PROYEKTO SA
FILIPINO

IPINASA NI:

CHRISTAN MARK B. HERNANDEZ (III-YAKAL)

IPAPASA KAY: MR.BADILLO (GURO SA FILIPINO)

DEKADA ‘70

MAY AKDA;

LUALHATI TORRES BAUTISTA

I.PANIMULA

Layunin ng proyekto na to na malaman ng mangbabasa ang dinanas ng kababayang Pilipino nung DEKADA 70’ dahil ang napapaloob dito ay ang paghihigpit ng gobyerno sa mga taong gustong maging Malaya.

II.PASASALAMAT

Ako ay lubos na nagpapasalamat sa mga taong hiningian ko ng tulong at sa mga taong naging inspirasyon ko dito sa paggawa ng pag-aalasa ng nobelang ito .Sa aking nanay at Lola na tumulong na magbigay ng dagdag impormasyon na nakasaad sa aking nobela,

III.PAGHAHANDOG

Inihahandog ko ito unang-una sa aking KAIBIGAN AT KAKLASE na nag gabay sa akin sa pag aalsa na ito .At sa aking MAGULANG na lubos na sumuporta sa paggawa ko nito.

IV.TALAAN NG NILALAMAN

Pagpapakilala- pahina ……………………………………………1
Paunang salita-pahina ……………………………………………5
Unang kabanata-pahina ………………………………….......13
Ikalawang kabanata-pahina………………………………..…20
Ikatlong kabanata-pahina…………………………………..…26
Ikaapat na kabanat-pahina………………………………….. 33
Ikalimang kabanata-pahina ………………………………….40
Ikaanim na kabanata-pahina…………………………………50
Ikapitong kabanata-pahina …………………………………..56
Ikawalong kabanat-pahina …………………………………..62
Ikasiyam na kabanata-pahina……………………………….68
Ikasampung kabanata-pahina ……………………………..74
Ikalabing isang kabanata-pahina ………………………….83
Ikalabing dalawang kabanata-pahina……………………90
Ikalabing tatlong kabanata-pahina……………………….96
Ikalabing apat na kabanata-pahina……………………….102
Ikalabing limang kabanata-pahina ……………………….109
Ikalabing anim na kabanata-pahina…………………….. 116
Ikalabing pitong kabanat-pahina ………………………….121
Ikalabing walong kabanata-pahina ……………………….127
Ikalabing siyam na kabanata-pahina …………………….133
Ikadalawampung kabanata-pahina………………………..138
Ikadalawamput isang kabanata-pahina …………………146
Ikadawamput dalawang kabanata-pahina……………..152
Ikadawamput tatlong kabanata-pahina ………………..157
Ikadalawamput apat na kabanata-pahina ……………..164
Ikadalawamput limang kabanata-pahina ……………….170
Ikadalawamput anim na kabanata-pahina …………….175
Ikadalawamput pitong kabanata-pahina ……………..181
Ikadalawamput walong kabanata-pahina………………188
Ikadalawamput siyam na kabanata-pahina …………..193
Ikatatlongput kabanata-pahina……………………………..200
Huling kabanata-pahina ……………………………………….206
Sa pagtatapos-pahina …………………………………………..213

V.NILALAMAN/PAGSUSURI

A.BUOD
Si Amanda Bartolome, ay isang karaniwang nanay na nagsisilbi para sa kanyang asawa at mga anak.Pinapanagutan nya ang pagiging isang responsableng ina.
Sa nakalipas na mga araw, napansin ni Amanda ang mga pagbabago ng mga anak, lalo na si Jules. Ang pagkahilig ni Jules sa mga awiting nagsasaad ng pagkama pilipino ay nagtulak dito upang sumapi sa mga organisasyon laban sa katiwalian at kahigpitan ng gobyerno. Sinabi niya ito kay Julian ngunit nagwalang bahala lamang ito. Unang linggo ng Mayo, taong 1974, nang nag-empake si Jules. Pupunta raw siya ng Bikol. Napasigaw si Amanda nang itinanong niya kung ano ang gagawin nito sa Bikol. Napatanga si Jules. Nagulat ito sa pagsigaw ng ina. Nahuli si Jules at dinala sa Kampo Crame. Dinalaw nila ito at doon narinig ni Amanda ang mga katiwaliang ginagawa ng mga sundalo.Samantalang setyembre 1972 nagkaroon ng isang pagwewelga ng mga istudyante para sa kanilang demokrasya “imperyalismong kano,isulong ang demokratiko pakikibaka” ‘KALAYAAN’ sigaw ng bayan.Maraming tao na ang naapektohan dito dumudumi na ang mga ding- ding sa kadahilanan sa mga kabataang walang magawa kundi ipahayag ang sariling saloobin.Pagkatapos nito hinuli ang mga kasama sa rally at ang mga taong nagbandalism.Isang lingo bago ibaba ang martial law ay nagkaroon ng maramihang pag aresto sa mga lider ng estudyante sa kampus.Ikinandado ang free press,leader,manila times at iba pang “subersibong”babasahin.
Maraming mga negosyo ang nawala at pinakalat ng pamahalaan ang propaganda na ikakaunlad ng bayan.Pinalabas ang mga dekritong nagtatakda ng kaparusahan sa corruption ng mga taong gobyerno, tax evasion,price manipulation at iba pa.Samantalang sa batang idad ni gani nakabuntis sya at si evelyn ito, na natatakot si gani kaya gusto nya itong takasan subalit ng malaman nya na may laban na ang mga babae kung tungkul sa hiwalayan ay napa isip ito.magagabi na ng pauwiin ni Julian si evelyn ngunit mag cucurfew na. Nag bihis si Amanda at Julian at sinamahan nila si evelyn papauwi sa kanila.Nang maging legal sila lagi sila nagtataasan ng boses.Samantalang si Amanda ay alalang alala kay jules dahil hindi pa na uwi ito. Malapit ng mag umpisa ang curfew pag dating ng hating gabi pumasok ng bahay si Jules at takot na takot, pawis na pawis, kinakabahan pumasok ito ng kuwarto at sumunod si Amanda ng matanong ni Amanda kung anong problema ng malaman ni Amanda na ang problema ni jules ay namatay si wily ang kanyang matalik na kaibigan. Nalungkot si Amanda sa nangyari kinabukasan pumunta sila sa burol ni Wily at kapansin pansin na kakaunte lang ang nakikipag lamay sa burol ni wily dahil mainit ang militar. Napalingon si jules sa kaliwa ng mapansin niya may mga bata na aktibista na kumakanta, lumapit si Jules at natanong niya ito “alam niyo ba ang ginagawa niyo?” nagtaka si Amanda sa sinabe ni jules “mom kantang pang makabayan ang inaawit nila”. Nag aalala si Amanda para sa kanyang anak dahil sa NPA dahilan kung bakit namatay si Wily. Samantalang na nganak na si Evelyn at napansin ni Amanda na alalang alala si Gani. At nag desisyon na si Jules na tumigil sa pag aaral kaya nilaan nalang ni Amanda ang pera sa anak ni Gani na si Analisa.Oktubre ng makauwi si jules sa kanilang bahay ng makauwi si jules ay parang ipinagdiwang nila ang paguwi nito. Naginuman ang mag-aama na ang kanilang pinag uusapan ay tungkol sa mga batas na sya naman ikinagalit ni jules. Kilanaunan narinig na ni Julian ang mga putok ng baril na “chanting” kung tawagin. Kina umagahan umalis ulit si jules at tinanung ni Amanda kung sa papunta binalewa ito ni jules at bugtong hininga ni Amanda sa kaya pupunta ang anak ko. Pagkaraan ng ilang buwan hindi nanaman umuwi si jules ng bahay at nagpadala pa ito ng sulat kay Em. Nang mabuksan ito ni Amanda ay nabigla sya gusto ni jules magkita sila ni Amanda. Laking taka ni amanda kung tutuusin pwede namn sa telepono nalang nang makausap na nya si jules. Pinag ingat ni jules si Amanda dahil sa kaibigan nila na si domeng na malapit sa military dahil ito ay nanghuhuli ng mga rebelde kaya pinasunog ni jules lahat ng papeles sa kanyang silid. Samantalang ng makatung tung ni gani sa state gusto niya pasunurin si evelyn tinawagan ni Amanda si evelyn at ipirating ayusin na ung visa kinalaunan tumawag ulit si amanda tinanong nito kung ayos naba ang visa ni evelyn yun pala ay hindi inaayos ni evelyn ang kaniyang papeles. Nang kinausap ni evelyn si Amanda gusto na niya makipaghiwalay kay gani. Nalungkot si Amanda ng marinig ito ganto rin ang naramdaman ni gani ng malaman nya to. Samantalang napansin ni Amanda na lumalaki na si em at lumalabas na ang pagka manunulat niya marami na rin itong naisulat tungkul sa panglipunang makabayan. Nagsimula nanaman kalabanin ng mga muslim ang mga pulitika dahil gusto na ng muslim humiwalay sa pilipinas at magtayo ng ibang gobyerno. Taong 1976 nagplano ang pamahalaan ng magtanim ng nuclear plant sa bataan. Alam na ng mga tao na ang gagamitin para sa plant ay magiging utang ng pawis at pagod ng mga Pilipino. Katagalan di’y di inaasahang namatay siJason, biktima ng salvaging kaya nagkaroon ng pagtatalo sina Amanda at Julian na halos umabot pa sa puntong nakikipaghiwalay siya dito. Salamat naman at di natuloy ang binalak gawin ni Amanda at dahil doon ay patuloy na hinarap na magkasama ng mag-asawa ang lahat ng suliraning bunga ng batas military. Ten years ago ibinaba ang martial law setyembre 21 1982. Sa huli lahat ng problema lahat ng paghihirap ng pamilyang bartolome ay nawakasan na rin. Sa huli mas nabigyan din ng kalayaan ang iba. At nalaman narin natin na iba ang dinanas ng mga tao sa krisis na ito.

B. Mga tala ng tauhan

Amanda Bartolome- isang nanay sa limang anak si Amanda ay mapagsilbing at maaahalanin na nanay.

Julian Bartolome Sr.-Mapapansin na sa umpisa ng nobela ay tila maka-gobyerno, na sa tuwina’y kadebatehan ni Jules tungkol sa panlipunang isyu sa kadahilanang pilit niyang inilalayo ang kanyang mga anak sa mga subersibong paniniwala na maaaring makapagpahamak sa kanya.

Jules bartolome –Sa kanya kadalasang nagmumula ang mga isyung pulitikal at kapuna punang siya ay may sariling paninindigan ,malakas ang loob at tunay na makabayan kahit na kadalasay sinasalungat niya ang mga paniniwala ng amang si Julian.
Gani bartolome- maaagang namulat ang isipan hindi sa lipunan kundi sa pakikipagrelasyon bunga nito kailangan niya pakasalang ang babaeng nabuntis nya.

Em bartolome- Nabarkada at katagala’y lagi nang gabi kung umuwi sa kanila; nahulihan umano ng marihuwana ng mga puliskaya nakulong pero di na siya nakauwi sa kanila dahil siya’y napag-alamang sinalvage na pala.

Willy-matalik na kaibigan ni jules isa rin syang aktibista.
Evelyn-asawa ni gani at nagkaroon sila ng anak na si analisa.

C.tagpuan

Sa library-Dito sinabi ni Em kay Julian ang balitang patay na si Jason; natahimik dito si Amanda.

Sa Kuwarto nina Amanda’t Julian- Dito nagaganap ang pribadong pag-uusap ng dalawa ukol sa kanilang mga anak.

Presinto-Dito minsang naganap ang pagkakabugbog kay Jules nang siya’y mahuli at ditto rin naman nagapa angMasaya niyang pagkakalaya.

Talambuhay ng akda
Si Lualhati Bautista ay isang bantog na Pilipino manunula.Pinanganak si Lualhati Bautista sa Tondo, Manila noong Disyembre 2, 1945. Nagtapos siya sa Emilio Jacinto Elementary School noong 1958, at sa Torres High School noong 1962. Naging journalism major siya sa Lyceum of the Philippines, ngunit nag-drop out bago man niya matapos ang kanyang unang taon.
Ilan sa mga nobela niya ang: Gapo, Dekada '70, at Bata, Bata, Pa'no Ka Ginawa? na nakapagpanalo sa kanya ng Palanca Award ng tatlong beses: noong 1980, 1983, at 1984. Nakatanggap din siya ng dalawang Palanca Award para sa dalawa sa kanyang mga maikling kwento: Tatlong Kuwento ng Buhay ni Juan Candelabra (unang gantimpala, 1982) at Buwan, Buwan, Hulugan mo Ako ng Sundang (pangatlong gantimpala, 1983). Noong 1984, ang kanyang script para sa Bulaklak ng City Jail ay nagwagi bilang Best Story-Best Screenplay sa Metro Manila Film Festival, Film Academy Awards, at Star Awards.

E.Banghay ng nobela

E1-simula
-si Amanda ay isang uri magulang na naglilingkod sa kanya asawa at anak.Napansin ni Amanda ang pagka-bise ni Jules at nalaman nya na kasama pala sya sa organisyayong aktibista. Unti-unti aynagkaroon siya ng kuryosidad kung ano nga ba ang dahilan ng ipinaglalabang prinsipyo ni jules na tuluyan nang sumapi sa kilusang kalaban ng pamahalaan. Bunga nito’y nagkaroon ng lamat angrelasyonang magpapamilya. Pati na rin ang iba pang anak na sina Em, Jason at Bingo ay nakaranas ng sulinanin bunga ng batas military. Kinalaunan, dumaluhong ang iba’t ibang pagsubok sa pamilya Bartolome tulad nang pagkakakulong niJules, pag-aawa’t maagang paghihiwalay ni Gani at Evelyn, pagbubulakbol ni Jason sa pag-aaral, pagtatanong ni Bingo sa nagyayari at ang pagiging, makabayang manunulat ni Em.

E1-saglit na kasiglahan
Sa batang idad ni gani ay nakabuntis na sya at kailangan nya harapin si evelyn kundi ay makakasuhan sya at tiyak masisira ang repotasyon ng bartolome.

E3-tunggalian
Ito ay kitang-kita kay Amanda na nakakulong sa ‘tradisyon’ ng kasalukuyang panahon noon dahil kahit kami.Gusto siyang iparating kay Julian o Hindi kaya’y gawin ay di niya maisakatuparan sa kadahilanang‘makaluma’na rin si Julian. Isa pang dahilan ay ang lipunang mapanghusga bunga nito si Amanda ay nagkakaroon ng pagtatalo sa kanyang isipan kaya nga madalas niyang kausapin ang kanyang sarili ukol sa mga bagay bagay Na gumugulo sa kanya.

E4-Kasukdulan- nadagdagan ang mga problema ng bartolome isa Na rito ang paghinto ni Jason sa pag-aaral at nasangkot ito sa isang grupo na masamang bisyo. Nang syang dahilan ng pagkamatay nito.

E5-kakalasan- nang makulong si Jules ng saglitan, at nang malaman ni Amanda na gusto na ibaba ang martial law ay guamaan ang loob nya. Pero kahit lifted parin ito marami paring hinuhuli

E6-wakas- sa huli sa paghihirap ng pamilyang bartolome nalagpasan nila lahat ng problemang dumaan sa kanilang buhay. Masaya na silang mamuhay ngayon hanggang sa huli.

VI-Panunuring pampanitikan
A.Panglingwistika
A. konotasyon- salamat kay lualhati bautista na sumulat ng librong ito na nagsilbing gabay at tugon sa akin.
Denotasyon- sa aking sarile naman ay humanga ako dahil nagaw ko to mula sa aking paghihirap

B. Ang pagpahiwatig ng nobela ang paghihigpit ng gobyerno sa mga taong gusto ng kalayaan. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga karanasan at nasaksisan ng may-akda sa kanyang lipunan. Samakatuwid, ang panitikan ay hango sa totoong buhay ngunit hindi tuwirang totoosapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang kasiningan at pagka-epektibo ng kanyang sinulat.

C.Ang mga damdaming ipinapahiwatig ng nobelang DEKADA 70, ay kasiyahan sapagkat namuhay ang Pilipino ng mura ang bilihin. Lungkot dahil marami ang nagsakripisyo sa batas military at marami narin ang namatay. Galit dahil sobrang higpit ng pamamahala ng gobyerno sa mga tao.

B-Pangnilalaman

A.Ang aking napansin ay ang pagiging maaahalanin ni Amanda. Itoy ay nag reflect sa may akda dahil sa pagkamaaalahanin ni lualhati bautista nagsulat sya ng nobela na nag-uugnay sa batas.

B.Ang pangyayaring nakalahad sa nobela na sumasalamin sa lipunan ay pag-korup sa pera ng bayan, at pag gamit ng pera sa walang kwentang bagay, at pag utang sa ibang bansa na nagsisilbing utang ng mga Pilipino.

C.Para sakin ay aral ang paghihirap ng Pilipino na nag iimplikasyon sa akin sarili. At kung panu ka tumayo sa sarili mong kakayahan isa rin tong na nag iimplikasyon sa akin sarili.

C-Panggramatika
A.ipinapahiwatig ng nobelang aking nabasa ay krisis ng dekada 70, paghihigpit at paghihirap ng mga military at gobyerno dahil sa pamumuno ni Ferdinand Marcos.

B. paggamit ng pera ng bayan, tumaas ang buwis pero hindi parin nagging maganda ang repotasyon ng tao sa kamay ng militar. Pagbili sa mga kasangkapan na hindi kailangan ,marami ang napagawa si marcos na istruktura.Pero nagsilbi itong utang ng Pilipino na pinagpaguran at pinagpawisan upang

C. Ang mga pangdadamin ko na talagang nakakaepekto sa aking sarile ay pag korup sa pera ng bayan . kung mapapansin natin sa panahon ni marcos muraang bilihin pero mahirap kumita ng malaking pera. Sa paraan ng pag korup posibilidad na hihina at liliit ang bansang pilipinas na lahat tayo ay maapektuhan.

VII-Konklusyon Ang masasabi ko sa aking ginawang pag-aalsa ng nobela ay nagging mapanuri akoa at nagsilbi para sakin itong hakbang o hamon para sa aking buhay at ditto ko lang napagtanto na katakot takot ang dinanas ng tao sa kamay ng military. Mas lalo pa ako nagkaroon ng ideya sa mga sinaunang pangyayari , kaya mahalaga sa akin ang proyektong ito.

VIII-Rekomendasyon Sa ginawa kong ito inirerekomenda ko ito sa mga mag-aaral na hindi lang sa kanila pati na rin sa mga taong walang alam sa nangyare sa nakaraan . sa paraan itong madali na nila matutukoy kung anu ibig sabihin ng dekada ’70.

IX-Talasalitaan

A.Talasalitaan1. Piyudal
– batay sa pagkakagamit sa nobela ni Lualhati, ito ay nangangahulugang Diyos ang kalalakihan atang kababaihan ay sadyang alipin niya lamang; ito ang sinabi ni Amanda na nasa dugo na ni Julian sapagkatsiya ay walang karapatang kumibo sa mga isyung pulitikal at negosyo.
2. Burgis
– dahil na rin sa kawalang-katiyakan ay naisip kong sumangguni sa internet at ito ang aking nakitakong pinakamatinong sagot – “burgis is actually bourgeois in English just spelled as it is pronounced Pinoyway. The meaning is the same (associated with affluent middle-class people, who are often characterized asconventional, conservative or materialistic in outlook).” Gets na?
3. Pananaw-Victorian
– di ko na babanggitin ang iba pang ibig sabihin nito sapagkat ibibigay ko lang angkahulugan nito batay sa pagkakagamit sa akda; ang babae’y itinuturing na libangan lang o dili kaya’y pampaantok lang.
4. PR –
‘Public Relation;’ ito yung sinabi ni Pareng Daniel kay Amanda nang magtanong siya dito ukol saanunsyong trabaho sa diyaryo na nangangailangan ng tao sa advertising; dapat din daw ay mahusay sa Inggles;nang sabihin niya ‘to kay Julian ay nagalit ito ng sobra, grabe.
5. Nilo Tayag
– siya ang lider ng Kabataang Makabayan
6. Kabataang Makabayan - isang organisasyon ng mga estudyanteng nangangalampag laban sa patakaran ng paaralan; nang ikulong si Nilo Tayag ay libu-libong mag-aaral ang nagmartsa sa lansangan kasabay ngsigawang humihingi ng kalayaan nito.
7. Communist Party of the Philippines –
Partido Komunista ng Pilipinas; Binuo ang partido sa isangmalayong barangay salungsod ng Alaminos,Pangasinannoong26 Disyembre1968niJose Maria Sison
8. Martial Law –
Idineklara ang Batas Militar noong ika-21 ng Setyembre, taong 1972 sa bisa ngProklamasyon Blg. 1081 na nilagdaan ng dating pangulongFerdinand Marcos. Ang hakbang na ito ay binatikosng maraming puna at pagtuligsa mula sa mgaPilipinoat pagbabago sa estado ngPilipinas.
9. Presidente’t Uncle Sam
– Ang tinutukoy dito ay si dating Presidenteng Ferdinand Marcos at ang bansangAmerika na noo’y may kolonya sa atin