
- το βιβλίο στάθμευσης της περίπτωσης ιστ' που τηρείται από τον εκμεταλλευτή χώρου στάθμευσης ή φύλαξης σκαφών θαλάσσης
- το βιβλίο στάθμευσης της περίπτωσης θ' που τηρείται από τον εκμεταλλευτή χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων.

Αυτονόητο είναι ότι τα στοιχεία μπορεί να εκδίδονται σε περισσότερες σειρές για κάθε είδος στοιχείου εφόσον πέραν του διακριτικού της σειράς έχουν ιδιαίτερη ενιαία αρίθμηση, σύμφωνα με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παρ. 6 του άρθρου 18 του ΚΒΣ (σχετ. εγκ.ΠΟΛ.1024/15.2.2007, παρ.30.6).

2. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Σκοπός της καθιέρωσης υποχρέωσης τήρησης πρόσθετων βιβλίων για ορισμένες δραστηριότητες, είναι η παροχή κυρίως στον προληπτικό έλεγχο δυνατότητας άμεσου

ελέγχου της εμφάνισης συναλλαγών της επιχείρησης ή του επιτηδευματία και κατ'επέκταση της έκδοσης των αντίστοιχων στοιχείων εσόδων.
Ο έλεγχος των βιβλίων αυτών είναι απλός και συνίσταται κατά βάση:

α. Στην πιστοποίηση της ακριβούς καταγραφής σ' αυτό συναλλαγών ή άλλων γεγονότων που σχετίζονται με τα έσοδα της επιχείρησης
β. Στη διαπίστωση έκδοσης αντίστοιχων στοιχείων εσόδων για όλες τις εγγραφές που έγιναν στα πρόσθετα βιβλία.
Αυτονόητο είναι ότι, βασικό μέλημα του ελέγχου είναι περαιτέρω η εξακρίβωση της ακρίβειας των εγγραφών και κυρίως σε ότι αφορά τις εμφανιζόμενες αμοιβές, αφού είναι γνωστό ότι σε αρκετές περιπτώσεις γίνονται εγγραφές στα πρόσθετα βιβλία, αλλά στη συνέχεια εκδίδονται υποτιμολογημένα (ανακριβή) στοιχεία (ΑΠΥ) ή δεν εκδίδονται καθόλου στοιχεία για μερικές εγγραφές.