Nederlands samenvatting cursus spellen.

Hoofdstuk 1 - Werkwoordspelling
§1 - Persoonsvorm

Tegenwoordige tijd:
- Spel de persoonsvorm in tegenwoordige tijd enkelvoud - als STAM (als er ik bij staat; als er jij (je) achter staat): ik raad, raad jij - als STAM+T (in alle andere gevallen): jij raadt, zij raadt Karst raadt
- Spel de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd meervoud - als infinitief (hele werkwoord): de mensen raden

Verleden tijd:
Gebruik bij zwakke woorden ‘t kofschip: als de letter voor de uitgang -en van het hele werkwoord een t, k, f, s, ch, x of p is, schrijf de verleden tijd dan als STAM + te. - juichde of juichte? - juichen: de ch staat in ‘t kofschip dus: juichte.
De vervoeging van de sterke werkwoorden levert geen spellingsproblemen op. - de auto rijdt - reed; jij word - werd.
Onthoud: in de verleden tijd bij een sterk werkwoord nooit -dt.

Import-werkwoorden:
Engelse werkwoorden die in het Nederlands gebruikt worden vervoeg je alsof het Nederlandse werkwoorden zijn. Bijvoorbeeld: je schrijft, hij showt, hij rugbyt, ik plande.
Laat de Engelse uitgangs-e staan, als je uitspraakproblemen krijgt: - racen - ik race, hij racet; - timen - ik time, hij timet; - deleten - ik delete, hij deletet
Gebruik in de verleden tijd ‘t kofschip.

§2 - Overige werkwoordsvormen

De infinitief staat in het woordenboek: oppassen, spelen.
Spel de gebiedende wijs als STAM: Pas maar op! Speel die bal nu eens!
Spel het onvoltooid deelwoord als infinitief + d(e): oppassend(e), spelend(e)
Gebruik bij zwakke werkwoorden voor het voltooid deelwoord ‘t kofschip.
Van een onvoltooid deelwoord en een voltooid deelwoord kun je een bijvoeglijk naamwoord maken. Spel het bijvoeglijk naamwoord altijd zo kort mogelijk. - Jan Peter lijkt op die vergrote foto toch een flinke jongen. - De gisteren gespeelde wedstrijd eindigde teleurstellend in 0-0.
Hoofdstuk 2 - Overige spellingregels

§1 - Leestekens

Punt:
Aan het eind van de zin;
Bij afkortingen - Afkortingen die als woord worden uitgesproken zonder punten; - Maten en gewichten zonder punt

Komma:
Tussen de onderdelen van opsommingen;
Tussen twee persoonsvormen;
Voor of na een aanspreking of een tussenwerpsel;
Voor en na een bijstelling;
(In lange zinnen) voor een voegwoord waarmee de bijzin begint

Dubbele punt:
Om een opsomming aan te kondigen;
Om de directe rede aan te kondigen;
Om een verklaring aan te kondigen. Aanhalingstekens:
Bij een citaat;
Bij een directe rede;
Om aan te geven dat een woord een andere betekenis heeft dan normaal.

Vraagteken:
Aan het eind van een letterlijk gestelde vraag - Let op: in de indirecte rede gebruik je geen vraagteken

Uitroepteken:
Aan het eind van een zin met bevel of uitroep.

Haakjes:
Zet haakjes om informatie die je geeft als toelichting, uitleg of voorbeeld. Gebruik ze zo min mogelijk.

Beletselteken: Aan het eind van een zin die niet af is; de puntjes suggereren iets
Om onvolledige citaten aan te duiden.

§2 - Hoofdletters

Gebruik hoofdletters:
Aan het begin van een zin;
Bij persoonsnamen;
Bij namen van verenigingen, instellingen, bedrijven en diensten;
Bij aardrijkskundige namen en namen van merken, historische gebeurtenissen, hemellichamen, gebouwen, feestdagen en bij titels van boeken en films

Met een kleine letter schrijf je:
Soortnamen;
Historische periodes;
Afleidingen van feestdagen;
Maanden;
Dagen;
Jaargetijden;
Windstreken;
Geloven

§4 - Tussenklank in samengestelde woorden: -s of -e(n)?

Tussen-s:
Schrijf de tussen-s als je hem hoort: stationsklok, kloksmuts.
Als het tweede deel van de samenstelling met een s-klank begint, is de tussen-s lastig te horen. Vervang dan het tweede deel en schrijf de -s als je hem in vergelijkbare samenstellingen hoort.
- personeelschef, want; personeelsfeest
- dorpsstraat, want: dorpshuis

Tussen-e of tussen-en:
Schrijf in een samenstelling de tussen-en als het eerste woord een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -en heeft (en niet ook nog op -s!).
- braam - bramen, dus bramenjam

In de volgende gevallen een tussen-e:
Als het eerste deel alleen een meervoud op -s heeft;
Als het eerste deel twee meervouden heeft, op -s en -en;
Als het eerste deel geen meervoud heeft;
Als het eerste deel verwijst naar een uniek exemplaar;
Als het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord versterkt;
Als het eerste deel geen zelfstandig naamwoord is;
Als het woord niet meer als een samenstelling gezien wordt.

§5 - Verkleinwoorden

Korte klanken worden in het verkleinwoord soms lang. Let op: bij woorden die op een klinker eindigen: pyjamaatje, cafeetje, radiootje, parapluutje, skietje, baby’tje.
Afkortingen krijgen een apostrof.

§6 - Aan elkaar of los

Schrijf de volgende woorden aan elkaar:
Samenstellingen van 2 of 3 woorden;
Getallen tot honderd (in letters) en samenstellingen met honderd en duizend;
Voornaamwoordelijke bijwoorden (bestaan uit er, hier, daar. waar + voorzetsel)

§7 - Liggend streepje

Koppelteken
Om uitspraakproblemen te voorkomen;
In de naam van getrouwde vrouwen;
In woorden met de voorvoegsels adjunct-, ex-, aspirant-, interim-, niet-, non-, oud-.
Voor een hoofdletter;
In combinaties van titels en beroepen;
Bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn;
Bij letters, cijfers, andere tekens en St of Sint;
In woorden die anders onoverzichtelijk worden.

Weglatingsteken
Zet een streepje op de plek waar een deel van een woord is weggelaten.

Afbreekstreepje:
Gebruik het liggende streepje als afbreekteken, als een woord niet meer op de regel past. Breek alleen af tussen twee lettergrepen. Zorg ervoor dat er niet maar één klinker overblijft.

§8 - Trema

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die geen samenstelling zijn. Plaats het trema op de tweede klinker waar het leesprobleem kan ontstaan, de eerste letter van de volgende lettergreep. Bij woordafbreking vervalt het trema. Vóór de letter waarop het trema staat, kan het woord in principe worden afgebroken.

§9 - Apostrof

Gebruik de apostrof:
Op de plaats van een weggelaten letter;
Op de plaats van een weggelaten bezit-s;
Om uitspraakproblemen te voorkomen;
In afleidingen van letter- en cijferwoorden;
Bij verkleinwoorden op -y.

§10 - Accenten

Er zijn drie accenttekens: het accent aigu (é), het accent grave (è) en het accent circonflexe (ê). Accenttekens komen eigenlijk alleen voor op de letter e.
De cedille onderaan de c (ç) zorgt ervoor dat een c als s klinkt, wanneer die voor een a, o of u staat.

§11 - Getallen
Cijfers:
Bij getallen boven de twintig, uitgezonderd de ronde getallen;
Voor mate, gewichten, bedragen, data, adressen en rekeningnummers.

Letters:
Voor getallen tot en met twintig en voor de tientallen;
Voor getallen als honderd, duizend, miljoen, miljard, biljard.

§12 - Sommige of sommigen?

Schrijf woorden als sommige, vele, enkele, beide, andere, met een -e:
Als ze bijvoeglijk gebruikt worden: vele vriendinnen, enkele kopjes koffie, beide burgemeesters
Als ze betrekking hebben op zaken of dieren: Van die krentenbollen eet ik er dagelijks meerdere op. De aapjes waren alle verzwakt door de verre reis.
Schrijf deze woorden met -en:
Als ze zelfstandig worden gebruikt én betrekking hebben op personen: De meesten stemden op de grote partijen CDA, PvdA en VVD. Slechts enkelen kwamen op tijd aan. Alle aanwezigen hadden een uitnodiging gekregen. Let goed op: als het woord betrekking heeft op personen die al eerder genoemd zijn in dezelfde zin, kun je vaak -e schrijven