UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I SHKENCAVE SOCIALE
DEPARTAMENTI PEDAGOGJI-PSIKOLOGJI
LENDA: TEORI KËSHILLIMI DHE PSIKOTERAPI 2
VITI III

RASTI I K.K.
TERAPIA KOGNITIVE DHE RACIONAL- EMOCIONALE

PUNOI: IRENA BAKIASI PRANOI: MSc ESMERALDA ISMAILI

TIRANE,2016
Pasaporta e rastit
Emer mbiemër: K.K.
Mosha: 22 vjece
Punësimi: studente
Statusi civil: beqare
Fëmijë: nuk ka

Takimet e realizuara me klienten duhet të ishin gjashtë deri në tetë. Gjithsej unë kam realizuar vetëm pesë takime, si rrjedhojë e aktivitetit të klientes jashtë dhe brenda shtetit. Seancat janë realizuar në ambientet e shkollës kryesisht ditën e enjte në orën 17.00, jam përpjekur edhe për një seancë të dytë gjatë javës por ka qënë e pamundur.
Procesi i këshillimit është në vazhdim, që do të thotë se nuk kam ndërprerë takimet me klienten

K.K. ka lindur dhe është rritur deri në moshën 13 vjecare në Fushë Krujë me pas zhvendoset familjarisht në Tiranë ku banon me prindërit e saj. K.K. ka dy motra me të mëdhaja, të cilat janë martuar dhe një vëlla më të vogël që ndodhet jashtë shtetit për motive studimi. E ëma është shtëpiake ndërsa i ati është i punësuar në shtet. Mirëqënia financiare është e qëndrueshme dhe e kënaqshme.

Seanca 1
Në takimin e parë, klientja paraqitet shumë entuziaste në lidhje me idenë e këshillimit. K.K. i shpjegova qëllimin e seancave që ne do të realizonim, kërkova miratimin e informuar gojarisht dhe më pas diskutova mbi cështjen e konfidencialitetit si dhe e informova në lidhje me kohëzgjatjen e seancave.
K.K. u shpreh se ishtë duke u përgatitur për të konkuruar në Gjermani, një kokurs që do ti mundësonte rifillimin e shkollës së kantos. Është shumë e lumtur se do ti jepet kjo mundësi, do të ndryshojë ambient thot. Kërkon më tepër pavarësi dhe kjo do të ishtë një mundësi shumë e mirë për ta patur atë por përsëri e frikson vetmia dhe shpreh se ka vështirësi në përshtatjen ndaj ndryshimeve. Thot se i duhet të punojë fort për të arritur “aty ku duhet” dhe se karriera ka rëndësi për të. K.K. ndjen se i ka mbetur edhe pak kohë me familjarët e saj dhe fillon të vlerësojë më shumë kohën e kaluar më ta, po bëhët gjithnjë edhe më e cmuar shprehet. Gjithashtu shpreh se nuk është e angazhuar në një marrëdhenie pasi ka kuptuar se mërzitet shumë shpejtë dhe përfundon duke u larguar sic ka ndodhur me dy lidhjet e mëparshme.

Seanca 2
Në takimin e dytë K.K. vjen e vendosur në lidhje me cështjen që do të diskutojë. Shprehet se pëlqen një djalë me të cilin nuk njihet por që ky i fundit është menager në lokalin që ajo frekuenton cdo ditë. Arsyeja përse është e tërhequr është se ai vishet serioz dhe meshkujt që vishen në mënyrë me klasike janë më të pëlqyer nga ajo si dhe tregjnë seriozitet, pjekuri dhe i japin një siguri më të madhe. “Tani kam një arsye më shumë për të shkuar atje edhe pse i them vetes se ti nuk duhet të shkosh për të, ke gjëra të tjera plot”. Ka frikë mos një lidhje ose një pëlqim do ta shkëpusë atë në mënyrë drastike nga impenjimet e saj dhe nga rruga që ka ndërmarrë për të ikur jashtë shtetit. Në lidhje me përpjekjet e saj për të fituar konkursin rrëfen se nuk po punon aq sa duhet: “ ngrihem me idenë se duhet të studjoj dhe përfundoj duke harxhuar kohën time”. Gjithashtu plotëson se nuk është momenti i duhur për të, në momentin që do të largohet të gjitha të tjërat do vijnë vetë. Por duket dhe shpreh se e shqetëson fakti që djali nuk e she hose nuk është ai që bën hapin e parë drejtë saj sepse për të janë gjithmonë të tjerët që duhet të vijn dhe jo ajo vetë edhe pse e pëlqen nuk do ta bënte kurrë.
Seanca 3
Takimin e tretë K.K. rrëfen se kishte qënë te fallxhorja dhe se kishte dëgjuar fjalë shumë të mira të cilat e kishin motivuar dhe vullneti i saj ishte rritur dukshëm për të studiuar. K.K. Fillojë te flas për gjëra që nuk fliten në terapi por biseda që mund të diskutoheshin edhe e një shoqe me të cilën nuk ke shumë konfidenca. E ftova të fokusoheshim më shumë te K.K., për brendinë e saj dhe i propozova një ushtrim projektiv të cilin e pash të përshtatshëm për hapjen e një dritareje drejtë brëndësisë së saj. Në ushtrimin projektiv me shtëpinë, K.K. sjell element të shtëpisë së saj të vjetër dhe shprehet se ka shumë nostalgji për të ka një ndjesi sikur do të iki diku dhe atë shtëpi nuk do ta shohë më. Kur arrijmë në dhomën sekrete thot se nuk ka asgje, se asaj nuk i ka ndodhur ndonjë gjë e madhe që të ketë një sekret.
Marrëdhenia me prindërit është e mirë, më e hapur se motrat, ndjehet e përkëdhelur. Marrëdhenia me të ëmën është më e ngushtë, thot se i lidh më shumë kanto për të cilin e ëma nuk vazhdojë dot studimet dhe K.K. është sit ë realizojë dy ëndrra edhe të mamit edhe të vetën. Në lidhje me kanton shpreh se ka patur seriozisht ndërmend të shkëputet dhe të shoh për dicka tjetër por kur inkurajohet nga pedagogët apo familjarët ngrihet përsëri në kembë.
Mendon se do jetë vetëm dhe do vij momenti për një partner por këtë herë do që të jetë një histori tamam, që për të është mos të lodhesh me tjetrin të jetë një histori e qëndrueshme.
Seanca 4
K.K. ka zbuluar se menageri që pëlqen është i fejuar dhe vendos se ajo nuk duhet të merret më me të. Duhet të merrët me studimet, duhet të përqëndrohet, duhet të motivohet… i vë në dukje shumë “duhet” dhe e ftoj atë të heq duhet dhe se nga ai moment ajo mund të bëntë cfarë të donte pa asnjë duhet. Modifikon duhet e saj dhe shton se do donte ti dhuronte pushime prindërve për ti shperblyer për sakrificën që ata po bejnë. Sipas K.K. për prindin është e rëndësishme të shohi fëmijën të realizuar në karrierë, me një familje të shëndetshme të ketë një jetë të mirë po aq sa ja ka ofruar familja dhe jo më pak. Një prind që shikon këto gjera duhet të jetë një prind i kënaqur. “ Kam shpresën se duke bërë karrierë ata do të kënaqen me mua, kërkesat e tyre janë shtysë për të punuar më shumë” shton “ jam kurioze të di si do të reagojë mami dhe babi kur unë tju them për partnerin tim, kur të jetë i duhuri”.
Partneri i duhur për K.K. është më i madh në moshë sepse moshatarët nuk vlejnë, nuk janë të pjekur. Duhet të jetë një person me logjik që ka kaluar shumë eksperienca dhe ka një status më të lart jo thjesht student. Diferenca në moshë do të sillte te K.K. një siguri më të madhe, ai do të dinte se cfarë kërkonte, nuk do kishte luhatje. Lidhja do ishte e gjatë e qëndrueshme, do ishte mbështetës, dhe mund të mirëkuptohet. Beson se një cun serioz i ka të gjitha këto.
Seanca 5
Mbas dy javesh K.K. vjen me lajmin se në dat 6 Maj do të shkoj përsëri në Gjermani për provimet që do të vendosin qëndrimin ose largimin e saj. Dilema e saj është dua apo sdua të shkoj dhe duhet apo sduhet të shkoj. Ndjehet shumë e frikësuar nga largimi prej familjes dhe qëndrimit vetëm. Gjatë kësaj kohe kishte elaboruar një sërë planesh për të shtyrë aplikimin dhe ti jepte vetes më shumë kohë për të mësuar gjuhën. “ Më kapi frika dhe një dëshirë për të mos ikur por me insistimet e babit thash më mirë po shkoj dhe po e provoj” vazhdon “ atje do jem e humbur dhe vetëm sdo flas dot me njeri”. Për K.K. do ishte më mirë ta shtynte aplikimin pasi nuk ndjehet e sigurt dhe gati, do të preferonte të bënte pushim dhe do të bej pushim por duhet të aplikoj sepse prindërit e saj e presin që ajo të aplikojë. Është e frikësuar sepse njerëzit andej janë të ftohtë dhe cdo gjë është ndryshe. Atje nuk njeh njeri është prap vetëm dhe kur të ketë nëvojë për të folur nuk do ketë njeri ndërsa këtu ka. Shqetësim tjetër është se është mësuar tja kenë nëvojën dhe ka frikë se atje do të ndjehet inferiore.
Reflektim personal mbi rastin
Përvoja si këshillues është një përvojë interesante, e vështirë dhe shpërblyese njëkohësisht. Fatmirësisht nuk kam përjetuar ankth, ndjehesha komode, kisha besim tek vetja se isha e aftë ta përballoja, se mund të isha e zonja dhe kur u përballa me nje kliente, klientja ime e parë, vërtetova ndjesitë e mia. Edhe pse kisha besim te vetja dhe ndjehesha e aftë jam përballur me situata të vështira ku nuk kam patur shkathtësinë për të reaguar shpejtë dhe më është dashur më shumë kohë për të menduar se cfarë do të ishtë e përshtatshme që unë të bëja apo të thoja. Mund të thëm se kryësisht i kam kapërcyer me sukses por jam ndeshur edhe me heshtje jo të përshtatshme, të sikletshme në kuptimin që unë duhet të reagoja dhe të interpretoja dhe nuk e bëja. Ndër gabimet që unë kam kryer gjatë procesit besoj ishin pyetjet të hapura por bombarduese ndoshta duke mos i lënë edhe hapsirë klientes për të dhenë përgjigjen e plotë; besoj se ky instikti për ta berë në moment pyetjen ka ardhur si një frikë se mos e humbisja pyetjen dhe e konsideroja si të rëndësishme. Tjetër gabim mund të përmend një qasjen time gati investigative, e kam gjetur veten duke kërkuar shumë ne thellësi. Po në lidhje me qasjen problem ka qëne qasja ime direktive shoh se kam qënë shume përcaktuese dhe drejtuese. Të dëgjosh, të jesh aty për klientin, të boshatisësh veten, të lësh pas gjerat dhe problemet e tua për një periudhë prej 50 minutave ka qënë e vështirë edhe e lodhshme, e pikasja veten duke menduar për gjerat e mia por që spunton e kishin nga gjerat që klientja thoshte. Një problem tjetër që kam hasur ka qënë identifikimi me klienten dhe trajtimi i cështjes në bazë të përvojës time. Cfarë do të bëja unë nësë do kisha një mundësi të dytë? Realisht nuk do të ndryshoja gjë përvec faktit të pyetjeve të shpeshta, pra do të lejoja më shumë hapsirë për dëgjim. Problemet e tjera që kam hasur besoj se është e natyrshme ti bësh për shkak të mos eksperiencës dhe sigurisht më kanë shërbyer si mësim. Në fakt që pas seancës së parë por kryesisht së dytë fillova të korrigjoja veten dhe të përmirësoja veten si këshilluese. Pjesa e parë bie në kundërshti me të dytën por besoj se pikërisht ai besim në vetvete dhe mendimi mbi aftësitë e zotëruara për ta realizuar procesin më kanë ndihmuar për ta patur situatën nën kontroll.
Analiza e rastit bazuar në terapinë kognitive dhe racional-emocionale
Sipas Beck
Realiteti dhe përceptimi i K.K. për të
“Pas interpretimesh të përsëritura me anën e kuptimeve që ne kemi ne krijojmë besime” (Tamo, 2007)
Klientja në fjal duket se ka patur një eksperiencë të përsëritur për të cilën ka krijuar një interpretim të caktuar: klientja është shprehur se ka kaluar dy lidhje dhe të dyja këto kanë qënë me bashkëmoshatarë dhe kanë rezultuar si të parëndësishme dhe sipërfaqësore. Kështu arrij në konkluzionin se ka krijuar besimin se lidhjet me bashkëmoshatar nuk janë “histori tamam” sic është shprehur dhe se janë të paqëndrueshme. Po nga e njëjta eksperiencë rrjedh një besim i dytë se meshkujt më të mëdhenj në moshë se ajo do të mund ti ofrojnë një lidhje të qëndrueshme pra edhe një siguri më të madhe.
K.K. gjithashtu shprehet se një prind është i kënaqur me fëmijën e tij atëhere kur fëmija ka sukses. Besoj se është një besim i formuar si rrjedhojë e sukseseve në shkollë dhe jo vetëm përgjatë jetës së saj dhe fakti se kjo dukuri është vlerësuar dhe vlerësohet maksimalisht nga prindërit e saj.
Shpërbërjet konjitive
Konkluzionet arbitrare: klientja ka shprehur frikën e saj të madhe për largimin nga shtëpia, më pas frikë nga vetmia, kur mendonte që nuk dinte gjuhen mirë kishte frikë se nuk do të krijonte kontakte sociale më pas shpreh frikën se askush nuk do ta ndihmonte dhe do kishte nevojë për ndihmë. Gjithashtu kur e ndjente veten shumë entuziaste si në rastin kur shkoj te fallxhorja që i kishte thene fjalë shumë të mira, ose prindërit që e inkurajonin apo komplimentet e pedagoges për një concert të dhenë shprehej se i kishte ndryshuar komplet situata se ishte më e vendosur, se gjërat nuk ishin aq keq sac dukeshin që po mësonte më shumë.
Gjeneralizimet: një ndër gjeneralizimet e bëra nga K.K. është se në Gjermani njerzëit janë të ftohtë, të tjera janë se bashkëmoshatarët janë të paqëndrueshëm, të pasigurt, se janë fëmijë, tjetër është se cunat që vishen në mënyrë më klasike janë cuna seriozë, se një cun serioz është një partner i duhur, nëse ke sukses ne karrierë ke sukses edhe në aspektet e tjera të jetës.
Polarizimi i të menduarit: kjo shpërbërje konjitive duket qartë kur vendos objektivat për jetën e saj: nëse aplikon ose do fitojë ose do dështojë, nëse do të kishtë kontakt më atë djalin ose ai do e pëlqente ose nuk do ta pëlqente fare, në shkollë ose do mësonte mirë ose nuk do të mësonte fare.
Ekzagjerimi: edhe pse për klienten konkurimi dhe më pas fitimi i shkollës jashtë vendit ishte dicka pozitive në momëntin që ajo do shkonte do të ishtë e vetmuar, nuk do ta ndihmonin, njerëzit do të ishin të ftohtë, nuk do komunikonte dot me njeri,
Prirja për të menduar me duhet: K.K. është një vajzë me qëllime të qarta, që di si duhet të shkojnë gjerat dhe cfarë duhet të bëjë ajo për ti realizuar. Mendimet me duhet të klientes: * Nuk duhet të shkoj në lokal për të parë atë * Nuk duhet ta harxhoj kohën me të * Nuk duhet të pëlqej dhe të lidhem me njeri * Unë duhet të studjoj * Gjerat dua ti bëj si duhet * Besoj se një prind më një fëmijë që ka sukses duhet të jetë i qetë, i kenaqur * Kur të gjej partnerin e duhur dhe duhet ta kuptoj kur të jetë i duhuri * Mendoj se duhet ta kisha kaluar një eksperiencë/histori tamam * Duhet apo sduhet të shkoj jashtë shtetit
Të gjitha këto shoqeroheshin me emocione negative nga K.K.
Sipas Ellis
Arsyeja dhe emocioni: klientja është në dilem të madhe sepse mendon se duhet të iki jashtë shtetit ashtu sic presin familjarët e saj por thellë ndjen se nuk është ende gati dhe e sigurt për këtë shkëputje dhe si rrjedhojë e kësaj ndjesie, ketij përjetimi filloj të vinte në dyshim nëse duhet dhe kishte kuptim të shkonte apo jo.
Nga pikëpamja e arsyetimit është ende e pabindur dhe e paqartë por inkurajimi nga familja, fallxhorja dhe pedagogja kanë ndryshuar gjendjen e saj emocionale duke e berë ekstremisht pozitive saqe ndikojnë në arsyetimin e saj dhe fillon të besoj se cdo gjë do shkoj mirë dhe ajo duhet të shkojë.
Besimet irracionale
Besimet irracionale që mohojnë preferencat: * Duhet të studjoj edhe pse dua të dal apo kryesisht të fle gjum * Duhet të fokusohem te shkolla jo te marrëdhenia * Duhet të mësoj gjuhën gjermane * Duhet të aplikoj te konkursi për shkollën * Përndryshe nuk do të kem sukses dhe prindërit nuk do të shpërblehen për sakrificën që ata po bëjnë
Besimet irracionale alarmuese: nëse nuk shkoj nuk do të realizoj kurrë ëndrrën e mamit dhe ajo do të zhgënjehet
Besimet irracionale të mospërballimit të vështirësive: * Unë nuk jam mësuar të kërkoj ndihmë, të tjerët kërkojnë ndihmë te unë * Pa ditur gjuhën nuk do komunikoj dot, do jem vetëm.
Plani i ndërhyrjes
Gjatë punës me klienten kam përdorur heqjen e gjëndjes së alarmit: për gjuhën: unë mëndoj se edhe nëse nuk di të flasësh gjermanisht një pjesë e mirë e gjermanisë flet anglisht…
Distancimi nga situate dhe vërtetimi i hipotezes: por kjo nuk përjashton faktin se meshkuj të rritur janë të papjekur…
Riatribuimi: por një njeri që ka sukses gjithmonë nuk do të thotë domosdoshmërisht se nuk mund të ketë disfata për të qënë me i suksesshëm në të ardhmen
Gjatë seancave gjithashtu kam theksuar fjalën duhet mbas klientes për ta ndërgjegjësuar si dhe i kam berë ftesë ta heq për një moment atë dhe të supozoj sikur duhet ms të ishte aty.