Paksa: SOOLOHIYA (Zoology)
Pokus: Pagpapaamo o Pagsasanay sa alagang Aso
Thesis Isteytment
Ang soolohiya o dalubhayupan ay isang agham na nagsasagawa ng mga pag-aaral tungkol sa mga hayop at buhay ng mga ito. Soologo, soolohista, o dalubhayupanon ang tawag sa taong dalubhasa sa soolohiya. Pinagaaralan rin ng mga soolohista kung paano nakakaapekto ang kapaligiran at nakakapagpabago sa mga hayop. Ang pag-aaral ng soolohiya ay nadiskubre at nagsimula taong 1859, mula nang iminungkahi ni Charles Darwin ang kanyang teorya, Ang Teorya ng Ebolusyon. Ang pag-aaral sa disiplinang ito ay lumawak sa iba't-ibang parte ng mundo kabilang na ang kontinente ng Europe, ang Greece at Egypt. Ang pag-sisiyasat sa nasabing disiplina ay makakatulong sa mga tao, sa mga simpleng mamamayan tulad ng mga mag-aaral. Maari nila itong gamitin at gawing kasangkapan sa kanilang pang araw-araw na pamumuhay. Magsilbing tulong upang mas maunawaan ang kahalagahan ng bawat hayop na nakakasalamuha natin sa pang araw-araw tulad nalang ng alagang aso.
I. Introduksiyon
Rationale:
“Ayaw lumapit ng aso ko kapag tinatawag ko ito.” “Tahol nang tahol ang aso ko kaya nagrereklamo na ang mga kapitbahay.” “Laging dumadamba sa akin at sa aking mga bisita ang aking aso.” “Ano ang gagawin ko?” - Dona,28 Sa lahat ng gayong kaso, ang nayayamot na mga nag-aalaga ng aso ay ganito ang mga katanungan. Isa na ang katanungan ni Dona, 28 taong gulang. Marahil ang mga katanungang ito ay bibigyang kasagutan ng konseptong papel na ito.
Ang pag-aaral at pagsisiyasat sa Disiplinag ito ay naka pokus sa kung papaano mapalapit at kung papaano mo mapapa-amo ang iyong alagang aso. Mahalaga ang pag-aaral na ito upang higit na malalim ang pag-unawa at malaman kung paano ang tamang pakikisalamuha at pagtrato sa alagang hayop.

II. Pangkalahatang Layunin
Isa sa pokus ng isinasagawang datos na ito bigyang layon ang ss:
* Masuri ang Henetikong Kayarian ng iyong aso.
* Malaman ang tamang paraan sa pagsasanay sa Alagang Aso.
* Turuan ng tamang pagtugon sa mga simpleng utos na ibibigay sa iyong alagang aso.
* Mabatid at malaman na ang Alagang Aso ay isang Matapat na Aso.

III. Nilalaman Pinakamabuting magsimula turuan ang alagang aso habang tuta pa ito. Subalit maaaring matuto kahit ang mas matatandang aso. Si Marcos, isang propesyonal na tagapagsanay ng aso sa Mexico, ay nagsabi: “Ang pinakabatang edad ng aso na tinatanggap namin para sanayin ay apat na buwan, at ang pinakamatanda naman ay limang taon. Pero nasubukan ko nang turuan ng kinakailangang pagsunod ang mga asong sampung taon pa nga ang edad.” Matatalino ang mga aso. Sinasanay ang mga ito na humanap ng mga droga at bomba sa pamamagitan ng pag-amoy, tumulong sa mga may kapansanan, at makibahagi sa mga misyon sa paghahanap at pagliligtas ng mga tao. Ngunit paano mo masasanay ang iyong aso na sumunod sa iyo?
Henetikong Kayarian/Tamang paraan sa pagsasanay sa Alagang Aso Una, kailangan mong alamin ang henetikong kayarian ng iyong aso. Tulad ng mga lobo, may herarkiyang sinusunod ang mga aso. Likas na nais ng mga ito na mamuhay kasama ng isang kawan na may isang lider, o nangungunang aso. Ang iyong pamilya ang itinuturing ng iyong aso na kawan na kinabibilangan niya, at kailangan nitong maunawaan na ikaw ang lider.
Sa isang kawan ng mga lobo, pinipili ng lider ang pinakakomportable at pinakamataas na lugar na matutulugan. Nauuna rin itong kumain sa iba. Kaya kung pinahihintulutan mong matulog ang iyong aso sa iyong kama o umakyat sa ibabaw ng muwebles, baka isipin nitong siya ang lider. Gayundin ang maaaring mangyari kung binibigyan ito ng paunti-unting pagkain mula sa mesa habang kumakain ka.
Kahit tuta pa lamang, matututuhan na ng iyong aso na nakabababa ito sa iyo. Paano? Subuking titigan ito sa mata hanggang sa ibaling nito ang tingin sa iba. Isa pa, ang paghimas sa tiyan ng aso samantalang nakatihaya ito ay isang mabuting pagsasanay, yamang ito ay naglalagay sa kaniya sa mapagpasakop na posisyon. Kung gumagawa ng nakayayamot na bagay ang iyong aso at ayaw nitong huminto kapag sinabi mong “No (Huwag),” subukin itong ipagwalang-bahala o iwan. Kapag tumutugon sa iyong mga utos ang aso, kinikilala na nitong ikaw ang nangangasiwa. Kung ikaw na may-ari ay hindi magtatatag ng iyong posisyon bilang lider, baka isipin ng iyong alaga na kapantay mo siya o nakatataas ito sa iyo, at maaari itong makaapekto sa kaniyang paggawi.
Kung Paano Ituturo ang Simpleng mga Utos Upang maituro sa iyong aso na sundin ang kinakailangang mga utos, kakailanganin mo ng isang kulyar, tali, at mahabang pasensiya. Inirerekomenda ng isang manwal sa pagsasanay ang sumusunod: (1) Magbigay ng simple at isang salitang pautos, (2) ipakita ang inaasahang gagawin nito, at (3) agad itong papurihan kapag nagawa nito ang ipinagagawa mo. Mas mahalaga ang tono ng iyong boses kaysa sa mga salitang gagamitin mo. Kung mag-uutos ka, dapat na mariin ang tono ng iyong boses, at kung magbibigay ka ng papuri, dapat na masaya at magiliw naman ito.
Hindi kinakailangan ang pisikal na pagpaparusa, tulad ng pagpalo o pagsipa. “Basta mariin kong sinasabi na ‘No,’ anupat binibigkas ito nang mahaba, upang malaman ng aso na hindi ako nasisiyahan sa ginawa nito,” ang sabi ni Marcos, ang tagapagsanay na sinipi sa pasimula. Sinabi pa niya, “Kayang unawain ng aso kung ikaw ay nagbibigay ng gantimpala at kung ikaw ay sumasaway.”
Kung mas matindi pa ang kinakailangan, maaari mong sunggaban ang batok ng aso at yugyugin ito nang bahagya habang sinasabing “No.” Ang mga pagsaway ay dapat gawin habang gumagawi nang di-kanais-nais ang aso o kaagad-agad pagkatapos nito. Tandaan, hindi mauunawaan ng aso kung bakit ito pinagagalitan kung pagagalitan ito pagkalipas pa ng ilang minuto o oras matapos nitong gawin ang isang bagay.Hindi rin nito maiintindihan kung bakit ang isang pagkilos ay kaayaaya sa isang pagkakataon ngunit hindi kaayaaya sa ibang pagkakataon. Kaya huwag maging pabagu-bago.
Ang pinakapangunahin sa lahat na kinakailangang matutuhang sundin ay ang utos na “Sit (Upo)!” Kung naiintindihan ng iyong aso ang utos na ito, makokontrol mo ito kapag masyado itong malikot. Halimbawa, maaari mong utusan ang iyong aso na maupo kapag sinimulan nitong dambahin ang iyong mga bisita. Upang turuang maupo ang iyong aso, ilagay ang tali nito, at sabihin ang utos habang itinutulak pababa ang puwitan nito at marahang hinihila pataas ang ulo nito sa pamamagitan ng tali. Papurihan ito kaagad. Ulitin ang mga hakbang na ito hanggang sa sundin ng aso ang utos nang mag-isa.
Upang turuan ang iyong aso na manatiling nakaupo, sabihin ang utos na “Stay (Manatili)!” samantalang nakatayo ka sa harapan nito at nakaunat ang iyong kamay na ang palad mo ay nakaharap sa aso. Kapag gumalaw ang aso, sabihin mong “No” at ibalik mo siya sa pagkakaupo. Ulitin ang utos, at papurihan ang iyong aso kapag nanatili itong nakaupo sa sandaling panahon. Unti-unting patagalin ang panahon ng pagkakaupo nito at lumayo nang unti-unti sa iyong aso habang sinusunod nito ang utos mo.
Ang pinakamabisang paraan upang turuang lumapit sa iyo ang isang aso ay gumamit ng mahabang tali at marahang hatakin ito habang tinatawag ang pangalan ng iyong aso at binibigkas ang utos na “Come (Lapit)!” Umatras habang lumalapit sa iyo ang aso, at patuloy itong papurihan. Di-magtatagal ay tutugon na ito sa iyong tawag kahit walang tali. Kung makawala ang iyong aso at hindi tumugon sa utos na “Come!,” tawagin ito at tumakbong palayo. Kadalasan, likas na hahabol sa iyo ang aso.
Mag-ingat: Huwag kailanman gamitin ang salitang “come” para sa negatibong dahilan, gaya kapag sumasaway. Dapat matututuhan ng iyong aso na ang pagtugon sa utos na “Come” ay magdudulot ng kasiya-siyang mga resulta, ng papuri o kaya ng pagkain. Kapag hindi ka nagpasensiya habang itinuturo ang utos na ito, matututuhan ng iyong aso na ang paglapit sa iyo ay di-kaayaaya at dapat iwasan.
Matuturuan mo rin ang iyong aso na lumakad na kasabay mo, hindi nauuna sa iyo o nahuhuli. Upang magawa ito, gumamit ng isang de-tanikalang kulyar na pansanay at isang maikling tali. Ipuwesto ang aso sa iyong kaliwa, sabihin ang utos na “Heel (Lakad)!” at humakbang na una ang kaliwang paa. Kung susubukin ng iyong aso na mauna o magpahuli, sandaling baltakin ang tali at ulitin ang utos. Papurihan ito kapag sumunod. Paano mo sasawayin ang iyong aso sa pagdamba sa iyo? Ang isang paraan ay umatras habang binibigkas ang utos na “Off (Alis)!” kasunod ng “Sit!” Ang isa pang paraan ay saluhin ang magkabilang unahang paa nito at humakbang nang palapit sa aso, na inuulit ang utos na “Off!” Papurihan ito kapag sumunod.
Isang Matapat na Kasama
Tandaan, ang aso ay isang hayop na mahilig makihalubilo. Ang mahahabang panahong pagkukulong dito ay maaaring umakay sa pagiging di-mapakali, labis-labis na pagtahol, at nakapipinsalang paggawi. Sa pamamagitan ng pagsasanay, ang iyong aso ay maaaring maging kasiya-siya at matapat na kasama—sa halip na maging nakayayamot. IV. Metodolohiya
A. Disenyo ng Pananaliksik
Nagsagawa ako ng isang surbey sa aking ilang kakilala at kalapit bahay, sa pamamagitan ng pagtatanong gamit ang talatanungan o 'survey questionare'. Limitado lamang ang aking napiling mga katanungan, ito ay upang malaman lamang ang kanilang pakikisama at pakikitungo patungkol sa kanilang alagang aso.
B. Pamamaraan ng pagpili ng Responde
Ang napiling responde sa pag-susuring ito ay ang ilang mamamayan ng Phs 10 A Bagong Silang, Caloocan City na may edad 18 pataas, karaniwan ay mga magulang at mayroong alagang aso. Sila ay may layang mamili ng kanilang mga kasagutan bilang pangangatawan ng isinasagawang pag-aaral na ito.

Talahayan 1.1 Kabuuang Bilang ng Responde | Kasarian ng mamamayang sumagot | Edad | Katayuang Sibil | 25 | Lalake | Babae | 18-25 | 26-Pataas | May Pamilya | Walang Asawa | | 10 | 15 | 19 | 6 | 20 | 5 |

C. Instrumento ng Pananaliksik Narito ang sipi ng 'survey questionare' upang lubos na maunawaan ang komposisyon ng mga talatanungan na ginamit sa pagaaral.
Pangalan: _______________________________ _______ Edad: __________
Kasarian: ______________________ Katayuang Sibil: _________________
Panuto: Bilugan ang titik na iyong sagot na pipiliin. Pumili lamang ng isa.
1. Kayo po ba ay mahilig o mayroong alagang aso? A. Oo B. Hindi
2. Kayo po ba ay problemado paminsan sa hindi magandang pag-uugali ng iyong alagang aso? A. Oo B. Hindi
3. Kayo po ba ay nagsasagawa ng ano mang hakbang at pagiinsayo para mas mapalapit ang loob sa iyo ng iyong alagang aso?
A. Oo B. Hindi
4. Sa tingin mo, nagiging epektibo ba ang iyong isinasagawang pagsasanay para malutas ang iyong problema mula sa iyong alaga?
A. Oo B. Hindi
5. Para sa iyo, malaking bagay o malaking tulong pa ang pagkakaroon ng masunuring aso sa inyong tahanan?
A. Oo B. Hindi
V. Inaasahang Matamo

1. Kayo po ba ay mahilig o mayroong alagang aso?

2. Kayo po ba ay problemado paminsan sa hindi magandang pag-uugali ng iyong alagang aso?

3. Kayo po ba ay nagsasagawa ng ano mang hakbang at pagiinsayo para mas mapalapit ang loob sa iyo ng iyong alagang aso?

4. Sa tingin mo, nagiging epektibo ba ang iyong isinasagawang pagsasanay para malutas ang iyong problema mula sa iyong alaga?

5. . Para sa iyo, malaking bagay o malaking tulong pa ang pagkakaroon ng masunuring aso sa inyong tahanan?