Portfolio sa
Filipino 2

Name:
Yr. / sec.:
Prof:

Yunit IV

Talumpati * Ang talumpati ay isang maayos na pagpapahayag ng kaisipan sa paraang pasalita. Ang layunin nito ay makapagharap o makapaglahad ng patakaran o simulain o dili kaya ay makapang-akit ng nakikinig tungo sa isang kapasyahan.

Naglalayon itong mapakilos ang mga nakikinig sa isang simulain o adhikain. Ang Talumpati ay binibigkas sa harap ng mga tapakinig, maaaring sa isang kapulungan.

* Iba’t ibang uri ng Talumpati:

1. Impromptu – ito ay biglaang talumpati na binibigkas pamamaraan na maaaring gamiting gabay sa pagbigkas ng biglaang talumpati. Ibinibigay rito ang paksa sa oras na mismo ng pagsasalita. 2. Isinaulong talumpati – sa bahaging ito ang tagapagsalita ay gumagawa muna ng kanyang talumpati. Samakatwid, may paghahanda na sa ganitong tipo ng pagtatalumpati at kailangang memoryado o saulado ang pyesa bago bigkasin ang talumpati. 3. Pagbasa ng papel sa panayam o kumperensya- makikita sa bahaging ito ang kasanayan sa pagsulat ng papel na babasahin sa kumperensya. Ang pag-oorganisa ng mga ideya at ang pagsulat ng panimula, katawan at wakas/kongklusyon ay dapat na magkakaugnay at may kaisahan.

Parte ng talumpati
A. Panimula * pagbati * pagbukas ng paksa
B. Paglalahad * ipaliwanag ang paksa
C. Paninindigan * mga ebidensiya ng nagtatalumpati
D. Pamimitawan * pangwakas na bati

Mga kasangkapan ng tagapagsalita o mananalumpati 1. Tinig 2. Tindig 3. Galaw 4. Kumpas ng mga kamay

Maikling kwento * Ang maikling kwento ay isang anyo ng panitikan na may layuning magsalaysay ng mga pangyayari sa buhay ng pangunahing tauhan. Nag-iiwan ito ng kakintalan sa isip ng mga mambabasa.

Mga bahagi ng maikling kwento 1. Panimula ay ang bahagi na siyang guguhitan ng mga pangyayari sa kwento. Mahalagang maging kapansin-pansin ito upang mabihag ang kawilihan ng bumabasa. 2. Saglit na kasiglahan ay ang bahaging naglalarawan ng simula patungo sa paglalahad ng unang suliraning inihahanap ng lunas. Dapat maging kaakit-akit ang bahaging ito sa mambabasa at madama niya ang magaganap na pangyayaring gigising sa kanya ng isang tiyak na damdamin. 3. Suliraning inihahanap ng lunas ay karaniwang tatlo. Kung minsan ay humihigit sa tatlo, depende sa sumulat ng kwento. Sa bahaging ito ng kwento, ang mababasa ay napapagitna sa mga pangyayaring gigising sa kanyang damdamin. Ang mga pangyayaring ito ay siyang bumubuo sa mga suliraning inihahanap ng lunas at lumilikha ng isang kawilihang pasidhi ng pasidhi. 4. Kasukdulan ay ang bahagi ng kwento na nagsasaad ng pinakamasidhing kawilihan. Ito ay dapat ilarawan nang mabilisan, tiyak, o malinaw at maayos. Upang maging mabisa ang kasukdulan, ito ay hindi dapat magkaroon ng anumang paliwanag. Ang kailangan lamang ay ang maayos pagkakaugnay-ugnay ng mga suliraning inihahanap ng lunas. 5. Kakalasan ay ang panghuling bahagi ng kwento na kaagad sumusunod sa kasukdulan. Ito ay hindi rin dapat pahabain at bigyan ng paliwanag. Ipaubaya sa mambabasa ang pag-iisip ay hayaang siyang magbigay ng wakas sa kwento.

Mga Sangkap ng Maikling Kwento:
1. Banghay – tumutukoy sa maayos, kawing-kawing at magkakasunod na mga pangyayari.
2. Tauhan – tumutukoy sa mga tauhang gumagalaw sa kwento na maaaring pangunahing tauhan atpantulong na tauhan.

Dalawang Uri ng Paglalarawan ng May-akda sa Tauhan:
a. Tuwirang pagpapahayag - kung binabanggit ng may-akda o ng ibang tauhan sa kwento ang mgakatangian ng tauhan b. Madulang pagpapahayag - kung matimpi ang paglalarawan ng tauhan, na nangangahulugangmahihinuha ang katangian ng tauhan sa pamamagitan ng pagkilos at pagsasalita niya.

3. Tagpuan – tumutukoy sa lugar at oras ng pinangyarihan ng kwento.Makatotohanan ang daigdig na inilalarawan sa ating imahinasyon upangmakatotohanan din ang pangyayaring magaganap dito.
4. Tunggalian – tumutukoy sa mga suliranin sa pamamagitan ng mga magkakasalungat na paniniwala. Maaring ang tunggalian ay pisikal, tao sa kanyang kapaligiran, maaring sosyal.
5. Paningin – pananaw na pinagdaraanan ng mga pangyayari sa isang kwento

Ilang uri ng maikling kwento 1. Kwento ng katutubong-kulay – ang binibigyang diin ng kwentong ito ay ang kapaligiran, ang kaugalian, mga uri ng pamumuhay ng nasabing lugar. 2. Kwenro ng tauhan –binibigyan diin nito ang pangunahing tauhan sa kwento. 3. Kwento ng pag-ibig – ang kwentongito ay tinatawag ring kwento ng romansa. Binibigyang diin ditto ang pagtatangi ng dalawang pusong umiibig. 4. Kwento ng kababalaghan – mga di kapani-paniwalang pangyayari o mga katatakutan ang binibigyang diin nito. 5. Kwento ng pakikipagsapalaran – mga balangkas ng pangyayari ang binibigyan diin nito.

Musika * Pamana na ngating bansa ang kayamanan ng musika. Ang pilipinas ay isa sa mga bansa na kariringgan, kakikitaan ng mga musika na nakagaganyak sa pagpapahayag ngating katangian bilang tao. Ang mga indayog at pag-unlad ng melodiya ay nagpapahayag ng iba’t ibang damdamin, kasiyahan, kalungkutan at kung minsan ay kahinaan, kahalagahan ng ating pambansang kaugalian at diwa na hinuhubog ng mga impluwensyang Kanluranin at Asyano.

Sa pamamagitan ng musikang Filipino, nagkakaroon tayo ng kapangyarihan lakas upang tayo’y magkaisa, isang paraan ng paglikha ng sama-samang hinaing at sa kabilang banda rin naman ay isang elemento sa pagtatatag ng matibay na kultura ng Pilipinas ang mga katutubong tugtugin at kanta ay nakadaragdag sa diwa at tradisyong tunay na Pilipino. Nagpapanatili ng kaluluwa ng sambayanan at sumasailalim rin ito sa mga layunin at hangarin ng tao bilang Asyano. Sa pamamagitan ng musika napalalawak natin ang kamalayang kultura ngating bansa.

Ang Pag-awit * Halos lahat ng tao, bata man o matanda, lalake o babae ay nakaranas nang umawit. Ang ina habang nagpapatulog ng bata ay umaawit. Ang mga mag-aaral kapag nakkarinig ng paborito nilang musika ay umaawit rin. Sa simbahan, sa paaralan ay maririnig mo ang awit. Ano nga ba ang awit? Sinasabing ang pag-awit ay pagbibigay-buhay sa pamamagitan ng tinig sa mga simbolo na nababasa, naririnig o nararanasan.

Instrumento ng tinig 1. Activator – maraming bagay ang pinagmumulan ng tunog. Halimbawa, ang drum, ang hangin, ang telam ang bato, at katawan atb. Kasama nito ang mekanismo ng lakas na nagpapatunog rito. Ginagamit ang abdominal muscles na nagtutugma sa pagpadpad ng hangin upang magalaw ang vocal chords. 2. Vibrator – ito naman ang katawagan sa pinagmulan ng tunog. May iba’t ibang uri ng tinig ang bawat isa sa atin. Ang babae ay may tinig na naiiba sa mga kalalakihan.nagkakaiba ang tinig batay sa laki at hugis ng vocal chords. 3. Resonator – ito ay instrumento upang mapalakas ang tunog. Ang lalamunan at bibig ang nagpapalakas ng tinig.

4. Articulator – upang maging maliwanag at maunawaan ang mensahe ng ating inaawit, napakahalaga ng instrumentong ito na gumaganap na tagabigkas nang maliwanag. Katulong rito ang iba’t ibang mekanismo na mabisa tulad ng labi, ngipin, dila, matigas at malambot na ngala-ngala. Pantulong sa Pag-awit 1. Dapat huminga bago awitin ang unang tono. 2. Gawing isang pahina lamang ang isang phrase. 3. Awitin ng ilang ulit ang himig. Kailangang hindi putol-putol ang melody. 4. Dapat ay sa dayapram nanggagaling ang puwersa at hindi sa lalamunan.

Iba’t ibang uri ng tinig * Magkaiba ang tinig ng tao at ito ay batay sa laki at hugis ng vocal chords. Ang pinakamataas na lawak sa babae ay tinatawag na soprano, ang susunod ay mezzo soprano at ang pinakamababa ay alto.

Sa mga lalaki naman ang pinakamalakas ang tenor, ang susunod ay baritone at ang pinakamababa ay bass.

Tula * Ang Tula ay isang anyo ng panitikan na nagpapahayag ng damdamin ng isang tao. Ito ay binubuo ng mga saknong at ang mga saknong ay binubuo ng mga taludtud.

Ito ay may sukat at tugma o malaya man ay nararapat magtaglay ng magandang diwa at sining ng kariktan.

* Ayon kay Julian Cruz Balmaseda,“Ang tula ay isang kaisipang naglalarawan ng kagandahan, karikitan at kadakilaan upang matawag na tula.”

* Ayon kay Inigo Ed Regalado,“Ang tula ay diwa, katas, larawan at kabuuan ng tamang karikitang makikita sa silong ng alinmang langit.”

* Ayon naman kay Fernando B.Monleon,”Ang pagtutula ay paggagagad at ito’y kahawig ng sining ng pagguhit, paglililok at pagtatanghal. Ang kasaklawan ng pagtutula ay higit na malawak kaysa alinman sa ibang gagad na mga sining, pagsama-samahin man ang mga iyon.”

Mga uri ng tula 1. Liriko o pandamdaming tula * Ito’y nagtataglay ng mga karanasan, kaisipan, pangarap at iba’t ibang damdaming maaaring madama ng may-akda o ibang tao.

a. Awit/Kanta - tungkol sa pag-ibig, kabiguan, kalungkutan, pag-asa, pangamba, poot at kaligayahan. b. Dalit/Hymno - tungkol sa pagpapala sa Diyos, sa pagawit napamamaraan. c. Elihiya - mapanglaw; tungkol sa kamatayan o kalungkutan d. Oda - matayog na damdamin o kaisipan (paghanga o pagbibigay parangal) e. Soneta - binubuo ng 14 taludtod o linya; nangangailangan ng mabigat o matinding pagkukuro-kuro

2. Tulang Pasalaysay * Ito ay naglalahad ng makukulay at mahahalagang tagpo sa buhay tulad ng pag-ibig, pagkabigo at tagumpay. Naglalahad din ito ng katapangan at kagitingan ng mga bayani sa pakikidigma.

a. Epiko – Ito ay nagsasalaysay ng kagitingan ng isang tao, ang kanyang pakikitunggali sa mga kaaway at mga tagumpay niya sa digmaan. Hindi kapanipaniwala ang ibang mga pangyayari at maituturing na kababalaghan.

b. Awit at kurido – Ito ay tungkol sa mga paksang may kinalaman sa pakikipagsapalaran ng mga kilalang tao sa mga kaharian tulad ng hari, reyna, prinsipe, prinsesa, duke, konde at iba pang dugong mahal na ang layunin ay palaganapin ang Kristiyanismo. Ang mga awit at kurido ay dala rito ng mga Kastila.

c. Karaniwang Tulang Pasalaysay – Ang mga paksa nito ay tungkol sa mga pangyayari sa araw-araw na buhay.

3. Tulang Patnigan * Kabilang sa uring ito ang karagatan, duplo at balagtasan.

4. Tulang Pantanghalan o Padula * Katulad din ito ng karaniwang dula, ang kaibahan lang, ito ay binibigkas ng mga tauhan ang kanilang mga diyalogo sa paraang patula. Maaaring isama sa uring ito ang mga tulang binibigkas sa sarswela at komedya.

Mga Sangkap ng Tula

1. Sukat * Ang sukat ay bilang ng pantig sa bawat taludtod sa isang saknong. Ang bawat taludtod ay maaaring magkaroon ng walo, labindalawa, labing-anim, o labingwalong pantig.

2. Tugma * Ang tugma ay pagkakatulad ng tunog ng mga huling pantig sa bawat taludtod. May dalawang uri ng tugma:

a. Karaniwang tugma. Kung ang bigkas na malumay at mabilis o malumi at maragsa ay magkasama sa huling pantig ng mga taludtod sa isang saknong, ito ay karaniwang tugma.

b. Ganap na tugma. Sa ganap na tugma, ang huling pantig ng bawat taludtod ay nagtatapos sa isang tunog.

3. Kariktan * Ang kariktan ay kagandahan ng isipan at diwang inilalarawan sa tula. Kasama na rin ditto ang kagandahan ng mga pananalitang pinili ng makata upang iangkop sa isipan o diwang ipinahahayag ng mga taludtod.

4. Talinghaga. * Ang talinghaga ay mga pahayag na may mga nakatagong kahulugan o di-tuwirang tinutukoy. Maaaring ang sinasabing “naggagandahang bulaklak sa hardin ang aking daigdig” ay ang magagandang dalaga sa kanyang ginagalawang lipunan.

Kompyter * Ang kompyuter ay isang makina na ginawa para mapabilis ang mga gawain tulad ng pagbibilang o pagkokompyut. Ito ay tumatanggap, nagproproseso at nagbibigay o naglalabas ng output data sa pamamagitan ng tinatawag na program. At sa kasalukuyan marami nang mas nagagawa ang kumpyuter at malaki ang tulong nito sa ating pang-araw araw na pamumuhay.

* Ito ay isang teknolohiya na ginagamit sa paggawa ng iba't ibang gawain kaugnay ang kalkulasyon, pagbuo ng program, at midyum sa pagmamanipula ng mga makabagong teknolihiya. Ito ay isa sa mga in-demand na kagamitan sa kasalukuyan. Isa itong multi-purpose na kagamitan na nagbibigay ng iba't ibang kapakinabangan.

Ilang termino ukol sa kompyuter 1. Bayt – yunit ng memorya ng kompyuter 2. Hardweyr – ang mekanikal at elekronik na bahagi ng kompyuter. 3. Softweyr – mga datos, tulad ng mga programa, gawain, simbolo at iba pa na mahalaga sa operasyon ng kompyuter. 4. Modem – isang kasangkapan na nagkokonbert ng isang datos mula sa isang uri tungo sa iba. 5. Internet – isang matrix ng mga network na kumukonekta sa iba’t ibang uri ng kompyuter sa buong mundo. 6. Kibord – bahagi ng kompyuter na ginagamit karaniwan upang mai-feed ditto ang nais isulat. 7. Monitor – isang kagamitang tumatanggap ng mga video signals mula sa kumpyuter at ipinakikita ang mga impormasyon sa iskrin. 8. Maws – isang kagamitan pinaaandar ng kamay sa pamamagitan ng pagpindot sa mga buton nito na nakakokontrol sa galaw ng cursor sa iskrin ng kompyuter. 9. Printer – isang kagamitan na ginagamitan sa paglilimbag ng hard copy. 10. Vayrus – mga programang sadyang ginawa upang manira ng ibang programa sa kompyuter. 11. Haker – tawag sa taong gumagawa ng vayrus na labis na nakapipinsala sa mga programa ng kompyuter. 12. Hang – tawag sa kalagayan ng kompyuter kung saan ito ay umaandar subalit hindi magamit o manipula. 13. Chat – isang programa sa internet kung saan maaari kang makipagkwentuhan sa iba’t ibang tao mula sa iba’t ibang lugar na sabay-sabay. Isa ito sa mga kinababaliwang programa ng mga kabataan ngayon. 14. Download – tawag sa pagkuha ng mga impormasyon sa internet. 15. Uniform resors lokeytor (URL) – bansag sa adres o pangalan ng idadawnload o papasuking programa sa internet.