1

Α การผลิตนํ้าดื่ม ≅
นับวัน ความตองการบริโภคนํ้าดื่มบรรจุขวดจะเพิ่มขึ้น ตามจํานวนประชากรและรายไดของครัวเรือน สงผลใหผู ประกอบการรายใหมๆ ที่มองเห็นโอกาสทางการตลาด เขาสู ธุรกิจนําดื่มบรรจุขวดเปนจํานวนมาก โดยเฉพาะผูประกอบ ้ การรายเล็ก แมในชวงเวลาที่ผานมา อุตสาหกรรมผลิตนํ้าดื่มจะขยาย ตัวคอนขางสูง ทวา ธุรกิจนี้ไดประสบกับภาวะการแขงขันมาก ดวยเชนกัน ดังนั้น ผูที่ตองการลงทุนในธุรกิจนี้ ควรศึกษาขอมูล ดังตอไปนี้เพื่อประกอบการตัดสินใจ 1. ศักยภาพของผูประกอบการ • ขยัน อดทน ธุรกิจนําดื่มมีการแขงขันกันสูง ผูประกอบการจึงตองมีความขยันในการหาตลาด ้  • มีมนุษยสัมพันธที่ดีและรักงานบริการ นําดื่มเปนสินคาทีมคแขงมากในแตละเขต ดังนั้น ผูประกอบ ้ ่ ี ู การจึงควรมีการบริการที่ดี เพื่อสรางความประทับใจใหกับลูกคา • มีทาเลที่ต้งที่เหมาะสม ตังอยูไมไกลจากชุมชน และมีเสนทางขนสงสะดวก เพื่อประหยัดคาใชจาย ํ ั ้ ในการขนสง 2. การติดตอกับหนวยงานราชการ ผูประกอบการโรงงานนํ้าดืมจะตองติดตอกับหนวยงานราชการ ดังนี้  ่ 1. หนวยงานทองที่ ในเรืองการขออนุญาตสถานที่ผลิตอาหาร และการชําระภาษีโรงเรือน ่ 2. กรมโรงงาน หากสถานประกอบการเขาขายโรงงาน ดูไดจากจํานวนแรงมาของเครื่องจักร 3. กรมทรัพยากรธรณี ในกรณีที่ไมมีนํ้าประปา หรือนําประปาไมเพียงพอ ้ 4. กรมพัฒนาธุรกิจการคา เพือการจัดตั้งกิจการ ่ 5. สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือสาธารณสุขจังหวัด เชน การขออนุญาตผลิตอาหาร และการขอเครื่องหมาย อย. 6. ภาษี เชน ภาษีเงินได และภาษีมูลคาเพิ่ม

2

1. หนวยงานทองถิ่น/สํานักงานเขต ♦ การขออนุญาตสถานที่ผลิตอาหาร ผูประกอบการจะตองตรวจสอบวา สถานทีผลิตอยูในความรับผิดชอบของหนวยงานราชการทองถิ่น  ่  ใด เชน เทศบาล องคการบริหารสวนจังหวัด องคการบริหารสวนตําบล กรุงเทพมหานคร เปนตน และสวนราชการทองถิ่นนั้น มีขอกําหนดใหการผลิตอาหารตองยื่นขออนุญาตหรือไม  สถานที่ติดตอ กรุงเทพมหานคร ติดตอสํานักงานเขต ตางจังหวัด ติดตอราชการสวนทองถิ่น เชน เทศบาล องคการบริหารสวนจังหวัด องคการบริหาร สวนตําบล คาธรรมเนียมการขออนุญาต ขึนอยูกับขอกําหนดของแตละทองถิ่น โดยทั่วไป คาธรรมเนียมไมเกิน 1,000 บาท แตอัตราสูงสุด ้ ทีกฎหมายกําหนดไวคือ 10,000 บาท ่ ผูประกอบการสามารถศึกษารายละเอียดไดจาก http://www.fda.moph.go.th/fda net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm บทที่ 6 หนา 66 - 74 ♦ ภาษีโรงเรือนและที่ดิน ในกรณีที่ส่งปลูกสรางเปนอาคารหรือโรงเรือน ผูประกอบการจะตองเสียภาษีโรงเรือนและที่ดิน ิ  - สถานที่ชําระภาษีโรงเรือนและที่ดิน กรุงเทพมหานคร ผูประกอบการสามารถชําระไดยังสํานักงานเขต ทีโรงเรือนหรือสิ่งปลูกสรางนั้นตั้ง ่ อยู ตางจังหวัด ชําระไดทเี่ ทศบาล องคการบริหารสวนจังหวัด องคการบริหารสวนตําบล รายละเอียดการเสียภาษี ผูสนใจสามารถศึกษาไดที่ http://www.bma.go.th/html/page4.html  2. กรมโรงงานอุตสาหกรรม สถานทีเ่ ขาขายโรงงาน สามารถแยกเปน 3 ประเภท ดังนี้ 1. โรงงานประเภท 1 มีเครืองจักรหรืออุปกรณที่ใชในการผลิต 5 – 20 แรงมา หรือคนงานไมเกิน 20 ่ คน โรงงานประเภทนี้ไมตองขออนุญาต แตตองปฏิบัติตามหลักเกณฑที่กําหนดในกฏกระทรวงและ  ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม

3

2. โรงงานประเภท 2 มีเครืองจักรที่ใชในการผลิต 20 – 50 แรงมา หรือคนงานไมเกิน 50 คน เมื่อจะ ่ เริมประกอบกิจการ โรงงานตองแจงตอกรมโรงงานอุตสาหกรรม หรือสํานักงานอุตสาหกรรมจังหวัดที่ ่ โรงงานตั้งอยู 3. โรงงานประเภท 3 มีเครืองจักรหรืออุปกรณที่ใชในการผลิตเกิน 50 แรงมา หรือคนงานเกิน 50 ่ คน หรือโรงงานประเภท 1 และ 2 ที่มีการใช ฟน ขี้เลื่อย หรือแกลบเปนเชื้อเพลิงในการผลิต ผู ประกอบการตองยืนขออนุญาตกอน จึงจะตั้งโรงงานได ่ การชําระคาธรรมเนียม คาธรรมเนียมใบอนุญาต มีตงแต 500 บาท สูงสุด 50,000 บาท ขึ้นอยูกับจํานวนแรงมาของ ั้ เครื่องจักร คาธรรมเนียมรายป ตังแต 150 บาท สูงสุด 18,000 บาท ผูประกอบกิจการโรงงานจําพวกที่ 2 ้ และ 3 ตองชําระคาธรรมเนียมรายปทุกป ตั้งแตวันเริ่มประกอบกิจการโรงงาน ถาผูประกอบการมิ ไดเสียคาธรรมเนียมภายในเวลาที่กําหนดให ผูประกอบการจะตองเสียเงินเพิ่มอีกรอยละหาตอเดือน สถานที่ชําระคาธรรมเนียม โรงงานในเขตกรุงเทพมหานคร ชําระคาธรรมเนียมที่กรมโรงงานอุตสาหกรรม สวนโรงงานในจังหวัดอื่นๆ ชําระทีสานักงานอุตสาหกรรมจังหวัดที่โรงงานตั้งอยู ่ ํ ผูสนใจสามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมไดที่  http://www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm บทที่ 6 หนา 66 - 74, การขออนุญาตตั้งสถานที่ผลิตอาหาร 3. การขออนุญาตกับกรมทรัพยากรธรณี ♦ การขอใชนํ้าบาดาลและการขออนุญาตเจาะนํ้าบาดาล ในกรณีที่ผูประกอบการมีปญหาเรื่องนํ้า คือนําประปาไปไมถึง หรือนํ้าประปาเขาถึง แตไมเพียงพอตอ ้ การผลิตสินคา ผูประกอบการจะตองขออนุญาตการใชนํ้าบาดาลกับกรมทรัพยากรธรณี  สถานที่ยื่นคําขอ กองควบคุมกิจการนํ้าบาดาล หรือฝายพัฒนานํ้าบาดาล หรือทรัพยากรธรณีประจําทองที่ หรือ อุตสาหกรรมจังหวัด รายละเอียดการขออนุญาต ผูสนใจสามารถศึกษาเพิ่มเติมไดที่  http://www.dmr.go.th/service/TSOOOOOM.htm

4

4. กรมพัฒนาธุรกิจการคา - การจัดตั้งธุรกิจ/รูปแบบธุรกิจ รายละเอียดการจัดตั้งธุรกิจ / การขออนุญาต ผูสนใจสามารถศึกษาเพิ่มเติมไดที่  http://www.thairegistration.com/thai/register/detail5.phtml 5. สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา ♦ การขออนุญาตผลิตอาหาร สําหรับสถานทีผลิตอาหารที่เขาขายโรงงาน ผูประกอบการจะตองยื่นขออนุญาตเปนผูผลิต ่ อาหารตอสํานักคณะกรรมการอาหารและยา หรือสํานักงานสาธารณสุขจังหวัดที่โรงงานตั้งอยู สถานทีติดตอ (กรณีเขาขายโรงงาน) ่ กรุงเทพมหานคร ติดตอกองควบคุมอาหาร สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสา ธารณสุข ตางจังหวัด ติดตอสํานักงานสาธารณสุขจังหวัด ซึงสถานที่ผลิตตั้งอยู ่ รายละเอียดการขออนุญาต ผูประกอบการสามารถศึกษาเพิ่มไดที่  http://www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm บทที่ 6 หนา 66 – 74 ♦ การขออนุญาตผลิตภัณฑ (ขอเครื่องหมาย อย.) ผูประกอบการโรงงานนํ้าดืมจะตองสงตัวอยางวิเคราะหตามที่กฎหมายกําหนด และนําผล ่ วิเคราะหมายืนขออนุญาตผลิตตอสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)/สํานักงานสาธารณสุข ่ จังหวัด (สสจ.) สถานที่ออกใบอนุญาต (เครื่องหมาย อย.) กรุงเทพมหานคร ติดตอกองควบคุมอาหาร สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสา ธารณสุข ถ.ติวานนท นนทบุรี 11000 ตางจังหวัด สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด ซึ่งสถานที่ผลิตตั้งอยู รายละเอียดขั้นตอนการดําเนินการขออนุญาต ผูสนใจสามารถศึกษาเพิ่มเติมไดที่  http://www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm บทที่ 6 หนา 75 – 77 หลักเกณฑวิธีการที่ดี หรือจีเอ็มพี (Good Manufacturing Practice : GMP) ในการผลิตนํ้า ดื่ม

5

เมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม 2544 สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข ได กําหนดใหธุรกิจนํ้าดื่มบรรจุขวด เปนหนึงในสินคาที่ตองกําหนดวิธีการผลิต เครื่องมือเครื่องใชในการ ่ ผลิต และการเก็บรักษาสินคาตามหลักเกณฑวธีการที่ดีหรือจีเอ็มพี (Good Manufacturing ิ Practice : GMP) ในการผลิตนํ้าดื่ม GMP มีผลบังคับใชกับผูประกอบการนํ้าดื่มรายใหมในวันที่ 24 กรกฎาคม 2544 เปนตนไป สวนผูประกอบการรายเดิมมีเวลาปรับปรุง เพือใหถูกตองตามมาตร ่ ฐานเปนเวลา 2 ป หรือเริมบังคับใชวนที่ 24 กรกฎาคม 2546 สําหรับสาระสําคัญของมาตรฐาน ่ ั GMP ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุขมี 11 ประเด็น สรุปได ดังนี้ 1. สถานที่ผลิตและอาคารที่ผลิต จะตองตั้งอยูในพื้นที่สะอาด ไมมีการสะสมของสิ่งเหลือใช หรือ สิงปฏิกลตางๆ รวมทั้งตองมีวิธีปองกันสิ่งปนเปอน ทั้งฝุนละออง เชื้อโรค แมลงและสัตวนําโรค ่ ู สถานที่ผลิตจะตองถูกออกแบบกอสรางใหมลกษณะงายตอการทําความสะอาด นอกจากนี้ ตอง ี ั แบงแยกพื้นที่การผลิตเปนสัดสวน เพือปองกันการปนเปอน ประการสําคัญ ตองแยกพื้นที่สาหรับ ่ ํ ผลิตสินคาออกจากบริเวณที่อยูอาศัยและหองนํ้าหองสวมอยางชัดเจน 2. เครืองมือ เครื่องจักร และอุปกรณการผลิต จะตองมีจานวนเพียงพอตอการปฏิบติงาน ติด ่ ํ ั ้ ตังในตําแหนงที่เหมาะสม สามารถทําความสะอาดไดงาย และถูกลางทําความสะอาดฆาเชื้อ อยางเพียงพอทั้งกอนและหลังการผลิต 3. แหลงนํ้า แหลงนําทีนามาใชผลิตนํ้าดื่มตองหางจากแหลงโสโครกและสิ่งปฏิกูล โดยผูผลิตตอง ้ ่ ํ เก็บตัวอยางนําไปตรวจวิเคราะหคณสมบัติทางเคมี กายภาพ และจุลินทรียอยางนอยปละ 1 ้ ุ ครั้ง 4. การปรับคุณภาพนํ้า ผูประกอบการตองปรับคุณภาพของแหลงนํ้าตามขอ 3 เพื่อกําจัดสิ่งปน เปอน ใหอยูในระดับที่กฎหมายกําหนด  ี ิ 5. ภาชนะบรรจุ ตองทําจากวัสดุไมมพษ และไดรับการทําความสะอาดกอนนํามาใช 6. สารทําความสะอาดและฆาเชื้อ ผูผลิตจะตองทดสอบประสิทธิภาพการทําความสะอาดและ การฆาเชื้อ 7. การบรรจุ ดวยเครื่องบรรจุที่มีประสิทธิภาพและสะอาด 8. การควบคุมคุณภาพมาตรฐาน ผูประกอบการตองตรวจวิเคราะหนํ้าดื่มที่ผลิต ทังดานจุลินทรีย  ้ เคมี ฟสิกส เปนประจํา ิีํ 9. การสุขาภิบาล ผูผลิตตองมีวธกาจัดสัตวและแมลง รวมทั้งระบบกําจัดของเสียในโรงงานที่ เหมาะสม มีประสิทธิภาพ และไมกอใหเกิดการปนเปอนกับสินคาที่ผลิต

6

10. บุคลากรและสุขลักษณะผูปฏิบัติงาน ผูปฏิบัตงานตองไมเปนโรคติดตอรายแรง รวมทั้งจะตอง  ิ รักษารางกายใหสะอาดอยูเสมอ ในขณะที่ผูที่ไมเกี่ยวของกับการปฏิบติงาน หากเขามาในพื้นที่ ั ผลิต ก็ตองรักษาความสะอาดของรางกายดวยเชนกัน  11. บันทึกและรายงาน ผูผลิตตองบันทึกและรายงานเกี่ยวกับการตรวจวิเคราะหนํ้า สภาพการ  ทํางานของเครื่องกรองหรือเครื่องฆาเชื้อโรค รวมทั้งคุณภาพของนํ้าดื่ม ทังดานเคมี ฟสิกส และ ้ จุลชีววิทยา ผูสนใจสามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมไดท่ี สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา  http://www1.fda.moph.go.th/consumer/csmb/csmb2545.nsf/c5fea1b96750d7b880256849004e9ab4/d399 80312929c2a4c7256be200280db0?OpenDocument

หรือ http://www2.fda.moph.go.th/law/search/frmsrch.asp?product=3 6. กรมสรรพากร - การเสียภาษีเงินได และภาษีมูลคาเพิ่ม รายละเอียดการจดทะเบียน / ชําระภาษี ผูประกอบการสามารถศึกษาไดที่  http://www.ismed.or.th/knowledge/alpha/body1/body1.htm หรือที่ กรมสรรพากร http://www.rd.go.th 3. ภาพรวมการตลาด สภาพอากาศของประเทศสงผลใหความตองการเครื่องดื่ม เพื่อชวยดับกระหายคลายรอนเพิ่มสูงขึ้น ไมวา จะเปนนํ้าดื่มบรรจุขวด นําอัดลม นํ้าผลไม เปนตน โดยเฉพาะนํ้าดื่มบรรจุขวดมีขอไดเปรียบทางดานราคาที่ ้ ไมสงจนเกินไป ในขณะเดียวกัน นําดื่มบรรจุขวดยังเปนสินคาที่เหมาะสําหรับผูที่เนนเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ ู ้ เพราะไมมีสารปรุงแตงอื่น ๆ ปจจุบัน ธุรกิจผลิตนํ้าดื่มมีมูลคาตลาดสูงถึงประมาณ 4,000 ลานบาทตอป และมีผประกอบการทั้งราย ู เล็กและรายใหญรวมกันประมาณ 2,000 ราย การผลิตนํ้าดื่มมีแนวโนมขยายตัวไดอีกมากจากหลายปจจัย เชน ปญหาความเสือมโทรมของแหลงนํ้าธรรมชาติ ตามการพัฒนาทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม แตกอน ่ แหลงนําตางๆ สามารถนํามาใชเพื่ออุปโภคและบริโภคได ทวาปจจุบน มลภาวะจากแหลงตางๆ เชน โรงงาน ้ ั อุตสาหกรรม รถยนต เปนตน ทําใหแหลงนํ้ามีภาวะปนเปอน รวมถึงจํานวนประชากรที่เพิ่มสูงขึ้น เปนตน สําหรับผูประกอบการที่สนใจเขามาในตลาดนี้สูงถึงรอยละ 20-30 ตอป 3.1 กลุมลูกคา

7

กลุมลูกคาสามารถแบงตามลักษณะการบรรจุของนํ้าดื่มได ดังนี้  1. นําดื่มบรรจุขวด กลุมลูกคาจะเปนกลุมบุคคลทั่ว ๆ ไป ที่ตองการดื่มนํ้าในปริมาณไมมาก ้  หาซืองาย สะดวกตอการพกพาและการเดินทาง จะเห็นไดวาตามรานคาทั่ว ๆ ไป มีนํ้าดื่มบรรจุ ้ ขวดอยูหลายขนาด เพื่อจําหนายใหกับผูบริโภค  2. นําดื่มบรรจุถัง กลุมลูกคาจะเปนกลุมอาคารบานเรือน อาคารสํานักงาน โรงงาน เปนตน นํ้า ้  ดืมบรรจุถังมีราคาถูก และมีนํ้าปริมาณมาก ่ 3.2 สวนผสมทางการตลาด ผลิตภัณฑนํ้าดื่ม (Product) ในทองตลาด นํ้าดื่มสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คือ นําดืมในภาชนะที่เปนพลาสติกใส ้ ่ และพลาสติกขุน ผูบริโภคจะนิยมดื่มนํ้าในภาชนะบรรจุที่เปนพลาสติกใสมากกวา เพราะมี  ความเชือมันตอความสะอาดและปลอดภัย การที่ผูบริโภคหันมานิยมดื่มนํ้าบรรจุขวด เนื่องจาก ่ ่ เห็นวาหาซื้องาย และที่สาคัญคือมีประโยชนตอรางกาย ํ ♦ ลักษณะที่ดีของนํ้าดื่มบรรจุขวด/ถัง 1. สภาพภายนอกและสภาพภายในของขวด/ถังทีใชบรรจุตองสะอาด บริเวณฝาปดตองไมมี ่ คราบปนเปอน ฝาตองปดสนิท มีแผนพลาสติกรัดฝาอีกชั้นหนึ่ง 2. ลักษณะของนํ้าตองใส ไมมีตะกอน สี กลิ่น รสที่ผิดปกติ 3. ฉลากตองระบุช่อ ตรานํ้าดื่ม ที่ตั้งของผูผลิต ปริมาตรสุทธิ เลขทะเบียน อย. อยางชัดเจน ื  http://www.dmsc.moph.go.th/webroot/khonkaen/chaf1.html#2 การกําหนดราคา (Price) การกําหนดราคาของนํ้าดื่ม จะขึ้นอยูกับภาวะทั่วไปของตลาดและตนทุนการผลิต คือ - การกําหนดราคาตามสภาวะทางการตลาด ผูประกอบรายใหมควรสํารวจราคาจากผู ประกอบการรายเดิมในพื้นที่นั้นๆ เพื่อไมใหราคาสูงหรือตํ่าเกินไป แตสวนมาก ผูประกอบ การนําดืมทีตองการหาตลาด จะกําหนดราคาสินคาตํ่ากวาผูประกอบการรายเดิม ทําใหบาง ้ ่ ่  ครัง ผูประกอบการตองประสบภาวะขาดทุน และดําเนินธุรกิจไดไมนาน ้  - การกําหนดราคาจากตนทุนการผลิต ซึ่งประกอบดวย คาแรงงาน คานํ้า คาไฟฟา และที่ ่ ุ มากทีสดคือคาบรรจุภัณฑ เพราะวัตถุดิบหลักของบรรจุภัณฑจะเปนพลาสติกและเม็ด

8

พลาสติก ซึงอิงกับราคานํ้ามัน ฉะนั้น หากปจจัยการผลิตถูกปรับราคาสูงขึ้น ผูประกอบการ ่ ก็อาจตองเพิ่มราคานํ้าดื่ม ยกตัวอยางเชน ผูผลิตบางรายอาจกําหนดราคาขายสงนํ้าบรรจุถัง 20 ลิตร ถังละ 7 บาท และรานคาจะขายใหผบริโภคในราคาถังละ 12 บาท สวนนํ้าบรรจุขวด ผูผลิตจะได ู กําไรไมมาก เพราะเฉพาะตนทุนขวดพลาสติกตกขวดละ 2 บาท และจําหนายใหรานคาใน ราคาขวดละ 3.30 บาท แตผูผลิตตองทําควบคูกันไปเพื่อเอาใจลูกคา โดยลูกคาจะนําไป จําหนายในราคา 5-6 บาท ชองทางการจัดจําหนาย (Place) ไมวาจะทําธุรกิจประเภทใดก็ตาม ผูประกอบการตองสํารวจตลาดหรือชองทางการจําหนาย  สินคากอน เพือเปนแนวทางในการวางแผนการผลิตตอไป โดยทั่วไป ผูประกอบการนํ้าดื่มมีชอง ่ ทางการจําหนาย ดังนี้ - ติดตอเอเยนตหรือตัวแทนจําหนายนํ้าดื่มในเขตพื้นที่นั้นๆ โดยทําการตกลงหรือกําหนดเงื่อนไข ระหวางผูประกอบการนํ้าดื่มและตัวแทนจําหนาย เชน หางสรรพสินคา รานคา รานมินิมารท  เปนตน - การติดตอกับลูกคาโดยตรง เชน การสงนํ้าดื่มตามบานพักอาศัย สํานักงาน โรงงาน รานอาหาร เปนตน การสงเสริมการขาย (Promotion) ผูประกอบการมีวิธีการสงเสริมการขายที่ไมเหมือนกัน เชน  - การลดราคาสินคาใหกบลูกคา ในกรณีท่ลูกคาสั่งซื้อสินคาเปนจํานวนมาก ั ี - การใหของชํารวยในชวงเทศกาล เชน เทศกาลวันปใหม ผูประกอบการอาจใหของชํารวยที่ผู ประกอบการมีอยู เชน นํ้าดื่ม โดยไมเก็บเงิน ทั้งนี้ จํานวนที่ใหไมควรมากเกินไป จนผู ประกอบการตองแบกภาระ 3.3 สภาพการแขงขันในตลาด 1. ความไดเปรียบทางการคาของผูประกอบการรายใหญ สถานการณการแขงขันของตลาดนํ้า ดืมนั้น พบวาคอนขางรุนแรง เนื่องจากผูประกอบการรายใหญรุกตลาดมากขึ้น โดยอาศัยความได ่ เปรียบทางการคาในเรื่องผลิตสินคาหลายประเภท เชน นํ้าอัดลม นํ้าผลไม สุรา เบียร ฯลฯ ทํา

9

ใหผประกอบการรายใหญสามารถกําหนดเงื่อนไขและการตอรองราคา เพื่อวางจําหนายสินคากับ ู ทางรานคาหรือตัวแทนจําหนายนํ้าดื่ม มากกวาผูประกอบการรายเล็ก  2. การตัดราคา ผูประกอบการนํ้าดื่มมีจํานวนมาก ทําใหเกิดการแขงขันดานราคาขึ้น 4. การผลิต 4.1 กรรมวิธีการผลิตนํ้าดื่ม โดยทั่วไป กรรมวิธีการผลิตนํ้าดื่มบรรจุขวดจะแบงเปนขั้นตอนตามที่ อย. กําหนด ดังนี้ 1. ขันตอนการกรอง ประกอบดวย ้ - กรองดวยสารที่เปนตัวกรอง (ถังกรอง) ชนิดตาง ๆ และ/หรือ - ใชวิธี Reverse Osmosis (R.O) 2. ขันตอนการทําลายเชื้อจุลินทรีย ประกอบดวย ้ - ใชแสงอุลตราไวโอเลต (หลอด U.V.) และ/หรือ - ใชระบบโอโซน (Ozone) อยางไรก็ตาม การผลิตนํ้าดื่มยังแบงไดเปน 2 ระดับ ดังนี้ ♦ การผลิตที่เปนอุตสาหกรรมในครัวเรือน การผลิตนํ้าดื่มของอุตสาหกรรมในครัวเรือนจะมี กรรมวิธีไมคอยยุงยากซับซอน ดังนี้  1. นํานําประปาหรือนํ้าบาดาลเขาสูเครื่องกรอง SAND FILTER ้ 2. ผานนําเขาสูเครื่องกรอง BASE EXCHANGE UNIT ซึ่งบรรจุผงกรองเรซิน เพื่อขจัดความ ้ กระดางของนํ้าและสารละลายของเหล็กบางสวนออก 3. ผานนําเขาสูเครื่องกรอง ACTIVATED CARBON FILTER ซึ่งบรรจุสารกรอง ACTIVATED ้ CARBON เพือขจัดกลิ่น สี และตะกอน ่ 4. ผานนําเขาสูเ ครื่องกรอง BACTERIA FILTER ซึ่งมีใสกรองเปน CERAMIC FILTRATION ้ 5. นํานํ้าผานเขาสูหลอดอุลตราไวโอเลต เพื่อฆาเชื้อโรค แลวจึงผานนํ้าเขาสูเครื่องบรรจุ เพื่อ  บรรจุใสภาชนะตอไป ♦ การผลิตในโรงงานอุตสาหกรรม จะมีขนตอนการผลิตที่ยุงยากซับซอน สวนใหญใชกบโรงงาน ั้ ั รายใหญ ขั้นตอนการผลิตมีดงนี้ ั 1. นํานําประปาหรือสูบนํ้าจากบอบาดาล โดยบอบาดาลจะมีความลึกและคุณสมบัติแตกตางกัน ้ ขึนอยูกบสถานที่ตั้งของโรงงาน แตจะมีความลึกไมนอยกวา 150 เมตร ้ ั 2. นํานําดิบขึนทําปฏิกิริยากับอากาศ เพื่อใหแรธาตุและสิ่งเจือปนบางชนิดตกตะกอน ้ ้

10

3. เติมคลอรีนเพื่อฆาเชื้อโรค และเรงการตกตะกอนของแรธาตุ 4. สูบนําทีผานการตกตะกอนและฆาเชื้อแลว ผานถังกรองทราย SAND FILTER กรองถาน ้ ่ CARBON และกรองความกระดาง SOFTENER 5. นํานําที่กรองแลวเก็บเขาถังพักนํ้า โดยเติมคลอรีนฆาเชื้อโรคอีกครั้ง เพื่อปองกันเชื้อโรคที่ลอย ้ อยูในบรรยากาศมาปนเปอน  6. นํานําทีฆาเชื้อแลวผานถังกรองถาน CARBON เพื่อกรองคลอรีน กลิ่น สี อีกครั้ง ้ ่  7. สูบนําผานเครื่อง POLISHER เพื่อกรองสารแขวนขนาดเล็ก ้ 8. สงนํ้าเขาถัง เติมกาซโอโซน เพื่อฆาเชื้อโรคในขั้นสุดทาย 9. บรรจุนํ้าลงในบรรจุภัณฑประเภทตาง ๆ ผูสนใจสามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมไดที่  ศูนยวิจัยกสิกรไทย, นําดื่มบรรจุขวด : ตนทุนการผลิตเพิ่ม…ผูประกอบการเริ่มปรับตัว, ้ http://www.tfrc.co.th

11

ขั้นตอนการผลิตนํ้าดื่มในอุตสาหกรรมครัวเรือน

12

ขั้นตอนการผลิตนํ้าดื่มในโรงงานอุตสาหกรรม

13

เนืองจากนํ้าดื่มบรรจุขวดมีกระบวนการผลิตที่คอนขางงาย สงผลใหผูประกอบการจํานวนมากสน ่ ใจเขามาทําธุรกิจนํ้าดื่มบรรจุขวด และผูประกอบการสวนใหญที่เขามาจะเปนรายเล็ก ผลิตในครัว  เรือน เพื่อจําหนายตามทองถิ่น 4.2 โรงงานสิงปลูกสรางและสภาพแวดลอม ่ • สถานที่ตั้งและอาคารผลิต สถานที่ตั้งของตัวอาคารและบริเวณใกลเคียงตองอยูในที่เหมาะสม ไมทําใหเกิดการปนเปอนกับ นํ้าบริโภค หรือถาผูผลิตไมสามารถหลีกเลี่ยงได ผูผลิตก็ตองมีมาตรการปองกันเพิ่มเติม อาคารผลิต  ตองมีผนังทัง 4 ดาน การจัดอาคารอยางนอยจะตองประกอบดวย ้ 1. หองติดตั้งเครื่องมือ อุปกรณปรับคุณภาพนํ้า หองดังกลาวตองมีพนลาดเอียง มีทางระบาย ื้ นํ้า ไมมีนํ้าขัง 2. หองหรือบริเวณเก็บภาชนะกอนลาง หองนี้ตองมีพนทีแหง มีชั้น หรือยกพื้น มีมาตรการปอง  ื้ ่ กันฝุนละออง 3. หองหรือบริเวณลางและฆาเชื้อภาชนะบรรจุ หองดังกลาวตองมีพนลาดเอียง ไมมีนํ้าขัง และ ื้ มีทางระบายนํ้า มีระบบจัดแยกภาชนะที่กาลังรอลาง และที่ลางแลว ํ  4. หองบรรจุ หองนี้ตองมีมาตรการปองกันการปนเปอนอยางมีประสิทธิภาพ มีทางเขาออกที่ สามารถปองกันสัตว แมลง ไมเปนทางเดินผานไปยังบริเวณหรือหองอื่นๆ มีพื้นลาดเอียง ไมมี นําขัง และมีทางระบายนํ้า มีโตะ และหรือแทนบรรจุ ซึ่งทําความสะอาดงาย หองบรรจุดัง ้ กลาวตองมีการใช และปฏิบัติงานจริง 5. หองหรือบริเวณเก็บผลิตภัณฑ หองนี้ตองมีชน หรือยกพื้นรองรับ มีระบบการเก็บผลิตภัณฑ ้ั เพือรอจําหนาย ่ ่ • เครืองมือ เครื่องจักร และอุปกรณการผลิต ผิวหนาของเครื่องหรืออุปกรณที่สัมผัสโดยตรงกับนํ้าบริโภค ตองทําจากวัสดุที่ไมกอใหเกิดสนิม และไมเปนพิษ เครื่องมือเครื่องจักรตองสามารถทําความสะอาด ฆาเชื้อไดงาย และมีจานวนพอเพียง  ํ เครื่องมืออยางนอยตองประกอบดวย 1. เครื่องหรืออุปกรณการปรับคุณภาพนํ้า 2. เครื่องหรืออุปกรณลางภาชนะบรรจุ  3. เครื่องหรืออุปกรณการบรรจุ

14

4. เครื่องหรืออุปกรณการปดผนึก 5. โตะหรือแทนบรรจุ ที่เหมาะสมสําหรับขนาดบรรจุที่ตางกัน 6. ทอสงนําเปนทอพลาสติก PVC หรือวัสดุอื่นที่มีคณภาพทัดเทียมกัน ้ ุ ผูผลิตควรตรวจสอบประสิทธิภาพการทํางานของอุปกรณอยางสมํ่าเสมอ เพื่อใหอปกรณดัง ุ กลาวมีสภาพการทํางานที่ดี นอกจากนี้ อุปกรณยังตองไดรับการทําความสะอาดและฆาเชื้ออยาง เพียงพอ ทังกอนและหลังการผลิต หรือตามระยะเวลาที่เหมาะสม ้ ผูสนใจสามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมไดที่  http://www.fda.moph.go.th/newfoodsystem/main2frame.htm ตัวอยาง โครงสรางโรงงานผลิตนํ้าดื่ม

15

4.3 วิธบริหารแรงงาน ี - การสรรหาแรงงาน พนักงานในธุรกิจผลิตนํ้าดื่ม ประกอบดวย พนักงานฝายธุรการ พนักงาน ฝายผลิต ในสวนของพนักงานฝายธุรการ ประกอบดวย พนักงานฝายบัญชี สําหรับพนักงานใน โรงงานประกอบดวย ชางซอมบํารุง พนักงานบรรจุ พนักงานลางภาชนะ พนักงานสงของ พนักงานขับรถ ผูประกอบการอาจสรรหาพนักงานจากการประกาศรับสมัครทางสื่อสิ่งพิมพ ประกาศรับสมัครหนาโรงงาน และจากสํานักงานจัดหางาน - การคัดเลือกพนักงานใหเหมาะสมกับงาน ผูประกอบการจะตองพิจารณาลักษณะของงานวา  ควรใชบคลากรทีมความสามารถดานใด เพื่อใหเหมาะสมกับงาน เชน พนักงานบัญชีจะตองมี ุ ่ ี ความรูความสามารถทางดานบัญชี และมีความละเอียดรอบคอบ ชางซอมบํารุงควรมีความรูใน  เรืองของเครืองจักรเปนอยางดี วางแผนดูแลรักษาเครื่องจักร เพื่อยืดอายุการใชงานไดนาน เปนตน ่ ่ - จํานวนแรงงานที่ใช ขึนอยูกบขนาดของโรงงาน กําลังการผลิตนํ้าดื่ม และตลาดรองรับสินคา ้ ั อยางไรก็ตาม หากเปนธุรกิจขนาดเล็ก โรงงานอาจใชพนักงานประมาณ 10 คน 4.4 แหลงที่สามารถใหความรูดานการผลิต 1. สถาบันวิจยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา ถนนพุทธมณฑลสาย 4 ตําบลศาลายา ั อําเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม 73170 โทรศัพท 0-2889-3820 ,0-2889-3920, 0-28893309 ตอ 405, 414, 417 สถาบันนี้เกิดจากความรวมมือระหวาง 3 หนวยงาน คือสํานักงาน คณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล และองคการความรวมมือระหวางประเทศแหงประเทศญี่ปน (JICA) สถาบันดังกลาวเปนสถานที่ ุ ผลิตนําตนแบบ เพื่อใหความรูสําหรับเจาหนาที่ ผูประกอบการ และผูสนใจทั่วไปที่ตองการ ้  ดําเนินธุรกิจผลิตนํ้าดื่ม ั 2. ตัวแทนจําหนายเครื่องจักร เพราะบริษัทจะรูข้นตอนและกําลังการผลิตของเครื่องจักรทุกประเภทที่ มีอยู 4.5 วิธลดความสูญเสีย ี การลดความสูญเสียสําหรับการผลิตนํ้าดื่ม สามารถกระทําได ดังนี้ ดูแลเครื่องจักรอยางสมํ่าเสมอ โดยวางแผนการตรวจเช็คเครื่องจักร เพื่อใหการผลิตนํ้าออก มาไดคุณภาพ

16

การทําความสะอาดบรรจุภัณฑ โดยเฉพาะถังบรรจุนํ้า เมื่อนํากลับมาใชใหม หากโรงงานทํา ความสะอาดไมดี ถังอาจเกิดตะไครนํ้าได 4.6 การบริหารนํ้าดื่มเมื่อผลิตเสร็จแลววางไวในสต็อค เมือบรรจุนาใสขวดหรือถังเรียบรอยแลว ผูประกอบการสามารถนําไปเก็บในหองเก็บสินคา อาจเปนหองสี่ ่ ํ้ เหลียมทีมการกันอยางเรียบรอย หรือเปนที่โลง มีหลังคากันแสงแดด สําหรับหองเก็บสินคาควรมีชั้นสําหรับวาง ่ ่ ี ้ สินคา ทั้งนี้ เพื่อปองกันการปนเปอน สัตวและแมลง ่ ้ เนืองจากการผลิตนําดื่มมีขั้นตอนไมยุงยากและใชเวลาไมนาน ผูประกอบการรายเล็กบางรายจะผลิตสิน คาวันตอวัน ไมเก็บสินคาไวในสต็อคมากนัก เนื่องจากตองใชพื้นที่มาก ทั้งนี้ จะขึ้นอยูปริมาณของลูกคาวามี มากนอยเพียงใด โรงงานสามารถผลิตสินคาไดทันตามความตองการของลูกคาหรือไม นํ้าดื่มสามารถเก็บไวใน สต็อกไดเปนเวลานาน หากผานกระบวนการผลิตที่สะอาด 5 การบริหาร ธุรกิจนีใชแรงงานเปนจํานวนมาก เพราะสินคามีนํ้าหนัก และตองสงใหกับลูกคาโดยตรง ในขณะเดียว ้ ้ กัน บางครัง โรงงานอาจตองเก็บเงินสดจากลูกคาดวย ดังนั้น ผูประกอบการควรคัดเลือกพนักงานที่มีความ ขยันและซื่อสัตย โรงงานนํ้าดื่มขนาดเล็กอาจประกอบดวยพนักงาน ดังนี้ - พนักงานบัญชี 1 คน ดูแลเรื่องการเงิน รายรับ-รายจายในโรงงาน - ชางซอมบํารุง 1 คน ดูแลเครื่องกรองนํ้า ซอมแซมเมื่อเครื่องมีปญหา  - พนักงานขนสง 5 คน ทําหนาที่สงสินคาใหกับลูกคา - พนักงานฝายผลิต 3 คน ทําหนาที่บรรจุนํ้าและลางภาชนะ ในสวนของพนักงานบัญชีและชางซอมบํารุง โดยสวนมากเจาของกิจการโรงงานนํ้าดื่มขนาด เล็กจะเปนผูทําหรือดูแลเอง *** สําหรับโรงงานขนาดใหญ โครงสรางองคกรจะมีความชัดเจนมากขึ้น โดยในแตละสวนงาน จะเพิ่ม ทังบุคลากรระดับบังคับบัญชา และบุคลากรระดับปฏิบัตงาน ้ ิ 5.1 การพัฒนาแรงงาน ผูประกอบการควรเห็นความสําคัญของการพัฒนาพนักงานใหมีประสิทธิภาพ  โดยการสงพนักงานเขาอบรม เชน การใหบริการลูกคา เรื่อง 5 ส. และการจัดไปดูงานตามโรงงาน ตนแบบ เพือใหพนักงานนําความรูที่ไดมาใชกับสถานประกอบการ ่

17

5.2 วิธการทําใหสินคามีคณภาพที่ตอเนื่อง ี ุ - การดูแลรักษาเครื่องจักรหรือเครื่องกรองอยางสมํ่าเสมอ โดยจัดตารางเวลาการดูแลรักษา เครื่องจักรวา เครืองจักรตัวใดกี่วันตองลาง หรือเปลี่ยนไสกรอง หากผูประกอบการตองการใหสิน ่  คามีมาตรฐานสูง ผูประกอบการควรใหความสําคัญกับทุกขั้นตอนการผลิต  - การรักษาคุณภาพของนํ้าดื่ม โดยเฉพาะนําที่ใชในการผลิต ทั้งนํ้าประปาและนํ้าบาดาล จะ ้ ตองผานกระบวนการตางๆ เพื่อใหไดมาตรฐานตามที่ อย.กําหนด - การรักษาความสะอาด ทั้งสถานที่ผลิตนํ้าดื่มและภาชนะบรรจุนํ้า สําหรับภาชนะบรรจุนํ้า จะ ตองทําความสะอาดทังภายในและภายนอก ดวยการลางนํ้าทีผานกระบวนการกรอง คือนํ้าที่ ้ ่ สามารถดื่มไดมาลางขวดและถัง 6 การเงิน 6.1 การจัดหาเงินทุน ปจจุบันนี้ ธุรกิจนํ้าดื่มเปนอุตสาหกรรมที่ตองใชเงินลงทุนมาก สวนหนึงมาจากการจัดสถาน  ่ ประกอบการใหไดมาตรฐาน GMP ทําใหผประกอบการตองพึ่งสถาบันการเงิน เพือลงทุนในกิจการ ู ่ อยางไรก็ตาม กอนการลงทุน ผูประกอบการตองคํานึงถึงตลาดวา สามารถรองรับสินคาไดมากเพียง  ใด และผูประกอบการจะมีรายไดเพียงพอกับการจายใหกับสถาบันการเงินหรือไม 6.2 โครงสรางการลงทุนในโรงงานนํ้าดื่ม ♦ วงเงินเริ่มตน หากเปนโรงงานนํ้าดื่มขนาดเล็ก ผูประกอบการควรมีเงินทุนไมตํ่ากวา  1,400,000 บาท (หนึ่งลานสี่แสนบาท) สวนโรงงานขนาดใหญใชเงินลงทุนไปจนถึง 10 ลานบาท ♦ เงินลงทุนในสินทรัพยถาวร ประกอบดวย - โครงสรางอาคาร (ไมรวมที่ดิน) ควรมีพื้นที่ประมาณ 6 เมตร x 12 เมตร ตก ประมาณ 500,000 - 1,500,000 บาท - รถยนต (กระบะ) ราคาประมาณ 400,000 บาท - เครื่องกรองนํ้าและอุปกรณ ราคาประมาณ 300,000 - 400,000 บาท ราคาของ เครืองจักรและอุปกรณจะขึ้นอยูกับกําลังการผลิต หากผูประกอบการตองเครื่องที่มีกําลัง ่ การผลิตสูง ราคาเครื่องก็สูงตามไปดวย บางบริษัทจะขายครบชุดพรอมติดตั้ง ประกอบ ดวย

18

ปมสงนํ้า 2 เครื่อง เครื่องกรองแมงกานีส เครื่องกรองคารบอน เครื่องกรองเรซิน เครื่องกรองเซรามิค หลอดอุลตราไวโอเลตสําหรับฆาเชื้อ 1 ชุด เครื่อง Reverse Osmosis (R/O) หัวบรรจุนํ้าสําหรับขวดขนาด 500 มล. และ 950 มล. หัวบรรจุสําหรับนํ้าถังขนาด 20 ลิตร เครื่องลางถังนํ้า ถังเก็บนํ้า ขนาด 3,000 ลิตร ♦ เงินทุนหมุนเวียน ้ สําหรับโรงงานนําดื่มขนาดเล็ก ผูประกอบการควรมีเงินทุนหมุนเวียนอยางนอยประมาณ 100,000 บาท (หนึ่งแสนบาท) ตอเดือน แบงเปน - คาแรงงาน - คานํ้า - คาไฟฟา - คาซอมบํารุงเครื่องจักร - คาขนสง คานํ้ามันรถ - คาบรรจุภณฑ (ขวด ถัง) สําหรับธุรกิจนํ้าดื่ม บรรจุภัณฑเปนตนทุนที่สูงมาก ั ***ธุรกิจนําดืมสามารถลงทุนสูงกวานี้ได โรงงานนํ้าดื่มบางแหงลงทุนสูงถึง 10 ลานบาท ้ ่ และใชเงินทุนหมุนเวียนประมาณ 1 ลานบาทตอเดือน เปนตน

19

การประมาณราคาของอาคารและอุปกรณการผลิตของสถานที่ผลิตตนแบบ สถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล นําดืมบรรจุในภาชนะปดสนิทดวยระบบนํ้าออนและฆาเชื้อดวยแสงอุลตราไวโอเลต ้ ่ (ราคาประมาณการในป พ.ศ. 2540) รายการ 1. อาคาร 2. ถังพักนําขนาด 2,000 ลิตร จํานวน 2 ใบ ้ 3. ถังพักนําขนาด 1,000 ลิตร จํานวน 3 ใบ ้ 4. ปมเติมคลอรีน 5. ปมนํ้าอัตโนมัติ 6. ปมหนาเหล็ก 7. ปมนํ้าสเตนเลส 8. ถังอัดความดันนํ้า จํานวน 2 ถัง 9. ถังบรรจุสารกําจัดเหล็ก 10. ถังบรรจุสารกรองถานกัมมันต กรองกลิ่นและสี จํานวน 2 ถัง 11. ถังบรรจุสารกรองเรซิน สําหรับกรองความกระดาง 12. แทงกรองตะกอนหยาบ 13. ถังกรองเซรามิค สําหรับกรองจุลินทรียขนาดใหญ 14. หลอดอุลตราไวโอเลตสําหรับฆาเชื้อ จํานวน 2 ชุด 15. หัวบรรจุนํ้าสําหรับขวดขนาด 500 และ 950 มล. 16. หัวบรรจุนํ้าสําหรับถัง 20 ลิตร 17. โตะสเตนเลสสําหรับพักผลิตภัณฑ 18. อุโมงคความรอน 19. รางลําเรียงชนิดลูกกลิ้งทําดวยสเตนเลสยาว 11 เมตร 20. รถเข็นสเตนเลสสําหรับเก็บถังที่รับคืนและสําหรับผึ่งถัง จํานวน 6 คัน 21. เครืองลางกลั้วขวดและถังดวยนํ้าสะอาด ่ 22. ถังรองรับนํ้าทิ้งจากการกลั้วและบรรจุ 23. ชันพลาสติกยกระดับสูงจากพื้นไมนอยกวา 10 ซม. จํานวน 2 อัน ้ ราคา (บาท) 2,700,000 30,000 27,000 15,000 6,500 8,000 16,000 19,000 12,000 24,000 16,000 5,600 34,000 60,000 30,000 2,000 17,000 65,000 263,000 135,000 17,000 10,000 2,736

20

24. 25. 26. 27.

อางสเตนเลส จํานวน 3 อาง เครืองขัดถังภายในดวยเม็ดเรซิน ติดตั้งพรอมปมแรงดัน ่ เครื่องลางแบบฉีดนํ้าชนิดใชแรงดัน ชันสเตนเลสสําหรับวางผลิตภัณฑ จํานวน 3 อัน ้ รวม

58,000 30,000 20,000 77,500 3,700,336

ที่มา : เปนรายละเอียดราคาอุปกรณการผลิต ของโรงงานตนแบบที่สถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัย มหิดล ใชสาธิตระบบการผลิต และควบคุมคุณภาพสําหรับสถานที่ผลิตขนาดเล็ก : เปนราคาประมาณการในป พ.ศ. 2540 : อุปกรณเครื่องมือในกระบวนการผลิตที่นําเสนอ สวนหนึงเปนอุปกรณที่ใชเพื่อประกอบการ ่ ผลิตและวิจยเฉพาะกรณี ฉะนั้น ผูประกอบการตองพิจารณาเลือกใชตามความเหมาะสมกับสภาพของ ั สถานประกอบการ 6.3 อัตรากําไรตอยอดขาย เนืองจากนําดืมทีขายอยูทั่วไปในทองตลาดมีขนาดตาง ๆ กัน ทั้งที่เปน ถัง ขวดแกว ขวด ่ ้ ่ ่ พลาสติกขาวใส และขวดพลาสติกขาวขุน ซึ่งบรรจุภัณฑเหลานี้มีตนทุนที่แตกตางกัน เชน - นําดืมบรรจุถง ขนาด 20 ลิตร บางสถานประกอบการจะมีตนทุนการผลิตที่ 2 บาท/ถัง ้ ่ ั และขายสงใหลูกคาประมาณ 7 บาท/ถัง - นําดืมบรรจุขวดพลาสติกใส ขนาด 500 มล. บางสถานประกอบการมีตนทุนการผลิตที่ ้ ่ 2 บาท และขายสงใหลูกคา 3.33 บาท/ขวด - นําดืมบรรจุขวดพลาสติกขาวขุน ขนาด 950 มล. บางสถานประกอบการมีตนทุนการ ้ ่ ผลิต 1.80 บาท/ขวด และขายสงใหลูกคา 1.90 บาท/ขวด - นําดืมบรรจุแบบถวย ขนาด 250 มล. บางสถานประกอบการมีตนทุนการผลิต 80 ้ ่ สตางค/ถวย ขายสงใหลูกคา 1.90 บาท/ถวย ทังนี้ ราคาของนําดื่มแตละสถานประกอบการจะไมเหมือนกัน ขึ้นอยูกับหลายปจจัย ้ ้ เชน ตราหรือยี่หอของนํ้าดื่ม สังเกตไดจากนํ้าดื่มที่มีชื่อเสียง และเปนที่รูจักกันในตลาด จะมี ราคาสูงกวานํ้าดื่มทั่วไป

21

เปนทีนาสังเกตวานํ้าดื่มบางขนาดมีกําไรสูงมาก แตบางขนาดแทบไมมีกําไรเลย ่  และจากการสัมภาษณ ผูประกอบการสวนหนึ่งมีความเห็นวา เหตุที่ตองผลิตขนาดตางๆ เปน เพราะตองการสรางความหลากหลายในตัวสินคา เพื่อเปนทางเลือกใหกับลูกคา ฉะนัน กําไรของการขายนํ้าดื่มเมื่อหักตนทุนการผลิต (คาแรงงาน คานํ้า ้ คาไฟฟา คาขนสง คาบรรจุภัณฑ) ยังไมหักเงินทุนในสินทรัพยถาวร โดยเฉลี่ยจะอยู ประมาณ 30 – 40% ตอขวดหรือถัง ทั้งนี้ขึ้นอยูกับพื้นที่ที่จําหนาย การกําหนดราคา ของผูประกอบการ ฯลฯ 6.4 จุดคุมทุน/ระยะคืนทุน การคืนทุนของธุรกิจนํ้าดื่มขึ้นอยูกับปจจัยตาง ๆ เชน ขนาดของธุรกิจ ปริมาณลูกคา ภาวะ การแขงขันในตลาด และความสามารถของผูประกอบการในการบริหารธุรกิจ จากการสัมภาษณผูประกอบการนํ้าดื่ม ระยะเวลาการคืนทุนของธุรกิจนํ้าดื่มขนาดเล็กจะ อยูประมาณ 3 ป และหากเปนธุรกิจขนาดกลางถึงขนาดใหญ ระยะคืนทุนของธุรกิจ  นําดื่มจะอยูประมาณ 5 – 7 ป ้ 6.5 วิธประหยัดคาใชจาย ี  1. ผูประกอบการควรสั่งซื้อบรรจุภัณฑเปนจํานวนมาก ๆ เพื่อผูประกอบการจะไดราคาที่ถูกกวา สังซือคราวละนอย ๆ ทั้งนี้ ผูประกอบการควรคํานึงปริมาณขายดวย ่ ้  2. นํานําที่ลางถังภายในมาบําบัด เพือนํากลับมาใชใหม ้ ่ 3. จัดตารางการดูแลและรักษาเครื่องจักร โดยเฉพาะเครื่องกรองนํ้า ผูประกอบการควรจัดตาราง  เวลาการลางไสกรอง การเปลี่ยนไสกรอง เพื่อบํารุงรักษาเครื่องจักรใหมีอายุการใชงานนาน ขึ้น การดูแลเครื่องจักรอยางสมํ่าเสมอ จะชวยประหยัดคาใชจายดานการซอม  4. ผูประกอบการควรซื้อภาชนะใสนํ้าที่มีคุณภาพ โดยเฉพาะถังนํ้าที่ใชในครัวเรือน ผูประกอบ การควรซื้อถังเกรด A หากเปนถังเกรด B, C อายุการใชงานสั้นประมาณ 5-6 เดือน แตถา เปนถังเกรด A อายุการใชงานจะนานถึง 2 ป 7. เงือนไขและขอจํากัดที่สําคัญ ่ • มีการแขงขันกันสูง ผูประกอบการนําดื่มเกิดขึ้นเปนจํานวนมาก ทําใหตลาดแขงขันกันสูง โดย ้ เฉพาะเรื่องการตัดราคาสินคา

22

8. ปจจัยที่ทําใหธุรกิจประสบความสําเร็จ 1. การบริการที่ดี สําหรับธุรกิจนํ้าดื่ม การบริการถือเปนสิ่งสําคัญที่ผูประกอบการตองพัฒนาใหไดมาตร ฐาน เพราะนําดื่มเปนตลาดที่มีจานวนคูแขงสูง และสินคาไมแตกตางกันมาก ดังนั้น สิงทีทาใหลูกคา ้ ํ ่ ่ ํ ประทับใจคือเรื่องการบริการ เชน ผูผลิตมีสินคาใหลกคาอยางสมํ่าเสมอ และสามารถสงใหลูกคาไดใน ู เวลาอันรวดเร็ว 2. คุณภาพของนํ้าดืมจะตองใส สะอาด และภาชนะบรรจุจะตองปดสนิท สามารถปองกันสิ่งปนเปอน ่ ไดเปนอยางดี รวมถึงคุณภาพของนํ้าดื่มตองไดรับการรับรองจาก อย. เพื่อสรางเชื่อมั่นใหกับผูบริโภค 3. มีทาเลที่เหมาะสม เสนทางการขนสงสะดวก รวดเร็ว สามารถสงสินคาใหกับลูกคาไดทันเวลา ํ แหลงขอมูล เว็บไซต กรมพัฒนาการคา, การจดทะเบียนการคา, http://www.thairegistration.com/thai/register/detail5.phtml กรมทรัพยากรธรณี, การขออนุญาตใชนํ้าบาดาล, http://www.dmr.go.th/service/TSOOOOOM.htm สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม, ภาษีเงินได , ภาษีมูลคาเพิ่ม, http://www.ismed.or.th/knowledge/alpha/body1/body1.htm หรือที่ กรมสรรพากร http://www.rd.go.th กรุงเทพมหานคร, การใหบริการ, ภาษีโรงเรือนและที่ดิน, http://www.bma.go.th/html/page4.html สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา, บทที่ 6 หนา 66 - 74, การขออนุญาตหนวยงานทองที่, http://www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา, บทที่ 6 หนา 66 - 74, การขออนุญาตกรมโรงงาน, http://www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา, บทที่ 6 หนา 66 - 74, การขออนุญาตผลิตอาหาร, http://www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา, บทที่ 6 หนา 75 – 77, การขอเครื่องหมาย อย, http://www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/other/kbs3/fdframe.htm

23

ศูนยวิจัยกสิกรไทย, นําดื่มบรรจุขวด : ตนทุนการผลิตเพิ่ม…ผูประกอบการเริ่มปรับตัว, ้ http://www.tfrc.co.th สัมภาษณ กระแสสินธุ วงศบุญนาค. กรรมการผูจัดการบริษัทไทย เอ็น.เค.พลาสติก จํากัด. สัมภาษณโดย จิราพร ศรีพลเงิน. 16 กรกฏาคม 2545. กัณฑาภรณ ชื่นคลัง. เจาของนําดื่มชื่นอรุณ. สัมภาษณโดย จิราพร ศรีพลเงิน. 23 สิงหาคม 2545. ้ พรพจน ลิ้มสากล. เจาของนําดื่มไบโอ เอ็นเตอรไพรส. สัมภาษณโดย จิราพร ศรีพลเงิน. ้ 7 สิงหาคม 2545. ประเจียด งามสงวนปรีชา. กรรมการผูจัดการบริษัท บริสุทธิ์หยดทิพย จํากัด. สัมภาษณโดย จิราพร ศรีพลเงิน. 15 สิงหาคม 2545. หมายเหตุ ขอมูลดังกลาวเปนเพียงการใหความรูเบื้องตนเทานั้น การเก็บขอมูลไดดําเนินการในชวงระยะเวลาหนึ่งเทานั้น ดังนั้น ขอมูลอาจเปลี่ยนแปลงไดตามสถานการณ ตาง ๆ ทีเ่ ขามากระทบตอธุรกิจ ี ฉะนั้น สําหรับผูท่คิดจะลงทุนจึงควรปรึกษาเพิ่มเติมจากฝายบริการปรึกษาแนะนําทางธุรกิจของ สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม (ISMED) เบอรโทร. 0-2564-4000

ลิขสิทธิ์โดย : สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดยอม