Tedarik Zinciri Yönetimi

U. Erman EYMEN
**Bu e-kitap www.kaliteofisi.com adresinden ücretsiz olarak indirilebilir.

Tedarik Zinciri Yönetimi U. Erman Eymen Kaliteofisi Yay nlar No: 14 ubat 2007

Aç k kaynakt r. Al nt yap labilir ve sayfa s n ço alt labilir.

rlamas olmak-

Tedarik Zinciri Yönetimi konusunda e itim talepleriniz için www.kaliteofisi.com sitesi üzerinden bize ula abilirsiniz.

2

www.kaliteofisi.com

KaliteOfisi Hakk nda
Kalite ofisi; ülkemizde kalite bilincinin yerle mesine katk sa lamak, kalite konusunda yap lan ara rmalara destek olmak, yöneticilerin, uzmanlar n, akademisyenlerin, ö rencilerin ve k sacas kalite ile ilgilenen herkesin çal malar s ras nda kar la klar problemlere çözümler getirmek ve bilgi al veri ini kolayla rmak için olu turulmu bir ileti im portal r. Misyonumuz Bilgi ve birikimleri bir araya getirmek, beraber üretmenin ve payla man n hazz ya amakt r. Vizyonumuz Kalitenin bir ya am biçimi haline getirilmesine uzmanl z ve etkinli imiz ile liderlik etmektir. lkelerimiz Bilgi ve deneyimin payla ld kça ço ald na inan r, sa lad z hizmetin kalitesinden ödün vermeyiz. Kalite konusundaki geli melerin, ülkemizdeki kurulu lar n yönetim ve kültür dokusuna uygun bir ekilde sunulmas na dikkat ederiz. Her bir talebi proje anlay ile alarak hizmette bütünsellik sa lar z.

www.anketofisi.com

3

çindekiler
Kaliteofisi Hakk nda............................................................. 3 çindekiler...............................................................................4 Giri ....................................................................................... 5 Tedarik Zinciri Kavram ...................................................... 7 Tedarik Zincirinin Temel Fonksiyonlar ............................10 Talep ve Sipari Yönetimi........................................... 10 Sat n Alma..................................................................... 11 Planlama........................................................................ 12 Stok Yönetimi................................................................ 12 Depo Yönetimi.............................................................. 13 Sevkiyat..........................................................................13 Tedarik Zinciri Yönetimi Ba ar lkeleri............................ 15 Sonuç..................................................................................... 21

4

www.kaliteofisi.com

Giri
Günümüzde artan rekabet ko ullar nda firmalar sürekli olarak pazar paylar art rmaya çal rken, bir yandan da maliyetlerini dü ürmeyi hedeflemektedirler. Bu yüzden potansiyel mü terilere gereken zamanda gereken ürünleri gereken ekilde ula rmak gerekirken, bir yandan da bunu gerçekle tirmek için tedarikçilerle etkin bir ekilde çal arak gereken hammadde veya malzemeyi gereken zamanda ve en dü ük maliyetle tedarik etmek gerekmektedir. Böyle bir sistemin günümüzün devasa irketlerinde olu turulabilmesi ve rekabet düzeylerinin devam için tedarik zinciri sisteminin kurulmas gerekmektedir.

www.anketofisi.com

5

Bu ihtiyaca ba tün d

olarak 1980’li y llardan itibaren

geli en Tedarik Zinciri Yönetimi temel olarak örgüçevresine odakla an ve tedarikçileri ile bütünle meyi temel alan bir yönetim felsefesidir.

6

www.kaliteofisi.com

Tedarik Zinciri Kavram
Tedarik zinciri teknik olarak, malzeme tedariki i lemlerini yerine getiren, bunlar yar mamul ve mamullere dönü türen ve daha sonra bunlar da m kanal yla mü terilere ula ran hizmet ve da m seçeneklerinden olu an ebekedir. Bu ebeke, malzemelerin sa lanmas , bu malzemelerin ara ve tamamlanm ürünlere dönü ümü ve tamamlanm ürünlerin mü terilere da fonksiyonlar yerine getirir. Tedarik zincirini; “Temel Tedarik Zinciri”, “Geni letilmi Tedarik Zinciri” ve “Üst Seviye Tedarik Zinciri” olmak üzere üçe ay rmak mümkündür. Temel tedarik yaln z firma, mü teri ve tedarikçi varken, üst seviye tedarik zincirine üçüncü

www.anketofisi.com

7

parti tedarikçi, mü teri ve sa lay mu tur.

lar da dahil ol-

Tedarik zincirinin yönetimi ise, hammaddenin sisteme girip son kullan sa layanlar), hem de a bilgi ak lar ya teslim edilmesine kadar (downstream, da m gerçekle en zincirdeki hem yukar (upstream, girdi ve pazarlama sonras hizmetler) tüm malzeme ve n kontrol ve koordinasyonunu kapsayan bir faaliyettir.

ekil 1 Tedarik Zinciri Yap

8

www.kaliteofisi.com

Dolay yla tedarik zinciri yönetimini ba tan sona tek uzmanl k alan olarak alg lamak yanl r. Bir sat n alma prosesi ile gelen mal n irket içinde nas l sirküle edilece i prosesi farkl bir i tir. Üretilmi mal n depolanmas ile depodan mal n al ticiye ula p tükelmas da farkl bir süreçtir. Her biri

kendi içinde iyi bilinmesi gereken i süreçleridir. Ama hepsi de birbirine bir zincirin halkalar kadar iyi kenetlenmi tir. Tüm halkalar n sa laml konusu olduktan sonra, zincirin sa laml söz edilebilmektedir. Bunun yan nda tedarik zinciri yönetimi teknik bir faaliyetin ötesinde bir yönetim felsefesi olarak görülmesi elde edilebilecek yarar en üst düzeye ç kartacakt r. Tedarik zinciri yönetimi ile mü teri istekleri daha k sa sürede ve istenilen ekilde yerine getirilir ve maliyetler, katma de er yaratmayan faaliyetler ve gerekli olmayan malzemelerin eliminasyonu ile azalt lmaktad r. Sonuçta etkin bir tedarik zinciri yönetimi, stoklar n azalt lmas na, daha düük operasyonel maliyetlere, ürünlerin uygun zamanda mü terilere ula lmas sonucu mü teri tatmininin artmas na yol açacakt r. söz ndan

www.anketofisi.com

9

Tedarik Zincirinin Temel Fonksiyonlar
Tedarik zinciri yönetiminde, zinciri olu turan tüm fonksiyonlar bütünle mi olmal darikçiden son kullan r. Ürünlerin, teya ula mas nda bir dizi

fonksiyon belirli görevleri, temel hedefler do rultusunda yerine getirir. Bunlar, talep ve sipari yönetimi, planlama, stok yönetimi, depo yönetimi ve sevkiyat olarak özetlenebilir. Talep ve Sipari Yönetimi Mü teri kay plar büyük sebeplerinden biri sipari n en

gecikmeleri ve

yok satmalard r. Talep ve sipari yönetiminde temel amaç mü teri sipari lerinin etkin ve entegre i leyen bir süreçte, h zla cevaplanmas r. Bunun

10

www.kaliteofisi.com

için olu turulacak sistemin temel özellikleri unlard r: mü teriye ait tüm bilgiler ortak bir bilgi havuzunda toplanmal temleri kullan lmal r, mü teri sipari leri ve ürer, mü teri talebini tedarik r, tim kapasitesi ile entegre geli tirilmi planlama siszincirinin üst halkalar na h zla ve otomatik bir ekilde iletebilmek için gereken altyap kurulmal üretim ve yeni ürün geli tirme faaliyetleri talebe göre h zla ekillendirilmelidir, organizasyonda talep planlamas sorumlulu u tan mlanmal matik sipari da r, otofonksiyonu devreye al nma-

r, sistem üzerinde sipari optimizasyonu yap labilmelidir, i lem hacminin büyük oldu u mü terilerle elektronik ba lant lar kurularak sipari ler elektronik ortamda al p, kaydedilmelidir.

Sat n Alma Mü teri sipari lerini zaman nda, kaliteli ve uygun maliyetle kar layacak malzeme ve ürünlerin optimum maliyet, kalite ve h zda temini fonksiyonudur. Sat n almadaki temel gereklilikler unlard r: sat n alma stratejileri irket stratejileri ile uyumlu olmal kurulmal r, sat larla stratejik ortakl klar k sat n alma yap n kendi mallar r, tedarikçi performanslar sürekli takip r, tedarikçilerle birlikte entegre bilr, sat

edilmelidir, merkezi ve da olu turulmal gi sistemleri kurulmal

www.anketofisi.com

11

n stokunu i letme deposunda yönetebilece i sistem altyap lar olu turulmal r.

Planlama Mü teri sipari lerinin zaman nda kar lanmas amaçl üretim planlar , malzeme al m programlar olu turmak, bunlar dinamik bir yap da revize ederek yönetmek, ayn zamanda üretim ve di er i letme maliyetlerini ve k tlar etkin bir ekilde yönetmek planlama fonksiyonunun görevidir. Gerekli özellikler: mü teri talepleri ve sat trendleri do rultusunda sistematik planlar olu turulmal lanmal kurulmal r, uzun dönemli planlar baz al narak k sa r, sat n alma ile entegre tedarik sistemi r, ürün tasar planlama k tlar n dönemli programlar ve tezgah yüklemeleri haz r-

optimizasyonuna göre gözden geçirilip de erlendirilmelidir, üretimde beklemeler aras geçi ve haz rk süreleri azalt lmal r.

Stok Yönetimi Üretim plan na uygun, irket stok hedeflerine göre ürün ve malzeme stok seviyelerinin belirlenmesi ve stoklar n verimli yönetimi fonksiyonudur. Temel özellikler: stok takip entegre bir sistem üzerinde yap lmal r, tüm stok hareketleri sistem üzerinde tan mlanmal ve kay t edilmelidir, gerçekçi talep planlamas ile stok seviyeleri

12

www.kaliteofisi.com

minimuma dü ürülmelidir, tedarik zinciri boyunca stok takibi sistemleri kullan lmal r, stok yönetim r. maliyetlendirme ile entegre çal mal

Depo Yönetimi Stoklar n uygun artlarda, uygun maliyetlerle, h zl hareket sa layacak altyap larla ve nerelerde depolanaca kararlar tedarik zincirinde depo yönetiminin görevleridir. Temel gereklilikler: depo yönetimi, sat n alma, planlama ve stok yönetimi fonksiyonlar entegre çal mal merkezi ve da k depolama operasyonlar r, irket

kaynaklar CE dikkate al narak dengeli bir ekilde gerçekle tirilmelidir, depo yerle imi malzeme karakteristiklerine uygun olmal ekilde yararlan lmal Sevkiyat ve Da r. r, depo otomasyonu araçlar ndan h z ve maliyet avantaj sa layacak

m Sat a haz r ürünün depolar-

dan mü terilerin istedikleri noktalara da amac yla yap lan aktivitelerin bütünüdür. Gerekli nitelikler: da m kanallar , irket i yapma ekillerine uygun olarak fayda/maliyet analizine göre belirlenmelidir, sevkiyat planlamas entegre bir sistem üzerinde otomatik sistemlerle yap lmal killerde da lmal r, sevkiyatlar sipari lere göre filolara en optimum er, rota tan mlar do ru yap l-

www.anketofisi.com

13

mal

r, sistem destekli filo yönetimi uygulamalar, sevkiyat ve da r, nakliye m per-

ndan yararlan lmal malar na odaklan lmal de er sa lam yor ise d gidilmelidir.

formans sürekli ölçülmeli ve iyile tirme uygulairkete katma yoluna kaynak kullan

14

www.kaliteofisi.com

Tedarik Zinciri Yönetimi Ba ar lkeleri
1. lke: Farkl gruplar n servis ihtiyaçlar na dayanan mü teriler gruplara ayr lmal ve tedarik zinciri bu gruplara hizmet vermek üzere adapte edilmelidir. Mü terilerin belirgin ihtiyaçlar bak ndan grup-

lara ayr lmas , i letmeyi çe itli gruplar n ihtiyaçlana cevap veren bir hizmet portföyü geli tirmek üzere donat r. Raporlar ve endüstri ara rmalar , gruplara ay rman n temel kriterlerinin belirlenmesi için kullan labilir. Günümüzde, yöneticiler mü teri seçimlerini ölçmek ve her bir grubun marjinal karöngörebilmek için bütünle ik analizler gibi bu tür ileri analitik tekniklere geri dönmektedir. -

www.anketofisi.com

15

letme, tedarik zinciri programlar ndan meydana gelen bir mönü olu turmak için disiplinli ve fonksiyonlar aras bir proses uygulamal ve herkes için olan temel servislerle belirli gruplarla en çok ilgili olan mönüdeki servisleri birle tiren gruplara özel servis paketleri olu turmal çe itlilik derecesini bulmakt r. 2. lke: Lojistik a , hizmet ihtiyaçlar ve mü teri gruplan karl na göre uyarlanmal tasar r. nda envanter, depo mez bir yakla m sertüm mü terilerin kar lamak için, di err. na r. Hedef, karl maksimize etmek için gerekli gruplara ay rma ve

letmeler lojistik a

ve nakliye faaliyetlerinin organizasyonunda tek bir standart sa lamak için de ortalama servis ihtiyaçlar lar gilemi tir. Baz lar için lojistik a

leri için ise tek bir mü teri grubunun en zor ihtiyaçkar lamak için tasarlanm

Her iki yakla m da üstün niteliklerin kullan

ula amaz ve mükemmel bir tedarik zinciri yönetimi için gerekli olan gruba özel lojistik için yeterli olmamaktad r. Birçok endüstri kolunda, özellikle ka t endüstrilerinde bireysel lojistik ihtiyaçlar kar lamak için da m mallar n düzenlenmesi, bir üretici için tan lmam olan as l ürünlere göre

16

www.kaliteofisi.com

daha büyük bir tan m kayna

r.

3. lke: Tutarl tahminler ile optimal kaynak tahsisi garanti edilerek pazar i aretleri izlenmeli ve buna ba olarak tedarik zinciri çerçevesinde talep planlamas s raya dizilmelidir. Tahminler her bir bölüm taraf ndan gerçekle tirilir. Ba ms z bölümlerden her biri kendi varsay mlar , ölçülerini ve detay seviyelerini kullanarak ayn ürünler için ba ms z olarak tahminler yürütür. Ço u i letme pazar n görü ünü resmi olmayan bir ekilde al rken, baz lar ise bu prosese kendi en önemli tedarikçilerini dahil etmektedir. Birçok i letmenin fonksiyonel yönelimi, üreticiler pazar ne kadar ürün istedi ini göz ard ederek, sat n tah-

minlerinin talebi büyüyor görmesine olanak vererek her eyin daha kötü olmas na neden olmu tur. 4. lke: Ürün mü teriye tan lmal r ve tedarik zinciri r.

boyunca olan dönü ümler h zland lmal

Üreticiler, üretim hedeflerini geleneksel olarak tamamlanm dayand rm ürünler için olan talep gösterimlerine ve tahmin hatalar telafi etmek için

envanter stoku yapm lard r. Bu yöneticiler, sistemdeki temin süresini sabit olarak görme e ili-

www.anketofisi.com

17

mindedir. Birçok üretici zaman n gerçekten para oldu unu anlayarak, tedarik zincirindeki temin sürelerinin sabit olmas fikrini sorgulamaktad r. Temin sürelerini tedarik zinciri boyunca s lanm rarak, mü teri ihtiyaçlar için adapte edilen hammaddenin tamamürünlere dönü ümünü h zland rarak pazar sinyallerine cevap verme kabiliyetlerini güçlendirmektedir. Bu yakla m, ürün konfigürasyon kararlar r. 5. lke: Tedarik kaynaklar , malzeme ve hizmet sahibi olman n maliyetini azaltmak için stratejik bir biçimde yönetilmelidir. Malzemeler için mümkün oldu unca dü ük bir fiyat ödemek amac ndaki yöneticiler tedarikçilerle iyi ili kiler geli tirmemi tir. Mükemmel tedarik zinciri yönetimi, fark na varmay gerektirmektedir. Tedarikçilerin maliyetleri, letme maliyetlerini etkilemektedir. E er tedarikçi, 30 günlük malzeme sevk yat yeterliyken, 90 günlük malzeme sevk etmeye zorlan rsa, bu envanterin o an n gerçekle en taleplerine çok yak n bir için esnekliklerini art rmaktaekilde yapmalar

18

www.kaliteofisi.com

maliyeti, maliyet yap

de

tirece i için tedariketkiyecektir. Üretici-

çinin i letmeye verdi i fiyat gibi, ayr ca ortaklar mek ve s

lerin tedarikçilere yüksek talepler vermesi gerekti i n pazardaki fiyatlar dü ürrlar artt rmak için tedarik zincirindeki

maliyetleri azaltma hedefini payla mas gereklidir. Bu dü üncenin arkas ndaki mant k, daha büyük karl r. Yedi tedarik zinciri ilkesi sadece beraber uygulanzaman tam kapasitelerine ula abilecekken, bu ilke, ba lang çtan alg layabilece i kazan mlar ek giri imler kurabilece i için dikkat çekici olmu tur. 6. lke: Birden fazla karar verme seviyesini destekleyen ve ürünlerin, hizmetlerin ve bilgilerin ak li tirilmelidir. De im mühendisli i uygulanm i proseslerini aç k bir ekilde gösteren, tedarik zinciri kapsam nda bir strateji gea katk da bulunan herkesin ödüllendirilmesi için kazanç payla ma düzenlemelerinin yap lma-

desteklemek için ilerlemeci birçok i letme kurumsal kapsamdaki sistemlerin yerine esnek olmayan ve yetersiz bütünle ik sistemleri yerle tirmektedir. Bir çal ma, SAP ve Oracle gibi irketler taraf ndan sa lanan kurumsal kapsamdaki yaz m ve servis

www.anketofisi.com

19

hizmetlerinin 1995 y

gelirlerini 3,5 milyar dolarn 1994 ortaya

dan fazla ve projelerin y ll k gelir art lar ile 1999 aras nda %15’ten %20’ye ula koymaktad r.

7. lke: Uç kullan ya etkili ve verimli bir ekilde ula mada toplam ba ar ölçmek için kanal çerçevesindeki performans ölçütleri benimsenmelidir. yi çal p çal mad klar sorusuna cevap vermek

için birçok i letme her tür fonksiyon yönelimli ölçümü uygulamaktad r. Fakat mükemmel tedarik zinciri yöneticileri tedarik zincirindeki her ba lanya uygulanan ve hem hizmet, hem de finansal matrisleri kapsayan ölçüleri benimseyerek daha geni bir bak aç kullanmaktad r.

Ortak bir rapor kart , ortaklar n tedarik zinciri boyunca olan sinerjilere yo unla malar nda ve fayda sa lamalar nda yard mc olabilir.

20

www.kaliteofisi.com

Sonuç
Bir hammaddenin tüketiciye ürün olarak ula mas bir dizi i lem gerektirir, i lemlerin s ras yla yap li letmelerin birbirleriyle olan ili kileri bir tedarik zincirini olu turmaktad r. Bu zincirdeki her bir halka bir önceki halkan n mü terisi, bir sonraki halkan n ise tedarikçisi durumundad r. Amaç zincirin sonundaki, nihai mü teriye, yani tüketiciye en iyi hizmeti sunmak, mü teri memnuniyetini kazanmakt r. Genel olarak bir zincirde, ürünün hammaddesinin tedarikçisi, gerekli i lemleri yaparak piyasaya sunumlu hale getiren imalatç firma, toptanc lar ve ürünü mü teriyle bulu turan perakendeciler yer almaktad r. Bu zincirin iyi idare

www.anketofisi.com

21

edilmesi sat lar n, kazanc n ve dolay yla rakip firmalar aras ndaki rekabet gücünün art lmas için bir f rsat olmaktad r. Zaten günümüzde ba ar bir ekilde entegre edilmi zincirlerde yer alan firmalar ayakta kalabilmektedir. Tedarik zincirindeki tüm firmalar kendilerini, sanki tek bir firman birbiri ard na gelen fonksiyonlar gibi gördükleri zaman ba ar ya ula labilmektedir. Klasik olarak, birçok irket kendilerini di er irketlerden ba ms zm gibi görürler ve hayatta kalhalindedirler. Geçmi te, ve perakendemak için di erleri ile yar

tedarikçiler ve mü terilerin (da

ciler) yard mla maktan daha ziyade rekabet içinde olduklar s kça görülmektedir. Bu durum bugünlerde, irketler tedarik zincirindeki partnerlerinin maliyetlerini azaltma ve k rlar ara yetler son kullan art rma yollar rmaktad rlar. Çünkü en sonunda tüm malitaraf ndan ödenen ücrete yans -

lmaktad r. Zincirdeki öncü firma, klasik yaklamdan s yr larak, tedarik zincirini tek parça halinde dü ünüp, toplam maliyetleri azaltmal ve daha fazla de er katarak rekabeti art rma yollar rmal ara r. Gerçek rekabet irketler ile irketler ara-

nda de il, tedarik zincirleri ile tedarik zincirleri aras nda olmaktad r.

22

www.kaliteofisi.com