Mga Unang Yugtong Gawaing Panretorika
FILIPINO 3
Sangkap sa Pagpapahayag o Diskurso
• Imbensyon (Bago Sumulat)
• Materyales
• Kaparaanan
• Organisasyon
• Istilo
• Pantulong-viswalisasyon
• Deliveri o paghahatid
1. Imbensyon (Bago Sumulat) Kinapapalooban ang unang bahaging ito ng mga sumusunod:
• Pagpili sa Paksa
• Pagsusuri sa mga tagapakinig o mambabasa
• Pagdedetermina sa mga layunin
• Pagpapahayag ng tesis
1. Imbensyon (Bago Sumulat) Kinapapalooban ang unang bahaging ito ng mga sumusunod:
• Pagpili sa Paksa
§ Ang pagpili ng paksa ay kailangang kawilili at malawak ang kabatiran. § Maaaring gamitan ito ng paraang “brainstorming”
1. Imbensyon (Bago Sumulat) Kinapapalooban ang unang bahaging ito ng mga sumusunod:
b) Pagsusuri sa mga tagapakinig o mambabasa
– Isaalang-alang ang mga demografik nilang katangian: edad, edukasyon, kasarian, okupasyon at kita; ang kanilang kultural na kaligiran o bakgrawn: lahi, relihiyon, at nasyunalidad; mga hiyografik nilang pinanggalingan; at mga samahang kanilang kinamimiyembrohan.
1. Imbensyon (Bago Sumulat) Kinapapalooban ang unang bahaging ito ng mga sumusunod:
c) Pagdedetermina sa mga layunin v mabigyang aliw ang mga tagapakinig v maipaunawa sa kanila ang mga imformasyon v mahikayat silang baguhin ang kanilang dating paniniwala
1. Imbensyon (Bago Sumulat) Kinapapalooban ang unang bahaging ito ng mga sumusunod:
• Pagpapahayag ng tesis ü Balangkas ng mga tiyak na elemento ng panayam ang pahayag na tesis na sumusuporta sa pahayag ng layunin. ü Naisasagawa ito ng malinaw kapag kumpleto na ang risets para sa panayam
2. Materyales
Ang Pangangalap ng Materyales Bilang Hanguan ng mga Imformasyon
§ Pansariling kaalaman
§ Karanasan
§ Obserbasyon
§ Interbyu, sarbey
§ Mga libro, jornal, ensayklopedia atbp.
2. Materyales
Mga Forma ng Materyal
• Verbal na materyal o anyong halimbawa at ilustrasyon (istatistiks, anekdota at kuwento, pagtutulad at pag-iiba, pagsisipi o kotasyon, definisyon at deskripsyon)
• Viswal na materyal o anyong grafik (tsart, dayagram, mapa, drowing, letrato, pelikula, slides, overhead, tsokboard, handouts, kompyuter grafiks, o presentasyong multimedia tulad sa powerpoint.

3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay
• Diskriptiv o palarawan
• Ekspositori o plahad
• Argyumentiv o pakatwiran o pamatwid
3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay

Karanasang Tuwiran o Direct
– Galing sa sariling pagkadanas o pagkasangkot

Karanasang Vaykaryos
– Ang kaalaman ay nakukuha lamang sa iba

3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay

Uri ng Naresyon o Pagsasalaysay
• Pagsasalaysay na totoo – base sa tumpak, tiyak at tunay na mga pangyayari • Pagsasalaysay na likhang-isip – gawa-gawa lamang ng mayaman at malikot na imahinasyon.
3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay

3 Pananaw sa Naresyon o Pagsasalaysay v Unang panauhang pananaw v Ikalawang panauhang panananaw v Ikatlong panauhang pananaw
3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay

3 Pananaw sa Naresyon o Pagsasalaysay v Unang panauhang pananaw v Ang tagapagsalaysay ay maaring gumanap na pangunahing tauhan. Siya ang nagsisiwalat sa mga pangyayari ayon lamang sa sarili niyang pagkakaranas.
3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay

3 Pananaw sa Naresyon o Pagsasalaysay v Ikalawang panauhang pananaw v Ang tagapagsalaysay ay maaring ding pumapel bilang katulong na tauhang di-gaanong mahalaga kaya naisasantabi niya ang kanyang sarili at nagiging tagamasid lamang.
3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay

3 Pananaw sa Naresyon o Pagsasalaysay v Ikatlong panauhang pananaw v Ang tagapagsalaysay ay humihiwalay, ganap na lumalayo sa kuwento, kaya parang Diyos niyang nakikita ang lahat, naririning ang lahat, at nalalaman ang lahat ng mga pangyayari.
3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
• Narativ o pasalaysay

Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
• Tema
• Tauhan
• Aksyon o Pangyayari
• Tagpuan
• Himig
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
• Tema
Ø May kabuluhan sa kinauukulan
Ø Makabuluhan sapagkat hindi lamang ito nang-aaliw, nagpapareaksyon o nagpapatakas, kundi ito ay nagpapaliwanag tungkol sa pagkatao o sa buhay para maunawaang mabuti at matanggap ng maluwag
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
2. Tauhan
• Ito’y kapani-paniwala
• Ito’y madahilan kung kumilos
• Ito’y hindi basta nagbabago o konsistent sa kalikasan nito
• Ito’y may kakanyahang sarili
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
2. Tauhan
• Ito’y kapani-paniwala ü kung ito ay may nakikitang nabubuhay sa mundo ü totoo itong tao nagtataglay ng positibo at negatibong katangian ü may kapurihan at kapintasan
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
2. Tauhan
b. Ito’y madahilan kung kumilos ü kailangang pakilusin ang tauhan sa sarili nitong kaparaanan ü may dahilan ito kung kumilos, gumawa ng pansariling paraan, makibaka para maalpasan ang pagsubok sa buhay at mabago ang anumang di-mabuting kinasasadlakan.
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
2. Tauhan
c. Ito’y hindi basta nagbabago o konsistent sa kalikasan nito ü ang pagbabago ay dinaraan sa panahon at inaayon sa kalikasan ng personalidad ng tauhan

3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
2. Tauhan
d. Ito’y may kakanyahang sarili ü Katangi-tangi, kaala-alala ang isang tauhan kung kakaibang-kakaiba ü Sa pananalita, kilos, ugali, sa lahat ng kalikasan nito ay walang katulad, subalit karaniwang nakikita araw-araw
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
2. Tauhan Paraan sa Paglalarawan ng tauhan o Tahasan – mismong ang tagapagsalaysay ang isa isang naghahayag sa mga katangian ng tauhan. o Di-tahasan – ang mga katangian ng tauhan ay nakikita mismo sa sarili nitong pagsasalita, pagkilos, pag-iisip at pisikal na itsura at kaayusan.

3. Kaparaanan
3. Aksyon o Pangyayari Tatlong uri ng aksyon q Masanhi - simpleng dumadaloy sa isang patunguhan na ang kinalabasan ay bunga ng mga kadahilanan. q Masalimuot – wala itong iisang pangyayaring tinutunton q Masurpresa- nababalot sa mga pahiwatig
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
4. Tagpuan Pook at panahon ang ipinakakahulugan ng tagpuan sa salaysay.
§ Patiyak – tukuyang sinasabi ang pangalan ng lugar
§ Papahiwatig – sa mga detalye lamang na binabanggit hinihinuha ang pook
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
5. Himig Pamamaraan ng pagsasalaysay – kung papaano isinasalaysay ang isang pangyayari o ang anumang materyal para lumabas nang naayon sa kagustuhang mangyari ng tagapagsalaysay na siya namang epektong gusti niyang maramdaman ng tagapakinig o mambabasa.
3. Kaparaanan
Ang Mahahalagang Kasangkapan sa Pagsulat ng Isang Magandang Narativ o Salaysay
5. Himig Ang himig ng salaysay ay inaayon sa takbo ng buhay.
Trahedya – formal, seryoso, malungkot
Komedya – familyar, malaro, masaya

3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
2. Diskriptiv o Palarawan

Dalawang Uri ng Paglalarawan
1. Karaniwang Paglalarawan
Ø purong kaalaman ang mga detalyeng sinasabi Ø May tiyak na impormasyon at pawang katotohanan lamang ag ginagamit na katangian.
3. Kaparaanan
Paraan ng Pagsasaanyo ng Diskurso
2. Diskriptiv o Palarawan

Dalawang Uri ng Paglalarawan
2. Masining na Paglalarawan
Ø Pandamdamin Ø Mapandama – nakikita, naririnig, naaamoy ang mga pananalitang ginagamit, bukod sa patambis at tayutay
3. Kaparaanan
Mahalagang Kasangkapan ng Masining na Paglalarawan
• Imijiri o Paglalarawang-Diwa o Mapapandamang Salita
• Paghahambing o Metafor
• Pag-aangkop ng mga Salita
• Pagtatambis

3. Kaparaanan
Mahalagang Kasangkapan ng Masining na Paglalarawan
• Imijiri o Paglalarawang-Diwa o Mapapandamang Salita - pagpukaw ito sa mga pandama – naririnig, nakikita, nalalasa, naamoy, nahihipo
- makukulay, mahuhugis o maanyo, maagwat, maaksyon at masisimoy
3. Kaparaanan
Mahalagang Kasangkapan ng Masining na Paglalarawan
B. Paghahambing o Metafor
-pagtutulad o pagwawangis
-may agwat, may bilang, may kulay, may anyo, may hugis, may amoy, may lasang nadarama.

3. Kaparaanan
Mahalagang Kasangkapan ng Masining na Paglalarawan
C. Pag-aangkop ng mga Salita
-pinipili ang paggamit ng mga salita
-kailangan iyong tiyak na katangian ng bagay na inilalarawan o kung hindi man, yaong mapagpahiwatig ng bagay.
3. Kaparaanan
Mahalagang Kasangkapan ng Masining na Paglalarawan
D. Pagtatambis
-sawikain o kawikaan
- ang pagtatambis o pagsasawikain ay isang paraang pagpapaunlad ng buhay sa salita