Tema: Te ardhurat : Njohja, matja dhe paraqitja ne bilanc

Permbajtja

HYRJE

1. CFARE ESHTE E ARDHURA

1.1 KUR LIND AJO? SIGURIA MBI TE DHE NJOHJA E SE ARDHURES

1.2 TRAJTIMET MBI TE ARDHUREN

1.3 MATJA E SE ARDHURES

2. RAST PRAKTIK

KONLUZIONET

REFERENCA

Hyrje
Ceshtjet qe lidhen me njohjen e te ardhurave kane qene gjithmone burim debati midis organizmave qe merren me interpretimi, miratimin dhe venien ne fuqi te standarteve kontabel. Kjo lidhet pjeserisht me faktin qe modelet e biznesit kane evoluar dhe tipe te reja transaksionesh jane shfaqen. IFRS-te aktuale nuk ofrojne guiden e duhur. Nje shkak tjeter jane dhe divergjencat nga pikpamja konceptuale midis IAS 18 (te ardhurat), IAS 11 (Kontratat e Ndertimit) dhe Kuadri Konceptual per Pregatitjen dhe Paraqitjen e Pasqyrave Financiare.
Treguesi I te ardhurave (rreshti I pare I pasqyres se te ardhurave shpenzimeve) eshte nje tregues I rendesishem per perdoruesit e Pasqyrave Financiare ne vleresimin e performances se kompanive dhe perspektiven e tyre. Per kete tregues eshte e nevojshme te kete standarte te te qarta, te pajtueshme dhe te plota.
Per kete International Accounting Standards Board (IASB) dhe Financial Accounting Standards Board (FASB) vendosen ne vitin 2002 per te nisur nje projekt te perbashket ne lidhje me njohjen dhe vleresimin e te ardhurave, project qe vazhdon edhe sot. Objektivi I projektit qe te zhvillohej nje draft I plote I parimeve konceptuale qe do te eleminonin konvergjencat ekzistuese, do te mbushnin boshlleqet dhe do te ofronte nje guide me te dobishme.
Pasi konkludohet se te ardhurat duhet te njihen sapo ato ndodhin dhe jane te matshme, diskutimi fokusohet ne pyetjen: kur e ardhura ndodh? Ne kete kontekst paraqiten kater metoda nga ne lidhje me njohjen e te ardhurave dhe punimi yne analizon ne detaje secilen nga keto metoda.
Theksohet se ekzistojne dy tipe te ndryshme te njohjes se te ardhurave: metoda e ngjarjeve vendimtare dhe metoda e vazhdueshme. Te dyja metodat bazohen ne pikepamje shume te ndryshme ne lidhje me ndodhjen e te ardhurave.
Sipas metodes se pare e ardhura pasqyron permbushjen e te gjitha ose pjeserisht te detyrimeve qe lindin nga kontrata me klientin. Sipas kesaj metode asnje e ardhur nuk njihet ne lidhje me kontraten derisa nje ngjarje e vecante (critical event) te ndodhe;. IAS 18 bazohet gjeresisht ne kete metode. Ngjarje kritike te ndryshme rezultojne ne metoda te ndryshme te cilat analizohen me hollesi. Te gjitha keto metoda bazohen ne kushtin baze qe te ardhurat jane ato qe nje njesi merr pasi ka bere dicka qe njesia I ka premtuar klientit, pavaresisht se ekzistojne pikepamje te ndryshme se cila eshte “ajo gje qe duhet te beje njesia” .
Metoda e vazhdueshme (metoda D) ndjek tjeter rregull; e ardhura ndodh kur furnitori ben dicka, jo kur ai e ka mbaruar ate. Pra sipas kesaj metode te ardhurat ndodhin ne menyre te vazhdueshme pergjate rrjedhes se permbushjes se kontrates. Ky rregull eshte shume I ngjashem me metoden e % se realizimit ne IAS 11.

Cfare eshte e ardhura?Pse eshte e rendesishme ajo?
Pretendohet qe gjithkush e di se cfare eshte e ardhura dhe kur ajo ndodh. Ajo sherben si nje input kryesor per analizen e perdoruesve te pasqyrave finaciare. Por vitet e fundit me futjen e modeleve te reja te biznesit dhe tipeve te reja te transaksioneve kane lindur dhe komplikimet ne lidhje me te ardhurat.
IASB dhe FASB po punojne ne kete drejtim.
Me qellim krijimin e disa parimeve qe do te ndihmojne per te percaktuar kur e ardhura ndodh, duhet me pare te percaktojme cfare eshte e ardhura. Kjo do te thote qe duke u bazuar te Kuadri te perkufizojme te ardhuren. Sipas SKK 8, te ardhurat janë përfitimet ekonomike bruto, të marra gjatë periudhës kontabël, si rezultat i rrjedhës normale të veprimtarisë së njësisë ekonomike raportuese, atëherë kur këto përfitime ekonomike çojnë në rritjen e kapitalit (këtu nuk përfshihen rritjet, që lidhen me kontributet nga pjesëmarrësit në kapital). Burimi kryesor i të ardhurave të një njësie ekonomike është shitja e mallrave dhe kryerja e shërbimeve. Burime të tjera, si interesi, dividendët, royalty (prona intelektuale) dhe grandet qeveritare përbëjnë një element tjetër të të ardhurave. Nderkohe, SNRF-ja perdor termat “income”, “revenue” dhe “gain” per te shrehur te ardhurat. Sipas IAS 18 te ardhurat (income) jane paraqitur ne Kornizen per Pregatitjen dhe Paraqitjen e Pasqyrave Financiare si rritje ne perfitime ekonomike gjate periudhes kontabel ne formen e hyrjeve ose shtimit te aseteve ose zvogelimit te detyrimeve qe rezultojne ne rritje ne kapitalin neto te ndryshme nga ato qe lidhen me kontributin e pjesemarresve ne kapital. Termi “income: i permbledh te dyja termat “revenue” dhe “gain”. Revenue
Per disa mund te duket e cuditeshme qe kur diskutohet per te ardhurat te flitet rreth aktiveve dhe pasivet. Ata mendojne se kontabiliteti i te ardhurave lidhet me procesin e fitimit, pra nese do fillohet te punohet per parimet e njohjes se te ardhurave duhet te adaptohen disa metoda qe lidhen me te ardhurat dhe shpenzimet dhe jo me aktivet dhe pasivet.
2.2 Autoret nuk e pranojne kete argument.
(a) Metoda aktiv/pasiv eshte adaptuar ne te gjitha kuadret konceptuale te zhvilluara nga autoritetet standart venese net e gjithe boten ne 30 vitet e fundit.
(b) Adaptimi I metodes aktiv/pasiv nuk do te thote qe procesi fitimprures do te injorohet. Psh ne qender te procesit te fitimit te nje njesie prodhuese eshte prodhimi the me pas kembimi i nje aktivi me nje aktiv tjeter.(llogari e arketueshme)
Cfare thote Kuadri per te ardhurat?
2.5 Paragrafi 47 I Kuadrit shpjegon qe “pasqyrat finaciare paraqesin efektet financiare te transaksioneve dhe ngjarjeve te tjera duke I grupuar at one grupe sipas karakteristikeve ekonomike te tyre”. Me pas ai thekson se zerat e pasqyrave financiare jane aktivet, detyrimet, kapitali , te ardhurat dhe shpenzimet.
2.6 Kuadri perkufizon te ardhurat si “rritje e perfitimeve ekonomike gjate periudhes kontabel ne formen e hyrjeve apo rritjeve te aseteve ose ulje te detyrimeve qe kane si rezultat rritje te kapitalit.”
2.7 Shprehja “rritje e perfitimeve ekonomike gjate periudhes kontabel ne formen e hyrjeve apo rritjeve te aseteve ose ulje te detyrimeve” na kujton qe metoda aktiv/detyrim eshte zbatuar pra rritja e perfitimeve ekonomike qe nuk ka ndikim ne vleren e aktiveve dhe detyrimeve nuk konsiderohet e ardhur. Por nuk duhet te ngaterrojme rastin kur ky ndryshim e aktiveve apo detyrimeve vjen psh nga marrja e nje huaje ne banke apo blerja e nje aktivi.
2.8 Autoret shprehjen “rritje e kapitalit” e konsiderojne pak konfuze sepse e ardhura duket sikur lidhet vetem me transaksionet fitim prurese. Aktualisht e ardhura rrjedh dhe nga transaksione qe ssjellin humbje (loss-making) transaksione break-even. Pra net e vertete e ardhura eshte nje nocion bruto,. 2.9 Per te permbledhur ate cka u tha me lart nje perkufizim I pershtatshem per te ardhuren:
E ardhura eshte nje tip I vecante I rritjes se perfitimeve ekonomike ne formen e rrijes se aktiveve apo uljes se detyrimeve qe rezultojne ne rritje te kapitalit.
A duhet e ardhura te mbetet nje nocion bruto?
2.10 duhet te permendim disa arsye pse e ardhura duhet te mbetet nje shifer bruto. Per perdoruesit e pasqyrave financiare eshte me e dobishme shifra bruto e te ardhurave. Kjo eshte vecanerisht e vertete kur flitet per vleresimin e flukseve te parase net e ardhmen. Cmimet e shitjes dhe te blerjes nuk ndryshojne gjithmone ne te njejtin drejtim –psh hyrja e nje konkurrenti te rim und te ule cmimet e shitjes por nuk ndikon ne kostot e blerjes. Perdoruesit e sofistikuar te pasqyrave financiare synojne te parashikojne nivlete e aktivitetit te ardhshem dhe cmimet e ardhshme te shitjeve (per te parashikuar te ardhurat e ardhshme) dhe ne menyre te ndare ata parashikojne koston per te realizuar keto te ardhura (pra marzhi qe do te arrihet nga keto te ardhura). Parashikimet e perdoruesve jane me te mira nese ato bazohen ne te dhenat e paraqitura vecmas per shitjet(te ardhurat) dhe kostot e shitjeve sesa ne rastin kur ato bazohen ne ne numer neto sic eshte fitimi bruto.
Duhet e ardhura te bazohet ne te drejta dhe detyrime te detyrueshme?
2.11 Disa argumentojne qe metoda aktiv/detyrim fokusohet ne rritjen e aktiveve dhe detyrimeve dhe per kete nevojitet fokusimi ne te drejtat dhe detyrimet kontraktuale.
2.12 Megjithate jo te gjitha aktivet dhe detyrimet lidhen me te drejta dhe detyrime kontraktuale. Psh detyrimet e bazuara ne detyrime konstruktive nuk eshte e thene te jene te detyrueshme.
E ardhura eshte nje mjet matje e aktivitetit te njesise ne vijim te kontrates me klientin
2.13 Sic thame me lart per shume biznese treguesi I te ardhurave eshte nje element kyc qe tregon per aktivitetin ekonomik te njesise qe raporton. Te ardhurat jane nje ze I rendesishem sepse jane transaksionet me palet e treta qe I bejne te mundur njesise realizimin e shtimit te vleres.
2.14 Aktualisht e ardhura eshte nje mjet matje e aktivitetit te njesise ne vijim te kontrates me klientin. Megjithate ka dhe mundesi te tjera. Psh ka raste kur e ardhura eshte mates I aktivitetit ekonomik, duke perfshire prodhimin e inventarit dhe te aktivit . Shpjegojme shembullin me poshte:
Ndertuesi I Anijeve
E ardhura eshte nje tregues I rendesishem per disa arsye:
1. E ardhura paraqitet ne rrjeshtin e pare te pasqyres se te ardhurave. Ajo perben zerin me kryesor ne terma monetare te pasqyrave financiare. Ajo shpreh nje informacion te vlefshem per investitoret. Ne analizen e investimeve “shifra e te ardhurave” eshte nje nga inputet kyc per vleresimin si te performances se kaluar te njesise ekonomike ashtu dhe per parashikimin e kapacitietit fitimprures te saj.
2. Per shume biznese, shifra e te ardhurave shihet si nje mates kyc I nivelit te aktivitetit ekonomik. Perdoruesit e Pasqyrave Financiare mund te krahasojne nivelin aktual te aktivitetit ekonomik te nje njesie ekonomike sipas kontratave me klientet, me nivelet e aktivitetit te periudhave te kaluara si dhe me nivelet e aktivitetit te konkurrenteve. Kjo analize krahasuese ndihmon per te bere parashikime ne lidhje me performancen e ardhme te njesise.
3. Paraqitja si ze me vete I te ardhurave dhe shpenzimeve qe lidhen me to ndihmon perdoruesit te marrin informacion rreth marzhit bruto aktual te njesise dhe ta krahasojne ate me marzhet e periudhave te meparshme te njesise dhe me marzhet e konkurrenteve. Kjo gjithashtu ndihmon perdoruesit ne vleresimin e ndjeshmerise se te fitimeve operative kundrejt ndryshimeve ne vellimet dhe cmimet e shitjeve, pra per te nxjerre konkluzione rreth cilesise se fitimeve. 4. Te ardhurat jane nje tregues irendesishem dhe per nje arsye tjeter: per pjesen me te madhe te bizneseve, momenti kur te ardhurat njihen perben dhe momentin fillestar te njohjes se fitimeve nen koston hisotrike. Duke qene se dhe matja e te ardhurave perben nje subjekt te rendesishem. Parime e qarta pergjithesisht te pranuara per njohjen dhe matjen e te ardhurave nevojiten ne kete kontekst.
Dobesite e standarteve ekzistuese per te ardhurat
1.4 Duke patur parasysh rendesine e shifres se te ardhurave, eshte per te ardhur keq qe realisht pjesa me e madhe e veshtiresive lidhet me zbetimin e standarteve ekzistuese lidhur me te ardhurat.
1.5 Aktualisht Bordi I Standarteve Nderkombetare te Kontabilitetit(IASB) ka miratuar dy standarte kryesore qe I adresohen te ardhurave: IAS 11 Kontratat e Ndertimit and IAS 18 Te ardhurat. Megjithate keto dy standarte bazohen ne parime te ndryshme:
(a) IAS 11, I cili zbatohet veten per disa tipe te vecanta kontratash ndertimi, bazohet ne parimin qe te ardhurat ndodhin dhe duhet te njihen ne momentin qe puna e nevojshme per permushjen e kontrates eshte kryer.
(b) IAS 18, megjithese ne lidhje me kontratat per sherbimet bazohet parime te ngjashme me IAS 11, per kontratat e shitjes se produkteve ajo bazohet ne parimin qe te ardhurat duhet te njihen kur te mirat jane shitur, vlera e te ardhurave mund te matet ne menyre te besueshme dhe eshte e mundshme qe perfitimet ekononike qe lidhen me transaksion do te hyjne ne njesine ekonomike.
Ekzistenca e parimeve te ndryshme krijon probleme. Se pari standartet nuk u japin dot zgjidhje disa tipeve te caktuara transaksionesh si psh marreveshjet me shume elemente. Se dyti kufijte midis standarteve jane pak arbitrare qe do te thote qe te transaksione identike trajtohen nga ana kontabel ne menyra te ndryshme.
1.6 Si rezultat megjithese standartet funksionojne mire per transaksionet e thjeshta ato nuk u japin zgjidhje ose shpesh sherbejne si guide kontradiktore per raste te transkasioneve komplekse.
1.7 Disa kompani per te gjetur zgjidhje u jane drejtuar dhe GAAP-it amrikan per ndihme.
1.8 Kompanite europiane te cilat nuk po kerkojne ndihme pertej Atlantikut po perpiqen te zhvillojne metoda te bazuara ne nocione te tilla si: “fitimi” I te ardhurave, realizimi dhe kujdesi. Megjithate kur zbatohen ne disa tipe transaksionesh keto nocione mund te cojne ne drejtime te ndryshme dhe mund te krijojne pasiguri dhe konfuzitet. Kjo mund te shkaktoje diferenca ne ceshtje si paraqitjen e te ardhurave ne pasqyrat financiare. 1.9 Rezultati eshte qe me adoptimin e praktikave te ndryshme kane lindur dhe papjtueshmeti dhe pasiguri ne kete drejtim.
1.10 si reagim kundrejt ketyre problemeve, IASB, dhe Bordi I Standarteve te Kontabiliteti it Financiar (FASB), vendosen te ndermarrin nje projekt. Objektivi I projektit esshte zhvillimi I nje seti te plote bazuar ne parimet konceptuale te njohjes se te ardhurave dhe matjes se tyreqe do te:
(a) eleminoje papajtueshmerite ne literaturen ekzistuese ,
(b) te mbushe hapesirat e lindura vitet e fundit ne lidhje me kontabilitetin e te ardhurave, dhe
(c) te ofroje nje udhezues konceptulal I vlefshem per trajtimin e ceshtjeve te ndryshme qe mund te lindin net e ardhmen.
1.11 Teorikisht ekzistojne shume menyra qe te du Bordet mund ti japin zgjidhje ketij problemi. Njera menyre eshte berja e ndryshimeve ne standartet ekzistuese. Psh:
(a) do ishte e mundur tu jepej zgjidhje arbitraritetit te kufinjve midis standarteve nepermjet permiresimit ne lidhje me perkufizimin e kontratave te ndertimit dhe dallimin midis tipeve te kontratave te sherbimit; dhe
(b) mund te ofrohen materiale qe I adresohen transaksioneve te cilave nuk u jepet dot zgjidhje me materialin ekzistues. 1.12 Kjo menyre mund te duket e kenaqshmesepse pjesa me e madhe e komentatoreve kane mendim qe pjesa me e madhe e trasaksioneve gjen zgjidhje te literature ekzistuese. Me fjale te tjera, nese nje ndryshim duhet bere, ai duhet te behet por nuk eshte e nevojshme per ndryshime thelbesore por thjesht per shtime ose korigjime ne materialin ekzistues.
1.13 Kjo do te thote qe standartet do te vazhdojne te bazohen ne parime te ndryshme te kontabilitetit te te ardhurave. Si rrjedhoje do te jete akoma e veshtire qe tipet e reja te transaksioneve qe do te lindin net e ardhmen te gjene pergjigje ne materialin ekzistues. Do vazhdojne ende te kete pikpamje te ndryshme se cfare e ardhura eshte dhe se si pasqyrat financiare I paraqesin keto te ardhuta. Me fjale te tjera kjo eshte nje zgjidhje vetem e perkoheshme.
1.14 Projekti IASB/FASB do te nxjerre Discussion Paper ne gjysmen e pare te vitit 2008. kjo do te thote qe nje drafti i standartit te propozuar nuk do te dale para 2009, dhe qe standarti final nuk do te dale para 2010.
Terminologjia e perdorur ne paper:
(a) Te ardhurat—Termi ‘te ardhurat' iperdorur ne paper I referohet rrjeshtin ne krye te pasqyres se te ardhurave. Ky ze shpesh net e kaluaren . megjithate nese keto emertime do te mbeten te pershateshme per te ardhmen kjo varet nga konkluzionet e arritura ne lidhje me cfare ‘e ardhura’ perfaqeson.
(b) Shpenzimet—Ky term I referohet gjithe zerave debitore ne pasqyren e te ardhurave. Per qellime te paraqitjes eshte e nevojshme te diferencohen tipet e shpenzimeve.
Qellimi I paper -it
1.15 objektivi kryesor eshte krijimi I nje seti rregullash e parimesh qe mund te zbatohet net e gjitha tipet e industrive dhe bizneseve.
1.16 Diskutimit fokusohet ne faktin se cilat zera duhet te njihen ne rrjeshtin e pare te pasqyres se te ardhurave. Diskutimi nuk bazohet shume ne matjen e te ardhurave apo ne njohjen e fitimeve ne total. Shume jane kunder kesaj metode. Sipas tyre debati per te ardhurat duhet te ndahet ne debatin per njohjen e fitimeve dhe matjen si dhe ne debatin per paraqitjen sa me te mire te fitimeve te njohura ne pasqyrat financiare.

Marrim restin e nje kompanie qe nderton anije. Anijet jane te medhe dhe komplekese per tu ndertuar dhe kompnia prodhon vetem nje numer te vogel anijesh gjate vitit. Zakonisht keto anije prodhohen me porosi (nen termat e kontrates me klientin) dhe meqe anijet jane shume terheqese, kompania ka shume porosi. Here pas here ndodh qe ka mungese porosish, dhe per kete kompania mban inventar modelet me te kerkuara.
Ne 2005 nuk qe nevoja per mbajtjen te ndonje anijeje si inventar. Kompania prodhoi gjate gjithe kohes anije me porosi.
Ne 2006 kompania vendosi te vonoje porosite e klienteve qe blejne modelet me te kerkuara sepse kompanise I nevojitet kohe per ta prodhuar ate model. Por klientet mund ti blejne anijet dhe nga inventari qe mban kompania per modelet me te njohura por kjo vonese behet me qellim qe klientet ta kene te qarte qe kompania ka shpenzuar shume kohe per prodhimin e inventarit.
Ne 2007, anijet e ndertuara per inventar u shiten dhe klientet duhet ti benin porosite para kohe per anijet qe ata donin.
Ne kete shembull nese themi qe e ardhura eshte mates I nivelit te aktivitetit ekonomik ne lidhje me kontratat me klientet, te ardhurat e kompanise se anijeve kane rene ne menyre te ndjeshme gjate vitit 2006, dhe rritur ne 2007—edhe pse aktiviteti I kompanise ka qene konstant.
2.15 Keshtu ne disa tipe industrish marrja e porosive te klienteve para eshte dicka e zakonshme. Ne kete rast matja e te ardhurave duke u bazuar ne kontratat me klientet mund te jete jo e lehte per tu interpretuar. Megjithate:
(a) Nese e ardhura eshte mjet matje e aktivitetit te njesise ne lidhje me kontratat me klientet, nuk eshte e veshtire te behet interpretimi I te ardhurave qe luhaten nese kjo shoqerohet dhe me nje inventar dhe pune ne process qe luhatet, si dhe me anekset perkatese per librat e porosive te klienteve. Kjo metode preferohet kur synohet te rritet shifra e te ardhurave nepermejet prodhimit te inventarit per nevojat e veta. (b) duke qene se e ardhura eshte nje shifer kaq e rendesishme, ajo duhette jete nje numer qe njesia nuk mund ta ndryshoje sipas deshires. Prodhimi I inventarit per nevojat e veta eshte dicka qe njesia mund ta ndryshoje sipas deshires sepse ketu nuk ka nje pale te trete. Nga ana tjeter nese ka nje kontrate me klientin njesia nuk mund te ndryshoje asgje sipas deshires sepse ka nje pale te trete qe miraton nese aktiviteti eshte ne perputhje me termat e kontrates.
2.16 Per keto arsye autoret kane konkluduar qe e ardhura duhet te vazhdoje te konsiderohet e lidhur me aktivitetin sipas kontratave me klientin. Keshtu asnje e ardhur nuk dote njehet para se kontrata te nenshkruhet ose hyje ne fuqi, sepse ne kete pike nuk ka asnje aktivitet dhe te gjitha te ardhurat qe lidhen me transaksionin do te njihen ne momentin qe kontrata ka perfunduar.
Cili tip aktiviteti ne lidhje me kontraten me klientin duhet te matet? 2.17 Meqe e ardhura bazohet ne kontraten me klientin duhet njohur e ardhura kur kontrata kompletohet apo ne ndonje moment tjeter? Psh nje njsi qe lidh nje kontrate me nje klient per te prodhuar dhe dorezuar nje pajisje te madhe. Njesia punon gjate vitit per ta prodhuar pajisjen por ende nuk e ka dorezuar ate pra kontrata nuk eshte realizuar. A duhet te njehet e ardhura para se kontratat te realizohet? A duhet te jete kontrata nje tragus qe mat shkallen e permbushjes se kontrates?
2.18 Ne kete pike standartet ekzistuese jane kontradiktore. IAS 11 ka be baze parimin qe e ardhura percaktohet nga performance dhe jo permbushja kurse IAS 18 ka per baze permbushjen e kontrates.
Kur lind e ardhura?
E ardhura duhet te njihet kur ajo lind. Megjithate ka kendveshtrime te ndryshme se kur ndodh kjo. Ky kapitull si dhe tjetri pas tij, eksploron 4 pikepamje me detaje, dhe zhvillon kater perafrime konkuruese mbi njohjen e te ardhures.

Cfare thote Kuadri lidhur me lindjen e te ardhures?
Sipas Kuadrit, e ardhura njihet ne PA&SH kur ajo lind dhe kur mund te matet me besueshmeri. Ai vazhdon:
92 E ardhura njihet në pasqyrën e të ardhurave e shpenzimeve kur krijohet një rritje në përfitimet ekonomike në të ardhmen që lidhet me një rritje në një aktiv ose një ulje të një detyrimi dhe kur kjo mund të matet me besueshmëri. Në fakt kjo kuptohet, që njohja e të ardhurës ndodh njëkohësisht me njohjen e rritjes në aktivet ose uljes në detyrimet (për shembull, një rritje neto në aktivet që vjen nga një shitje mallrash ose shërbimesh ose një ulje në detyrimet që vjen nga parashkrimi i një borxhi të pagueshëm).

93 Proçedurat që zbatohen normalisht në praktikë për njohjen e të ardhurës, për shembull, kërkesa që të ardhurat duhet të fitohen, janë zbatime të kritereve të njohjes në këtë Kuadër. Këto proçedura në përgjitësi drejtohen për kufizimin e njohjes si e ardhur të këtyre elementëve që mund të maten me besueshmëri dhe kanë një shkallë sigurie të mjaftueshme.

Megjithese mund te identifikojme nje numer pikepamjesh te ndryshme mbi ate se kur lind e ardhura, ne marrim ne konsiderate dhe shqyrtojme kater prej tyre (te njohura me poshte si Trajtimet nga A ne D). Te gjitha keto perafrime jane perafrime aktivesh/detyrimesh.

Diskutimi perfshin shembujt e meposhtem te transaksioneve:

Karrigia
Nje klient ble nje karrige te gatshme nga nje furnitor, dhe e con ne shtepi me makinen e tij.

Makina larese
Nje klient i cili ka nje makine larese, lidh nje kontrate me nje furnitor tjeter (hidraulikun) dhe i kerkon qe te kryeje te gjitha sherbimet e nevojshme per ta vene makinen larese ne pune.

Pastrimi
Nje klient lidh nje kontrate me nje furnitor (punonjesin e pastrimit) per pastrimin e zyres se tij per nje periudhe nje vjecare.

Ura
Nje klient lidh nje kontrate me nje furnitor (nje kompani ndertimi) duke i kerkuar ndertuesit qe te ndertoje per te nje ure sipas specifikimeve te klientit. Kontrata parashikon qe ndertimi i ures do te zgjase tre vjet.

Kompjuteri
Nje klient porosit tek nje furnitor nje kompjuter se bashku me nje pakete programesh. Furnitorit i kerkohet qe te levroje kompjuterin me programet e instaluara, te beje lidhjen e rrjetit dhe te sigurohet qe cdo gje te funksionoje ne rregull si dhe ti siguroje bleresit dhjete ore trajnim (instruksione) se si ta perdore sa me mire kompjuterin e tij dhe programet e reja.

Ne paragrafin 1.5 iu refruam shkurtimisht rastit kur kemi nje kombinim ngjarjesh. Presupozohet se rasti i mesiperm perben nje transaksion me disa elemente (ngjarje) i cili kane te pakten dy elemente: furnizimin ( levrimin, dhe instalimin e programeve ) dhe seancat e trajnimit.

Trajtimi A – Permbushja e plote e kontrates

Nekete pjese do te perpiqemi te sqarojme se c’eshte e ardhura dhe kur do te njihet ajo. Duke iu referuar shembujve te mesiperm, mund te themi se e ardhura lind vetem kur furnitori ka permbushur plotesisht te gjitha detyrimet e tij. Ky trajtim do te njihet si trajtim i permbushjes se plote te kontrates.

Per shembull, supozojme nje transaksion te thjeshte ku nje furnitor bie dakort te kryeje nje sherbim te caktuar per klientin, i cili nuk kerkon shume kohe per tu kryer (detyrimi per tu kryer) dhe klienti bie dakort qe ta paguaje me nje shume te caktuar parash, pasi furnitori te kete perfunduar kryerjen e detyrimeve. Nese e ardhura lind vetem kur jane permbushur te githa detyrimet nga ana e furnitorit, atehere asnje e ardhur nuk ka per te lindur derisa furnitori te permbushe te gjitha detyrimet e tij dhe ne kete pike te gjitha te ardhurat lidhur me kete sherbim do te njihen.

Ne terma te aktiveve dhe detyrimeve, ajo cka ndodh ne nje transaksion, eshte qe, kur –dhe sepse- furnitori ka permbushur detyrimet e tij, ai fiton nje te drejte per njohje. Kjo e drejte per njohje eshte nje aktiv tjeter, keshtu performance e furnitorit sipas kontrates (psh. Veprimtaria qe ai ka ndermarre pason nje kontrate me nje klient) ka cuar ne rritjen e aktiveve – dhe si pasoje te te ardhures.

Kjo do te conte ne nje njohje paraprake te te ardhures sipas linjes se meposhtme:

E ardhura lind kur furnitori permbush detyrimet e tij te cilat lindin nga nje kontrate me klientin. Ky trajtim i zbatuar ne pese shembujt ilustrues:

Trajtimi A mund te ilustrohet duke marre ne konsiderate pese transaksionet e marra ne shembullin e mesiperm.

(a) Karrigia – ne kete shembull, furnitori i dorezon karrigen klientit duke permbushur keshtu detyrimin etij. Menjehere sapo ndodh dorezimi i mallit, shitesi ka te drejte te njohe te ardhuren qe lind. (b) Makina Larese – Ne kete shembull, furnitori (psh. Hidrauliku) permush te gjitha detyrimet e tij vetem ne rest se ai kryen punen e tij dhe sigurohet qe lavatricja punon ne rregull. Ne kete moment atij i lind e drejta per te njohur te ardhuren. (c) Punonjesi i pastrimit – Edhe pse kontrata e pastrimit mund te konsiderohet sikur te kishim 365 kontrata te veconta ditore, faktikisht ajo eshte nje kontrate e vetme dhe si e tille duhet konsideruar. Furnitori i ketij sherbimi (punonjesi i pastrimit) permbush te gjitha detyrimet e tij ne cdo dite te vitit. Deri atehere nuk lind asnje e ardhur dhe vetem pasi jane permbushur detyrimet furnitorit i lind e drejta per te njohur te ardhuren. (d) Ura – Furnitori (Ndertuesi) do te permbushe te gjitha detyrimet e tij sipas kontrates vetem kur te te kete perfunduar ndertimi i ures. Dhe vetem ne kete moment do te linde e drejta per te njohur te ardhuren ne shumen totale. (e) Kompjuteri – Fakti qe ky transaksion permban disa elemente nuk perben rendesi per Trajtimin A, ajo qe ka rendesi eshte fakti se kur furnitori te kete permbushur plotesisht detyrimet e tij sipas kontrates 9pra kur kompjuteri te jete instaluar se bashku me te gjitha programet si dhe seancat e trajnimit). Sapo te ndodhe kjo, do te njihet e ardhura per te gjithe shumen.

Diskutim:
Ne e nisem me permbushjen e plote te kontrates sepse ajo reflekton ate cka shume njerez besojne lidhur me te ardhuren – eshte dicka qe ti e merr kur ke mbaruar se beri ate gje te cilen ke premtuar se do te besh. Trajtimi duket se funksionon ne rregull ne rastin e karriges dhe makines larese. Ndersa ne rastin e punonjesit te pastrimit dhe ndertimit te ures nuk duket shume i pershtatshem sepse nuk njihet asnje e ardhur pa u permbushur i gjithe detyrimi edhe pse zyra mund te jete pastruar disa here deri ne perfundim te vitit apo ura mund te jete gati ne perfundim.

Autoret besojne se rasti i kompjuterit (kontrate me shume elemente) eshte me pak i qarte se te tjeret. Ai mund te konsiderohet si rasti i punonjesit te pastrimit dhe ures, pra jo shume i pershtatshem per t’u trajtuar nga Trajtimi A. Nga ana tjeter ai mund te shihet edhe si rasti i makines larese dhe karriges.

Mendimi se Trajtimi A eshte me i pershtatshem ne rastin e karriges dhe makines larese dhe me pak i pershtatshem ne rastin e pastrimit dhe ures, reflekton pjeserisht masen ne te cilen ky trajtim pasqyron IFRS ekzistues. Pra dy rastet e para trajtohen sic jane trajtuar edhe nga IAS 18 “E ardhura”. Por nje gje e tille nuk ndosh me dy shembujt e tjere.

Ky mendim eshte gjithashtu reflektim edhe i faktit se cfare duan njerezit te tregojne ne shifrat e te ardhures. Trajtimi A fokusohet ne permbushjen e plote te kontrates dhe si rrjedhoje rezulton ne nje te ardhur e cila eshte matese e permbushjes se plote te kontrates. Nese doni qe e ardhura te jete matese e psh. e ndjekjes se performances se nje kontrate, Trajtimi A do te jete i pershtatshem vetem ne rastet e atyra kontratave permbushja e te cilave do te ishte e menjehereshme dhe nuk do te ishte i pershtatshme per ato kontrata qe kerkojne nje kohe me te gjate.

Sipas Trajtimit A, e ardhura lind kur kemi nje rritje ne aktive ose nje pakesim ne detyrime pra:

a) Rritja ne aktive apo pakesimi ne detyrimeve do te marre formen e nje te drejte te konstatuar dhe, b) Kjo e drejte e konstatuar do te linde vetem me permbushjen e kontrates.

Trajtimi B – Nje modifikim i Trajtimit A i cili fokusohet ne te drejtat e konstatuara.

Do ta fillojme diskutimin tone mbi modifikimet e trajtimit A duke u perqendruar ne supozimin e meparshem (b) sipas te cilit ne nje transaksion gjenerues se nje te ardhure, te drejtat e konstatuara lindin vetem kur kemi permbushjen e plote te kontrates. Sipas shume legjislacioneve e drejta e konstatuar mund te linde para permbushjes se kontrates psh. Nje kontrate qe kerkon permbushjen e me shume se nje kushteve nga furnitori, mund te kerkoje gjithashtu qe me permbushjen e nje kushti (detyrimi) specifik (ose nje numri te caktuar detyrimesh) te linde nje e drejte e konstatuar.

Ceshtja qe do te ngrihej ne kete rast do te ishte: “kur mund te linde nje e drejte e konstatuar perpara perfundimit te kontrates” Trajtimi B mbeshetet ne idene se e drejta e konstatuar mund te linde edhe perpara permbushjes se plote te kontrates vetem nese kushtet e kontrates e parashikojne nje gje te tille.

Kjo do te thote qe nese e drejta e konstatuar lind kur 2/3 e kontrates jane permbushur atehere pjesa tjeter lind kur te permbushet edhe 1/3 e mbetur. Trajtimi B do te ndante kontraten ne 2 kontrata pjesore – e para do te mbulonte 2/3 e kontrates se plote dhe e dyta – 1/3 e mbetur. Atehere e ardhura do te llogaritej e ndare ne 2 pjese sipas seciles kontrate.

Keshtu pra, trajtimi B pranon qe mund te shperbehet (ose ndahet) kontrata e plote ne kontrata pjesore duke iu referuar pikave (ceshtjeve) ne te cilat lind e drejta e konstatuar. Ndersa trajtimi A i referohet kontrates si nje e tere, trajtimi B i referohet permbushjes se detyrimeve qe kerkon kontrata, dhe kur ato te permbushen lind e drejta e konstatuar.

Sipas trajtimit B, parimi i njohjes se te ardhures do te ishte:

“E ardhura lind kur njesia (entiteti) permbush te gjitha detyrimet qe lindin nga nje kontrate pjesore me klientin”

Ne 5 shembujt e permendur me lart, nuk kemi kushte kontraktuale qe do te conin ne njohjen e te ardhures perpara permbushjes se plote te kontrates. Nuk ka te ngjare qe te kete kushte te tilla ne kontraten e shembujvete Karriges dhe Makines Larese, pike se pari sepse jane kontrata shume te shkurtra. Nga ana tjeter, ka shume te ngjare qe kushte te tilla te ekzistojne per kontratat e tre shembujve te tjere. (a) Punonjesi i Pastrimit – eshte e kuptueshme qe kontrata e pastrimit te coje ne lindjen e nje te drejte te konstatuar ne fund te cdo muaji me kryerjen e sherbimit (ose mund te jete cdo dite apo jave). Duke supozuar se nje gje e tille eshte parashikuar ne kontrate , sipas trajtimit B do te kishim nje ndarje te kontrates ne 12 pjese (12 muaj). Keshtu duke qene se do te kishim permbushjen e nje kontrate pjesore ne fund te cdo muaji atehre do te lindte edhe e drejta e konstatuar. (b) Ura- Supozojne ne shembullin e ures se kontrata kerkon qe ndertimi te behet ne tre faza dhe qe me perfundimin e cdo faze do te linde nje e drejte. Rezultati i kesaj sipas trajtimit B do te ishte qe ne perfundim te cdo faze do te njihej e ardhura. (c) Kompjuteri – Eshte e mundur qe kontrata e kompjuterit (me disa transaksione), te kerkoje qe e drejta e konstatuar te kinde me instalimin e kompjuterit, lidhjen e rrjetit dhe programeve dhe nje tjeter e drejte te linde kur te perfundojne seancat e trajnimit.

Per te permbledhur sa me siper, trajtimi B do te arrinte ne te njejtin perfundim me trajtimin A per transaksione te thjeshta. Sidoqofte, per transaksione komplekse, duke iu referuar termave te kontrates, ai do te rezultonte ne njohjen e te ardhures me heret sesa trajtimi A.
Disa kritikojne trajtimin B sepse ai fokusohet shume ne termat e kontrates, duke argumentuar se sipas trajtimit B, dy njesi te cilat lidhin kontrata qe jane ne permbajtje te njejta do te njihnin te ardhurat ne masa dhe momente te ndryshme vetem sepse ne keto kontrata nuk jane parashikuar kushtet ku bazohet trajtimi B. Te tjere do te argumentonin se fakti nese keto kutshte jane parashikuar ne kontrate apo jo nuk eshte thjesht nje ceshtje forme, por ka te beje me tjetersimin e permbajtjes se transaksionit sepse furnitorit i lind nje e drejte e cila nuk do te kishte lindur ne kushte te tjera. Nese nje kusht kontraktor ndikon permbajtjen e nje transaksioni, eshte e arsyeshme qe kontabiliteti te fokusohet ne ate kusht te kontrates.
Do te perbente me shume problem fakti nese nje kontrate i permban kushtet ne te cilat bazohet trajtimi B apo jo? Disa kontrata e kene te shprehur kete ne menyre te qarte, ndersa te tjera nuk jane shume te qarte ne kete pike.
Nje tjeter kritike per trajtimin B eshte supozimi i tij se te drejtat e konstatuara lindin vetem nga kushtet e kontrates; ne shume legjislacione ato lindin gjithashtu edhe nga veprimet ligjore. Ne menyre te ngjashme, disa argumentojne se trajtimi A dhe B gabohen duke u fokusuar ekskluzivisht ne te drejtat e konstatuara; sipas tyre ka gjithashtu ndryshime te tjera ne aktive dhe detyrime qe mund te sinjalizojne rritjen e te ardhures.
Nje diversifikim (kombinim) i trajtimeve A dhe B – Permbushja cilesore e trajtimeve.
Nje nga kritikat qe i behet dy trajtimeve eshte se ato nuk marrin ne konsiderate faktin qe transaksionet mund te jene te perfunduar ne forme por jo ne permbajtje. Paragrafi 35 i Kuadrit pohon se:
“Nëqoftëse informacioni duhet të paraqesë me besnikëri transaksionet dhe ngjarjet e tjera që ai synon të paraqesë, është e nevojshme që ato të kontabilizohen dhe të paraqiten në përputhje me përmbajtjen e tyre dhe realitetin ekonomik dhe jo vetëm sipas formës së tyre ligjore. Përmbajtja e transaksioneve ose ngjarjeve të tjera nuk është gjithnjë e njëjtë me atë që është e dukshme nga forma e tyre ligjore ose e sajuar. Për shembull, një njësi ekonomike mund të shesë një aktiv një pale të tretë në të tillë mënyrë që dokumentacioni të synojë të kalojë pronësinë ligjore tek kjo palë; pavarësisht nga kjo, mund të ekzistojnë marrëveshje që sigurojnë se njësia ekonomike të vazhdojë të gëzojë përfitimet ekonomike në të ardhmen të trupëzuara në aktiv. Në këto rrethana, raportimi i një shitje nuk do të paraqiste me besnikëri transaksionin e kryer (natyrisht nëqoftëse ka pasur një transaksion). “

Kjo do te thote, pervec te tjerave se per te percaktuar kontabilizimin e duhur per nje transaksion apo ngjarje, nuk duhet’ia lejojme vetes qe te shperqendrohemi nga gjera qe nuk jane cilesore, pasi gjerat te cilat nuk jane cilesore nuk duhet te kene efekte kontabel. Ne konteksin e njohjes se te ardhures, te sigurohesh qe gjerat qe nuk kane permbatje ekonomike nuk kane efekte kontabel do te thote te mos shtysh njohjen e te ardhures per shkak te mos permbushjes se nje detyrimi kontraktual i cili nuk ka pasoja ekonomike.
Kjo sygjeron qe ne ndoshta duhet te ndryshojme fokusin mbi “permbushjen e plote te detyrimeve kontraktuale” dhe te perqendrohemi me shume mbi ate qe quhet “permbushje cilesore”.
Psh, supozojme se kemi nje kontrate ku furnitori pervec dorezimit te mallrave ne kohen dhe vendin e duhur duhet qe te dorezoje edhe fleten e garancise per produktet e tij. Ndodh qe kur furnitori furnizoi mallrat, harroi (aksidentalisht) te plotesoje fleten e garancise. Po ti referohemi termit te “permbushjes se plote te detyrimeve” atehere nuk duhet ta njohim te ardhuren perderisa ka mbetur edhe nje detyrim i pa plotesuar, ndersa po ti referohemi termit “permbushje cilesore” athere ky fakt nuk ka perse te pengoje njohjen e te ardhurave.
Nese do te zbatonim trajtimin e permbushjes cilesore tek shembujt e mesiperm, modifikimi do te kishte efekt vetem nese ne nje ose disa nga shembujt do te kishte permbushje te plote (te kontrates ne rastin e trajtimit A dhe te nje detyrimi apo grup detyrimesh ne rastin e trajtimit B) pervecse nje ose me shume veprime jocilesore nuk do te kishin ndodhur. Ne kete rast e ardhura do te njihej kurse ndryshe nuk do te ishte njohur.
Trajtimi i Permbushjes cilesore do te konsiderohej si nje permiresim i trajtimve te diskutuara deri tani. Sidoqofte modifikimi ka te ngjare te kete efekt vetem ne situata te vecanta dhe per kete arsye nuk duket te jete ne qender te debatit mbi njohjen e te ardhurave. Kjo eshte edhe arsyeja perse nuk diskutohet me gjate ne kete teme.
Trajtimi i “Ngjarjes (kushtit) kritik”
Ky term perdoret per te pershkruar nje trajtim mbi njohjen e te ardhures i cili perfshin mos njohjen e te ardhures sipas kontrates deri sa nje ngjarje (kusht) kritik te jete arritur. Ma pas e gjithe e ardhura njihet gjate ndodhjes se kushtit kritik ose ne kohen midis tij dhe perfundimit te kontrates.
Ka nje numer te madh llojesh kushtesh kritike qe varen nga ngjarja e zgjedhur si kritike dhe mbi ate se si njihet e ardhura kur permbushet ky kusht kritik. Trajtimi A eshte nje trajtim i kushtit kritik (me permbushjen e kontrates). Trajtimi B eshte gjithashtu trajtim i kushtit kritik, edhe pse ne kete rast kushti kritik eshte permbushja e kushteve kontraktuale qe cojne ne lindjen e nje te drejte te konstatuar. Trajtimi i permbushjes cilesore eshte githashtu nje trajtim i kushtit kritik ashtu si dhe te gjitha trajtimet e tjera te diskutuara ketu.
Alternativa per nje trajtim te kushtit kritik eshte i ashtuquajturi “Trajtim i vazhdueshem” sipas te cilit e ardhura njihet gjate vazhdimesise (rrjedhes) se kontrates. Trajtim i tille eshte trajtimi D i cil do te diskutohet ne vazhdim te temes.
Nje ceshtje qe ngrihet nga diskutimi qe u be mbi draft parimet eshte se nga cila pikepamje prespektive do te nisemi per te vleresuar performancen? Nga kendveshtrimi i furnitorit apo klientit? Psh, ne trajtimet A dhe B jemi perqendruar mbi momentin kur lindte e drejta e konstatuarcdhe cilat detyrime kontraktuale ishin permbushur. Sipas ketyre trajtimeve, a duhet te fokusohemi mbi ate se kur mendon furnitori se i ka permbushur detyrimet apo kur mendon klienti?
Sic do te behet me e qarte edhe nga diskutimi I mevonshem, zgjedhja e perspectives mund te coje ne modele thelbesisht te ndryshme te te ardhurave.
Autoret besojne se nje perspektike specifike nuk eshte domosdoshmerisht me e mire se tjetra; por eshte thjesht fakti qe ajo perspective mund te jete me e mire per nje trajtim te caktuar, dhe nje perspective tjeter mund te jete me e mire per nje trajtim tjeter. Me te vertet, ndonjehere (por jo gjithmone) perspektiva eshte nje tipar I pandashem I trajtim qe po perdoret. P.sh: trajtimi I njohjes se te ardhurave fokusohet ne kostot e hasura ne aktivitetet e ndermarra ne lidhje me kontraten (inputet), (ashtu sic bejne trajtimet tona ne kete studim), perspektiva e furnitorit do te jete nje tipar I pandashem e ketij trajtimi. Nga ana tjeter, nese fokusimi eshte ne outputet, cilado perspektive mund te zbatohet ne teori.
Ne te foluren e perditshme, meqe perspektiva e perdorur mund te sjelle nje ndryshim te rendesishem, perspektiva e aplikuar eshte nje aspekt i rendesishem i debatit se cili trajtim per njohjen e te ardhurave do te ishte me i pershtatshem.
Pranimi i klientit
Me qellim qe te kete te ardhura nen nje trajtim te njohjes se te ardhurave i cili eshte i bazuar ne permbushjen e detyrimeve, duhet evidenca qe furnitori i ka permbushur detyrimet e tij per performancen. Me fjale te tjera, nese nje kontrate kerkon qe furnitori te furnizoje klientin me nje mall specifik, nuk eshte e mjaftueshme qe furnitori ti dergoje klientit cfaredo lloj malli; duhet ta dorezoje ne vendin e duhur, ne momentin e duhur, mallin e duhur, ne kushtet e duhura. Ne menyre te ngjashme, ne rastin e nje kontrate sherbimi, furnitorit i duhet te dorezoje, sherbimin me cilesine e duhur dhe ne kohen e duhur. Ne rastin e shume kontratave, menyra me e thjeshte per te percaktuar nese furnitori i ka permbushur detyrimet e tij, eshte te shihet nese ka ndonje evidence te pranimit nga klienti.
Fakti qe klienti ka paguar kontraten eshte zakonisht evidence e pranimit te klientit. Megjithate, pagesa pergjithesisht ndodh pasi furnitori i ka permbushur detyrimet e tij, keshtuqe perdorimi i pageses si evidence nuk eshte ideal, pasi objektivi yne eshte te percaktojme momentin e sakte ne te cilin furnitori ka permbushur detyrimet e tij.
Ndonjehere kontratat mund te jene aq komplekse sa qe eshte shume e veshtire te kuptosh nese furnitori i ka permbushur detyrimet e tij plotesisht, derisa klienti ta kete pranuar. Ne rrethana te tilla, kontrata zakonisht do te percaktoje qe duhet te kete nje pranim te shkruar (eksplicit) nga ana e klientit per punen e furnitorit. P.sh: kontratat qe perfshijne pune e cila zgjat per shume kohe, te tilla si kontratat e ndertimit te cilat kerkojne nje pranim te shkruar te klientit ne secilen faze te kontrates. Ne kete rast klienti popranon permbushjen pjesore te kontrates.
Kjo ngre nje ceshtje tjeter te rendesishme. Le te rikujtojme shembullin e Ures serisht.
Ura
Nje klient hyn ne nje marreveshje kontraktuale me nje furnitor (shoqeri ndertimi) qe kerkon nga furnitori te ndertoje nje ure sipas specifikimeve dhe disenjimit nga ana e klientit. Kontrata percakton qe ura do te kerkoje tre vjet per tu ndertuar.
Le te supozojme me tej qe ura do te ndertohet me faza, ku secila faze ndertohet (ose eshte e lidhur me) fazat e kompletuara me pare. Ne kete rast, eshte zakonisht rasti qe pavaresisht se pranimi i klientit kerkohet ne cdo faze, ky pranim do te varet nga ndertimi total i ures, pike ne te cilen klienti pritet te pranoje pa asnje kushtezim uren si te tere. A duhet qe pranimi i klientit te jete i pakushtezuar qe te njihen te ardhurat apo mjafton pranimi i kushtezuar i klientit? Ose, po te supozojme nje ane tjeter, a lind nje e drejte per elementin nese klienti e ka pranuar te kushtezuar punen e furnitorit?
Ne shenimin ne fund te faqes te paragrafit 3.7, ne shpjeguam qe e drejta per nje element eshte nje e drejte e detyrueshme dhe e pakushtezuar. Autoret besojne se, nese kjo eshte e sakte, pranimi i kushtezuar i klientit nuk do te ishte i mjaftueshem per te siguruar te drejten e nje elementi. Te tjere autore kundershtojne, pjeserisht prej faktit qe ata nuk e shohin te drejten e konstatuar ne te njejten menyre sic eshte paraqitur ne shenimin plotesues.
Autoret mendojne qe ne te tilla diskutime ka nje tendence qe te humbase qellimi i objektivit tone, qe eshte percaktimi nese furnitori i ka permbushur detyrimet e tij (i ka kryer). Mungesa e nje pranimi te pakushtezuar nga ana e klientit ne fund te cdo faze nuk do te thote domosdoshmerisht qe furnitori nuk i ka pembushur detyrimet, por thjesht qe ne duhet te perdorim disa metoda te tjera per te percaktuar nese performanca eshte arritur. P.sh: ne disa raste mund te kete evidence e pranimit te nenkuptuar nga ana e klientit. Megjithate, mund te ndodhe qe edhe pa ndonje evidence te pranimit nga klienti, eshte e mundur per te arritur konkluzione te aresyeshme nese furnitori i ka permbushur detyrimet e tij. Ky mund te ishte pikerisht rasti kur nje pale e trete eshte perfshire, si per te vleresuar apo ne rastin e njesive fizike, ne magazinimin apo shperndarjen fizike te atyre njesive. Per shembull, mund te ndodhe qe kontrata eshte qe nje pale e trete (zakonisht nje pale e trete e pavarur) do te vleresoje punen e furnitorit dhe te arrije ne nje konkluzion per shtrirjen e permbushjes se detyrimeve nga ana e furnitorit. Nje shembull tjeter mund te jete kur nje pale e trete perdoret per te shperndare artikuj fizik; duke u bazuar ne kushtet e kontrates, furnitori mund te permbushe detyrimet e tij duke i dorezuar keta artikuj tek shperndaresi – pala e trete.
E drejta ndaj elementit
Pavaresisht se autoret kane shpjeguar se cfare ata nenkuptojne me “e drejta e konstatuar” (shih shenimin plotesues te paragrafit 3.7), ata nuk kane tentuar akoma te analizojne ne menyre precize se kur ndodh kjo e drejte. Kjo eshte diskutuar gjate – ka mendime te ndryshme mbi kete ceshtje dhe duket qe keto mendime varen deri ne njefare mase ne kuadrin ligjor nen te cilin pozicioni po analizohet. Si rezultat, te njejtat aktivitete te ndermara ne vijim te se njejtes kontrate mund te rezultojne ne nje te drejte e konstatuar, nen kuadrin ligjor te nje vendi por jo nen ate te nje vendi tjeter. Kjo nuk tingellon si nje nocion qe premton shume dhe mbi te cilin te ndertohen trajtime te bazuara ne parime, per njohjen e te ardhurave.
Per kete aresye, pjesa e mbetur e diskutimit ne kete studim fokusohet ne rritjen e aktiveve dhe pakesimin e detyrimeve, me teper se sa ne te drejten e konstatuar. Kjo con ne vrojtimin tone te dyte, qe eshte, qe duket se nuk ka nje marreveshje universale ne te tashmen qe te ardhurat mund te ndodhin kur nje e drejte e konstatuar nuk lind.
Me te vertete, disa jane rreptesisht te idese qe te ardhurat nuk do te ndodhnin kurre nese nuk lind nje e drejte e konstatuar. Nje argument i perdorur per te mbeshtetur kete pikepamje eshte qe te ardhurat ndodhin vetem kur ka pasuar nje shkembim te mirash apo sherbimesh per nje te drejte e te konstatuar (qe eshte, pse nocioni i nje shkembimi eshte qendror ne pikepamjet e disa personave per te ardhurat). Megjithate, percaktimi yne i te ardhurave nuk limitohet ne kete menyre – ai flet pergjithesisht per te hyra bruto ne perfitimet ekonomike, me shume se sa vetem ato qe rezultojne nga lindja e te drejtes se elementit.
Kontrata te copezuara
Derisa ne te perdorim trajtimin e njohjes se te ardhurave qe bazohen ne permbushjen e plote te kontrates, pergjithesisht do te ishte e nevojshme te copezonim kontraten ne kontrata – pjesore. 17 Ne teori ka shume rruge te ndryshem per copezimin e kontrates, dhe ne e kemi diskutuar tashme nje prej tyre (ne diskutimin tone te trajtimit B). Ne pjesen tjeter te kapitullit ne do te eksplorojme rruge te tjera. Keto trajtime qe marin parasysh copezimin jane zgjedhur pasi ato tregojne nje premtim fillestar apo ato theksojne nje pike interesante. Autoret e pranojne qe mund te kete trajtime te tjera per copezimin ekontratave te cilat ja vlen te eksplorohen me tej.
Nje modifikim i trajtimit B – Copezimi i kontratave duke i referuar pikave te pranimit te klientit.
Trajtimi shjegon
Sic e kemi diskutuar tashme, ne rastin e disa kontratave – ne menyre te vecante ato qe jane te gjata ose komplekse – do te kete pika te cilat lindin gjate permbushjes se kontrates nga ana e furnitorit, kur klienti duhet ne nje menyre ose ne nje tjeter te pranoje ose jo performancen e furnitorit. Furnitori nuk eshte indiferent ndaj “aktit te pranimit te klientit”, kur klienti e pranon punen e furnitorit apo te mirat e furnizuara prej tij, furnitori eshte me mire se sa ishte para pranimit nga ana e klientit. Per kete aresye, shpesh sugjerohet qe do te ishte e pershtatshme te perdoreshin “pikat e pranimit te klientit” per te ndare kontraten. Me fjale te tjera, secila pike pranimi e klientit mund te trajtohet si fundi i kontrates – pjesore. Kjo padyshim do te perfshije pranimin e perspektives se klientit.
Ne shume raste, pikat e pranimit te klientit do te ishin gjithashtu edhe pikat ne te cilat do te lindte e drejta ndaj elementit, por kjo nuk do te ishte domosdoshmerisht rasti. Mgjithate, edhe nese pranimi i klientit nuk sjell lindjen e nje te drejte ndaj elementit, mundet prape te rezultoje ne nje te hyre ne perfitimet ekonomike qe sjellin rritjen e aktivit ose pakesimin e detyrimit.
Sidoqofte, perpara se te fillojme te investigojme me tutje do te ishte me leverdi te rikujtonim qe, kur diskutuam pranimin e klientit me pare ne kete kapitull, ne vume re qe e vetmja aresye pse pranimi i klientit eshte i rendesishem eshte qe ajo siguron evidencen qe performanca eshte perceptuar nga klienti si e kenaqshme; dhe ne disa veprime do te jete nje nga rruget per vertetimin e saj. Kjo sugjeron qe pranimi nga klienti, ne vetevete nuk eshte nje ngjarje e rendesishme, por thjesht nje e dhene qe nje ngjarje e rendesishme ka ndodhur. Per kete aresye, autoret besojne qe trajtimi nuk ja vlen te eksplorohet me tej.
Nese e ardhura mund te kthehet mbrapsht, a eshte e nxituar vendimi per ta njohur ate?
Perpara se te vazhdojme me tutje per te eksploruar nje trajtim te ndryshem per copezimin, autoret mendojne te diskutojne shkurtimisht nje ceshtje qe trajtimi i copezimit i bazuar ne pikat e pranimit te klientit nenvizon: i ashtuquajturi kthimi mbrapsht i te ardhurave.
Disa besojne se te ardhurat pasi jane njohur njehere nuk duhet te kthehen mbrapsht asnjehere; me fjale te tjera, qe te ardhurat e njohura njehere nuk duhet te cnjihen me pas. Me sa duket kjo nenkupton se ata besojne qe te ardhurat duhet te konsistojne plotesisht ne artikuj ne kredi; nuk duhet te kete artikuj ne debi.
Kjo eshte e rendesishme sepse nje veshtrim i tille con disa komentatore te argumentojne qe te ardhurat nuk duhet te njhen derisa nuk ka mundesi reale qe nje pjese apo te gjithe te ardhurat do te duhet me pas te cnjihen. Kur fokusi eshte ne te drejten e pakushtezuar te elementit (sic eshte rasti i trajtimit A dhe B), kthimi mbrapsht nuk eshte problem. Megjithate, ne rrethana te tjera – te tilla si psh kur e ardhura lind si rezultat i nje pranimi te kushtezuar te klientit – kthimi mbrapsht mund te jete problem. (a) Disa ceshtje te FW.931, qe pohon se “procedurat e adaptuara normalisht ne praktike per njohjen e te ardhures .... jane pergjithesisht te drejtuara ne kufizimin e njohjes si te ardhura te atyre njesive qe mund te maten ne menyre te besueshme dhe kane nje shkalle te larte sigurie.” Ne kendveshtrimin e tyre mundesia qe e ardhura do t eduhet te behet reverse eshte nje faktor thelbesor ne percaktimin e besueshmerise dhe sigurise te shifres se te ardhures. Te tjera argumentojne se kthimi mbrapsht nuk ka te beje me besueshmerine dhe sigurine. Ne pikepamjen e tyre te ardhurat mund te lindin, duhet te njihet dhe eshte e besueshme dhe e sigurte edhe pse mund te kete mundesi qe ne te ardhmen do te duhet te rregullohet (ose edhe te eleminohet totalisht) shuma e njohur e te ardhurave. (b) Kthimi mbrapsht i njohjes se te ardhurave do te thote gjithashtu mosnjohja e nje pjese apo e komplet aktivit (ose rritja e nje detyrimi). Per te pasur nje aktiv duhet te kesh kontrollin, dhe disa argumentojne qe kontrolli nuk mund te ekzistoje nese ka nje mundesi qe aktivi do te duhet te mosnjihet. Ata argumentojne gjithashtu qe nje trajtim qe perfshin njohjen e te ardhurave qe mund te kthehen mbrapsht nuk eshte i pajtueshem me trajtimin e aktiveve/detyrimeve. Megjithate, te tjere mendojne qe argumenti nuk eshte i vlefshem; nje entitet mund te kete kontroll per dicka edhe nese ne disa rethana mund te jete i detyruar te heqe dore nga ky kontroll.

Pervec sqarimit ne Kuadrin Konceptual paragrafi 93 qe eshte kuotuar tashme, nuk duket se ka ndonjegje ne Kuadrin ose standartet ekzistuese qe te tregoje qe lindja e te ardhurave ndodh vetem kur nuk ka asnje mundesi per tu kthyer mbrapsht. Me te vertete, Kuadri mund te duket se sugjeron qe te flasesh per kthim mbrapsht, ose edhe te mos njohesh te ardhurat nuk eshte rruga me e dobishme te te parit te problemit. Nen kuadrin, nese ka pasur nje tip rritjeje te posacme ne aktive ose pakesim ne detyrime, te ardhurat kane lindur dhe aktivet dhe/ose detyrimet e perfshira duhet te maten per te percaktuar shumen e te ardhurave qe ka lindur. Nese entiteti arrin me pas ne nje konkluzion te ndryshem per ekzistencen e rritjes se aktivit ose pakesimit te detyrimit ose shumes te asaj rritje/pakesimi, duhet te behen rregullime, dhe kjo mund te rezultoje ne artikuj debitimi te cilat njihen ne te ardhurat.
Pasi thame kete, gjate zhvillimit te nje standarti per njohjen e te ardhurave, percaktuesit e standarteve do tju duhet te hedhin nje veshtrim se ne cfare mase do te duhet besueshmeria dhe siguria qe te plotesohen karakteristikat cilesore dhe te njihen te ardhurat. Kjo eshte pjeserisht per njohjen –a jam une mjaftueshmerisht i sigurte se nje rritje e caktuar e aktiveve ose nje pakesim ne detyrime ka ndodhur – dhe pjeserisht per matjen ( duke perfshire rimatjen).
1) Kuadri konceptual, paragrafi 93
Kjo ceshtje e kthimit mbrapsht te te ardhurave do te ndodhe ne cdo trajtim te njohjes se te ardhurave i cili nuk bazohet ne te drejtat e elementit ose pikat e pranimit te pakushtezuar te klientit. Kjo ndodh pra ne dy trajtimet e tjera te diskutuara ne kete kapitull, dhe gjithashtu ne shume prej trajtimeve te vazhdueshme qe diskutohen ne kapitullin tjeter.
Nje modifikim i dyte i trajtimit B – Copezimi i kontrates duke e copezuar ate ne pjese te outputit – pjesor qe ka vlere per klientin (Trajtimi C).
Kur njihen te ardhurat ?.Pikepamja mbi ngjarjet kritike.
E ardhura duhet te njihet kur ajo lind.Megjithate ka pikepamje te ndryshme,si,kur dhe ku ajo njihet.Ne do te sqarojme kater pamje ne detaje dhe zhvillojme kater pikepamje mbi te ardhurat konkurruese.
Cfare thote kuadri ku e ardhmja krijohet?
FW92 do te thote qe e ardhura eshte njohur ne pasqyren e te ardhurave kur ajo krijohet dhe mund te matet ne menyre te besueshme.Kuadri thekson si me poshte:
92_Kjo do te thote ne fakt qe njohja e te ardhures ndodh njekohesisht me njohjen e rritjes ne asete apo renien ne detyrimet(psh rritja neto ne asete qe lind nga nje shitje e te mirave apo sherbimeve apo nje renie ne detyrime qe lind nga shlyerja e nje
93_Procedura qe zbatohet normalisht ne praktike per njohjen e te ardhurave per shembull kerkesa qe e ardhura duhet fituar,jane aplikime te kriterit te njohjes ne Kuader.Procedura te tilla ne pergjithesi synojne te ngushtojne njohjen si e ardhur per ato njesi qe mund te maten ne menyre te besueshme dhe kane nje mase te mjaftueshme sigurte. Ne mund te fokusohemi per me shume mbi rritjen ne asete dhe renien ne detyrime duke pyetur se cilat lloje te rritjeve dhe uljeve paraqesin rrjedhje bruto te perfitimeve ekonomike qe lindin kur nje njesi kryen aktivitete ne baze te nje kontrate me nje kliente dhe kur keto lloj lloj rritje dhe renieje lindin.Kjo do te sillte ne teori te pakten na ben te paafte qe te realizojme nje njohje te ardhurash ,parimin qe fokusohet mbi ndryshimet e ndryshme te tipeve te ndryshme ne bilanc. Megjithate autoret e dine nga eksperienca e tyre ne perpjekjet drejtuar diskutimin mbi ate qe ne pikepamje mund te degjeneroje ne nje diskutim qe duket per disa e larguar jashte botes reale .Per me shume diskutim me poshte fillon duke u perpjekur per te derivuar nje parim te njohjes se te ardhurave nga menyra se si shume njerez mendojne per te ardhurat ne transaksion te thjeshte qe realizohet .Diskutojme me pas menyrat net e cilat parimi mund te modifikohet dhe cfare implikimesh te ketyre modifikimeve mund te realizohen .Faktikisht megjithese ne identifikojme nje numer te pamjeve te ndryshme si kur e ardhura krijohet,ne eksplorojme,krahasojme dhe kundershtojme kater prej tyre te njohura si pikepamjet A tek D ne detaje.Te gjitha keto pikepamje jane njohur si pikepamjet asete detyrime. Diskutim perdor transaksionet e shembujve ne vazhdim(karrige)
Nje klient blen nje karrige te bere me dore nga nje furnitor dhe e merr me vete ne shtepi ne makinen e tij.
Makine larese
Nje klient me nje makine larese futet ne nje kontrate me nje furnitor te vecante(hidraulikun)qe I kerkon furnizuesit te lidh makinen larese me rrjetin ekzistues hidraulik dhe te beje te gjitha gjetar e tjera qe jane te nevojshme ta bejne makinen larese te punoje.
Pastruesi
Nje klient ka nje kantiere qe kerkon qe furnizuesi (pastruesi)te vizitoje zyren e tij cdo dite pune ne darke per nje vit dhe te realizoje ne secilen prej ketyre vizitoreve nje pune ne baze te disa rregullave te caktuara.
Ura
Nje klient lidh nje kontrate me nje furnitor(nje kompani ndertimi)qe kerkon qe furnizuesi te ndertoje nje ure sipas specifikimeve dhe dizenjimit te klientit.Kontrata nenkupton qe do te duhen tre vjet per tu kompletuar.
Kompjuteri
Nje klient urdheron pre furnizuesit nje specifikim te vecante te kompjuterit se bashku me nje pako te specifikuar te off the shilf software.Ofruesit I eshte kerkuar te furnizoje dhe shperndaje kompjuterin me programin tashme te hedhur ,lidh te gjitha kabllot dhe sigurohet qe cdo gje punon dhe I siguron konsumatorit me tete ore mbikqyrje ne menyren me te mire te perdorimit te kompjuterit dhe programeve te tij.NB.Ne paragrafin 1.5 ne I referohemi shkurtimisht rregullimeve shume elementare qe ka te pakten dy komponente ,furnizuesin ,shperndaresin she set_up e kompjuterit dhe programet dhe 14
Pikepamja A:Pikepamja e plotesimit teresor te kontrates.Kjo pikepamje shpjegon: Ky paper fillon duke nenvizuar qe disa argumente si <cdonjeri e di cfare e ardhura eshte dhe kur ajo krijohet Cfare ajo nenkupton me kete eshte qe shume mund te shprehen se e ardhura eshte dicka qe nje njesi merr per te ralizuar ate qe ajo premton te beje per nje klient.Cfare kjo do te thote ekzastesisht eshte dicka qe do te eksplorohet ne kete kapitull,por nje mundesi eshte qe te ardhurat krijohen vetem kur furnizuesi ka plotesuar te gjithe detyrimet e performances ne total.Ne kete paper kjo pikepamje eshte njohur si:Plotesimi teresor i kontrates . Merrni ne shqyrtim nje transaksion te thjeshte net e cilin furnizuesi bie dakort te realizoje nje pjese te vetme ,relativisht te thjeshte te kontrates se tij per klientin qe nuk do te zgjase shume qe te realizoje detyrimet e performances)dhe klientet bien dakort te paguajne furnizuesit nje shume te parave kur furnizuesit ka realizuar performancen e tij ,detyrimet e tij dhe ne ate pike qe te gjitha te ardhurat e lidhura me transaksionin do te krijohen. Kjo do te siguronte nje draft te parimeve te njohjes si te ardhurave pergjate linjave te meposhtme:
E ardhura lind kur furnizuesi ploteson te gjtha detyrimet e performances qe lindin nen nje kontrate me klientet.Kjo pikepamje zbatohet net e pese shembujt e mesiperm Pikepamja A mund te ilustrohet duke marre ne konsiderate pese shembujt e transaksioneve te mesiperme te permbledhura ne paragrafin e mesiperm.
a)Karrigia,ne kete shembull furnizuesi mban dhe i jep karrigen klientit dhe duke bere kete ai realizon detyrimet e performances.Per me shume aq shume shpejt sa ai ka kaluar karrigen tek bleresi furnizuesi ka fituar te drejten per tu konsideruar dhe e ardhura lind.
b)Makina larese Ne shembull furnizuesi I ploteson te gjitha detyrimet e tij te performances vetem kur ai ka lidhur makinen larese dhe sigurohet qe ajo punon.N e kete pike ajo merr dhe fiton te drejten te konsiderohet per punen qe bend he te ardhurat e lindura
c)Pastruesi.Megjithese kontrata e pastrimit mund te pershkruhet si perfshirje 365 diteve identike te kontrates ,fakti eshte qe aktualisht nje kontrate e vetme dhe kjo eshte ajo cfare ka rendesi ne pikepamjen A.Furnizuesi realizon te gjitha detyrimet e performances vetem kur ka realizuar te gjitha punet e pastrimit ne cdo dite dhe secilen dite te vitit.Deri atehere asnje e ardhur nuk lind dhe ne kete pike furnizuesi fiton te drejten te konsiderohet per punen e bere dhe te ardhurat e krijuara.
d)Ura.Furnizuesi nuk do te plotesoje te gjitha detyrimet e saj nen kontrate derisa te jete kompletuar .Per me shume nen pikepamjenA asnje e ardhur nuk do te njihet derisa furnizuesi te kete perfunduar uren,me pas nje e drejte per tu marre ne konsiderate dhe e ardhura per te gjithe shumen e marre ne considerate do te njihet.
Diskutim
Ne kemi filluar ne pikepamjen e plotesimit te plote te kontrates sepse ajo reflekton ate cfare shume njerez besojne mbi te ardhurat eshte dicka qe ti merr kur ti ben ate qe ke premtuar te realizosh .Kjo pikepamje duket se punon mjaft mire ne rastin e karriges dhe makines larese transaksioneve.Megjithese disa gjejne menyren qe pikepamja trajton pastruesin dhe uren transaksionet minus kenaqesine sepse asnje e ardhur nuk lind ne rastin e ketyre transaksioneve madje dhe pse ne rastin e pastruesit,pastruesi mund te kete pastruar zyren sipas kerkesave dhe ka kenaqesi per klientin ,shume here tashme dhe ne rastin e ures,furnizuesi mund te jete gati afer perfundimit te ures. Argumenti i autorit beson qe pozicioni eshte me pak I qarte ne rastin e shembujve te elementeve te shumefishte te rregulluar.Disa do ta shikonin kete ne menyre te ngjashme si per pastruesin dhe uren,me fjale te tjera jo shume te realizuara nga pikepamja Adhe disa do ta shohin ndoshta si jo te shpjeguar mire nga pikepamja Adhe disa do te mund ta shikonin me shume si ne rastin e karriges dhe makines larese. Kjo ndjesi tregon qe pikepamja A punon mire per karrigen dhe eshte me pak kenaqesi per shembullin e ures dhe pastruesin,pjeserisht reflektojne zgjerimin tek i cili pikepamja ve ne medyshje IFRS ekzistuese.Pikepamja A rezulton ne transaksionet e karrikes dhe makines larese qe merrnin ne llogari per menyren se si ato do te kontabilizohen nen IFRS ekzistuese ,por ajo nuk do te rezultonte ne te njejten menyre se si do te kontabiliadresohen ata nen IFRS ekzistuese. Ndjenja eshte gjithashtu nje reflektim i asaj qe njerezit duan dhe e ardhura ,shifrat e saj te tregohen.Pikepamja A fokusohen mbi nje permbushje te plote te kontrates dhe per me shume rezulton ne te ardhura duke qene nje mates i plotesimit total te kontrates .Nese ju doni qe e ardhura te jete nje mase matje per shembull performanca realizohet si nje kontrate ,pikepamjaA do te kenaqe vetem kur kontrata eshte kompletuar eshte pothuajse e gatshme dhe do te jete me pak e kenaqshme kur kontrata kerkon shume kohe te ralizohet. Megjithese deri tani shprehem mendimin duke nenvizuar pikepamjenA ne termat e kompletimit te kontrates kjo eshte nje alternative menyre e te shprehurit te asaj qe mendojme per te ardhuren qe te lind atyre nevojetet te jete nje rritje ne asete apo nje renie ne detyrime dhe pikepamja A permbledh qe: a_rritje ne asete apo renie ne detyrime do te marrin formen e te drejtes per te konsideruar blerjen e akuistuar. b_e drejta e konsiderates do te lind vetem me plotesimit e plote te kontrates
Autori preferon kete rruge alternative te shprehjes se mendimit te nenvizuar ne pikepamjen A per dy arsye.E para ajo eshte shprehur ne nje gjuhe qe duhet te jete me shume e qendrueshme me pikepamjen asete|detyrime dhe kuadrin mgjth parimi i thjeshte qe e ardhura eshte vetem me realizimi e plote te kontrates nuk mbeshtetet nga nje analize e Kuadrit.Se dyti ai thekson permbledhjen qe nenvizon pikepamjen dhe na ben te paafte qe te konsiderojme ku ato permbledhje jane te vlefshme .Kjo do te jete tema e shume prej diskutimeve ne kujtesen e ketij kapitulli.Pikepamja B_A modifikimi i pikepamjes A qe fokusohet ne te drejten e marrjes ne konsiderate .Pikepamja e shpjeguar
Ne do te fillojme diskutimin e modifikimeve te ndryshme te pikepamjes te pershkruar ne paragrafin lart (b)qe ne nje te ardhur te transaksioneve te gjeneruara e drejta per tu marre ne considerate lind vetem mbi nje kontrate te realizimit te plote. Ne shume njesi ligjore e drejta per tu marre ne konsiderate mund te ngrihet paresore per te kompletuar kontraten totalisht.Shembulli me i dukshem i kesaj eshte se ku termat kontraktuale na japin te drejten per te konsideruar nje rruge permes kontrates.Per shembull nje kontrate qe imponon me shume si detyrim performance mbi furnizuesin mun te supozoje qe mbi plotesimin e detyrimeve specifike nje e drejte per te marre ne konsiderate mund te linde . Zeri kryesor eshte per me teper kur mund te jete e drejta per tu marre ne considerate lind ne anen tjeter te fundit te kontrates.PikepamjaB eshte mbeshtetur ne premisen qe e drejta e marrjes ne konsiderate lind paresore me plotesimin e plote te kontrates vetem nese termat kontraktual kane kete efekt.(Ne do te diskutojme relaksimet e ndryshme mbi kete pikepamje ne kete kapitull)
Cfare do te thote kjo eshte nese e drejta per tu marre ne considerate lind nga 2|3 e rruges permes kontratave dhe nje e drejte te metejshme per tu marre ne konsiderate lind ne kontratat e plote realizimim total te tyre.Pikepamja B do ta ndaje kontraten ne dy kontrata dypaleshe pjesa e pare e kontrates qe mbuloi 2|3 e par ate gjithe kontrates dhe pjesa e dyte e kontrates e fundit e treat(E ardhura do te kontabilitohet me pas e ndare per secilen pjese te kontraktuar ,pjese te realizuar duke aplikuar parimin e draftit ne paragrafin e mesiperm te secila prej ketyre pjeseve te kontrates .Ne kete menyre pikepamja B pranon qe ajo mund te jete e nevojshme per te zberthyer(apo ndare apo fragmentizuar) kontraten me klienetet ne kontrata pjesore duke iu referuar pikes ne te cilen te te drejtat per tu marre ne considerate linden ndersa pikepamja A fokusohet mbi kontraten si nje e tere.Pikepamja B fokusohet mbi detyrimet e performances qe kontratat kerkojne qe furnizuesi te kerkoje dhe te realizoje,kur plotesohet rezulton ne te drejtat ne rritjen e marrjes ne considerate.Nen pikepamjenB parimi I njohjes se te ardhurave (e bazuar ne pikepamjen A principet e pershkruara ne paragrafin 3.8)do te jete si me poshte:
E ardhura lind kur njesia ploteson te gjitha detyrimet e performances lindin ne nje kontrate njeanshmee nje klient.
Ne 5 shembujt te pershkruar ne paragrafin e mesiperm 3.4 nuk kishte permendje te termave te kontraktuar qe do te shkaktonin te drejtat per tu marre ne considerate qe lindin paresore per te realizuar plotesimin total te kontrates, eshte per me shume e pazakonte qe aty do te jete nje term I tille kontratues ne rastin e karriges dhe makines larfese,fillimisht sepse ata jane kontrata me kohezgjatje te shkurter.Ne anen tjeter eshte e mundur qe term ate tille te ekzistojne per tre shembujt e tjere.
a)pastruesi,eshte gati bindes fakti qe kontrata e pastruesit mund te supozoje qe e drejta merret ne considerate mund te linde ne respektime punen e secilit muaj te plotesuar ne menyre te suksesshme (apo mundet cdo dite te javes apo cdo jave.)Duke permbledhur qe aty eshte nje klauzole qe theksonte qe e drejta per tu konsideruar ,marre parasysh do te lind nje perputhje me punen e cdo muaji te realizuar ne menyre te suksesshme ,ajo do te thote qe merr pikepamjenB kontrata do te ndahet ne disa pjese,(12 pjese pergjate muajve)kontrata pjesore.Me pas ashtu si dhe detyrimet kontraktuale net e cilen kontratat pjese jane realizuar ne teresine e tyre,e drejta per tu marre ne considerate dhe si rrjedhoje lind e ardhura do te njihet
b)Ura .Supozojme qe ne shembullin e ures kontrata thekson qe ndertimi duhet te realizohet ne tre faza dhe qe ne plotesimin e cdo faze lind e drejta per tu marre ne konsiderate.Rezultat I kesaj do te jete qe ne pikepamjenB e ardhura e lidhur me cdo faze te kontrates do te njihet ne realizimin e detyrimeve te performances qe I takojne kesaj faze.
c)Kompjuteri. Nese eshte e mundur qe kontrata qe nenvizon transaksionin e kompjuterit mundet te themi ne menyre specifike qe e drejta per tu marre ne kosiderate do te linde per furnizimin ,lindjen dhe testimin e kompjuterit dhe programet,dhe nje e drejte tjeter do te linde kur kerkimi I kerkuar do te jete siguruar.Nese ajo do te ishte rasti ,nen pikepamjenB nje shume e pershtatshme e te ardhurave do te njihet aq shpejt sa furnizuesi ka siguruar furnizinmin ,lidhur dhe testuar ne menyre te suksesshme kompjuterin dhe programet,ne balancimin e te ardhurave te lindura ku eshte siguruar.

DISKUTIM
Per te permbledhur ate qe thame me pare pikepamja B do te arrije ate rezultat si ne pikepamjenA per transaksionet e thjeshta.Mgjth per transaksionet e tjera me te nderlikuara duke u mbeshtetur ekzastesisht ne cfare termat kontraktues jane,aim und te rezultoje ne te ardhurat qe njihen me pare,ndoshta shume me heret se ne pikepamjenA.
Disa kritikojne pikepamjen B per mbeshtetjen e madhe per termat e kontrates qe nenkuptojne transaksione. Ata argumentojne qe ne pikepamjen B dy njesite qe realizojne kontratat qe ne thelb jane saktesisht te njejta do te njihet ne term ate ndryshem te se ardhures thjesht sepse kontratat e tyre me klientet mund te perfshijne apo perjashtojne terma kontraktues te pershkruar ne paragrafin 3.17.Te tjere do te argumentojne qe kur keto argumentojne qe kurdohere keto terma jane perfshire ne nje kontrate nuk eshte thjesht nje ceshtje fame ,ato pas sukstances se transaksionit(sepse furnitori ka te drejten te konsideroje qe ajo nuk mund te kete pasur ndryshe.).nese nje term kontaktues ndikon thelbin e transaksionit ajo eshte e arsyeshme nese kontabiliteti fokusohet ne terma kontraktual.
Ndoshta me shume se nje problem, do te jete percaktuar kur kur permbajtja eshte pershkruar me termat e paragrafit te mesiperm me fjale te tjera percaktimi ne terma ku efektet e termave kontraktues eshte qe e drejta per tu marre ne konsiderate lind ne disa pika te caktuara te performances.Disa kontrata mund ne menyre specifike te adresohen ketij zeri,por shume jane me te predispozuar te jene siperfaqesore ne kete drejtim.Kjo mund te vije si rezultat I paqarte ku furnizuesi ka nje te drejte te marre ne konsiderate apo disa te drejta te tjera.Mund te jete gjithashtu e veshtire te njohesh si te caktosh ekzistencen e marrjes ne konsiderate,pranimin e klienteve.
Nje tjeter kritike e pikepamjes B eshte permbledhja qe e drejta per tu marre ne konsiderate lind vetem prej termave te kontraktuar vetem ne disa prediksione atom und te lindin nga e drejta e ligjit.Ne menyre te ngjashme disa argumentojne se pikepamja A dhe B jane te gabuara ne fokusimin eksluziv mbi te drejtat per tu marre ne konsiderate,ne pikepamjen e tyre ka gjithashtu ndryshime te tjera ne asete dhe detyrime qe sinjalizojne qe te ardhurat mund te rriten.Qe te dyja keto pikepamje jane eksploruar ne nje moment,pas nje variateti te metejshem te pikepamjeve diskutohet ne plan te pare(pikepamja e plotesimit thelbesor)eshte diskutuar edhe pasi ne kemi ndaluar per te diskutuar mbi te njejtat nocione qe dalin nga diskutimet aktuale.<blloqet e ndertimit te nje pikepamje te njohjes se te ardhurave.Nje variacion i pikepamjeve Adhe B.Pikepamja e plotesimit themelor.
Nje prej kritikave qe behet shpeshhere ndaj dy pikepamjeve te diskutuara deri tani eshte qe ata nuk marrin parasysh faktin qe transaksionet mund te plotesohen ne substance por jo ne forme FW35 nenvizon qe per informacionin qe te jete paraqitur i besueshem transaksionet qe ai synon te paraqese si te nevojshme qe keto transaksione jane kontabilizuar dhe jane paraqitur ne rakordim me substancen e tyre dhe realitetin ekonomik dhe nuk jane thjesht ne formen ligjore.Kjo do te thote qe mes gjerave te tjera qe ne percaktimin e kontabilizmit te pershtatshem per nje transaksion apo ngjarje te tjera,ne nuk duhet ti lejome vetes qe te shperqendrohemi nga gjerat qe nuk jane thelbesore dhe gjerat qe nuk kane rendesi ekonomike nuk duhet te kene efekt ne kontabilitet.Ne kontekstin e njohjes se te ardhurave duhet te sigurohemi qe gjerat me jo ndikim ekonomik nuk kane ndikim ne kontabilitet do te thote jo vonese ne njohjen e te ardhurave sepse nje detyrim kontraktor I performances qe eshte jo pasoje ekonomike nuk eshte plotesuar totalisht.
Kjo sugjeron qe ndoshta duhet te modifikojme fokusin mbi <performancen totale (nga te gjitha detyrimet e performances ne pikepamjenA dhe te grupit te detyrimeve te performances qe japin te drejten te drejtave per tu marre ne konsiderate ne pikepamjenB)dhe perkundrazi aplikojme nje test <plotesimi ne substance>
Le ta shikojme ne nje menyre tjeter ,ne radhe te pare jemi fokusuar ne plotesimin sepse ne jemi fokusuar ne te drejten per tu konsideruar eshte te lind ne rastin e pikepamjes B.Ndoshta e drejta per tu konsideruar aktualisht rritet lehte para plotesimit,kiu kontrata apo detyrimet e performances duke u mbeshtetur mbi pikepamjen e pershtatur)eshte plotesuar me thelle.Me fjale te tjera ,kur e vetmja gje qe nuk jane bere jane jo thelbesore(nuk kane substance)
Per shembull supozoni qe nje kontrate e lidhur qe ofruesi duhet kur shperndan te mirat qe i zbriten konsumatorit,gjithashtu sigurojne detajet e nje rregullimi garancie qe aplikohet.Mgjth kur furnizuesi shperndan te mirat ai aksidentalisht le pas dore kete paper.Nen nje pikepamje <performance e kompletuar>asnje e ardhur do te njihet sepse furnizuesi nuk ka bere akoma cdo gje,nese i eshte kerkuar ta beje.Mgjth nen nje plotesim te rendesishem te pikepamjeve,deshtimi i furnizuesve per te shperndare letren e garancise ndoshta mundesisht nuk do te ndaloje te ardhurat nga te qenit te njohura.
Nese ne aplikojme kete pikepamje te plotesimit te rendesishem per shembujt e pershkruar ne paragrafin e mesiperm,modifikimi do te kete nje efekt vetem nese nje apo me shume se nje prej atyre,vetem nje ka qene performance e realizuar(nga kontrata ne rasin e pikepamjesA dhe te grupit te detyrimeve qe nevojiten per tu realizuar nese e drejta per tu marre ne konsiderate eshte te ngrihet ne rastin e pikepamjesB)me perjashtimin qe nje apo me shume veprime jothelbesore nuk jane realizuar.Ne kete rast modifikimi do te rezultoje net e ardhurat qe jane njohur qe ndryshe nuk do te ishin njohur.
Shume ndoshta do te paraqesnin pikepamjen e plotesimit thelbesor si nje permiresim mbi pikepamjet e deshtuara me lart sepse nga percaktimi ajo eshte I manget nga forma baze.Mgjth modifikimi eshte I pelqyeshem te kete nje efekt mbi te vetem ne nje situate afersiosht dhe te dukshme te mprehte dhe per kete arsye qe nuk duket se eshte qendrore ne debatin e njohjes se te ardhurave.Kjo per me shume nuk diskutohet me tej ne paper.Bazat ndertuese te pikepamjeve te njohjes se te ardhurave
Autoret mendojne se do te jete e vlefshme ne kete pike te ndalojne dhe reflektojne mbi konceptet dhe bazat ndertuese te te ardhurave qe jane duke dale nga diskutimi yne.
Pikepamja mbi eventet kritike
Para se te vazhdojme me tutje autoret deshirojne te prezantojne dhe shpjegojne nje term jo shume larg te perdorur ne paper,pikepamja e ngjarjes kritike.Pikepamja e ngjarjes kritike eshte nje term I perdorur per te pershkruar pikepamje te reja te lejes se te ardhurave qe perfshin njohjen e te ardhurave ne nje kontroll derisa nje ngjarje e vecante apo prag ne kontrate eshte arritur,keshtu qe e ardhura eshte njohur si mbi ngjarjen kritike pikepamjen ashtu si jane te gjithe pikepamjet duke perfshire edhe pikepamjen e diskutuar ne kete kapitull.
Alternativa tek nje pikepamje kritike eshte ajo e ashtuquajtura <pikepamje e vazhdueshme>Kjo pikepamje eshte nje pikepamje e njohjes se te ardhurave qe perfshin njohjen e te ardhurave te vazhdueshme mbi rrjedhjen e kontrates ashtu si kontrata ec dhe furnizuesi performon.Kapitulli tjeter diskuton pikepamjen e vazhdimesise dhe pikepamja D eshte e cila flet per te .
Perspektiva
Nje teze qe lind nga parimet e draftit te njohjes se te ardhurave e zhvilluar se fundmi eshte qe nga perspektiva e kujt apo pikepamja permes syve te kujt duhet te caktohet performanca?Nga perpektiva e furnizuesit apo klientit?Psh ne pikepamjet Adhe B ne jemi fokusuar ne ato pikepamje net e cilen e drejta per tu marre ne konsiderate e lire dhe qe kane eksploruar pikepamjen e tille qe e drejta lind vetem kur detyrimet e lidhura te performances do te fokusohen ku furnizuesi mendon se ka plotesuar performancen e tij te detyrimeve apo kur klienti mendon qe detyrimi do te plotesohet.
Ashtu sic diskutohet zgjedhjaq e perspectives mund te coje ne themelimin e modeleve te ndryshme te te ardhurave .
Autori beson se nje perspective e vecante nuk eshte me e mire se sa tjetra eshte thjesht qe nje perspective mund te jete me e pershtatshme per nje pikepamje te vecante dhe nje perspective tjeter mund te pershtatet me mire ne nje pikepamje tjeter.Mgjth disa here perspective eshte nje figure e trasheguar e pikepamjes se perdorur.Psh nese pikepamja e njohjes se te ardhurave fokusohet mbi kostot e lindura ,mbi aktivitetet e realizuara sipas kontrates si disa nga pikepamjet e diskutuara me vone ne paper,perspektiva e nje furnizuesi do te jete figura e trasheguar e kesaj pikepamje .Ne anen tjeter nese fokusimi eshte mbi outputet perspektiva tjeter mund te perdoret ne teori.
Duke folur ne pergjithesi sepse perspectiva e perdorur mund te beje nje diference domethenese,perspektiva e aplikuar eshte nje aspect I rendesishem I debatit rreth te cilit pikepamjet e reja rreth lejes se te ardhurave eshte me e pershtatshmja.
Pranimi i klienteve
Per te ardhurat qe lindin ne pikepamjen e te ardhurave qe eshte mbeshtetur ne detyrimet e performances ,njeri ka nevoje te evidentoje qe furnizuesi ka gjetur detyrimet e tij te performances .Me fjale te tjera nese nje kontrate kerkon furnizuesin per te furnizuar nje ze te vecante te te mirave te klienti ajo nuk eshte shume per furnizuesin per te shperndare cdo pleher te vjeter tek konsumatori.ai duhet te shperndaje ne zonen e duhur ne kohen e duhur,njerezit e duhur te se mires ne kushtet e duhura.Nje menyre e ngjashme me kontraten e rastit te sherbimeve,furnizuesi do te kete nevoje te shperndaje sasine e duhur te sherbimeve ne kohen e duhur.Ne rastin e kontratave te sherbimit furnizuesi rruga me drejte e percaktimit ku furnizuesi ka realizuar detyrimet e tij te performances eshte qe te shikoje per evidence pranimi te klienteve.
Fakti qe konsumatoret kane paguar shumen e kontrates eshte evidence e pranimit te klienteve.Megjithese pagesa realizohet pasi furnizuesi ka realizuar detyrimet e tij te performances keshtu qe duke perdorur kete si evidence te pranimit te klientit nuk eshte ideale sepse objektivi yne eshte te caktosh momentin e sakte net e cilen furnizuesi ka realizuar detyrimet e tij te performances.
Shpeshhere nje kontrate mund te jete e nderlikuar saqe eshte e veshtire te dish se ku furnizuesi ka vepruar,deri sa dhe deri kuur ka pasur pranimin e klientit.Ne situate te tilla kontrata do te realizohet aty ku nevojat te jene pranime te qarta te pranise se klienteve te punes se furnizuesve.Psh ndryshimet qe perfshijne punen e realizuar ne nje periudhe kohe te gjate ashtu si kontratat e ndertimit kerkojne per pranine e dukshme te klientit ne secilen faze ne kontrate.Ne kete rast klienti eshte pranuar me plotesimin e pjeseve te vecanta te kontrates.
Kjo ngre nje tjeter teme te rendesishme ,te marrim dhe nje here shembullin e ures
Nje klient futet ne nje kontrate me kliente(kompani ndertimi) qe kerkon qe furnizuesi te ndertoje nje ure sipas projektit te klientit she specifikimeve.Kontrata nenvizon qe ura do te marre 3 vjet per tu ndertuar .Le te suopozojme me tej qe ura do te ndertohet ne 2 faza
Me secilen faze te re qe ndertohet me faqzat tashme te kompletuara.Ne raste te tilla me gjithe pranimin e kerkuar te klienteve ne secilen faze te punes,qe pranimi ka nevoje te jete i kushtezuar derisa ura te ndertohet si nje e tere.A duhet te jete pranimi I klienteve I pakushtezuar per te ardhurat qe te njihen apo pranimi I kufizuar I klienteve I mjaftueshem?Apo le ta shqyrtojme nderyshe,a lind nje e drejte per tu marre ne konsiderate nese klienti I kushtezuar ka pranuar punen e furnizuesit?
Ne shenimin ne paragrafin e mesiperm ne pranuam qe e drejta per tu marre ne konsiderate eshte nje e drejte e pakushtezuar dhe jo e detyruar.?Autoret besojne qe nese kjo eshte e drejte pranimi i kushtezuar i klienteve nuk do te jete i mjaftueshem qe ti ngreje te drejten per tu marre ne konsiderate.Mosakordime te tjera ne disa raste sepse ato nuk shohin te drejten per tu marre ne konsiderate ne disa menyra sic jepet ne disa shenime.
Autoret mendojne qe ne diskutime te tilla eshte nje tendence per tiu shmangur objektivave tone ,I cili eshte per te percaktuar se kur furnizuesi ka realizuar objektivat e tij,detyrimet e performances se tij.Mungesa e pranimit te kushtezuar te klienteve I dukshem ne fund te cdo faze nuk do te thpote detyrimisht qe furnizuesi nuk ka realizuar performancen ,vetem nese na duhen disa metoda te tjera te percaktimi nese performanca ka ndodhur.Per shembull ne disa raste mund te jete nje evidence e pranimit te klienteve,do te mund te arrish rezultate te pranueshme mbi ku furnizuesi ka vepruar.Ky do te jete tipikisht rasti kur eshte perfshire nje pale e trete sin e caktimin apo ne rastin e njesive fizike ne ruajtjen e shperndarjes apo ruajtjes se njerezve.Per shembull mund te jete nje marreveshje qe nje pale e trete do te ndihmoje punen e furnizuese dhe te arrije ne konkluzionin mbi zgjerimin tek i cili furnizuesi ka realizuar.Nje shembull tjeter mund te jete rasti kur nje pale e trete eshte duke u perdorur per te shperndare njesite fizike ,duke u mbeshtetur ne termat e kontrates furnizuesi mund te plotesoje detyrimet e tij duke shperndare njesite tek nje shperndares i trete.
E drejta per tu marre ne konsiderate
Mgjth autoret kane percaktuar se cdo tye thote e drejta per tu marre ne konsiderate ata nuk jane perpjekur te saktesojne ekzastesisht kur nje e drejte e tille lind.Ka pasur shmangje dhe pamje te ndryshme mbi kete ze dhe keto pamje duket si varen ne disa shtrirje ne kuadrin ligjor ne te cilin pozicioni eshte analizuar.Si rezultat te gjitha ato aktivitete qe kryhen duke zbatuar te njejten kontrate mund te vijne ne te drejten per tu marre ne konsiderate nen kuadrin ligjor te nje vendi por jo te nje vendi tjeter.Kjo nuk ngjan si nje nocion shume premtues mbi te cilin te ndertojme nje pikepamje te bazuar ne njohjen e te ardhurave.
Per kete arsye pjesa e mbetur e diskutimit ne kete paper fokusohet mbi nje rritje ne asete dhe zenie ne detyrime ,ndryshe se ne te drejtat per tu konsideruar.Ky na con tek observacioni i drejte i cili eshte qe aty nuk ka marreveshje universale qe te paraqese qe e ardhura mund te linde kur nje e drejte per tu konsideruar mund te mos linde.Megjithekete disa studiues jane te vendosur per pikepamjen qe e ardhura nuk mund te njihet pa marre te drejten ne konsiderate.Nje argument qe perdoret per te mbeshtetur kete pikepamje nga disa eshte qe e ardhura lind vetem kur ka pasur nje shkembim te te mirave dhe sherbimeve per te drejten per tu marre ne konsiderate.Megjth percaktimi yne per te ardhurat ai flet per nje rrjedhje bruto te perfitimeve ekonomike ne pergjithesi dhe jo vetem ata qe rezultojne per lindjen e te drejtes per tu konsideruar.
Kontratat e shperberjes
Vetem nese ne jemi duke aplikuar pikepamjen e rrjedhjes se te ardhurave te bazuar mbi plotesimin e plote te kontrates do te jete zakonisht e nevojshme ta ndajme kontraten ne disa pjese ne nenkontrata.
Teorikisht ka shume menyra per te realizuar ndarjen ne pjese te nje kontrate dhe ne kemi diskutuar disa prej tyre( pikepamja B).Me posht edo te shikojme menyra te reja,metoda te reja.Pikepamjet mbi ndarjen jane sqaruar si duket dhe me poshte dhe na japin nje pike interesante.Pranojme se muns te ekzistojne pikepamje te tjera te cilat do te najapin nje vleresim te situates me interesant.
Pikepamjen B mund ta modifikojme duke theksuar parimin e pikave te pranimit te klientit.Kete e shpjeguam me lart.
Ne rastin e kontratave tipike dhe komplekse ka pika qe lindin gjate performances se furnitorit ,nenkontrata lind kur klienti pranon ose hedh poshte performancen e furnitorit.Ai nuk eshte indiferent ndaj kesaj situate dhe ai eshte ne nje gjendje me te mire se sa ishte me pare kur klienti pranon punen e realizuar.Pranimi nga klientet pranohet si kusht per ndarjen e kontratave,menyra se si klienti vlereson punen e kryer,perfundimin pjesor te kontrates.
Ky faktor eshte i rendesishem pasi thekson faktin se sa mund te merren ne konsiderate per faktin se kur lind e drejta e njohjes se te ardhurave,qe reaulton me nje hyrje te perditimeve ekonomike qe shkakton nje rritje te aseteve apo nje renie te detyrimeve.
Duhet te ritheksojme qe pranimi i klienteve eshte nje faktor i rendesishem pasi na jep sigurine qe performanca e realizuar eshte ne kushtet brenda te cilave gjerat realizohen dhe ne menyre te shkelqyer dhe te pranueshme.Ne disa transaksione kjo do te jete vetem nje nga rruget per te shmangur ndarjen e punes.Kjo do te thote qe pranimi i klienteve ne vetvete nuk eshte nje ngjarje domethenese,por nje trgues mbi ecurine e ngjarjeve dhe ndodhjen e tyre.
Ne rastin kur pune nuk perfundon plotesisht dhe nje e ardhur e njohur per mosrealizim mund te kthehet a mundet qe njohja e teardhures te jete e gabuar?
Kthimi mbrapsht i te ardhures lidhet me konceptin e pranimit e saj nga klientet.
Pranohet ne pergjithesi qe nese nje e ardhur njihet nuk mund te ndodh mosnjohja e saj ose anullimi i njohje se saj.Pra e ardhura duhet te jete ne termat e kreditit nuk duhe tte e gzistoje njesi debitore e saj.
Kjo ka rendesine e vet sepse pranojme qe e ardhura njihet deri atehere kur nuk egziston asnje mundesi reale qe disa ose e gjithe e ardhura mund te kete nevoje te njihet ne vazhdimesi..Kur fokusi eshte mbi te drejtat e pakushtezuara per tu marre ne konsiderate atehere sipas pikepamjeve A dhe B kthyeshmeri as qe merret ne shqyrtim.
Praktikat boterore theksojne njohjen e te ardhurave ne detyrimin e njohjes se tyre ne ato njesi tek te cilat ,mund te maten ne menyre te besueshme dhe kane nje shkalle te mjaftueshme besueshmerie.kthimi mbrapsht i te ardhures lidhet me saktesine e matjes se te ardhurave.Te tjere e kundershtojne kete pikepamje ata theksojne se mund te mbeten gjera per tu diskutuar e ardhura dhe arsye mjaft logjike qe me vone mund te lind nevoja qe te rregullohen apo te shperndahen te eliminohen shuma e te ardhurave te njohura.
Nese e ardhura lidhet me asetet atehere lindin probleme te tjera te cilat na sjellin situata nga me te ndryshmet qe ne gjykimin e njohje se aseteve.Kuadri thekson se te diskutosh mbi kthimin mbrapsht te te ardhurave apo c njohja e tyre mbi te ardhuren eshte menyra jo me e drejte e njohjes se te ardhurave.kuadri thekson rritja ne asete dhe detyrime qe lindin nga te ardhurat levizin ne kahe te njejta,por nuk perjashton rregullimet qe lidhen me kete fushe.Nuk perjashtohet rimatja e te ardhurave kur lindin dyshime mbi njohjen e tyre.
Cfardo pikepamje qe te ndjekim ne e ardhura e kthyer eshte e pranishme.
Pikepamja c thekson se ndarja e te ardhurave ndan kontaten ne njesi te autputit qe kane vlere per klientet.Nese beme ndarje te kontrates ne baze te performances ne marrrim ne konsiderate te drejtat e ndarjes se saj.pikepamja e ndarjes C kur cdo pjese e kontrates e riparaqitur nga nje njesi e autputit kryesor te vleres se klientit eshte plotesuar nga furnizuesi.
E ardhura lind ne cdo rast kur kemi nje rritje ne asete dhe nje renie ne detyrime.Te krijosh vlere eshte dhe gjeja me e rendesishme me te cilen merren njesite prodhuese tregtuese etj.
E ardhura lind dhe njihet.Njohja e saj sjell situata te cilat lene vend per analiza te metejshme dhe diskutime mbi pranimin e tyre.
Siguria
Ne dikutuam te ashtuquajteren kthyershmeri ose mos njohje te te ardhurave; me fjale te tjera , riksun qe mund te jete I nevojshem per te njohur zerat debitore ne linjen e te ardhurave, ne menyre qe te rregullojme shumat e njohura me pare. Disa besojne qe nuk eshte e pershtatshme njohja e shumes se te ardhures,nese rregullime pasuese jane te mundshme. Ne kendveshtrimin e tyre, ndersa eshte rasti, Shtylla e se ardhures qe mendohet, ndoshta nuk eshte surprise qe disa pretendime mbi trajtimin e vazhduar nuk te cojne ne nje numer te sigurt te se ardhures pasi mqs nuk eshte bazuar ne ekzistencen e ketij pretendimi kundrejt klientit,shuma e se ardhures se njohur duhet te rregullohet ne vijim. Autori e perjashton kete kendveshtrim. Mgjths struktura tregon qe siguria eshte e rendesishme,”i sigurt” nuk do te thote “mundesi jo reale per te cilat revleresimi do te jete i nevojshem”’. Ne shkojme me tej per te thene qe kur ndertohet nje standart mbi njohjen e se ardhures,ngritesit e standarteve, duhet te kene nje veshtrim mbi shkallen e sigurise te kerkuar per e karakteristikat kualifikikuese qe duhet te arrihen per njohjen e se ardhures. Ne kete konteks , eshte e rendesishme te dallojme, ne menyre qe te arrijme nje nivel sigurie eficent. Ne te njejtin damar, standarti duhet te insistoje qe trajtimi I vazhduar mund te perdoret vetem nese furnitori prêt qe kontrata te jete e perfunduar dhe eshte ne gjendje te vleresoje sigurine e rezultatit. Edhe pse nje pretendim ndaj klientit nuk ekziston ne zerin e bilancit ,furnitori mund te lidhur me perfundimin e plotesuar,ekzistencen e nje te drejte ne considerate,dhe kete parashikime te vlefshme customer does not need to exist at the balance sheet date, the supplier must have valid expectations regarding complete fulfillment, the existence eventually of a right to consideration, dhe konsideraten e mbledhur.

Nje parim general i njohjes se te ardhures
Darafti i parimit te njohjes mbi trajtimin e vazhduar do te ishte:
E ardhura rrjedh si aktivitet qe reflekton performancen kundrejt perfundimit te nje kontrste kur ndodh. Nje mundesi eshte qe:
(a) Marrja e fryteve te nje pretendimi te rrjedhur ndaj klientit duhet te jete e sigurt. ; nese entiteti nuk parashikon marrjen e parase, asnje e ardhur nuk duhet te njihet nen kete trajtim.
(b) Nese pjeserisht menyra e krijimit te kontrates krijon mundesi dyshimi per sigurine,e ardhura nuk duhet te njieht.Sidoqofte ajo nuk duhet te mos njohe te ardhuren tashme te njohur, me mire duhet te krijoje nje ze(llogari)per borxhet e keqija.Ky aktivitet ka znee vend,nje asset eshte rritur dhe ka ndodhur per sa kohe qe entiteti ka parashikime te vlefshme qe mbledhja eshte e sigurt. Ne perputhje ajo nuk eshte kthyer prapsht por me mire zhvleresuar nga mosmbledja e dukshme e nje pretendimi te lindur.
Trajtimi I aplikaur ne shembuj te ndryshem
Per ta ilustruar trejtimin le te konsiderojme perseri transaksionet e shembujve te marre
Shembulli I pare I transaksionit eshte nje tregti e thjeshte te mirave.
Karrikja
Nje klient ble nje karrike tashme te bere tek nje furnitor, dhe e merr ne shtepi me makinen e vet. Sipas trajtimit A dhe B, e ardhura do te njihet ne piken qe furnitori ka nje kontroll (pergjegjesi) mbi karriken. Ky do te jete edhe rasti nen trajtimin C,pasi nuk ka output te pjesshem.Do te jete edhe rasti nen trajtimin D,pasi ecuria e kontrates eshte nga fillimi deri ne nje perfundim ,dhe nuk ka hap ate dnermjetem,per te njohur vetem nje pjese se te ardhures.
Shembulli i dyte i transaksionit perfshin provizionin e nje sherbimi te thjeshte
Makina larese
Nje klient me nje makine larese hyn ne kontrate me nje hidraulik qe I kerkon furnitorit te lidhe makinen larese me hidraulikin ekzistues te klientit dhe te beje cdo gje tjeter qe ta vere ate ne funksionim. Sipas trajtimit A dhe B,e ardhura do te linden e piken qe furnitori e lidh makine larese dhe sigurohet qe ajo punon. Sipas trajtimit C, nese puna nuk eshte e specializuar vecanerisht ne natyre, kontrata mund te shperbehet dhe e ardhura eshte llogaritur per cdo pjese te kontrates—megjithese konsiderata materiale mund ta bejne ate te parendesishme. Nen trajtimin D e ardhura do te linde sipas ecurise se punes ne kontrate.
Shembulli I trete eshte nje tjeter transaksion sherbimi, mgjths I nje kohezgjatje me te madhe.
Pastruesi
Nje klient hyn ne kontrate me furunitorin(pasrtuesin),te cilit I kerkon te vizitoje zyren e tij cdo dite te punes per nje vit dhe te nxjerre ne secilen nga ato vizita nje set identik te detyrave te pastrimit. Cfare ne thame ne konteksin e shembullit te makines larese rreth trajtimit a dhe B,aplikohen njesoj edhe ketuSidoqofte nen trajtimin C,e ardhura do te njihej mbi baza ditore dhe do te kishte te njejten shume cdo dite.Ky do te ishte edhe rasti sipas trajtimit D.
Shembulli I katert eshte nje kontrate afatgjate ndertimi.
Ura
Nje klient hyn ne kontrate me nje furnitor (nje kompani ndertimi) I cili I kerkon furnitorit te ndertoje nje ure sipas dizenjos se specifikuar te klienti. Kontrata merr parasysh qe ura do te kekroje 3 vjet per tu perfunduar. Sipas trajtimit A,asnje e ardhur nuk do te njihet derisa ura do te jete perfunduar. Nen trajtimin B, net e cilen ky rast do te qe, derisa kontrata te ejte ndryshem,ne peruthje em pranimin e klientit,cdo gje do te lidhet me rezultatin(punimet) ne daten perkatese. Sipas trajtimit C, perseri asnje e ardhur nuk do te njihet. Keshtu sipas trajtimeve, furnitori mund te kete nje kontrate detyruese me klientin dhe te jete I zne gjithe vitin per te permbushur kontraten,pa njohur ende asnje te ardhur. Ne contrast,sipas trajtimit te vazhduar,do te njihet ne kursin e performances se ecurise se kontrates(duke supozuar qe furnitori prêt perfundimin e kontrates dhe eshte ne gjendeje te vleresoje sigurine rezultatit. Pa dallim se cila matje eshte perdorur,rezultati do te jete I ndryshim nga modeli I se ardhures se njohur nen trajimet e mesiperme. Nese furnitori ka nje kontrate detyruese dhe do te jete I zene gjithe vitin,numri I te ardhurave lidhet me nivelin e aktivitetit. Shume e konsiderojne kete si avantazhin kryesor te trajtimit te vazhduar. Ajo reflekton aktivitetin ekonomik qe furnitori ka nxjerre ne vijim te kontrates me klientin.
Shembulli pauses eshte nje rregullim shume-elementesh
Kompjuteri
Nje klient porosoit nga furnitori nje spcifike te vecante per kompjuterin se bashku me nje pakete specifike te nje rafti te vecante per softwarin. Furnitorit I eshte kekruar te sjelle kompjueterin se bashku me softwarin e instaluar brenda, te lidhe gjithe telat dhe te siguroje qe cdo gje punon, dhe ta pajis klientin me nje kurs mbi ate se sa me mire ta perdore kompjuterin dhe softwarin. Ky eshte supozuar te jete nje system shume-elementesh me te pakten dy perpberes: furnizimi, dergesa instalimi I kopjuterit dhe softwarit,si edhe kursi. Nen trajtimin A, asnje e ardhur nuk do te linde derisa kontrata te jete permbushur. Nne trajtimin B ajo do te varet nese konrata do t’I kerkoje klientit qe ne menyre te pakushtezuar te pranoje pune e furnitorit ne stade te ndryshme(faza) perpara perfundimit te kontrates.; sipas kontrates tipike (e cila nuk do te kerkoje panim te pakushtezuar deri ne fund) efekti do te ejte I njejte me trajtimin A. Nen trajtimin C kontrata do te shperbehet, me te ardhuren e njhur ne cdo fund kontrate te pjesshme. Nen trajtimin D, e ardhura perseri do te njihej sipas ecurise se kontrates (duke supozuar qe furnitori prêt qe kontrata te perfundoje dhe eshte ne gjendje te vleresoje ne menyre te sigurte frytet). Modeli I njohjes se te ardhures do te varet ne ate se si ecuria eshte matur, dhe gjithashtu nese, sipas trajtimit te vazhduar, kontrata eshte shperbere
Do te jete e dobishme ekspolorimi I metejshem I nje sistemi shume-elementesh.
Kompania IT-se
Nje furnitor bie dakort te furnizoje dhe shperndaje nje ssitem hardware kompjuterash dhe te instaloje ne kete sistem (pasi eshte derguar) disa software qe eshte qepur vecanerisht ne kete system dhe tek klienti. Hardwari I kompjuterave perfaqeson 95% te vleres se kontrates dhe software vetem 5% ,edhe pse hardware nuk mund te perdoret ende dhe derisa software te ejte instaluar . Pozicioni kunderejt trajtimit A dhe B eshte njesoj si shembujt e tjere. Pra sipas trajtimit A,e ardhura nuk dote njihet deri ne perfundim te kontrates ose (duke supozuar nje kontrate tipike) trajtimi B. sipas trajtimit C,pozicioni do te varet nese pjesmarres te tjere te tregut do te pajisin dhe instalojne software te bere me porosi. Nese ata nuk do te munden, pozicioni do te jete si per trajtimin A dhe B(psh asnje e ardhur e njohur derisa te kete perfunduar kontrata) por,nese ata mundem,kontrata mund te ndahet ne dy pjese:furnzimi dhe dergesa e hardwareve dhe instalimi I softwareve ,dhe e ardhura do te njihej vecanerisht ne cdo pjese te kontrates sapo pjesa e kontrates te jee permbushur. Sipas trajtimit te vazhduar, sisteme te tilla shume elementesh do te humbin ca nga kompleksiteti I tyre. Nese software nuk eshte instaluar, sistemi nuk mund te perdoret dhe ky factor luan nje rol te rendesihem net e gjitha kritikat dhe ngjarjet e trajtimeve qe po konsiderojme.dhe gjithashtu ne trajtimin e vazhduar.pasi e ardhura nuk mund te njihet bese furnitori nuk prêt perfundimin e kontrates. Sidoqofte diferenca eshte qe ,per sa kohe pritja ekziston , sipas trajtimit te vazhduar e ardhura do te njihet (sipas ecurise se kontrates.

Modeli Aktiv/Detyrim
Nje nga parimet net e cilen eshte bazuar paperi eshte qe modeli I njhjes se te ardhures se trajtuar duhet te jete ai I Aktiv/Detyrim; pra qe e ardhura duhet te njihet veten ense ka ndodhur rritje ne aktive ose ulje nedetyrime. Keshtu qe eshte e nevojshme qe te shikojmne nese trajtimi I vazhduar eshte ne perputhjeme kete model. Kjo eshte vecanerisht e reendesihme duke sjelle ne mendje qe disa argumentojne trajtimi I perqindjes se perfundimit I pershkruar ne IAS 11 nuk eshte nje trajtim I modelit Aktiv/Detyrim. Duke qene se difrenca me trajtimet lind kur trajtimi I vazhduar aplikohet ne kontraten e ndertimit dhe sisteme shume-elementesh, ne do te fokusohemi ne ato tipe te transaksionit. Ne shembullin e ures, e ardhura eshte ne varesi te ecurise se kontrates, aty ka nje rritje ne active dhe ulje ne detyrime.Sapo kontrata te jete firmosur por pun ate mos kete filluar,furnitori do t eekte vetem kontraten. Kontrata do te jete nje zabtim totalisht I pakryer nga te dy palet. Furnitori do te filloje ekzekutimin dhe kontrata do te kthehet ne pjese te prbera qe jane ekzekutuar nga furnitori. Sipas parimeve ekzistuese kontabel, ne nuk do te rregjistrojne te drejtat qe lindin nen moszbatimin e njete te kontrates, te vecuar nga detyrimet qe lindin, por do te rregjistrojmme ne menyre te vecar per nje pjese te ekzekutuar. Keshtu implikim pjesor I perfommances se furnitorit duhet te rregjistrohet. Ne diskutimin e mesiperm ne veshtire dallojme kush jane keto implikime,keshtu qe marrim nje situate me te dukshme dhe te qarte. Upozojme se klienti paguan qe ne fillim te kontrates te gjithe shumen. Ne kete shembull ne fillim te kontrates,furnitori do te kete nje detyrim. Ka pikepamje te ndryshme ne lidhje me ate se cfare nje detyrim perfaqeson
(a) Disa besojne qe perfaqeson nje detyrim ne lidhje em ekzekutimin e kontrates. Ndersa furnitori ekzekuton dhe kontrata progreson, detyrimi I performances—dhe si rrjedhim pasivi I lindur dote zvogelohet. Autoret besojne se nese ka nje rritje ne active ose ulje ne detyrime gjate ecurise se kontrates, kur pagesat jane bere ne avance, do te kete rritje/ilje kur pagesat nuk jane perfituar ne avance.
(b)Disa besojne qe detyrimi I njihur eshte detyrimi per te kthyer pagesat e perfituara ne avancen per ekzekutimin. They Detyrimi nuk do te ulet me cdo progress te kontratres Ai do te ulet vetem nese efekti I performances se furnitorit ka qene per te ulur te dretjen e klienti per rikthim te pageses se plote. Nje rruge tjeter per te pare modelin aktiv/detyrim eshte levizja e furnitorit per te permbushur deri ne fund kontraten dhe te permisoje pozicionin e tij relativ ne inicimet e saj.
(a) Nese furnitori kekroon dike epr te marre persiper kontraten, vlera e detyrimit ekzekutues (pasivit) per entitetin qe merr persiper ndertimin do te jete eulet sa me shume qe kontrata ecen.
(b) Supozojme se ka dy entitete me situate te njejte ekonomike qe kane hyre ne nje kontrate identike te njejte afagjate,dhe qe pritet te perfundoje dhe te kete perfitime ,dhe diferenca eshte se vetem nje ka shkruar marrveshjen,ndersa tjertri ka perfunduar gjysmen e ures. Edhe pse entiteti I dyte mund te mos kete ende nje pretendim kundrejt klentit,nje pale e trete mund e paguaje me shume per ate entitet. Diferenca ne cmim perfaqeson vetem rritje-uljen ne active ose detyrime,jo vleren e rritjes dhe uljes.
Por cila eshte natyra e rritjes dhe e uljes se aktiveve dhe detyrimeve qe lind? Eshte e qarte se nuk eshte nje e drejte ne considerate por nje detyrim tjeter ndaj klientit
(a) Disa argumentojne qe rritja e aktviti ka te beje me ecurine e kontrates qe lidhet me ecurine e punes
(b) Disa argumentojne qe eshte nje llogari e arkutueshme sesa nje pune ne ecuri. Duke u nisur nga IAS 11 ,aktivi reflekton koston e kontrates plus nje marzh perfitimi. Mgjths debate eshte interesant ne do ti referohemi aktivit thjesht si nje “kontrate aktivi”
Diskutim
Ne vecanti, Trajtimet kritike (psh nga A te C) jane bazuar ne premisen e asaj e ardhura eshte cfare furnitori merr what kur ai ka bere dikca qe i ka premtuar klientit qe do e bej; trajntimi i vazhduar eshte bazuar ne premisen qe e ardhura eshte ajo cfare furnitori merr ndersa eshte duke bere ate qe i ka premtuar klientit. Tendecna e ketij paperi ishte ndertimi i njohjes se te ardhurave ne vetem nje menyre parimi i cili do te qe i pershtatshem epr tu palikuar net e gjitha transaksionet.Cdo parim i zgjedhur ne fakt duhet te aplikohet net e gjitha transaksionet. Adoptimi njehre i IAS 11 dhe nje here i IAS 18,eshte shkaku i krijimit te disa veshtiresive.Nje zgjedhje duhet bere dhe sesi nje e ushtron kete zgjedhje varet sesi e shikon celesin e se ardhures te ngritur ne kete paper.
Mendime te metejshme mbi trajtimin e vazhduar
Pas punimit ne ekt epaper dhe diskutimeve ,ka dale qarte qe eshte pse nje version i trajtimit te vazhduar eshte perdorur me vite ne rregjistriemt e kontratave te ndertimit, nese do te aplikphet me gjeresisht eshte e nevojshme te adresohet numri i praktivave te burimeve.Keto burime nuk i shfaqen te pakapercyeshme autoreve edhe pse ata nuk jane perpjekur ti zgjidhin ne kete paper—por do te thote qe sa me shume pune zhvilluese do te kerkohet perpara trajtimit,do te ejte e mundur te aplikohet ne rrethana te ndryshme. Per te qene te sinqerte,e njejta gje vlen edhe epr trajtimet kritike. Sidoqofte,duke sjelle ndermend,ne menduam qe dukemarre shembuj te ndryshem qe nxjerrin ne pah disa nga praktikat e implementimit te burimeve qe lindin dhe sugjerojne si mund te zgjidhet. Te gjither shembujt perfshijne shitjen e nje artikullit te furnizimit, por modelet e ndryshme faktike te pefshira ekspolorojne celesin e burimit qe lind nen te vazhduar: nese e ardhuara do te njhet ne vazhdim te kursit te kontrates,sipas ecurise se saj dhe performances se furnitorit, kur ekzekuton furnitori ekzaktesish? Duhet te dallojme q ene te gjithe shembujt,eshte supozuar qe matje e mire e ecurise se kontrates eshte kostoja e skaktur nga furnitori . Eshte gjithashtu supozuar qe furnitori prêt perfundimin e kotrates dhe shte ne gjendje te vleresoje frytet e saj
Shembulli 1: Shitja e orendive stok,me dergese te menjehershme
Nje furnitor hyn ne nje kontrat per te shitur nje artikull orendie nje klienti. Pajisja eshte gjendje, dhe furnitori ia dorezon klientit menjehere Duke hyre ne kontraten e shtijtes. Edhe pse furnitori akuiston pajisjen perpara hyrjes ne kontrate me klientin, e ardhura nuk njihet me pare pasi e shpejaguar ne kapitullin 2, e ardhura lind nga aktivitete te nderrmara nga furnitori ne vijim me nje klient. Duke vendosur edhe nje rruge tjeter, derisa te hyhet ne kontrate, furnitori nuk ka shkaktuar ndonje kosto ne lidhje me kontraten. Sidoqfte,duke hyre ne kontrate, furnitori I dorezon pajisjen, duke shkaktuar 100% te kostos, qe jane per tu ndodhur nen kete kontrate. 100% te te ardhurave si rrjedhim,lidnin net e njejtin moment
Shembulli 2: Shitja e nje paijsje qe nuk ka stok,dhe duhet te behet
Nje furnitor hyn ne kontrate me nje klient per ti shitur nje artukkull orendie. Pajisja nuk eshte gjendje dhe duhet te pergatitet nga vet furnitori. Mund te argumentohet, mqs shitja e pajisjes ka zene vend per aq sa kontrata eshte detyruese per te dy palet dhe e ardhura do te njihe tnr ate pike.Sidoqofte, nen trajtimin e vazhduar, e ardhura nuk njihet sepse vetem eshte firmosur kontrata; ajo njihet kur furnitori zbaton dhe kontrata ecen. Mqs pajisja nuk eshte gjendje ,aty nuk ka qene asnje performance dhe ecuri ne kete pike te kontrates. Me mire, Furnitori zbaton duke pergatitur pajisjne dhe kontrata ecen kur procesi I prodhimit leviz drejt kompletimit. E ardhura jihet ne varesi te kursit te procesit te prodhimit.
Shembulli 3: Shitja e pajisjes gjendje, me dergesa ne 90 dite
Nje furnitor hyn ne kontrate me nje klient per ti shitur nje artukull orendie.Edhe pse pajisja eshte gjende,klienti i jep te drejten furnitorit te dergoje pasjisjen 90 dite pas blerjes. Si ne shembullin 1,kontrata perfshin nje shitje dhe ne dergese, me perjashtim qe ne kete shembull nk ndodhin net e njejten kohe, keshtu performanca kopmlete e kontrates nuk eshte e menjehreshme. Dergesa pas 90 ditesh, qe klienti ka kerkuar,do te thote qe ne fakt klienti I ka kerkuar furnitorit qe te depozitoje mallin per 89 dite, dhe me pas ta shperndaje ate. Keshtu furnitori do te shkaktoje 3 sete kostoje: Kosot e artikullit te pajisjes, kosto e depozitimit(magazinimit) dhe kosto e shperndarje. Me qarte,kosto e magazinimit do te ndodhe gjate peridhes se magazinimit (psh nga ditet 1-89), dhe kosto e shperndarjes do te ndodhe kur pasjisja do te dergohet Brenda dites. Por kur duhet kostoja e pajisjes te trajtohet si e shkaktuar per te qellimin e njohjes se te ardhures?
(a) Disa argumentojne qe ajo duhet te trajtohet si e shkaktuar ne momentin e shitjes se pajisjes. Ata argumentojne qe, ne transaksionin qe ne po diskutojme, shitja duhet te ze vend ne moemntin e hyrjes ne kontrate, por mund edhe te ze vend me vone—cdo gje varet nga termat e perfshire te kontrates.
(b) Sidoqofte, ky veshtrim I transaksioneve mund te rezultoje ne disa goxha te cuditshme rezultatesh llogarish. Per shembull, le te supozojme qe veshtrimi I mesiperm eshte korrekt. Le te supozojme gjithashtu qe termat kontraktuale sugjerojne qe shitja ze vend pas pak dergimit. Me sa duket eshte duke ndjekur qe furnotori nuk po na pajis me nje sherbim sigurimi(pasi pajisja eshte ende e furnitorit deri ne diten e 90). Keshtu, nen trajtimin e vazhduar te pershkruar, asnje e ardhur nuk do te njhet deri pas pal dergesese. Kjo kontraktohet me shembullin 2, kur e ardhura lidn gjate procesit te prodhimit. Edhe pse en shembullin 3 edhe pse furnitori e ka pajisjen ne posedim dhe eshte I gatshme ta dorezoje atje dhe me pas , njeh te ardhuren me vone ne Shembullin 2, kur pajisja nuk ekziston edhe duhet prodhuar. Kjo nuk ben ndonje sens
(c) Ata qe mbajne qendrimin e pershkruar ne (a) duhet te bien dakort “kjo nuk bne sens” port e argumentojne qe problemi shtrihet ne shembullin 2 dhe j one shembullin 3,. Ne vecanti ata duhet te argumentojne, qe tipi I kontrates I persjhkruar ne IAS 11 eshte kontrate sherbimi (sherbim ndertimi) dhe kjo eshte pse nen IAS 11, pika net e cilen shitja eshte bere nuk eshte diskutuar; shebimet jane shitur pasi ato jane siguruar. Shembulli 2, ne anen tjeter, eshte nje kontrate per shitjen e te mirave dhe ne kete kontrate furnitori performon duke shitur te mirat, jo duke I prodhuar ato, dhe nuk mund t’I shese derisa ato te jene prodhuar.
(d) Sidoqofte, disa do te thoshin se argumentat e perdoruara ne (c)—insistimi qe njohja e se ardhures varet nga nje shtrirje e madhe ne piken ne te cilen zene vend shitjet,--bazuar ne nje rruge te veshtrimit te transaksioneve qe eshte ndryshme nga rruga se si I shikon transaksionet trajtimi I vazhduar.
Edhe pse ky eshte nje debat interesant, ai nuk eshte ai ne te cilion auotoret kerkojne te arrijne ne finale te ketij paperi,pasi qellimi I seksionit te ketij paperi eshte vetem te ilustroje disa nga burimet qe do te nevojiten te eksplorohen me tej per te siguruar qe trajtimi I vazhduar mund te aplikohet net e gjitha rrethanat dhe ne emnyre te vazhdueshme. Ne menyre qe te jemi ne gjendje te diskutojme shembujt e pershkruar me poshte, autoret kane bere nje pune te supozuar qe ata besojne te jene te arsyeshem: kur nje trajtim I vazhduar aplikohet edhe ecen, eshte matur nga referencat e kostos se shaktuar nga furnitori, kosto e te mirave te shitura jane shkaktuar nga furnitori per njohjen e te ardhurave me synimin kur te mirat jane ne posedim te furnitorit dhe jane te vlefshme per mbledhje dhe shperndarje. Duke u kthyer ne shembullin 3, aplikimi I punes se supozuar te pershkruar, furnitori do te shkaktoje koston e pajisjeve kur hyn ne kontrate, koston e magazinimit 89 ditet e ardhshme, dhe koston e shperndarjesn ne diten e 90. E ardhura totale e lindur nga kontrata do te njihet ne varesi te nodhjes se kostove. Ne nje veshtrim te pare mund te duket qe kontrata eshte shperbere ne komponente: shitja, magazinimi dhe shperndarja. Por ky nuk eshte rasti; e ardhura eshte njohur si e tere sipas ecurise se bere ne kete kontrate. Per te ilustruar kete, le te supozojme qe cmimi total qe paguan klienti eshte €100, dhe kosto e mallarave te shitur eshte €70, kosot e magazinimit jane €2 dhe kostot e shperndarjes jane €3. Keshtu kosoto e mallarave te shitur rregjistrohen per 93% te kostos totale te rregullimit. Dke patur ne posedim pajisjen dhe te vlefshme ne cdo kohe qe kontrata hyn, furnitori ka zbatuar kete 93% te kontrates dhe keshtu 93% te totalit se te ardhures ka lindur. Me pas ne 89 ditet e ardhshme ndodh kosto e magazinimit (qe perfaqeson 3% te kosots totale), keshtu 3% te te ardhures totale te njohur ne ate periudhe. Ne diten e 90-te furnitori shperndan pajisjen ,si rrejdhim shkakton koston e mbetur 4% te kosots totale te kontrates. E ardhura e lidhur me kete,njihet ne perputhje. Le te konsiderojme nje varacion mosperfilles ne kete shembull. Faktet jane ekzaktesisht si te pershkruara me siper, pervec qe artikulli I pajisjes se perfshire me rritje te shpejte(me fjale te tjera,artikuj te ngjashem ekzistojne), edhe pse furnitori ka veten nje cope pajisje te vlefshme. Supozo se pas pak transaksionit, ne kemi konsideruar qe furnitori ka lidhur nje kontrate me nje tjeter klient per t’i shitur nje cope pajisje te njejte,dhe ai e permbush kontraten duke shpernadre artikullin e ngjashem tek klienti i dyte. Furnitori eshte I lumtur qe ka hyre ne kontraten e dyte dhe ta permbushe ate,pasi ai pasi ai prêt te kete nje artukull te dyte te vlefshem per t’ia shpernare ne kohe klientit te pare. Duke shperndare artikullin klientit te dyte, perfirmanca e furnitorit ne kontraten e apre eshte reduktuar nga 93% kompletuar ne 0% kompletuar. Si pasoje e ardhura tashme e njohur per klientin e pare nevojitet te‘kthehet prapsht’. Ne te njejten kohe e ardhura per klientin e dyte duhet te njihet. Ky pozicion vlen edhe nese artukulli I pajisjes shkaterrohet (psh nga zjarri) perpara se t’I dergohet klientit
Shembulli 4: Shitja e nje pajisjeje qe do te shperndahet nga nje nen- furnitor
Nje furnitor hyn ne kontrate per te shitur dhe shperndare nje pajisje nje klienti. Furnitori nuk e ka te vlefshme pajisjen e porositur, porm nen-furnitori I tij e ka. Furnitori duhet te sistemoje qe artikulli t’I shperndahet astij nga nen-furnitori,dhe ky me pas ta shperndaje tek klienti. Kjo nenkupton qe furnitori do te shkaktoje dy sete kostosh: koston e sistemimit te pajisjes per te qene ne posedimin e tij dhe e vlefshme per tu shperndare (qe perfshin kosotn e pajisjes dhe koston e shperndarjes tek furnitori), dhe kosto e shperndarjes nga furnitori tek klienti. Nen trajtimin e vazhduar , furnitori do te shkaktoje koston e sistemimit kur pajisja eshte shperndare nga nen-furnitori tek furnitori. Keshtu e ardhura qe reflekton koston e perfshire te ecurise se kontrates ne ate faze, do te njihet ne ate pike, me pjesen e mbatur te se ardhures se njohur kur pajisja shperndahet nga furnitori tek klienti.
Supozojme qe shembuli eshte modifikuar dhe qe furnitori e rregullon me nen-furnitorin qe te shperndaje direkt pajisjen tek klenti. Trajtimi kontabel do te varet nga ajo se cfare ekzaktesisht eshte detyrimi I furnitorit ne kete transaksion (pasi ai mund te sillet ne rolin e nje agjenti per nen-furnitorin) por supozojme qe furnitori do te shese pajisjen dhe ka vetem thjeshtezuar sistemin e shperndarjes ,dhe sipas trajtimit punues e ardhura nuk dot te njihet derisa te jete shperndare pajisja tek klienti. Kjo pasi me pare pajisja nuk eshte ne posedim te furnitorit dhe e vlefshme nga ai per tu mbledhur dhe shperndare
Shembulli 5: Shitja e nje pajisja qe duhet prodhuar dhe te furnizohet nga nje nen- furnitor
Nje furnitor hyn ne kontrate per te shitur dhe shperndare nje pajisje nje klienti. Artikulli nuk eshte ne stokun e furnitorit. Ne vend te kesaj, do t’I nevojitet te marre artikullin nga nje nen-furnitor, I cili duhet se apre te pordhoje artikullin. Pajisja do shperndahet nga nen-furnitori tek furnitori,I cili me pas do ia shperndaje klientit. Nje veshtrim I transaksioni eshte qe e ardhura nuk do te njihet nga funritori ne kohen qe pajisja prodhohet nga nen-furnitori, pasi furnitori nuk eshte duke zbatuar ne fakt ne ate periudhe—eshte nen-funritori qe eshte duke zbatuar. Nen kete veshtrim, nje furnitor qe nenkontrakton detyrimin e zbatimit, do te njohe te ardhuren qe lind nga ai detyrim me vone se nje qe nuk e nenkontrakton ate. Nje veshtrim alternative eshte qe kontrata po ecen per shkak te punes se nen-furnitorit duhet te nenkuptoje njohjen e se ardhures nga furnitori gjate asaj periudhe.(Racionaliteti ketu eshte qe, me ecurine e punes se nen-furnitorit, e ardhura duhet te linde per nen-furnitorin; dhe, dhe ense llogara e furnitorit eshte ‘imazhi pasqyre’ I nen-furnitorit, furnitori do te njohe shpenzime— dhe si rrjedhim—me ecurine e punes se nen-furnitorit.) Kjo nuk do te perbeje nje diference ne modelin e njohjes se te ardhurave nese eshte ose jo detyrimi zbatues I nenkontraktuar. Jane disa praktika burimesh te perfshira ne aplikimin e veshtrimit te pershkruar, ne paragrafin e meparshem—per shembull, a e di furnitori nese puna e nen-furnitorit po ecen—por disa besojne qe duhet te jete nje kerkese qe furnitori te jete disi I perfshire ne procesin e prodhimit te nen-furnitorit dhe kjo perfhsirje do t’I beje te mundur furnitorit te kete njohuri mbi ecurine e punes se nen-furnitorit. Per shembull,ne industrine Software, permbushja e nje kontrate shpesh perfshine permbushje te pjesshme, te prodhuara ose te shperndara nga nje pale e trete. Ndonjehere kontraktori(furnitori) edhe kontrollon procesin e prodhimit. Mund te argumentohet qe, nese furnitori kontrollon procesin e prodhimit dhe eshte ne gjendje te mase ecurine e tij ,e ardhura per shembull mund te njihet ne perputhje me koston e shkaktuar nga pala e trete.Kjo pasi furnitori performon duke kontrolluar procesin e prodhimit te pales se trete.(Patjeter, nese do te ndiqej nje veshtrim I tille, do te ishte e rendesishme te kondideroje cfare eshte kuptuar nga furnitori ,duke kontrolluar procesin e prodhimit te nen-furnitorit dhe se si kjo te dallohej nga furnitori duke kontrolluar nen-kontrollorin.) Kjo eshte suportuar nga aprimi I materialetit mbi formen. Pse duehet te njihet ndryshe e ardhura kur produkti relizohet nga nje prodhim i brendshem apo kur nenkontraktohet nga nje pale e trete? Disa mendojne nje diference te lendes ne sistemim; kur furnitori ble pajisjen, ai mbart riskun dhe rritjen e cmimit nga procesi prodhimit; nese ai e prodhon furnituren ai nuk mbart asnje risk. Sidoqofte duke patur parasysh sqarimet e meparshme dhe duke marre per baze kontrollin e nevojshem te procesit te prodhimit, risku kryesor lidhet me furnitorin dhe jo nenfurnitorin. Ne fakt te gjitha metodat e diskutuara ne paper kerkojne me shume pune per t’i bere ato me opercionale dhe autoret besojne se nuk ka arsye qe trajtimi i vazhduar do te shkaktoje me shume mundim per te operacionalizuar se disa prej trajtimeve te diskutuara.

MATJA E TE ARDHURAVE
Ne kapitujt 3 dhe 4 u diskutuan qëndrime të ndryshme mbi njohjen e te ardhurave. Megjithate matja e te ardhurave nuk eshte permendur ende, perveç disa referencave per besueshmerine. Por nuk mund te diskutohet per njohjen e te ardhurave pa diskutuar edhe per matjen e tyre, keto dy çeshtje nuk mund te ndahen nga njëra-tjetra.
Çeshtja e pare qe diskutohet me poshte I perket faktit se cila wshtw shuma e tw ardhurave totale qw duhet te njihet per te gjithe kontraten dhe ne çeshtjen e dytë diskutohet se si percaktohet shuma e te ardhurave qe duhet t’i caktohet pjeseve te veçanta të nje kontrate kur kontrata është e ndarë në pjesë.
Sa është vlera e të ardhurave totale qe duhet te njihen?
E thënë ndryshe kjo çeshtje mund te shprehet: nqs vlera e kontratës është p.sh. 1mln leke cila është vlera totale e të ardhurave që duhet të njihet nga kontrata? Disa kohë më parë kjo nuk do të ishte diskutuar fare dhe do të thonim që shuma kontraktuale (1 mln leke) do të ishte shuma që do të njihej si e ardhur (për të qenë më të saktë shuma e njohur si e ardhur do të ishte vlera aktuale e 1 mln lekëve, megjithatë në diskutimin që do bëjmë për matjen e të ardhurave nuk do marrim parasysh vlerën në kohë të parasë), pavarësisht faktit nëse kontrata do të ishte e ndarë në pjesë ose jo për qëllime të njohjes së të ardhurave. Megjithatë, kohët e fundit janë zbuluar mundësi të tjera.
P.sh., një mundësi është që vlera totale e të ardhurave të kontratës duhet të ishte vlera e drejtë e të mirave dhe shërbimeve të furnizuara, e cila mund të ishte më e madhe se shuma e përcaktuar në kontratë. Kjo do të thotë që, pavarësisht nëse vlera e të mirave ose shërbimeve të furnizuara është më e ulët sesa shuma e përcaktuar në kontratë (duke supozuar këtu që transaksioni ka qenë i ”mbi-çmuar”), është më e lartë sesa shuma e përcaktuar në kontratë (“e nënçmuar”) ose “e çmuar drejt” e ardhura e njohur do të ishte vlera e drejtë e të mirave dhe shërbimeve të furnizuara.
Qëndimi i përshkruar në paragrafin e mësipërm është një shembull i llojit të matjes së përdorur që teorikisht mund të lejojë që e ardhura totale të jetë më e lartë ose më e ulët sesa shuma e përcaktuar në kotratë, sepse shuma me të cilën e ardhura e njohur sipas kësaj mënyre tejkalon shumën e shpwrblimit tw përcaktuar në kontratë (ose është më e vogël se ajo) do të njihet si një shpenzim (ose një ze tjetër kreditor i pasqyrës së të ardhurave).
P.sh., supozojmë se shuma e përcaktuar në kontratë është 1 mln leke dhe kostot totale të realizuara nga furnitori vlerësohen të jenë 0,8 mln leke. Sipas një sistemi matës mund të ndodhë që, të themi njihen të ardhura në vlerën 1,1 mln leke dhe shpenzime në vlerën 0,9 mln leke, ose të themi të ardhura 0,9 mln leke, 0,1 mln lekë zëra të tjerë kreditorë të pasqyrës së të ardhurave dhe 0,8 mln lekë shpenzime.
Kjo është edhe një nga çështjet kryesore që do të diskutohen në debatin e propozuar së fundi nga Bordi I Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit lidhur me matjen. Megjithatë duhet të supozojmë një nga mënyrat e matjes së të ardhurave totale për të kaluar në çështjen tjetër që i takon shpërdarjes së të ardhurave totale. Për ta thjeshtuar diskutimin tonë të ardhrurat totale që lindin nga një kontratë do të jenë vlera aktuale e vlerës së përcaktuar në kontratë, pavarësisht faktit nëse qëndrimi për njohjen e të ardhurave i referohet : a-kontratës si një e tërë (çëshja e trajtuar në qëndrimin A) b-pjesëve te veçanta të kontratës ( të trajtuar në Qëndrimin B dhe C) ose c-qëndrimit të vazhdimësisë (të trajtuar në Qëndrimin D)
Sa të ardhura duhet t’i caktohen secilës pjesë të kontratës?
Një nga ëshjet kryesore që vijon diskutimin e mësipërm përsa i përket matjes së të ardhurave është se ç’pjesë e të ardhurave duhet t’i caktohet secilës pjesë të veçantë të kontratës. Kjo çështje do të ishte njëlloj e rëndësishmë pavarësisht nësë do të zbatohej qëndrimi kritik apo qëndrimi i vazhimësisë përsa i përket njohjes së të ardhurave.
a)do të ishte e rëndësishme në rastin e zbatimit të qëndrimit kritik që përfshin ndarjen e kontratës në pjesë kontrate, kështu që shuma e saktë e të ardhurave të njihet për çdo pjesë kontrate. Pra nuk do të jetë e rëndësishme për ato trajtime (qwndrime) që nuk e ndajnë kontratën në pjesë kontrate, siç ndodh me Qëndrimin A (Sipas Qëndrimit A, të ardhurat lindin vetëm pas përfundimit të të gjithë kontratës, dhe në të njëjtën kohë shuma e të ardhurave që do të njihet do të jetë shuma e plotë e përcaktuar në kontratë.
b) do të ishte e rëndësishme gjithashtu në rastin e zbatimit të qëndrimit të vazhdimësisë, nqs është vedosur të ndahet kontrata për qëllime të paraqitjes ose për qëllime praktike. Sidoqoftë, çështja nuk është e rëndësishme nëse nuk kemi ndarje të kontratës.
Ekzistojnë dy qëndrime të rëndësishme që mund të zbatohen për të përcktuar të ardhurat që do t’i caktohet çdo pjese të kontratës: shuma e të ardhurave që lindin mund të matet në mënyrë direkte , ose mund të përcaktohet nëpërmjet ndonjë baze shpërndarjeje.
Më poshtë përshkruhen dhe krahasohen qëndrimet e mundshme mbi matjen:
a) përdorimi i shumave të specifikuara në kontratë (Metoda 1).
b) matja e vlerës së rritjes në active dhe detyrime që ka ardhur si rezultat i aktiviteteve që gjenerojnë të ardhura (Metoda 2)
c) matja e ndryshimit në vlerën e detyrimeve të papërmbushura të performancës
d) shpërndarja e vlerës totale bazuar në vlerat të cilave i referohemi në pikat (b) ose (c) (Metoda 4)
Metoda 1 – Shumat e specifikuara në kontratë
Supozojmë për një momEnt që po zbatojme qëndrimin kritik që kërkon që kontratat të ndahen deri në masën që termat e kontratës krijojnë të drejta për shpërblim si pjesë e realizimit të kontratës (siç është rasti në qëndrimin B). Diket e qartë që nqs termat e kontratës ndikojnë në krijimin e të drejtave për shpërblim gjatë zbatimit të kontratës, këto terma do të bëjnë gjithashtu të qartë cilat do të jenë shumat e kësaj të drejte për shpërblim.
Një mënyrë sipas të cilës furnitori mund të përcaktojë shumën e të ardhurave që do të lindë bazuar në secilën pjesë të kontratës mund të ishte duke përdorur këto shuma të kontraktuara sit ë ardhura që lindin nga çdo pjesë e kontratës.
Kjo metodë mund të duket sikur prodhon shifra të të ardhurave që janë përfundimtare. Me fjalë të tjera, nqs kontrata thotë që, 25.000 leke të të ardhurave lndin nga pjesa e parë e kontrtës, 30.000 leke nga pjesa e dytë dhe 45.000 lekë nga e treta, atëherë është e padiskutueshme që këto janë të ardhurat që lindin nga secila pjesë e kontratës. Megjithatë mund të ngrihen disa shqetësime rreth kësaj metode të përdorur dhe veçanërisht që :
a) ajo mbështetet tërësisht në termat e kontratës dhe ky është një disavantazh sepse objektivi në këtë rast është të jepet thelbi eknomik i marrëveshjes. Duke u mbështetur plotësisht në termat e kontratës ekziston rreziku që njohja dhe matja e të ardhurave do të bazohet në formën ligjore më shumë sesa në thelbin ekonomik. Kjo do të thotë gjithashtu se shumat e të ardhurave për secilën pjesë të kontratës janë të hapura ndaj manipulimeve nëpërmjet marrëveshjeve midis dy palëve; dhe
b) megjithëse ky qëndrim është i thjeshtë për t’u zbatuar në kontekst të Qëndrimit B, ai nuk mund të zbatohet për Qëndrimet C dhe D sepse këto qëndrime nuk e ndajnë kontratën bazuar në termat kontraktuale.
Çështja e përshkruar në pikën (a) është sigurisht një çështe që i përket vetëm palëve kontraktore që kanë rënë dakord për terma kontraktuale që nuk përputhen me thelbin ekonomik (p.sh. terma që i japin furnitorit të drejatve për shpërblim që duket ikur nuk kanë ngjashmëri me vlerën e punës së bërë).
Metoda 2 – Matja e vlerës së rritjes së aktiveve ose uljes së detyrimeve
Metoda 2 bazohet në një teori të thjeshtë : nqs e ardhura lind si një loj i veçantë i rritjeve në aktive ose uljeve në detyrime, atëherë, nqs mund të masim këtë rritje ose ulje, ne do të dimë dhe shumën e të ardhurës që ka lindur (arisen).
P.sh., në rastin e ndarjes së të ardhurave bazuar në të drejtat për shpërblim (Qendrimi B), do të përfshijë matjen e vlerave të të drejtës për shpërblim që ka lindur, dhe në rastin e ndarjes bazuar në nocionin e prodhimin nga furnitori të outputit të pjesshëm që kanë vlerë për klientin (Qëndrimi C), do të përfshijë matjen e “vlerës për klientin”. Një mënyrë tjetër e zbatimit të metodës mund të jetë vlerësimi i vlerës detyrimeve të përmbushura të performancës (dhe njohja e kësaj shume si e ardhur).
Një shqetësim i mundshëm është që sipas kësaj metode totali i shumave të të ardhurave që i caktohen çdo pjese të kontratës mund të mos jenë të barabarta me shumën e të ardhurave të përcaktuar në kontratë. Kjo mund edhe të mos jetë shqetësuese për faktin që shuma e të ardhurave që i janë caktuar pjesëve të ndryshme të kontratës konsiderohet si e ardhura totale nga transaksioni dhe shuma me të cilën kjo e tejkalon ose është më e vogël se sa shuma e përcaktuar në kontratë njihen si fitim ose humbje e veçantë. Megjithatë, siç përmendet më lart, për qëllime të diskutimit shuma totale e të ardhurave që lindin nga një kontratë do të supozohet që është shuma e shpërblimit të përcaktuar në kontratë. Kjo nuk do të përdoret shpesh sipas Metodës 2, përveç rastit kur përdoren teknikat e shpërndarjes (që në fakt është Metoda 4).
Megjithatë ka disa zbatime të ndarjes së të ardhurave në të cilat çështja e diskutuar më lart nuk do të ishte një problem. P.sh., nuk mund të jetë një problem nëse ndarja bëhet duke iu referuar të drejtave për shpërblim (spese shuma e të drejtave për shpërblim do të barazonte shumën e shpërblimit të përcaktuar në kontratë). Dhe nëse përqendrohemi në detyrimet e përmbushura të performancës, kjo varet.
a) mund të mos jetë një problem nëse detyrimet e përmbushura të performancës maten me një shumë që përfshin një vlerë të përshtatshme fitimi ose humbjeje
b) mund të mos jetë gjithashtu një problem nëse jemi të kënaqur për diferencën ndërmjet totalit të shumave të të ardhurave që i janë caktuar pjesëve të kontratës dhe shumës së shpërblimit të përcaktuar në kontratë që duhet të trajtohet si e ardhur.
P.sh., supozojmë që përpara fundit të vitit furnitori firmos një kontratë termat kryesore të të cilës janë si më poshtë: * furnitori merr përsipër të kryejë disa detyra për klientin dhe në këmbim klienti është dakord t’i paguajë furnitorit 100 € * sipas Qëndrimit B ekziston mundësia për të ndarë detyrat që duhet të kryejë furnitori në tre pjesë kontrate, dhe secila prej tyre përfshin nga një detyrim performance, dhe * vlera e secilit prej detyrimeve të performancës është 30 €.
E ardhura totale që lind nga kontrata do të jetë 100 €. Siç u shpjegua edhe më lart, të ardhurat lindin vetëm nga aktivitetet e ndërmarra në zbatim të një kontrate me një klient, kështu që nuk do të njihen të ardhura përderisa furnitori të fillojë ekzekutimin dhe të gjitha të ardhurat do të kenë lindur në kohën që furnitori do të përfundojë ekzekutimin. Nëse përqendrohemi në detyrimet e përmbushura (që është ajo çfarë bëjmë sipas Metodës 2), ne periudhën e parë do të njiheshin 0 €, ndjekur në periudhat e tjera me 30 €, 30€, dhe 40€. Në fund të periudhës së parë nuk është përmbushur asnjë detyrim i performancës
Prandaj vlera e akumuluar e detyrimeve të përmbushura (rrjedhimisht edhe vlera e akumuluar e të ardhurave që kanë lindur) është 0€. Në mënyrë të ngjashme në fund të periudhës së dytë , është plotësuar një detyrim i performancës (me vlerë 30€) prandaj vlera e akumuluar e të ardhurave është 30€, që do të thotë se e ardhura e lindur në periudhën e dytë është 30€ (30 minus 0€), e kështu me rradhë.
Me flalë të tjera, megjithëse vlera e detyrimit të përmbushur të performancës është vetëm 30€, e ardhura prej 40€ lind si pasojë e diferencës ndërmjet totalit të shumave të të ardhurave që i janë caktuar pjesëve të kontratës dhe shumës së shpërblimit të përcaktuar në kontratë është trajtuar si e ardhur e periudhës në të cilën kontrata është përfunduar. Siç u diskutua edhe në pikën (a) më lart, një pjesë ose e githë kjo e ardhur mund të trajtohet sikur ka lindur në periudh atë mëparshme nëse detyrimet e perfomancës maten duke përdorur një bazë tjetër.
Një tjetër problem është edhe besueshmëria e menyrave të matjes të përdorura. P.sh. nqs zbatojmë metodën 2 në Qëndrimin C, do të përqendrohemi në ato njësi të ouput-it të pjeshëm që mund të përdoren për qëllimin e tyre të synuar ose të shiten me një shumë që pasqyron vlerën e tyre kur përdoren për atë qëllim të synuar. “Që mund të shitet” do të thotë që furnitori e shet zakonisht këtë njësi të veçuar nga të tjerat, klienti e blen dhe e shet atë të veçuar ose që ka një treg për njësi të ngjashme . a) Nqs kjo njësi outputi nuk mund të shitet por mund të përdoret për qëllimin e synuar të saj, mund të jetë e vështirë të vlerësohet vlera për klientin sepse nuk do të ketë një treg të dukshëm dhe (ose pak) transaksione që përfshijnë klienti ose furnitorin. b) Nqs njësia mund të shitet kjo do të thotë që ekziston një treg për njësi të ngjashme në thelb. Megjithatë përsëri mund të jetë e vështirë për të përcaktuar se si çmimet e nxjerra nga ky treg duhet të rregullohen për të arritur në çmuarje të vlerës për klientin të njësisë aktuale të output-it të pjesshëm

Metoda 3- Matja e ndryshimit në vlerën e detyrimeve të pakryera të performances
Një trajtim i tretë i mundshëm do të ishte fokusimi në detyrimet e pakryera të performancës. Në fakt, ndërkohë që Metoda 2 përqendrohet në atë që është bërë, Metoda 3 përqendrohet në atë që duhet të bëhet. I referohemi përsëri shembullit të pikës (b) më lart.
a) Sipas Metodës 2 (e cila u përqendrua në detyrimet e përmbushura), në periudhën e parë lindin të ardhura prej 0€, ndjekur nga periudhat e tjera me 30€, 30€, dhe 40€.
b) Nqs përqendrohemi në detyrimet që duhet ende të përmbushen (sipas Metodës 3), a ardhura që duhet të njihet në çdo periudhë është 0€, 40€, 30€ dhe 30€. Në fund të periudhës së parë, vlera totale e detyrimeve të papërmbushura të performancës është 90€, furnitori nuk ka kryer asnjë aktivitet sipas kontratës prandaj nuk mund të kenë lindur të ardhura, nuk njohim të ardhura. Në fund të periudhës së dytë, vlera totale e detyrimeve të papërmbushura të performancës është 60€, e ardhura që duhet të njihet në periudhën e dytë është 40€ (100€ minus 60€), e kështu me rradhë.Me fjalë të tjera efekti i diferencës ndërmjet dy metodave është koha e njohjes së mbi-vlerave ose nen-vlerave të tregut të të ardhurave. Sipas Metodës 2, e ardhura shtesë që lind nga transaksioni njieht në fund të kontratës dhe sipas Metodës 3 në fillim të kontratës. (P.sh., nqs furnitori do t’i kishte bërë një zbritje të vlerës për nënshkrimin e kontratës, kjo zbritje do do të ishte njohur në fund të kontratës sipas Metodës 2 dhe në fillim të kontratës sipas Metodës 3). Prandaj dhe matja e detyrimeve të performancës është kaq e rëndësishme. Duke përdorur mënyra të ndryshme të matjes në të cilat mbi-vlerat ose nën-vlerat e tregut të të ardhurave merren parasysh në matjen e detyrimeve, diferenca ndërmjet dy trajtimeve mund të zhduket.
Metoda 4 – Shpërndarja e të ardhurave totale
Një nga shqetësimet e ngritura në Metodat 2 dhe 3 ishte qe totali i shumave të të ardhurave që lindin nga secila pjesë e kontratës mund të mos jetë i barabartë me shumën e shpërblimit të përcaktuar në kontratë. Një mënyrë zgjidhjeje e këtij problemi mund të ishte zbatimi i një metode shpërndarjeje. P.sh., mund ta shpërndajmë shumën e shpërblimit të përcaktuar në kontratë ndërmjet detyrimeve të performancës në bazë të vlerës totale të tyre. I referohemi shembullit që përdorëm më lart. Shuma e shpërblimit të përcaktuar në kontratë është 100€ dhe totali i vlerës së drejtë të detyrimeve të performancës është 90€, që do të thotë se e ardhura që do të njihet gjatë plotësimit të çdo pjese të kontratës është 33.33€ ( 30€ shumëzuar me 100€ pjesëtuar me 90€).Mund të thuhet që kjo metodë (Metoda 4) ka avantazhe në krahasim me metodat e tjera që u diskutuan deri tani.
a) Ndryshe nga Metoda 1, ajo nuk mbështetet në termat e kontratës dhe rrjedhimisht zbatimi i saj nuk është i kufizuar, si në Metodën 1, në trajtime që bëjnë ndarjen sipas kushteve të kontratës.
b) Ndryshe nga Metoda 2 dhe 3 shuma e të ardhurave që lindin nga pjesët e kontratës do të jetë e barabartë me shumën e shpërblimit të përcaktuar në kontratë pa pasur nevojë të zbatojme një rregull për trajtimin e diferrencës dhe pa pasur nevojë të masim detyrimet me një shumë që përfshin një marzh të caktuar.
Megjithatë, përpara diskutimit të metodave të ndryshme të “matjes”, do të ishte mbase më mirë të diskutonim se çfarë e bën të mirë një metodë dhe më të mirë se një metodë tjetër. Kuadri përcakton se informacioni i mirë financiar është i rëndësishëm, i besueshëm, i krahasueshëm dhe i kuptueshëm. Diskutimi i besueshmërisë është më i rëndësishmi në zgjedhjen tonë të metodës së shpërndarjes, dhe pjesët e këtij diskutimi që janë ndoshta më të rëndësishme janë si më poshtë: * Për të qenë i dobishëm informacioni duhet të jetë edhe i besueshëm. Informacioni ka cilësinë e besueshmërisë kur është pa gabime materiale dhe i paanshëm dhe mund të besohet nga përdoruesit që përfaqëson me besnikëri domethënien që ai ka ose që pritet të ketë.
Paraqitja me besueshmëri
Për të qenë i besueshëm informacioni duhet të paraqesë me besnikëri transaksionet dhe ngjarjet e tjera që ai përfaqëson ose pritet të përfaqësojë. Kështu p.sh., një bilanc duhet të paraqesë me besnikëri transaksionet dhe ngjarjet e tjear që rezultojnë në aktive, detyrime dhe kapital të njësisë ekonomike në datën e raportimit që plotësojnë kriteret e njohjes.
Pjesa më e madhe e informacionit financiar rrezikon të jetë diçka më pak sesa një përfaqesim i besueshëm i asaj që pritet të protretizojë. Kjo nuk vjen si pasojë e mungesës së paanshmërisë, por nga vështirësi thelbësore si në identifikimin e transaksioneve dhe ngjarjeve të tjera që duhen matur ose në krijimin dhe zbatimin e teknikave të matjes dhe të paraqitjes që mund të transmetojnë mesazhe që përputhen me keto transaksione dhe ngjarje. Në të tilla raste, matja e efekteve financiare mund të jetë kaq e pasigurtë saqë njësitë ekonomike të mos i njohin ato në pasqyrat financiare, p.sh., pothuajse shumica e njësive ekonomike gjenerojnë emër të mirë të brendshëm me kalimin e kohës, por zakonisht është e vështirë që ky emër i mirë të identifikohet dhe të matet me besueshmëri. Në raste të tjera, mund të jetë më e rëndësishme të njihen këto zëra dhe të jepen shënime shpjeguese në lidhje me riskun e njohjes deh matjes së tyre.
Kujdesi
Përgatitësit e pasqyrave financiare sidoqoftë duhet të ndeshen me pasiguritë që rrethojnë në mënyrë të pashmangshme shumë ngjarje dhe rrethana, si p.sh. mbledhja e llogarive të arkëtueshme të dyshimta, jeta e mundshme e dobishme e maiknerive dhe pajisjeve dhe numri i pretendimeve të garancisë që mund të ndodhin. Të tilla pasiguri njihen në shënimet shpjeguese rreth natyrës dhe madhësisë së tyre dhe nga ushtrimi i kujdesit gjatë përgatitjes së pasqyrave financiare. Kujdesi është përfshirja e një shkalle kujdesi gjatë ushtrimit të gjykimeve të nevojshme gjatë vlerësimeve të kërkuara në kushtet e pasigurisë, në mënyrë që aktivet dhe të ardhurat të mos mbivlerësohen dhe detyrimet dhe shpenzimet të mos nënvlerësohen. Sidoqoftë, ushtrimi i kujdesit nuk lejon, p.sh., krijimin e rezervave të fshehura apo provizioneve të tepërta, nënvlerësimin e qëllimshëm të aktiveve ose të ardhurave , ose mbivlerësimin e qëllimshëm të detyrimeve ose shpenzimeve, sepse pasqyrat financiare nuk do të ishin neutrale dhe si rrjedhojë nuk do të kishin cilësinë e besueshmërisë.
Prandaj sa më shumë një medodë reflekton thelbin ekonomik aq më shumë ka të ngjarë që ajo të zbatohet
Kështu, gjatë vlerësimit të mtodave të ndryshme të matjes që u diskutuan më lart, duhet të mbajmë parasysh disa faktorë si më poshtë: a) nëse metoda është e zbatueshme. Metoda 1 e diskutuar mund të zbatohet vetëm kur kontrata ndahet duke iu referuar kushteve kontraktuale. b) nëse metoda nxjerr si përfundim shifra të besueshme. Çdo metodë që bazohet në ndarje të te ardhurave do të përfshijë një shkallë çmuarje dhe si rrjedhojë pasigurie. c) nëse metoda nxjerr një rezultat kontabël që ka kuptim (dmth është i paraqitur në mënyrë të besueshme) dhe është i qëndrueshëm me konceptet ekzistuese. Duke kujtuar diskutimin e bërë për metodat e matjes që rezultojnë me një diferencë që lind ndërmjet totalit të shumave të të ardhurave të pjesëve të kontratës dhe shumës së shpërblimit të përcaktuar në kontratë, kjo diferencë ngre pyetje dh ediskutime në lidhje me trajtimin e saj. Nqs do të zbatohej Metoda 4 nuk do të lindnin të tilla diferenca. Nga ana tjetër , metodat që trajtojnë shpërndarjen më shumë sesa matjen (Metoda 4) kanë më pak të ngjarë të rezultojnë në detyrime që njihen dhe maten në përputhje të themi me SNK 37. Metoda 3 është metoda që përmbush më mirë këtë kriter.

Konkluzionet * Punimi ka prekur njohjen e te ardhurave duke u nisur qe nga principi kryesor * E ardhura eshte fluks hyres shume madh qe realizon perfitmime ekonomike dhe qe entieti i siguron nga marrdhenia me furnitorin,ose plaen e trete. * Sipas trajtimit kritik asnje e ardhur nuk njihet pa ndodhur asnje lloj ngjarjeje. * Trajtimi I vazhduar nuk fokusohet ne permbushjen e detyrimit,sesa ne ecurine e kontrates. * Siguria eshte nje burim I rendesihem ne llogari(zera kontabel)
Komente finale * Celesi eshte perdorimi I PF. E ardhura duhet te jete nje mates I kompletimit te aktivitetit * Nevojitet perdorimi I nje trajtimi te vetem I cili duhet te identifikohet dhe te perdoret ne te gjitha rrethanat.Ai duhet gjithashtu te perdoret ne sisteme shume elmentesh rregullimi. * Njohja e nje te ardhure te ardhshme duhet te bazohet mbi trajtimin e vazhduar.

Njohja e te ardhurave ne daten e bilancit dhe klasifikimi i tyre * Te ardhurat sipas edhe burimit te realizimit te tyre njihen respektivisht : * Te ardhurat qe rrjedhin nga veprimtraia tregtare e shtijes njihen kur dorezohet malli,dhe relizohet shitja,dmth eshte transferuar risku. * Te ardhurat nga veprimtaria sherbimit njihen ku eshte kyrer sherbimi ose realizuar puna. * Te ardhurat e dhenies se te drejteva njihen kur eshte aprovuar dhe rene dakort per kushtet dhe eshte realizuar perfitimi ekonomik. * Te ardhurat me kusht do te njihen vetem me realizimin e kushtit apo ndodhjes se ngjarjes.
Ne daten e paraqitjes se bilancit do te njihet ajo pjese e se ardhures qe mund te jete e plote ose e pjeshme ne varesi te llojit dhe amortizimit te saj(rregullimit periodik).
Ne shembujt e marre ne daten e paraqitjes ne bilanc shuma e se ardhures qe do te paraqitet do te jete perkatesisht:

* Karrigia

Karrigia eshte produkt i gatshem,eshte gjendje,ajo blihet drejpersedrejti nga bleresi dhe dorezimi dhe shitja ndodhin ne te njejtin moment,duke transferuar riskun total.Njihet e ardhura menjehere.
Ne kete rast e ardhura nga shitja karriges do te paraqitet me shumen e cmimit te shitjes.

* Pastrimi

Kemi te bejme me rastin e nje sherbimi,ne te cilin e ardhura do te njihet sapo te jete realizuar ky sherbim.Nese sherbimi nuk eshte realizuar i plote,atehere nuk do te njihet e ardhur derisa te jete realizuar sherbimi,edhe nese pagesa mund te jete bere ne avance.Ne daten e bilancit shuma do te jete e vlefshme me cmimin e kontrates apo vleres se sherbimit ose me vleen =0 nese sherbimi nuk eshte kryer.

* Ura

Ndertimi i ures perfshin nje kontrate sherbimi ndertimi ne te cilen futen shume elemente dhe mund te jete perfshire edhe nje pale e trete.Keshtu njohja e se ardhures eshte ne varesi te realizimit te punimve,ne baze te % se realizimit te tyre ose te punes se kryer apo te kostove te realizuara,ku keto te fundit varen nga furnizimet e lendes e pare,punes direkte,,,etj apo kostos se nenkontraktorit.Gjths ne daten e bilancit njohja e te ardhurave do te behet ne ate mase qe ka ndodhur realizimit te fazes se ndertimit ose ne rastin e perfshirjes se pales se trete,ne baze te shumes se kostove te realizuara.

* Kompjuteri

Rasti i kompjuterit lidhet me blerjen e nje produkti fizik shoqeruar me paketen e sherbimit te softwareve te perfshire brenda dhe instalimin e tyre.Te gjitha keto jane ne cmimin e blerjes ose shitjes.Keshtu pervec dorezimit te kompjuterave dhe venies ne funksion te tyre ne rrjet,pjese e sherbimit,eshte e nevojshme edhe instalimi i Softwareve.
Njohja e se ardhures do te varet nga perfundimi i te gjithe ketyre elementeve mqs kemi te bejme me nje rast kombinimi elementesh ne njohjen e te ardhures.E ardhura do te njihet ne momentin e instalimit,qe perben edhe hapin e fundit.
Ne daten e bilancit shuma e njohur mund te jete vlera hardware e kompjuterit,vlera PC+dhe sherbimit te venies ne funksionim,ose vlera totale:PC,Software dhe instalim i tyre.Pra mund te jete njohur shuma e plote ose e pjeshme e se ardhures.Pra njihet direkt 95% e vleres deh 5% ne varesi te instalimit ose jo te programeve.

Klasifikimi i te ardhurave sipas funksionit

Shitjet Neto | Shitja e produkteve dhe sherbimeve | TR nga veprimtari shfrytezimi | Dif kursit kembimit,tr nga shitja AQT,tr nga investimet ne AQT,ndryshimi ne LLA dhe LLP etj | TR financiare | F/H nga shtija e njesive te kontrolluara | TR investuese | F/H nga shtija e pjesmarrjeve | T R te tjera financiare dhe investuese | Tr nga interesi,dividenti,rivleresimi | TR nga shpenz. Interesit | Tr nga huate,qerate,bonot etj | T r te tjera financiare | F/H nga IASH | Fitimi neto nga aksioneret e shumices/pakices | Pjesa e fitimit qe u perket ketyre aksionereve |

Per punimin ne fjale: Shitjet Neto | Shitja e karriges dhe kompjuterave | TR nga veprimtari shfrytezimi | Te ardhura nga sherbimi i pastrimit,te ardhura nga instalimi i hardwareve | TR te tjera | Te ardhura nga ndertimi i ures,realizimi i punimeve per perfundimin e saj. |