Jose Rizal

Directed by: Marilou Diaz-Abaya; GMA FILMS PRODUCTION

19th Century Spain saw her empire crumble away as colonies like Chile, Peru and Cuba rose in arms and achieved their independence.

In the Philippines, Spain faced the threat of yet another revolution due to mounting social unrest among the natives.

Jose Rizal, at age of 35, was the greatest political enemy of Spain in the Philippines.

With his exceptional linguistic ability and interest in the science and arts, Rizal was most effectibe in his campaign for freedom as a writer.

His novels Noli Me Tangere and El Filibusterismo were scathing indictments of Spanish tyranny and of the Church which came to acquire immense political power.

Ghent, Belgium. 1891 – Rizal “Ang bayan ay may cancer, na panlipunan, na kailangan ibilad sa templo ng sambayanang Pilipino, at sa hangahang ito, sisikapin kong maikintal ang iyong kalagayan ng buong katapatan ng walang itinatanggi. Itataas ko ang lambong na nagtatago sa kalinisan na ipinagpapakasakit ng lahat sa katotohanan. Maging ang pag-ibig sa sarili, sapagkat bilang anak, alos kong ako man ay may sarili ring pagkukulang at katuwaan. Ang aklat ay nagkakaroon ng mga bagay na ngayon lang may magsisiwalat. Napakaselan ng mga ito, kaya’t sinuman ay walang sumalang. Pinagsikapan kong isagawa ang ayaw isagawa ng iba. Sinikap kong sagutin ang mga paghamak na sa loob ng daang taon ay naitambak sa atin at sa ating lupang sinilangan.”

Panunuring Pampelikula

JOSE RIZAL

Ang pelikulang ‘Jose Rizal’ ay isang 1998 award winning Filipino film biopic sa direksyon ni Marilou Diaz Abaya.

Ito ay GMA Films entry sa 1998 Metro Manila Film Festival at kinilala bilang isa sa mga pinakamalaking pelikula sa kasaysayan ng Philippine cinema na nakalikom ng P80 milyon sa kabila ng katunayan na ang mga pelikula na may kinalaman sa kasaysayan ay hindi madaling makapang-akit sa mata ng mga mamamayan sa panahon ngayon.

Ang pelikula ay naglalarawan sa buhay ng pambansang bayanin ng Pilipinas, Jose Rizal, na ginampanan ni Cesar Montano.

Paksa

1.) Ano ang pangunahing kaisipan?

Ang pangunahing kaisipan ng pelikulang Rizal ay ang hindi makatarungang pamamahala at ang pagkakaroon ng hindi pantay-pantay na karapatan ng mamamayan sa pagitan ng pamahalaan at mga Filipino. Ang paggawa ng mga tula at nobela ni Dr. Jose Rizal ay ang ginamit niyang paraan para maipaabot o maipaalam sa mga kapwa nya Pilipino ang pagmamalupit ng mga Espanyol na iilan pa lamang ang nakakapansin at tanging siya lamang ang may lakas ng loob na isimulat sa mga kababayan. Ngunit hinuli siya ng pamahaalan at inaresto bilang filibustero na lumalabag sa panuntunan ng pamahalaan ng mga Kastila. Ang pag-angat o pag-unlad ng Nasyonalismo ng mga Pilipino ang nais ni Dr. Jose Rizal upang makamit ang kalayaan para sa sariling bansa.

Patunay:

a.)Ghent, Belgium. 1891 – Rizal “Ang bayan ay may cancer, na panlipunan, na kailangan ibilad sa templo ng sambayanang Pilipino. At sa hangahang ito, sisikapin kong maikintal ang iyong kalagayan ng buong katapatan ng walang itinatanggi. Itataas ko ang lambong na nagtatago sa kalinisan na ipinagpapakasakit ng lahat sa katotohanan. Maging ang pag-ibig sa sarili, sapagkat bilang anak, alos kong ako man ay may sarili ring pagkukulang at katuwaan. Ang aklat (Noli Me Tangere) ay nagkakaroon ng mga bagay na ngayon lang may magsisiwalat. Napakaselan ng mga ito, kaya’t sinuman ay walang sumalang. Pinagsikapan kong isagawa ang ayaw isagawa ng iba. Sinikap kong sagutin ang mga paghamak na sa loob ng daang taon ay naitambak sa atin at sa ating lupang sinilangan.”

b.) Rizal “”

c.)

2.) Tungkol saan o hinggil saan ito?

Tungkol ito sa mga Pilipinong naghihirap at nagdurusa sa mga kamay ng mga Espanyol na ginagamit ang Katolisismo para ikubli ang totoo nilang hangarin na mapasakamay ang Pilipinas. Ngunit ipinararating din ni Dr. Jose Rizal na ang kalayaan ng bansa ay nasa ating kamay kung tayo ay magtutulungan upang mapaalis at matauhan ang mga walang pusong mga Espanol.

Patunay: a.) b.) c.)

3.) Ang paksa ba ay tunay at matapat? Oo, dahil ang mga pangyayari ay totoong nangyari at nakaukit sa talaan ng kasaysayan. Hindi maitatanging tunay at matapat ang paksa ng pelikula.

Patunay: a.) b.) c.)

Banghay

1.) Paano isinaayos ang pangyayari?

Cirkular, sapagkat nagsimula sa gitna ng buhay ni Dr. Rizal ang pelikula na kung saan isinusulat na niya ang Noli Me Tangere, at habang patuloy ang agos ng mga pangyayari sa kanyang buhay, mula sa paglalathala ng Noli hanggang sa siya ay maaresto, ay ibinabalik ang mga karanasan niya mula sa nakaraan na tumatak sa kanyang pagkatao.

Patunay: a.) b.) c.)

2.) Kawili-wili ba ang banghay? Oo, dahil maayos ang pagkaka-ayos ng mga pangyayari sa pelikula. Nakakawili sapagkat, habang pinapanuod, maya’t maya ay may mga pangyayari talagang makattawag ng yong pansin at ineteres.

Patunay: a.) b.) c.)

3.) Kapani-paniwala ba ang banghay? Oo, dahil naipakita ng maayos at wasto sa artistikong paraan ang mensahe na nais ipakita ng direktor sa manunuod. Patunay: a.) b.) c.) 4.) Ito ba’y payak o lubhang masalimuot? Payak. Dahil maayos at naiintindihan ang mga pangyayari sa pelikulang Rizal. Uri ng pelikula na hindi agad basta-bastang mawawala sa isip ng manunuod, na base na din sa pagkakaayos ng banghay ng pelikula.

Patunay: a.) b.) c.)

Iskrip

1.) Tumutulong ba ang iskrip sa pagbuo ng banghay? Oo, sa pamamagitan ng iskrip, mas lalong napalitaw ang mensaheng nais ipahayag sa pelikula, at nabigyang linaw ang banghay nito.

Patunay: a.) b.) c.)

2.) Ang pag-uusap ba ng mga tauhan ay makatotohanan?

Oo, dahil sinasabi nila ang mga bagay na talagang nangyayari sa lipunan at angkop ang kanilang iskrip sa paksa ng pelikula.

Patunay: a.) b.) c.)

3.) May kaayusan ba ang bawat pangyayari? Oo, dahil naipakita at nai-arte ng maayos ang mga pangyayari para mailahad ng maayos ang mensahe ng pelikula.

Patunay: a.) b.) c.) 4.) Lumitaw ba ang paksa sa pelikula? Oo, litaw na litaw ang paksa at hindi maikakailang nainitindihan ito ng lahat ng manunuod at manunuri.

Patunay : a.) b.) c.)

5.) May kwento o istorya bang nabuo ?

Mayroon. Ang istorya ng pelikula ay patungkol sa buhay ni Dr. Jose Rizal. Sa pamamagitan ng paglalathala ng kanyang buhay, naipakita ng maayos ang paksa at mensahe ng buong palabas.

Patunay: a.) b.) c.)

Pag-arte

1.) Nailayo ba ng aktor ang sariling personalidad at wari siya ang tunay na tao sa papel na ginagampanan.? Pag-inihambing ang pag-ganap ng pangunahing actor na si Cesar Montano sa personalidad, kilos, at emosyon ni Dr. Jose Rizal, parehong-pareho ito at nagampanan ng actor ang tunay o totoong personalidad ni Rizal. Kuhang-kuha niya ang damdamin na dapat ipinapakita ng ating pambansang bayani. Kung tutuusin ay nabigyan pa siya ng karangalan sa pag-gaganap ng katauhan nito.

Patunay: a.) b.) c.)

2.) Ang maliliit at malalaking bahagi ba ay nabigyan ng buhay?

Ang bawat parte at pangyayari sa pelikula ay hindi maikakailang lahat ng ito ay nabigyan ng buhay. Maliit man o malaking parte ng pelikula ay naipakita ng bawat actor ang tauhan na kanilang ginaganapan.

Patunay: a.) b.) c.)

Disenyo ng Produksyon

1.) Nabuo ba nito ang tunay na kaligirang atmospera?

Oo, dahil damang-dama ng manunuod ang lugar ng pangyayari, panahon ng kaganapan – na nagsimula ng taong 1891. Makikita ito sa bawat sangkap na kabilang sa disenyong produksyon, particular ang mga kasangkapan, mga sasakyan at ng kanilang pananamit. Isama na din ang level ng kanilang wika at panitikan na ginagamit ng bawat tauhan.

Patunay: a.) b.) c.)

2.) Nakatulong ba ito sa pagbuo ng namamayaning damdamin?

Oo, at malaki ang ginampanan ng disenyong produksyon sa pelikula. Matatak ito sa isip ng bawat manunuod at ang imahinasyon ng bawat isa ay napaunlad ng disenyong pangproduksyon ng bawat pangyayari.

Patunay: a.) b.) c.)

3.) Angkop ba sa panahon, kalagayan sa buhay ng tauhan at sa katauhan ginagampanan ng mga ito?

Oo, ang lahat ay angkop at naipakita ng mahusay at maayos. Angkop ang itsura ng mga lugar na pinangyarihan at naipakita ang katauhan ng bawat actor.

Patunay: a.) b.) c.)

4.) Tumutulong ba ito sa higit sa pag-unawa sa mga tauhan?

Oo, naipakita ng lubos ang ginagampanan ng bawat isang tauhan at malaking bahagi ang naitulong ng disenyong produksyon. Naipakita din ang antas ng kanilang pamumuhay kung pagbabasihan ang kanilang pananamit. Patunay: a.) b.) c.)

Tunog

1.) Nakadagdag ba ang tunog at musika sa pagbuo ng pelikula at iyon ba'y epektibo? Isa din sa sangkap ng pelikula ang sound effects o palamuting panrinig. Malaki din ang ginaganap na papel nito sapagkat ang emosyon na nais ipakita ng panyayaring iyon ay mababase sa uri ng musika na ipanapatugtog. Sa ganoong paraan din ay ramdam ng manunuod ang emosyon na dapat na maramdaman. Sa ganitong paraan nakatutulong ito sa pabuo ng pelikulang Rizal, at epektibong-epektibo ito lalo’t sa paglalahad ng mga naiisip ni Rizal at ang kanyang mga karanasan.

Patunay: a.) b.) c.)

2.) Nakatulong ba ito upang maging makatotohanan ang tagpo o nakagulo lamang?

Malaki ang naitulong nito. Maganda ang napili ng kabilang sa disenyong produksyon patungkol sa background music ng pelikula. Angkop ang musika sa emosyon na dapat na naipadadama ng pangyayaring iyon na nakatulong para maging makatotohanan ang tagpo.

Patunay: a.) b.)

Cinematograpy

1.) Bakit ipinosisyon ang kamera sa ganoong anggulo?

Iponoposisyon ang kamera sa anggulo na maiintindihan agad ng manunuod ang makikita nila sa telebisyon. Importante ito na alam ng camera man ang tamang anggulo para nakikita ng maayos at nakikita ang lahat nang nangyayari sa lugar ng pangyayaring iyon. Kadalasan din ay ipinopokus ang kamera sa nagsasalita upang higit na malinaw sa nanunuod ang sinasabi nito at madaling madarama ang emosyon na nais ipahayag nito.

Patunay: a.) b.)

2.) Paano pinagalaw ang kamera?

Ipinagagalaw ito sa paraan na hindi nahihilo ang manunuod ngunit nakikita ang lahat ng pangyayari, kasama ang pinakamaliliit na detalye ng pelikula. Ipinopkus din madalas sa tauhan na nagsasalita ang kamera para lalong naiintindihan ng manunuod. Patunay: a.) b.)

3.) Nabuo ba nito ang larawan, tagpo at namamayaning damdamin?

Oo, bukod sa iskrip, disenyong produskyong at musika ay malaki din ang bahagi ng tamang pagpoposisyon ng kamera. Sa ganitong paraan ay magiging mas kawili-wili ito sa manunuod at maiintindihan ng maayos ng mga manunuri.

Patunay: a.) b.)

Direksyon

1.) Ang lahat ba ng bahagi ng pelikula ay may kaayusan?

Hindi lahat ng bahagi ng pelikula ay may kaayusan dahil mayroong mga bagay-bagay na inilalagay sa ibang bahagi ng pelikula na walang ugnay sa kwento. Patunay: a.) Ang aso na may lahi na pitbull na hindi angkop sa panahon; Ang pagsugod nila Andres Bonifacio sa isang malaking bahay na hindi ipinaalam kung kaninong bahay at hindi rin ipinabatid kung ano ang dahilan ng paglusob ng mga ito. b.)

2.) May bahagi ibang pelikula na pumipigil?

Meron, may ibang bahagi ng pelikula ang pumipigil sa intensyon ng mga manunuod. Ito ang nagdadala sa damdamin ng mga manunuod.

Patunay: a.) Ang pagbabalak na pasabugin ni Crisostomo Ibarra ang bahay ng mga dayuhan na hindi na tuloy dahilan sa paghinto o pagtapos ni Rizal sa buhay ni Crisostomo Ibarra habang siya’y nasa bilangguan. b.)

3.) May kahinaan o may kagalingan? Meron itong kagalingan, dahil naisaad nito ng maayos ang mga pangyayari. Naipahayag sa pelikula ang mga pangyayari o mga karanasan ng buhay ng bawat Pilipino sa kamay ng mga Espanyol.

Patunay: a.)

4.) Nagtagumpay bang naabot ng pelikula ang orihinal na layunin?

Oo, dahil ang layunin ng pelikula ay ang maipabatid sa mga manunuod ang mensahe ng talambuhay ni Rizal, Crisostomo Ibarra at ang mga kasakiman na inilaan ng mga Espanyol sa ating bansang Pilipinas.

Patunay: a.) b.)

Pag-edit

1.) May natural o makinis na daloy ba ng mga pangyayari?

Meron, dahil mas lalong naipakita ang ninanais ng may akda. Mas lalong naipakita o naipahayag ang mga bagay na dapat ipahayag.

Patunay: a.) Naisaad ni Rizal ang talambuhay ni Crisostomo Ibarra ng maayos, naipakita sa pelikula ang mga karanasan sa buhay ni Rizal sa Pilipinas pati na rin sa mga bansang napuntahan niya.
b.)

2.) Ang pag-eedit ba ay nakatulong upang ating matuklasan at ganap na maunawaan ang paksa? banghay? at iba pang kaangkop nito?

Patunay: a.) Ang alamat ng “Alitaptap”, nilikha lamang mula sa komyuter ang alitaptap na paikot-ikot sa lampara. b.) Ang pagsabog ng lampara na may laman itong bomba na inilagay ni Crisostomo Ibarra. Ang parte na in-edit ay ang pagsabog nito. c.) Ang mga background colors na ginagamit sa mga nakaraan pag mayroong flashback.