Maurice Gerritsma 2191099
28-2-2014
[Geef de titel van het document op]
[Geef de ondertitel van het document op]
Maurice Gerritsma
De Kuip

Inleiding

De keuze voor mijn leisure-opdracht is gevallen op De Kuip. Bij het zoeken naar een onderwerp heb ik gekeken naar mijn eigen interesses. Ik kwam daarbij al snel uit bij het voetbal. Als Feyenoord-fan is dit dan ook de uitgelezen kans om me eens meer te verdiepen in het stadion, en vooral de plannen van het stadion voor de toekomst. Ondanks het aantal grote artiesten die in het verleden in de Kuip een optreden hebben gegeven, staat De Kuip de afgelopen jaren bekend als een Voetbalstadion, maar ook niet meer dan dat. Hoe komt dit? Hoe kan dit worden opgelost? En wat zijn de plannen voor de toekomst?

Aan de hand van deze vragen ben ik onderzoek gaan zoen. Mijn bevindingen heb ik in dit rapport uitgewerkt. Ondanks dat ik hier een boek over zou kunnen schrijven heb ik het verslag moeten beperken tot 4 pagina’s.

Mijn eigen visie heb ik als bijlage toegevoegd.

Algemeen

Op 23 Juli 1936 is Stadion Feijenoord opgeleverd. Door de opvallende architectuur werd het stadion al snel ‘De Kuip’ genoemd. Het stadion bood plaats aan ongeveer 65.000 toeschouwers. De meeste bezoekers op één dag was in 1968, waar de wedstrijd Feyenoord-Twente bijna 65.500 bezoekers trok. Rond de jaren 80 in de vorige eeuw ontstonden de eerste twijfels over de Kuip. Er was veel achterstallig onderhoud en het stadion was slechts aan één zijde overdekt. Daarnaast kwamen er uit Amsterdam steeds meer geruchten over de bouw van een nieuw stadion, wat veel moderner zou zijn dan de Rotterdamse Kuip. Hierdoor dreigde De Kuip de grote concerten en finales te verliezen aan Amsterdam. Om deze strijdt niet te verliezen, werden in Rotterdam grote verbouwingsplannen aangekondigd. Deze renovatie kwam er in 1994. Hierbij werden herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan de constructie, werd er een overkapping geplaatst en werd het Maasgebouw aan het stadion toegevoegd. Dit zorgde voor meer mogelijkheden op het gebied van vergaderingen en congressen. Om in aanmerking te komen voor grote Finales moet het stadion aan een aantal veiligheidseisen voldoen. Hierdoor werd er een gracht gegraven om het veld en werd het maximaal aantal toeschouwers teruggebracht tot 51.177.

Bezoekersaantallen Stadion Feijenoord | 2009/2010 | 2010/2011 | 2011/2012 | 2012/2013 | 990.000 | 885.000 | 947.000 | 977.000 | Positie Ranglijst | 4 | 10 | 2 | 3 | l ‘Bezoekersaantallen’ (weergegeven per voedbalseizoen), laat zien dat het aantal bezoekers van De Kuip een gelijke trend laat zien met de prestaties van Feyenoord. Logischerwijs wordt dan ook geconstateerd dat wanneer Feyenoord goed presteert, de bezoekersaantallen toenemen, waardoor ook de opbrengsten van De Kuip zullen stijgen. De prestaties van Feyenoord zijn dus van wezenlijk belang voor de opbrengsten van het stadion. Van de andere kant kunnen hogere opbrengsten van het stadion er voor zorgen dat Feyenoord meer spelersbudget genereerd, en daardoor dus weer betere prestaties kan behalen. Er ontstaat dus een hefboomeffect, welke zowel de positieve als de negatieve kant uit kan vallen.

In de jaarrekening van Stadion Feyenoord is een voorziening groot onderhoud opgenomen. Deze bedroeg voor het seizoen 2011/2012 € 4.193.859 en voor het seizoen 2012/2013 € 3.647.113. Dit zijn hoge bedragen voor een club met een omzet van 45.200.000. Dit komt neer op 8% van de omzet. Na vergelijkingen met directe concurrenten Ajax en PSV blijkt dat Feyenoord procentueel veel minder opbrengsten uit hat stadion genereerd dan de naaste concurrenten. De hoge onderhoudskosten en de relatief lage opbrengsten laten zien dat Stadion Feijenoord steeds minder rendabel wordt, en is voorbijgestreefd door modernere onderkomens van andere clubs.

De Kuip als Leisure voorziening

Al vanaf de oplevering heeft De Kuip als stadion voor de beoefening van diverse sporten gediend. Hoofdgebruiker is en was voetbalclub Feyenoord, welke zijn thuiswedstrijden in De Kuip afwerkt. Daarnaast werd er veelvuldig van het stadion gebruik gemaakt door de motorcross. Ook werden er tal van atletiek- en turnwedstrijden georganiseerd. Naast de sportactiviteiten staat de Kuip ook bekend om de vele concerten van nationale en internationale topartiesten. In 1987 was Bob Dylan de eerste artiest met een concert in De Kuip. Hij trok maar liefst 52.000 bezoekers. Na Bob Dylan hadden onder andere Bruce Springsteen, Michael Jackson, Pink Floyd, The Rolling Stones, Madonna en Tina Turner succes in de Kuip. Ook voor kleinere evenementen kan men in De Kuip terecht. Het Maasgebouw biedt mogelijkheden voor het houden van vergaderingen, congressen en beurzen, en kan ook gebruikt worden als trouwlocatie. Daarnaast worden er rondleidingen gegeven door het stadion en museum in het Maasgebouw. Door de aanwezigheid van een restaurant is het mogelijk om bezoekers langer in het stadion te houden. Een bezoek aan congres of rondleiding kan gecombineerd worden met een etentje gevolgd door een wedstrijd van Feyenoord.

Bedreigingen

Anno 2014 is pijnlijk duidelijk geworden dat Stadion Feijenoord voorbij is gestreefd door de concurrentie. Grote concerten blijven uit en ook voor de grote finales is De Kuip niet meer in beeld. Ook de wedstrijden van het Nederlands Elftal worden niet meer in Rotterdam gespeeld. Vooral het gebrek aan faciliteiten en comfort worden genoemd als mogelijke oorzaken. Stadions als de Amsterdam ArenA en het Gelredome bieden veel meer mogelijkheden. Deze stadions beschikken over een schuifdak dat dicht kan als de weersomstandigheden daar om vragen en hebben de mogelijkheid om het veld uit het stadion te verplaatsen. Hierdoor zijn deze stadions beter geschikt voor grote concerten en evenementen. Ook voor de club Feyenoord wordt er steeds minder winst gehaald uit De Kuip. De FIFA (internationale organisatie voor de sport Voetbal) wil in de toekomst grote finales alleen nog toestaan in stadions met een capaciteit van 70.000 of meer. Hierdoor zal De Kuip in huidige omvang naast de grote finales grijpen.

De nieuwe Kuip

Al in 2006 werden de eerste plannen uitgesproken voor een nieuw Stadion Feijenoord. De opbrengsten uit de huidige Kuip zijn minimaal geworden, terwijl de onderhoudskosten stijgen. Ook de gemeente zag de noodzaak van een nieuw, modern, multifunctioneel stadion. Samen met Feyenoord en Stadion Feijenoord heeft de gemeente Rotterdam uitgebreid gekeken naar de mogelijkheden. De nieuwe kuip moest herrijzen vlakbij de oude Kuip, en zou onderdeel worden van het te ontwikkelen stadionpark, dat naast Stadion Feijenoord ruimte bied aan tal van andere sporten, zoals schaatsen (in de nieuw te bouwen schaatshal), en atletiek. Drie concepten werden bedacht: Model United, Model Stadionpark en Model Maas.

In 2010 kwamen de eerste tegenvallers. Het stadion plan was een belangrijk onderdeel van het WK-bid voor het organiseren van het WK in 2018. Helaas werd het WK aan Rusland toegewezen, en liepen de ontwikkelingen rond De Nieuwe Kuip even vast. Vooral omdat de gemeente Rotterdam steeds meer twijfels kreeg over de financiële garantstelling die zij moesten toezeggen. In het voorjaar van 2013 werd definitief door het college van B&W een streep gezet door financiële steun vanuit de gemeente. Feyenoord en Stadion Feijenoord zijn echter vastberaden en houden vast aan hun ideeën.

Vanuit de fans van Feyenoord zijn de meningen echter verdeeld. Een groot deel van de aanhang wil niet weg uit de huidige Kuip en vindt de nostalgie van De Kuip belangrijker dan financiële vooruitgang. Gelukkig zien ook veel van hen in dat er iets moet gebeuren wil Feyenoord in de toekomst weer sportieve successen boeken. Een paar aanhangers zijn opgestaan en met het project ‘Red De Kuip’ gekomen. Zij hebben dit concept goed doordacht en op een professionele manier naar buiten gebracht. Dit idee slaat aan bij de aanhang, en ook de directie van Feyenoord is bereid naar het plan te luisteren. Liever zien ze een nieuw stadion herrijzen, maar mede dankzij financiële redenen is na verloop van tijd een grondige verbouwing van het huidige stadion een stuk interessanter geworden.

Inmiddels is het Kuip-trojka opgericht. Deze groep onderzoekt alle mogelijke plannen met betrekking tot nieuwbouw en renovatie van De Kuip. Zij hebben een aantal BID’s gekregen, waarvan er 3 gezien worden als serieuze kandidaat. Een daarvan is een herzien plan van Red De Kuip, in samenwerking met Besix. De overige twee concepten komen van VolkerWessels en BAM. Deze drie verschillen behoorlijk van ontwerp.

Red de Kuip (Besix) VolkerWessels BAM

70.000 toeschouwers 63.000 toeschouwers 65.000 toeschouwers

Als bijlage is een overzicht van deze drie Bid’s bijgevoegd. Na het bestuderen van de Bid’s en de reacties hierop valt op dat veel mensen niet bewust zijn van de impact van de plannen. Waar BAM en Red De Kuip de bestaande monumentale Kuip als basis nemen, bouwt VolkerWessels een geheel nieuw stadion. Wel kunnen zij garanderen dat tijdens de bouw altijd minimaal 40.000 toeschouwers wedstrijden kunnen bezoeken. De andere Bid’s hebben hier geen informatie over beschikbaar.

Red de Kuip bouwt een nieuwe constructie om de bestaande Kuip heen. De overkapping wordt omhoog gelift, waarna een derde ring wordt toegevoegd waarop de bestaande overkapping weer wordt bevestigd. BAM wil een nieuwe schil om het huidige stadion bouwen en de derde ring verlengen. Zo blijven de contouren van de huidige Kuip zichtbaar, maar krijgt het stadion wel een nieuwe, modernere uitstraling. Voordeel van dit ontwerp is dat het nieuwe dak gesloten kan worden, door als het ware een doek over het dak te schuiven. Omdat Red De Kuip het huidige dak in ere houdt, zal een optie voor een gesloten dak nog eens 40 miljoen extra kosten. Waar Red De Kuip vrijwel niets doet aan het Maasgebouw, krijgt deze bij BAM en grote metamorfose, en wordt aan de andere zijde een soortgelijk gebouw bijgevoegd. Hierdoor worden de mogelijkheden van het stadion uitgebreid.

Ook VolkerWessels heeft naar de wensen van de aanhang geluisterd, en wil de historische spelerstunnel behouden, en een staantribune achter het doel plaatsen. Het stadion zal in fases worden afgebroken en opnieuw worden opgebouwd. Voordeel van deze variant is wel dat alle twijfel over de duurzaamheid van de huidige constructie wordt weggenomen.

Waar Red De Kuip alleen naar het stadion heeft gekeken, willen BAM en VolkerWessels het gehele stadiongebied aanpakken. In en rond het stadion is plaats voor horeca, winkels en leisure. Ook zullen andere takken van de sport een plaats krijgen in het stadiongebied. Hierdoor zal het stadiongebied een leefbare plek worden waar niet alleen tijdens wedstrijden bedrijvigheid is. Belangrijk is dat De Kuip niet meer een puur voetbalstadion is, maar een multifunctionele arena met tal van mogelijkheden.

Bijlagen

Mijn Eigen Visie

Als Feyenoord-fan zeg ik dat Feyenoord beschikt over het mooiste en meest belevingsvolle stadion van Nederland, een ware Voetbaltempel. Doordat ik nu door een onafhankelijke bril naar het stadion heb gekeken, ben ik er ook anders tegenaan gaan kijken. Hoewel De Kuip, ook vanuit onafhankelijk oogpunt, een authentiek prachtig voetbalstadion is, komt het de laatste jaren gewoon tekort. Stadion Feijenoord is voorbijgestreefd door de concurrentie, die hun multifunctionele stadions als leisurevoorziening veel breder op de markt kunnen zetten.

Wil De Kuip in de toekomst grote artiesten en internationale finales terughalen, dan zullen er ingrijpende veranderingen moeten plaatsvinden. De eisen van de FIFA hiervoor zullen strenger worden. Niet alleen voor het stadion, maar ook voor de voorzieningen eromheen zoals hotels, horeca en de bereikbaarheid.

Een grondige renovatie met uitbreiding is dus noodzakelijk. Ik noem hier bewust renovatie, omdat ik denk dat nieuwbouw niet rendabel is, maar vooral omdat ik de nostalgie van De Kuip toch belangrijk acht. Ik denk dat een capaciteit van 65.000 plaatsen, uitbreidbaar naar 70.000 weldegelijk realistisch is. De Kuip heeft in het verleden al aangetoond een dergelijk aantal toeschouwers te kunnen trekken. Naar mijn mening mag de gemeente Rotterdam best een financiële bijdrage leveren aan het project, aangezien een groot, multifunctioneel stadion weldegelijk een toevoeging is aan de stad. Grote artiesten en finales trekken immers veel bezoekers naar de stad.

Er moet een stadiongebied komen wat plaats bied aan Het stadion, met daarbij een opleidingscentrum (De jeugdopleiding krijgt toch een steeds belangrijkere rol in het Nederlandse voetbal). Naast het voetbal moet er plaats komen voor de beoefening van andere sporten. Om de leefbaarheid te optimaliseren zal er op het gebied van leisure, horeca en winkels een slag gemaakt moeten worden.

Als ik zelf mocht kiezen uit de drie belangrijkste Bid’s, dan zou ik voor het plan van BAM gaan. Deze is voor mij het meest compleet. Behoudt van de nostalgische elementen, maar toch een geheel vernieuwde ‘look’ met de mogelijkheid om weer een nationale, al dan niet internationale, leisurevoorziening te worden die Feyenoord en de stad Rotterdam een hoger aanzien geeft.

Maurice Gerritsma

De 3 Bid's | Red De Kuip | VolkerWessels | BAM | Kosten | 145 mln. | 240 mln. | 185 mln. | Afschrijvingstermijn | Niet bekend | 75 jaar | Niet Bekend | Garantstelling gemeente nodig? | Nee | Nee | Nee | Toeschouwers | 70.000 | 63.000 | 65.000 | Toeschouwers tijdens de verbouwing | Niet Bekend | 40.000 | Niet bekend | Uitbreidingsmogelijkheid | n.v.t. | 70.000 | 70.000 | Geraamde groei begroting | 40 mln. | Niet Bekend | Niet Bekend | Nieuwbouw of verbouw | Verbouw | Nieuwbouw | Verbouw |

Tabel ‘De 3 Bid’s

Tabel ‘Bronnen’

| Bronnen | | | Algemeen | Officiële site Feyenoord | | | Tabel bezoekersaantallen | Jaarverslag Stadion Feyenoord | | | Tabel opbrengsten stadion | Onderzoek Catenaccio | | | Tabel 3 Bid's | Site Red De Kuip | | | | Site De Superkuip | | | | Site De Kuip Groeit | | | Informatie Red De Kuip | Site Red De Kuip | | | Informatie VolkerWessels | Site De Superkuip | | | Informatie BAM | Site De Kuip Groeit | | | | | |