Ang salitang "Diaspora" ay salitang nag-uugnay sa mga sinaunang Griyego na nagsisikap na sakupin at manirahan sa mga lupain sa labas ng bansang Griyego upang matugunan nang kanilang suliranin sa lumalaking populasyon nuong ikaapat na siglo bago ipanganak si Kristo.
Sa pamamagitan ng Lumang Tipan na isinalin sa Griyego, nagkaruon ng pagbabago ang orihinal na konsepto ng "Diaspora" na tumalakay sa mga mamamayang Hudyo (Jews) na ipinatapon ng mga Babilonyan mula sa Hudea at ng Romano Imperyo mula Herusalem.
Ang pangkaraniwang salitang na "Diaspora" ay tumutukoy sa lupon ng mga tao o etnikong populasyon na pinilit or hinimok na iwan ang kanyang tradisyunal na ethinkong tahanan at mamuhay at manirahan sa ibang komunidad. Makalipas ang maraming siglo matapos maglaho ang kaharian ng mga sinaunang Griyego, ang kasaysayan ng ating daigdig ang nagsilbing isang buhay na saksi sa pangkasalukuyang konteksto ng mga pangdaigdigang diaspora na nag-ugat mula sa pagpapatapon, pagpapa-alipin, kapootang panlahi, digmaan at iba pang di mapagkaunawaan ng mga tao, o dahil sa mga natural na kalamidad o kalunos lunos na sitwasyong pang ekonomiya sa Bayang Sinilangan.
Ang diaspora ay isang kaganapan kung saan may malaking pagkilos ng mga tao na lumilikas at naghahanap ng kaligtasan mula sa isang magulong kondisyon.
Ito ang simula ng kwento sa paglalakbay ng Lahing Kayumangi.

Ang diaspora ay unang ginamit para bigyang pangalan ang mga taong inilipat ng tahanan dahil sa digmaan pero ngayon ang kahulugan ng diaspora ay nagbago na. Ito ay ang pangingibang bansa ng mga mamamayan ng isang bansa,partikular ang mga Pilipino, para makahanap ng mas mabuting kabuhayan.
Tulad na lang ng nanay ng batang umaawit sa kanta, ang kanyang ina ay dating guro sa eskuwelahan ngunit kinailangan niyang pumunta sa ibang bansa at maging katulong dahil sa totoo lang, mas mataas pa ang suweldo ng mga DH o Domestic Helper kumpara sa mga Local teachers.
Ngunit bagamat ang lahat ng bagay na ito ay totoo meron din namang positibong epekto ang mga ito. Isa na rito ang pagpasok ng dolyar sa pamamagitan ng remittance ng mga nasa ibang bansa. Bahagyang tumataas ang ekonomiya ng ating bansa dahil sa pagpasok ng pera mula sa ibang bansa. Pangalawa ay naipapakita ng mga Pilipino ang kakayahan ng ating lahi sa pamamagitan ng pagtatrabaho ng maayos at pagpapakita ng talento, tulad nila Leah Salonga. Unti-unting nakikilala ang mga Pilipino sa buong mundo dahil sa pagtatrabaho nila sa labas ng bansa. Napapatunayan nilang magaling din ang mga Pilipino at hindi lamang mga taong walang alam.

Mahirap nang pigilan ang pag-alis ng mg Pilipino, hanggat bagsak ang ekonomiya ng ating bansa ay patuloy silang maghahanap ng mabuting kabuhayan sa ibang bansa. Mahirap magbigay ng kunkretong ideya o halimbawa ng kung anong magagawa natin para ito ay matigil dahil sa takbo ng mga pangyayari dito sa ating bansa ay mukhang malabo pa ang pag-angat ng ekonomiya. Siguro sa malakihang pagkilos, dapat ay simulan muna nating tigilan ang mga pampulitikong away, dahil dito ay lalong bumababa ang halaga ng piso at bumabagsak ang ekonomiya. Dapat ay pigilan na ang korupsyon para mabigyan ng sapat na budyet ang bawat departamento, lalo na ang departamento ng edukasyon, para hindi na aalis ang mga guro. Masyadong mahirap at malaki ang pagkilos na kakailanganin para ito ay matupad pero ito lang ang nakikita kong paraaan para naman mapagaan ng kahit kaunti ang ating krisis sa ekonomiya.

Dapat rin ay mamayani sa bawat Pilipino ang nasyonalismo at patriotismo. Alam kong mahirap ito pero kung tunay na mahal mo ang iyong bayan at ipinagmamalaki mong ikaw ay Pilipino madali na ito. Dapat ay bata pa lang ay tinuturo na ang bagay na ito, isang bagay na ginawa ng aking magulang (isa pa, pangalan ko pa lang hindi pa ba halata na sila ay makbayan at may sense of nationalism and patriotism?). Kaya ni minsan ay hindi sumagi sa isip ko na mangibang bansa. Dapat rin ituro sa mga bata ang kahalagahan ng pagsisilbi sa sariling bayan. Ipakita sa kanila na kahit hindi sila kumikita ng malaki ang mahalaga ay nakakatulong sila sa bayan. Ituro rin sa kanila ang ‘pamamaluktot sa maliit na kumot’, ang magtiis at magsakipisyo ng kaunti para sa ika-uunlad ngbansa.Alam kong mahirap ang mga minungkahi ko ngunit ito na ang pinakamaliit na bagay na magagawa natin para mabawasan ang pag-alis ng mg Pilipino. Para hindi na muling aawit ang bata, para hindi na rin umayon ang kanta sa kasalukuyang panahon, para mawala na ang Diaspora, ang pambansang trahedya.
Sinabi natin ang SITWASYON o KALAGAYAN ng mga kasulatan noong panahon ni Hesus. Una, sinabi natin na WALA PANG BIBLIYA noon.
Inilahad din natin na WALA rin noong OPISYAL na LISTAHAN ng mga tinatanggap o kinikilalang mga aklat.
Ang mga Kasulatan ay hiwa-hiwalay at nasusulat sa mga "scroll" o "kalatas."
Hindi lang ang mga Kasulatan ang hiwa-hiwalay noon. HIWA-HIWALAY rin ang mga Hudyo. Ang mga Hudyo sa labas ng Herusalem at Israel ay naroon sa tinawag na DIASPORA na ang ibig sabihin ay PINAGKALATAN dahil dito "ikinalat" ang mga Hudyo.

Ang ginamit na salita noon sa mga DIASPORA ay GRIEGO. Dahil dito dumating ang panahon na MAS MARAMI nang Hudyo ang HINDI na MARUNONG ng Hebreo.

Para mabasa pa rin nila ang mga Kasulatan, ISINALIN sa GRIEGO ang mga Kasulatan na nasa Hebreo.
Ang SALIN na ito ay TINAWAG na "SEPTUAGINT," o "SETENTA" dahil 70 dalubhasa ang nagsalin nito mula sa Hebreo. Nagkaroon ng DALAWANG VERSION ng Kasulatan: ang nasusulat sa HEBREO at ang nasusulat sa GRIEGO. Si Hesus at ang mga unang Kristiyano ay pamilyar sa Kasulatan sa Hebreo at sa Griego. Pero dahil karamihan ng mga naunang Kristiyano ay mula sa mga DIASPORA, GRIEGO ang ginamit ng mga Apostol sa pagpapahayag "sa SULAT man o sa SALITA."

At dahil Griego ang gamit sa pagpapahayag ng Ebanghelyo, ang ginamit na Kasulatan ng mga unang Kristiyano ay ang SEPTUAGINT. Sa madaling salita, ang SEPTUAGINT ang KABUOHAN ng Kasulatan na TINANGGAP at GINAMIT ng mga unang Kristiyano. Paglaon, ito ang naging batayan ng OLD TESTAMENT. Nagalit ang mga Hudyo dahil ginagamit ng mga tagasunod ni Hesus ang kanilang mga aklat. Kaya noong 100 A.D. sa lungsod ng JAMNIA ay nagdeklara ang mga Hudyo ng mga aklat na PARA LANG SA MGA HUDYO.

ITINAKWIL ng mga Hudyo ang SEPTUAGINT na KINILALA naman ng mga Kristiyano bilang GALING SA DIYOS. Nagkaroon ng dalawang set ng KASULATAN: ang TANAK ng mga Hudyo at ang SEPTUAGINT ng mga Kristiyano. Ang iniwan kong tanong kahapon ay "Ano ang kahalagahan ng dalawang ‘version’" ng Kasulatang ito?Hetoangsagot.

Ang SEPTUAGINT ay may 46 Kasulatan. Samantala, ang aklat ng mga Hudyo ay mayroon lamang 39 aklat (Ito ay ayon na sa pagkakahati-hati ng mga Protestante). Ibig lang sabihin nito ay MAS MARAMING aklat at kasulatan ang mga Kristiyano kaysa mga Hudyo. Nang lumaganap ang Kristiyanismo, lumaganap din ang paggamit sa SEPTUAGINT at SA LOOB ng 1,400 hanggang 1,500 taon ay KINILALA ng LAHAT ng Kristiyano ang mga laman ng SEPTUAGINT.
Patunay na MAS KINILALA ng Panginoong Hesus at ng mga Apostol ang SEPTUAGINT ay ITO ANG GINAMIT nila nang mag-quote sila mula sa Lumang Tipan.
Sa lahat-lahat, higit sa 300 quotations ang KINUHA ni Hesus at ng mga Apostol MULA SA SEPTUAGINT. Uulitin ko lang, sa SEPTUAGINT sila KUMUHA ng talata at HINDI sa HEBREO.

Ito ay TANDA na KINILALA ni Hesus at ng mga Apostol na GALING sa Diyos ang SEPTUAGINT.
Dahil nga si Hesus at ang mga Apostol na ang KUMILALA sa SEPTUAGINT ay KINILALA na ito ng IGLESIA na ITINATAG ni Kristo.

Ang SEPTUAGINT ang tinutukoy ni Pablo sa 2 Timothy 3:16 na "Ang LAHAT ng KASULATAN ay HININGAHAN ng Diyos at kapakipakinabang sa pagtuturo, pagsansala, pagtutuwid at pagsasanay sa katuwiran."

Kaya mula pa noong panahon ni Kristo at ng mga Apostol ay 45 na ang kasama sa Kasulatan na kinikilala natin ngayon bilang "Old Testament." Sa loob ng 1,400 hanggang 1,500 taon ay ito ang kinilalang Old Testament ng mga KRISTIYANO. Pero nang LUMITAW ang mga mangangaral na Protestante ay BINAWASAN nila ang Bibliya. Ang sinunod nila ay ang VERSION ng mga Hudyo.
Kung paanong ITINAKWIL ng mga HUDYO ang mga Kasulatan na KINILALA nina Hesus at ng mga Apostol, ay GANOON DIN ito ITINAKWIL ng mga PROTESTANTE.
Ngayon nga ay MARAMI na ang SUMUNOD sa PAGTAKWIL sa mga Kasulatan na TINANGGAP ni Hesus at ng IGLESIA NA ITINATAG Niya. Kaya ISA NA NAMAN ITONG TANDA kung kayo ay NASA IGLESIANG ITINATAG ni Kristo. Pero in fairness, MARAMI ang HINDI ALAM na ganito ang mga pangyayari. NALINLANG lang sila. Sila ay PINAPANIWALA na may DAGDAG ang Bibliya ng mga Katoliko. Ang hindi nila alam ay may BAWAS ang Bibliya nila. Kaya kung KULANG ang Bibliyang gamit ninyo sa ngayon ay mag-isip kayo. Tanda ‘yan na MALI ang TINANGGAP ninyong Bibliya. the year the dictator Marcos declared martial law.
A scattering of Filipinos had already migrated to the US prior to this time — mostly in Hawaii and California — many of whom were relatives of sugarcane field workers recruited from the Ilocos regions in the early 1900s or US military predominantly navy personnel who had become naturalized US citizens. Filipina nurses and doctors were also coming in significant numbers in the late 1960s on Exchange Visitors visas but not as immigrants. Most of them stayed and eventually became permanent residents or US citizens.
In some Middle East countries, Hong Kong and other Asian countries, Filipinos were already working, mostly as domestic workers or musicians even before the martial law years.
But it was when martial law was declared in 1972 and the years after when mass migration of Filipinos to different parts of the world took a quantum leap. This phenomenon continues on today.
In Rome, Paris, Tokyo, Singapore, Bahrain, Dubai, Hong Kong, and other cities in the U.S., Canada, Europe, the Middle East and Asia — we find communities of thousands of Filipinos.
Like the Jews, we are now practically in every corner of the world managing not only to survive but even becoming successful in various professions and businesses — especially for those who went to the U.S.
And like the Jews, we bring with us our culture, our values, our religion, our food and whatever else that makes us uniquely Filipino — enriching and influencing the general society at large where we have embedded ourselves. In my beloved San Francisco, Los Angeles, Sacramento, New York, Chicago and other US cities, many non-Filipinos are as familiar with lumpia and adobo as they are with pizza and tacos.
Many have intermarried with non-Filipinos. My daughter is married to a Jewish American who has a mixture of Russian, Lithuanian blood in him. My first grandson who will come into the world this November will be a mixture of his father’s blood plus French and Ilongga (from my wife) and Chinese, Spanish, Ilocano (from me). If not for the Filipino diaspora, of which I am a part, his existence would not be.
For many Filipinos, bound by blood, culture and origins, even if they live in other lands, their concern for the well being of their brother and sister Filipinos in the homeland and around the globe continue. They are continuously involved in the sacred effort to create a better Philippines and for all Filipinos wherever they may be. Like the global community of Jews, who are influential on Jewish concerns anywhere in the world, I have no doubt that the global community of Filipinos will also be very influential re Filipino concerns in the future.
Some overseas Filipinos, because of their global experience of living, working and interacting with non-Filipinos – have also come to realize that their concern for others should not be limited and restricted by tribal, geo-political, racial or national boundaries – that they should not limit their concerns to Filipinos only – but include all human beings as we are all part of one human family. Such individuals have become true global citizens when they have arrived at this profound realization.
From September 27-29, 2011, for the first time in the history of the Philippines, a global conference will be held at the Philippine International Convention Center in Manila where overseas Filipinos from all over the world will meet and confer on issues relevant to Filipinos all over the world including those in the Philippines. The title of the conference: ” Diaspora Development: A Global Summit of Filipinos in the Diaspora”.

Midya at Wika

Gaano nakaapekto ang namamayaning tradisyon ng paggamit ng Ingles sa print media sa pagkakatali ng paggamit ng Filipino satabloid?
Mahalaga ang epektibong paggamit ng sariling wika sa midya para sa pambansang pagkakaisa at pagbubuo ng pambansang kamalayan. Dahil ang peryodismo sa wikang Filipino ay mas naiuugnay sa tinatawag na “yellow journalism” na makikita sa mga tabloid at ilang programa sa telebisyon, napapababa nito ang pangkalahatang pagtingin sa pambansang wika. Kung iuugnay ito sa polisiya ng pamahalaan (at ilang eskuwelahan) na bigyang prayoridad ang Ingles sa halip na Filipino, hindi na nakakagulat ang pagkakaroon ng mentalidad ng maraming Pilipino, lalo na ang mga nasa kapangyarihan, na mas mainam na matutuhan ang Ingles kaysa Filipino.
Ano ang bentahe at disbentahe ng paggamit ng Filipino sa print at sa kabuuan ng midya?
Kung gagamitin ang sariling wika, mas maiintindihan ng maraming Pilipino ang mensaheng nais ihatid. Makakatulong din ito sa pagbubuo ng pambansang identidad.
Masasabing disbentahe ang paggamit ng sariling wika sa mga dayuhang nais maintindihan ang ating midya. Pero pundamental na usapin kung para kanino ba ang midya ng Pilipinas. Mainam ngang maintindihan tayo ng lahat (Pilipino’t dayuhan) pero kailangang magbigay tayo ng kaukulang prayoridad sa sariling kababayan. Maaaring magkaroon ng kompromisong may ilang seksyon/programa sa midya na gumagamit ng wikang Ingles, pero dapat na nakakapangibabaw ang wikang Filipino.
Nagsagawa kayo ng isang pag-aaral na nangailangan ng pagmo-monitor ng mga newscast sa telebisyon sa isang takdang panahon (eleksiyon, kung di ako nagkakamali). Sa mga programang ito, gaano kasinsin ang paggamit ng Pilipino?
Sa dalawang pag-aaral tungkol sa pagkober ng midya sa eleksiyon noong 2004 at 2007 na kung saan naging bahagi ako, kapansin-pansin ang paggamit ng wikang Filipino sa primetime TV news. Nakatulong ang paggamit ng sariling wika sa pagpapakalat ng impormasyon sa mamamayan. Pero may ilang kahinaan sa pagbibigay ng konteksto at pagpapalalim ng pagsusuri sa mga isyu. Hindi rin masyadong natalakay ang mga plataporma dahil mas binigyang-pansin ang mga personalidad at karakter ng mga kandidato. Sa pangkalahatan, ang paggamit ng wikang Filipino sa midya noong panahong iyon ay kumikiling sa sensasyonal, tsismis attrivia.
Sa print media, ano ang mga obserbasyon ninyo sa paggamit ng wika ng mga mamamahayag sa Filipino?
Mas nagagamit ang wikang Filipino sa mga tabloid na may oryentasyong magbalita lang ng mga tungkol sa krimen, tsismis attrivia. Ang “yellow journalism” na ito ay naipapakalat sa mas maraming Pilipino dahil sa paggamit ng sariling wika, bukod pa sa murang halaga ng isang isyu ng tabloid.
Pero dahil sa mga tabloid na ito, ang opinyong pampubliko tungkol sa peryodismo sa wikang Filipino ay mas naiuugnay lang sa “yellow journalism.” Nakakalungkot na hindi nakikita ang potensyal ng sariling wika sa pagpapataas ng panlipunang diskurso.
Anu-ano ang mga problemang kailangang tugunan, kung pagsusulat sa Filipino ang pag-uusapan?
Pangunahing salik ang oportunidad na maaaring ibigay sa mga peryodistang nais gumamit ng wikang Filipino. Kumpara sa maraming broadsheet at magasing nakasulat sa wikang Ingles, halimbawa, limitado lang kasi ang maaaring pagsulatan sa wikang Filipino. At bagama’t maraming programa sa radyo’t telebisyon na gumagamit ng wikang Filipino, kailangan ding suriin kung paano ginagamit ang sariling wika sa diskusyon ng mga isyu. Kung nagiging mababaw lang, halimbawa, ang pagsusuri at mas binibigyang-pansin ang tsismis at trivia, hindi nakakatulong ang mga programang ito sa pagpapayaman ng sariling wika.
Gaano kalaki ang maitutulong ng isang stylebook para matugunan ang mga suliraning ito?
May malaking maitutulong ang isang stylebook pero mas mahalaga ang oryentasyon ng mismong organisasyong pang-midya. Kung may problema sa huli, magiging bale-wala ang anumang stylebook dahil mapapatibay lang nito ang isang mali.
Sa inyong tingin, gaano kahalaga ang papel ng pagpapalaganap ng masinsing paggamit ng wikang Filipino sa pagbaka sa pamamayani ng paggamit ng Ingles sa print media?
Marami nang pagtatangka noong magkaroon ng broadsheet sa wikang Filipino pero hindi ito nagtatagumpay. Maraming dahilan kung bakit mahirap magkaroon ng isang broadsheet sa wikang Filipino. Una, ang halaga ng broadsheet ay para lang sa mga nasa gitna’t nakatataas na uring mas pamilyar sa wikang Ingles dahil sa klase ng sistema ng edukasyong mayroon ang Pilipinas. Ikalawa, walang lakas ng loob ang mga kapitalistang gumamit ng wikang Filipino dahil hindi ito ang “pormula” para kumita nang malaki saprint media. Ikatlo (at may kaugnayan ito sa ikalawang punto), hindi naman tinitingnan ng mga may-ari ang organisasyong pang-midya bilang instrumento ng pagmumulat kaya wala sa konsepto nila ang papel ng Filipino sa panlipunang diskurso.
Ang stylebook ay para sa Pinoy Weekly. Ano-ano ang mga bagay na maaaring idagdag sa gabay sa istilo bukod sa mga batayang patakaran (hal. sa grammar, ispeling, tambilang, pagbabantas) upang maipakita ang karakter nito at ideal na isinusulong nito?
Kailangang mapatingkad ang kaibahan ng Pinoy Weekly sa iba pangtabloid o organisasyong pang-midya. Para sa mga may-ari ng midya o patnugot na nais gumamit ng wikang Filipino, kailangang malinaw kung bakit nararapat na gawing modelo ang Pinoy Weekly sa pagsusulong ng makabuluhang peryodismo.

Bagaman, makikita pa rin natin dito ang dalawang malaking papel ng mass media: Gatekeepers at Agenda Setters. Ang una ay tumutukoy sa terminong sosyolohikal na binuo ni Kurt Lewin (1974). Inilarawan niya ang media na may kakayahang kontrolin ang anumang impormasyon nais iparating sa mga tao. Dito, ang media ay nagsisilbing checkpoints na nagsasala ng mga impormasyon bago pa man ito tuluyang maipaabot sa mga tao. Sa kabilang dako, ang agenda-settingnaman ay tumutukoy sa gawi ng media at kakayahan nitong magtakda kung alin isyu ang nararapat na pag-usapan. Nagsisilbi silang tagapag-organisa ng mga paksang usapin na kakagatin ng higit na malaking bilang ng mga tao. Tinukoy naman nina Wilson & Wilson (2001) na ang konsepto ng agenda setting ay walang pinagkaiba sa talaan, plano, balangkas at iba pang kahalintulad na nagbibigay-pansin sa mga bagay na nararapat isaalang-alang.
Sinuportahan ito ng isang pag-aaral ng Veronis Suhler Stevenson Communications Industry Forecast (2003-2007), sa loob ng isang taon, apatnapu’t dalawang porsyento (42%) ang inilalaang oras ng tao gamit ang maraming uri ng midya. Dalawampu’t limang porsyento (25%) naman sa hindi paggamit nito, at ang natitirang tatlumpu’t tatlong porsyento (33%) ay nakalaan sa pagtulog ng tao.
Ngayong malinaw na ang konsepto ng mass media, titingnan naman natin ang kaugnayan nito sa kulturang popular na mayroon tayo. Ang pop culture o tinatawag ding popular culture ay maaaring bigyang kahulugan bilang panlahat na kultura ng isang lipunan. Dahil ito ay tinatanaw sa pangkalahatang aspekto, si Ray Browne na isang iskolar ng kulturang popular ay nagsabing ito ay kinapapalooban ng saloobin, gawi, at kilos; kung paano at bakit natin isinasagawa ang isang bagay; ang mga pagkain at damit na ating isinusuot; ang mga estruktura, kalye at lugar na ating pinupuntahan; entertainment at isports; politika at relihiyon; o alinmang sitwasyon na humuhubog at nagkokontrol sa atin.
Ang lahat ng nabanggit ay isandaang porsyentong naibibigay sa atin ng mass media. Kung kaya, mapapansin na unti-unting napaliliit nito ang daigdig dahil sa pagkakaroon ng bertikalisasyon-nagsisilbing tagapagpatupad ang media at sinusunod naman ito ng nakararami. Sa pangyayaring ito nagaganap ang konsepto ng cultural imperialism o imperyalismong kultural. Ito ang unti-unting pagkawala ng mga paniniwala ng isang lipunan dahil sa pagbulusok ng mga bagong pandaigdigang kultura.
Gayon pa man, hindi maiwawaksi sa usapin ng kultura ang wika. Nagsisilbi kasi itong pangunahing instrumento ng lipunan tungo sa mobilisasyon ng mga impormasyon. Bilang instrumento, maaaring matamo sa pamamagitan nito ang mga instrumental at sentimental na pangangailangan ng tao. Ang wika ay behikulo para makisangkot at makibahagi ang tao sa mga gawain ng lipunan upang matamo ang mga pangangailangang ito. Samakatwid, nagpapatunay lamang na napakahalaga ng papel na ginagampanan ng wika sa pang-araw-araw na buhay ng tao. Gamit ang wika, nagagawa ng tao na matugunan ang kanyang mga pangangailangan maging ito man ay pansosyal o pampersonal. Nagiging instrumento ang wika upang makisangkot ang tao sa mga nangyayari sa kanyang paligid. Dahil dito, mahalaga para sa isang tao na maging maalam siya sa kanyang wikang ginagamit upang ito ay magamit niya sa paraang tiyak at planado.
Politika at Midya
Maraming pangako ang mga kandidato kapalit ng ating boto. Lahat ng gusto nating marinig, asahang sasabihin nila.- elemento: paggamit ng wikang Filipino (o pinaghalong Filipino at Ingles); simple’t maikling pananalita o panulat; direkta-sa-puntong mensahe; at may “kiliti” sa bandang huli (e.g., sa pamamagitan ng internal na ritmo [internal rhythm] o paglalaro ng mga salita [wordplay]).
Malinaw na nakapagpanalo sa ilang kandidato para senador ang mga katagang ito: “Gusto ko, happy ka!” (Juan Ponce Enrile) at “Pag bad ka, lagot ka!” (Joker Arroyo). Sa pamamagitan ng mga ito, natandaan ng mga botante kung ano ang kanilang diumanong paninindigan sa ilang isyung kinakaharap ng bayan.
Dahil sa limitadong salitang dapat gamitin, malinaw na may politika sa likod ng retorika. Hindi maaaring magkaroon ng komprehensibong diskurso at kailangang tutukan lang ang ilang partikular na usapin. Halimbawa, kung nais ng isang kandidato na tutukan ang pangako ng pagbibigay ng trabaho, hanggang doon lang ang kanyang retorika sa panahon ng kampanya. Kung ang pagtutuunan ng pansin ay ang pabahay para sa mahihirap, hindi na masyadong babanggitin ang iba pang isyu tulad ng pagpapaunlad ng agrikultura (maliban na lang kung tatanungin siya tungkol dito).
Para sa mga kandidato’t mga diumanong ekspertong tagapayo nila, hindi praktikal ang komprehensibong pagtalakay sa mga isyung kinakaharap ng lipunan dahil malamang na hindi ito matatandaan ng publiko. Simple lang ang kanilang argumento: Hindi raw interesado ang mga botante sa mahabang paliwanag kahit sa paraang naiintindihan nila. Sa madaling salita, ang mahaba para sa kanila ay mahirap matandaan samantalang ang maikling may “kiliti” ay kinagigiliwan.
Sa dinami-rami nga naman ng mga kalaban sa puwesto, paano aangat sa mga katunggali ang isang kandidato? Marami ngayon sa mga kandidato ang nagkukunwaring artista – sumasayaw, kumakanta, nagpapatawa. Nagkakaroon ito ng implikasyon sa kabuuang kampanya, bukod pa sa ginagamit na retorika.
Walang lugar ang komplikado’t mahabang diskurso sa isang kampanyang may layuning pagaanin ang mga usapin. Sa konteksto ng pagbibigay-aliw, ang mababaw na diskusyon ay kinakailangan, bukod pa sa pagpili ng mga isyung papanigan ng karamihan. Sino nga ba naman ang kokontra, halimbawa, sa scholarship para sa kabataan? Hindi ba’t magandang imahe ang paghalik sa isang bata at ang nakangiting pagbibitiw ng pangakong pag-aaralin ng isang kandidato ang lahat ng mahihirap?
Pero ang tanong: Nasaan ang pagpapalalim sa mga isyu? Hindi natin aasahan ang mga tradisyonal na kandidatong suriin ang kalagayan sa agrikultura sa konteksto ng tunay na repormang agraryo. Wala tayong maririnig mula sa kanila hinggil sa pangangailangang ibasura ang Visiting Forces Agreement (VFA) na panawagan ng ilang organisadong grupo bunga ng pagyurak sa ating pambansang soberanya. Sigurado ring walang tuluyang kokontra sa globalisasyon kahit na nagreresulta ito sa dominasyon ng mga dayuhang kompanya sa ating ekonomiya. Mayroon ba sa kanilang naniniwalang dapat nang isabansa ang industriya ng langis dahil sa sunod-sunod na pagtaas ng presyo ng mga produktong petrolyo? Kung mayroon man, asahan natin ang kanilang pananahimik para hindi magalit sa kanila ang malalaking kompanya ng langis.
Ayaw nila ng mga komplikadong isyu hindi lang dahil nangangailangan ang mga ito ng mahabang paliwanag. Malalantad kasi ang kanilang tunay na paninindigan kung sasabihin nila ang katotohanan. Ang isang tradisyonal na kandidatong kilalang tagapagtaguyod ng kalikasan ay maaasahan nating babatikusin ang mga nagkakaingin pero hindi niya babanggain ang malalaking kompanyang nagmimina o nagtotroso. Ang isang tradisyonal na kandidatong nagtataguyod ng hanapbuhay ay maaasahang magbigay ng pagsasanay para sa mahihirap na walang trabaho pero hindi siya tahasang susuporta sa panawagang itaas ang sahod ng mga manggagawa.
Sadyang ganito ang kalakaran ng kampanya ng mga kandidatong nagnanais lang na maupo sa puwesto. At pagkatapos manalo, tuluyan nang kalilimutan ang mga ipinangako sa panahon ng kampanya.
Epektibo ang retorika para maihatid ang mensahe pero dapat suriin ang politika sa likod nito. Oo, nagbibigay-aliw ang mapanlikhang pagbubuo ng mga salita pero higit pa riyan ang batayan ng ating pagboto. Kung ang mga tradisyonal na kandidato ay ayaw pataasin ang antas ng diskurso, lubhang kinakailangang ipakita sa kanilang walang lugar ang walang-lamang retorika (pati na ang pagkukunwaring artista) sa kasalukuyang kampanya.
Paano ito gagawin? Maaaring magsama-sama ang mga komunidad o sektor para iparating sa pamamagitan ng midya ang kolektibong pagkadismaya sa nangyayaring kampanya. Bagama’t maaari din namang magpahayag ang isang botante bilang indibidwal, iba pa rin ang inisyatibang mula sa isang nagkakaisang hanay.
Ating iparating ang malinaw na mensahe sa tradisyonal ng kandidato: Hindi ka namin iboboto kung hindi ka magpapakatotoo. Wakasan ang kababawan! Ibasura ang walang-lamang retorika! Isulong ang makabuluhang politika!
Maraming pangako ang mga kandidato kapalit ng ating boto. Lahat ng gusto nating marinig, asahang sasabihin nila
Marami pang kaugnayan ang kultura tulad na lamang ng wika kung saan ang wikang simboliko ay ang pundasyon ng kultura ng tao. Masasabi kong pundasyon sapagkat sa pamamagitan ng wika, ang kultura ay naisasalin ng isang tao sa kanyang kapwa tao o ng isang henerasyon sa susunod na henerasyon.
Ano nga ba ang kultura? Ano nga ba ang kaugnayan nito sa mga tao? Masasabi kong napakahalaga ng kultura sapagkat kaakibat nito ang lahat. Nakadikit na ito sa wika, lipunan at mga mamamayan. Kung walang kultura, hindi makukumpleto ang mga ito sapagkat dahil sa kultura nagkakaroon ng pagkakakilanlan ang bawat lipunan kaya gayon na lamang kaimportante ang kultura sa lipunan at sa iba pang bagay.
Ang kultura ay nagbabago. Nagbabago sa paraan na umaasenso o mas humihigit pa, kung tawagin nga’y “ nag-improve” ito. Sapagkat umaagapay ito sa pagbabago ng panahon, unti-unti itong nagiging moderno at ang dating kultura ay malimit na lamang nagagamit pero ng dahil sa dating kultura at makabago na rin ay nagkakaroon ng pagkakakilanlan ang isang lipunan at napaggbubuklod nito ang mga mamamaya

Pangunahin sa mga tungkuling panlipunan ng midyang pangmadla na gabayan ang publiko tungo sa tamang landas upang tumibay ang kanilang pamumuhay sa halip na iligaw ng daan ang mga ito. Sa pagtupad lamang ng naturang tungkuling panlipunan, tiyak na maraming negatibong suliranin ang maiiwasan.

Ang midyang pangmadla ay may pananagutan na saliksikin ang katotohanan at iulat ito nang wasto at tapat; at gabayan ang mga mambabasa at manonood tungo sa mabuting landas. Samakatwid, ang midyang pangmadla ay may ginagampanang mahalagang tungkulin na kinakailangang nagtataglay ng katotohanan, kabutihan at kasiningan.
Maraming pangako ang mga kandidato kapalit ng ating boto. Lahat ng gusto nating marinig, asahang sasabihin nila.2 Maraming pangako ang mga kandidato kapalit ng ating boto. Lahat ng gusto nating marinig, asahang sasabihin nila. elemento: paggamit ng wikang Filipino (o pinaghalong Filipino at Ingles); simple’t maikling pananalita o panulat; direkta-sa-puntong mensahe; at may “kiliti” sa bandang huli (e.g., sa pamamagitan ng internal na ritmo [internal rhythm] o paglalaro ng mga salita [wordplay]).
Malinaw na nakapagpanalo sa ilang kandidato para senador ang mga katagang ito: “Gusto ko, happy ka!” (Juan Ponce Enrile) at “Pag bad ka, lagot ka!” (Joker Arroyo). Sa pamamagitan ng mga ito, natandaan ng mga botante kung ano ang kanilang diumanong paninindigan sa ilang isyung kinakaharap ng bayan.
Dahil sa limitadong salitang dapat gamitin, malinaw na may politika sa likod ng retorika. Hindi maaaring magkaroon ng komprehensibong diskurso at kailangang tutukan lang ang ilang partikular na usapin. Halimbawa, kung nais ng isang kandidato na tutukan ang pangako ng pagbibigay ng trabaho, hanggang doon lang ang kanyang retorika sa panahon ng kampanya. Kung ang pagtutuunan ng pansin ay ang pabahay para sa mahihirap, hindi na masyadong babanggitin ang iba pang isyu tulad ng pagpapaunlad ng agrikultura (maliban na lang kung tatanungin siya tungkol dito).
Para sa mga kandidato’t mga diumanong ekspertong tagapayo nila, hindi praktikal ang komprehensibong pagtalakay sa mga isyung kinakaharap ng lipunan dahil malamang na hindi ito matatandaan ng publiko. Simple lang ang kanilang argumento: Hindi raw interesado ang mga botante sa mahabang paliwanag kahit sa paraang naiintindihan nila. Sa madaling salita, ang mahaba para sa kanila ay mahirap matandaan samantalang ang maikling may “kiliti” ay kinagigiliwan.
Sa dinami-rami nga naman ng mga kalaban sa puwesto, paano aangat sa mga katunggali ang isang kandidato? Marami ngayon sa mga kandidato ang nagkukunwaring artista – sumasayaw, kumakanta, nagpapatawa. Nagkakaroon ito ng implikasyon sa kabuuang kampanya, bukod pa sa ginagamit na retorika.
Walang lugar ang komplikado’t mahabang diskurso sa isang kampanyang may layuning pagaanin ang mga usapin. Sa konteksto ng pagbibigay-aliw, ang mababaw na diskusyon ay kinakailangan, bukod pa sa pagpili ng mga isyung papanigan ng karamihan. Sino nga ba naman ang kokontra, halimbawa, sa scholarship para sa kabataan? Hindi ba’t magandang imahe ang paghalik sa isang bata at ang nakangiting pagbibitiw ng pangakong pag-aaralin ng isang kandidato ang lahat ng mahihirap?
Pero ang tanong: Nasaan ang pagpapalalim sa mga isyu? Hindi natin aasahan ang mga tradisyonal na kandidatong suriin ang kalagayan sa agrikultura sa konteksto ng tunay na repormang agraryo. Wala tayong maririnig mula sa kanila hinggil sa pangangailangang ibasura ang Visiting Forces Agreement (VFA) na panawagan ng ilang organisadong grupo bunga ng pagyurak sa ating pambansang soberanya. Sigurado ring walang tuluyang kokontra sa globalisasyon kahit na nagreresulta ito sa dominasyon ng mga dayuhang kompanya sa ating ekonomiya. Mayroon ba sa kanilang naniniwalang dapat nang isabansa ang industriya ng langis dahil sa sunod-sunod na pagtaas ng presyo ng mga produktong petrolyo? Kung mayroon man, asahan natin ang kanilang pananahimik para hindi magalit sa kanila ang malalaking kompanya ng langis.
Ayaw nila ng mga komplikadong isyu hindi lang dahil nangangailangan ang mga ito ng mahabang paliwanag. Malalantad kasi ang kanilang tunay na paninindigan kung sasabihin nila ang katotohanan. Ang isang tradisyonal na kandidatong kilalang tagapagtaguyod ng kalikasan ay maaasahan nating babatikusin ang mga nagkakaingin pero hindi niya babanggain ang malalaking kompanyang nagmimina o nagtotroso. Ang isang tradisyonal na kandidatong nagtataguyod ng hanapbuhay ay maaasahang magbigay ng pagsasanay para sa mahihirap na walang trabaho pero hindi siya tahasang susuporta sa panawagang itaas ang sahod ng mga manggagawa.
Sadyang ganito ang kalakaran ng kampanya ng mga kandidatong nagnanais lang na maupo sa puwesto. At pagkatapos manalo, tuluyan nang kalilimutan ang mga ipinangako sa panahon ng kampanya.
Epektibo ang retorika para maihatid ang mensahe pero dapat suriin ang politika sa likod nito. Oo, nagbibigay-aliw ang mapanlikhang pagbubuo ng mga salita pero higit pa riyan ang batayan ng ating pagboto. Kung ang mga tradisyonal na kandidato ay ayaw pataasin ang antas ng diskurso, lubhang kinakailangang ipakita sa kanilang walang lugar ang walang-lamang retorika (pati na ang pagkukunwaring artista) sa kasalukuyang kampanya.
Paano ito gagawin? Maaaring magsama-sama ang mga komunidad o sektor para iparating sa pamamagitan ng midya ang kolektibong pagkadismaya sa nangyayaring kampanya. Bagama’t maaari din namang magpahayag ang isang botante bilang indibidwal, iba pa rin ang inisyatibang mula sa isang nagkakaisang hanay.
Ating iparating ang malinaw na mensahe sa tradisyonal ng kandidato: Hindi ka namin iboboto kung hindi ka magpapakatotoo. Wakasan ang kababawan! Ibasura ang walang-lamang retorika! Isulong ang makabuluhang politika!