Binasa ko ang isang librong pinamagatang “12 little things every Filipino can do to help our country”. Sadyang simple ngunit napaka-makabuluhan ng mga mungkahi ni Alex Lacson upang ang Pilipinas ay magkaroon nang isang maganda at mayamang ekonomiya. Sa labindalawang mga suhestiyon na ito ako’y inobligahang mamili ng dalawa at isaliwalat ang aking mga pananaw patungkol dito.
Isa sa dalawang bagay na pumukaw sa aking isipan ay ang ika anim. Dito nakasaad na “Do not litter. Dispose your garbage properly. Segregate, Recycle. Conserve.” Napaka simple lamang, kung iisipin ay kahit sinong mamayan ng bansang ito ay kayang gawin ang bagay na ito. Ihihiwalay mo lamang kung ang uri ba ng basurang itatapon mo ay nabubulok o hindi nabubulok. O kung ang isang bagay ay maaari mo pang gamitin sa ibang paraan sa halip na itapon na lamang. Gayunpaman, marami sa atin ang hindi gumagawa ng mga bagay na ito. Tuminigin ka sa paligid, malabong hindi ka makakita ng basura, kung minsan ay maaaktuhan mo pang may mga taong pasimpleng itatapon ang kanilang basura sa kalsada gaya ng pinagbalutan ng minatamis o kaya naman ay ticket sa bus, resibo, sigarilyo at iba pa. Hindi lang sa lansangan ito ginagawa ng mga tao kung hindi pati narin sa mga katubigan partikular na sa mga ilog at kanal. Ako man, inaaamin ko na ginagawa ko minsan ang mga bagay na ito. Ang baluktot na katuwiran ng iba ay “maliit na basura lang naman iyon”. Iyon na nga! Maliit na nga lang, bakit hindi nalang ibulsa at maghanap ng tamang mapagtatapunan. Ang malala pa nito, batid nang marami ang maaaring mangyari kung sila ay magtatapon ng kanilang basura sa hindi tamang lugar, gayunpaman patuloy parin nilang ginagawa dahil iyon na ang nakasanayan nila.
Namulat ang aking isipan kung gaano pala kalaki ang ginagastos ng gobyerno para lamang linisin ang mga baradong kanal at daluyan ng tubig dahil sa buntol buntol na basurang nakabara dito. Halos P 7 bilyong piso ang ginagastos ng lahat ng pamahalaan para lamang hakutin ang ating mga basurang wala sa tamang kinalalagyan.
Grabe! Ang laki pala ng pwedeng matipid ng gobyerno kung matututo lamang tayo na itapon ang ating mga basura sa tamang lugar, at kung uugaliin lamang natin na ibukod ang ating mga basura sa nabubulok at hindi nabubulok. Kung iisipin, imbis na mapunta ang P 7 bilyong pisong halaga ng salapi sa paglilinis ng ating mga kalat, sana ay nagamit nalang ang ganitong malaking halaga ng pera sa mas makabuluhang mga bagay na maaaring makatulong sa ating bayan. Halimbawa nalang ay kung magamit ang perang ito upang magpatayo ng mga kulang na silid aralan o hindi kaya naman ay gamitin upang palakasin ang puwersang militar ng ating bansa. Talaga namang napakaganda at epektibo ng ideyang ito kung iyong titignan, malaki ang matitipid ng bansa. Hindi lang iyon, magkakaroon din ng malinis at maaliwalas na kapaligiran ang mga siyudad, malayo sa nakasanayang mausok at maduming lansangan. Hindi naman mahirap gawin, bakit ayaw gawin? Kaniya kaniyang dahilan ang mga tao. Hindi nila iniisip ang pakinabang ng munting gawain na ito na may malaking epekto. Nais ng marami ng maunlad at malinis na bayan, ngunit karamihan sa kanila ay hanggang nais lamang. Sa tuwing may makita silang hindi nila gusto ay agad na sinisisi ang gobyerno o ang lokal na pamahalaan. Hinid nila naiisip na sila rin naman ang gumagawa ng kanilang problema. Ewan ko ba, maraming gustong makaranas ng kaunlaran ngunit wala namang ginagawa, sila sila rin ang dahilan ng mga problemang kanilang dinadaing.
Disiplina, iyan lang ang kailangan. Kung mayroon ang bawat isa niyan, walang mangangahas na itapon ang kanilang pinagkainan sa kanal, walang dudura sa lansangan, walang iihi sa pader, walang magtatapon ng papel sa kalsada. Nasa mamayan din kung nais ba nilang umunlad, sila rin ang solusyon sa mga problema nila.
Ang ikalawang napili ko mula sa listahan ay ang ika- lima na nagsasabing “Respect your traffic officer, policeman and soldier”.
Madalas mo silang makikita sa lansangan, at kung saan may pinangyarihan ng gulo ay naroroon din sila. Sila na kung tawagin ay mga alagad ng batas. Normal din silang mamayan, inatasan upang siguraduhin ang kaayusan ng lansangan, upang labanan ang krimen at higit sa lahat ipagtanggol tayo sa oras ng sigalot. Noong bata ako, magpasa-hanggang nagyon tinitingala ko sila, itinuturing ko silang mga bayani, mga mararangal na tao, at higit sa lahat hinding hindi gumagawa ng kasamaan at katiwalaian. Ngunit may mga taong hindi katulad ko at iba ang tingin nila sa mga alagad ng batas, dahil ang iba sa kanila ay hindi na tagapagpatupad ng batas kung hindi mga tagalabag na mismo ng batas na kanilang pinaiiral. Naandiyan ang mga sikat na mga “nangongotong” o hindi naman kaya ang talamak na “hulidap”. Dahil sa mga gawaing ito ng mga tiwaling opisyal, nadadamay tuloy ang imahe ng mga nanatiling tapat sa kanilang pag seserbisyo. Kaya naman ang ibang mga tao ay kinalimutan na silang respetuhin. Naging laganap na tuloy ang mga balitang patungkol sa mga pananakit ng mga motorista sa mga tagapamahala ng kaayusan sa kalsada sa tuwing sila ay mahuhuli dali sa paglabag sa mga batas trapiko. Hindi na nila kinikilala ang awtordidad na mas nakatataas sa kanila, dahil ang iba sa kanila ay malalaking personalidad o hindi naman kaya ay mayayamang tao, tinatakot- takot lang nila ang mga opisyal at sinasaktan, inaakala nila na hindi sila saklaw ng batas at maaari nilang gawin ang anumang kanilang nanaiisin. Malinaw na ito ay paglabag sa batas at kawalang Respeto!
Nakakalungkot dahil isa tayo sa mga dahilan kung bakit ang iba sa ating mga kapulisan ay mas pinipili nalang na kumita sa maling paraan. Iniisip marahil nila na walang nagpapahalaga sa kanilang gawain dahil sila ay nilalait-lait at sinasaktan na lamang ng ibang mga motorista. Dahil sa kawalang respetong ito kaya hindi nagagawa ng ibang mga opisyal ng maayos ang kanilang trabaho na nagbubunsod sa katiwalian. Isa pang pagkakamali ng mga Pilipino, kapag silay hinuli dahil sa paglabag ng batas binibigyan nila ng suhol ang mga pulis upang makalusot lamang sa parusa. Dito na nagsimula ang pangongotong ng mga opisyal dahil alam nila na ganun din naman ang gusto ng mga motorista. Sa ganitong paraan, miniumulat natin ang mga opisyal sa korapsyon at katiwalian. Iniisip nila na ganoon lang ang tingin natin sa kanila at sa kanilang propesyon. Kaya ang iba sa kanila ay ganoon na mismo ang tingin nila sa kanilang sarili, at muli isa iyong paraan ng pagpapakita ng kawalang respeto.
Kung babaguhin natin ang maling pakikitungo sa ating mga alagad ng batas, gaya na nga lamang nga mga pulis, sundalo at mga tagapamahala ng trapiko, babaguhin kaya din nila ang kanilang pakikitungo sa mga motorista? Ang sagot diyan ay Oo.
Dito makikita ang kahalagahan ng Respeto, ito ang nagbibigay dignidad sa tao, at ang bawat tao ay may karapatang respetuhin. At kapag nagpapakita ka ng respeto ay kakikitaan ka ng kabutihang asal at makikita sayo na isa kang marangal at edukadong tao. Ngayon kung lalaitlaitin mo ang isang security guard sa isang establisyemento, at kung isisigaw mo ng paulit ulit na “amalayer, you think amalayer?!” at ipagmamalaking isa kang edukadong tao, iyon ay isang malaking kalokohan. Walang respetong kakikitaan doon at hindi makikita sa iyo na isa ka ngang edukadong tao.
Ngayon kung titignan natin ang ating mga opisyal ng may dignidad, titignan din nila ang kanilang sarili ng may dignidad, kung titignan natin sila bilang mararangal na tao, yun din ang magiging tingin nila sa kanilang sarili at maaaring umiwas sila sa mga gawa ng mga tiwali. At higit sa lahat kung ating silang rerespetuhin at ipagmamalaki, imbis na laitin at bastusin, gagawin nila ng maayos ang kanilang tungkulin dahil alam nila na sila ay pinahahalagahan at kinakailangan ng taongbayan.
Mababatid na malaki ang papel ng respeto sa pag-unlad ng bansa. Kapag may respeto siguro ang bawat isa, magkakaroon ng pagkakaisa at bihira na lang siguro ang mga opisyal na gagawa ng katiwalian dahil alam nila na maraming umaasa at rumerespeto sa kanila.
Dalawa lang ang mga binanggit ko sa maraming pwedeng solusyon upang ang ating bansang Pilpinas ay maging maunlad at kapita-pitagang bansa. Tayo na mamayan ng ating bansa, tayo rin ang gagawa ng gobyernong nais natin. Katulad ito ng sinabi ni dating pangulong John F. Kennedy na “ The people always get the government they deserve”
Bilang mga mamayan ng bansang ito, obligasyon natin na pangalagaan ito sa iba’t-ibang aspeto, mapa pulitikal, ekonomikal, o hindi kaya sa usaping pangkalikasan.
Dapat tayong magpakita ng Respeto, Disiplina, at Pagkakaisa…