Wikang Filipino: Ugat ng Pagka-Pilipino
Wika! Isang salitang nakapagbibigay ng maraming kahulugan. Ayon sa isang manunulat ang wika raw ay isang sistematik na balangkas na may binibigkas na tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitrari upang magamit ng mga taong may iisang kultura. Ang iba naman ay nagsasabing ito raw ay isang kalipunan ng mga salita at ang pamamaraan ng pagsasama-sama ng mga ito para magkaunawaan ang isang grupo ng mga tao. Sa kabila ng iba-ibang pagkahulugan sa wika. Sa ating mga Pilipino isa lamang ang ibig sabihin nito. Ang wikang Filipino ay sagisag ng ating pagiging isang Pilipino. Ang ugat ng ating pagka-Pilipino ay nasa ating wika. Itinatag ang wikang Filipino na may layuning palakasin ang ating pagka-Pilipino. Kung tutuusin nga’y napakayaman ng Pilipinas sa wika nariyan ang Cebuano, Ilocano, Bicolano, Chavacono, Ilonggo, Waray at marami pang iba. Sa tulad nating arkipelagong bansa at mayroon pang napakaraming diyalekto sadyang napakahirap talagang magkaintindihan. Kung hindi naitatag ang wikang Filipino marahil tayo mismong magkakalahi ay nagkakagulo. Sa paraang magkakaiba ang mga diyalektong ating ginagamit at wala tayong napagkasunduang wikang ating gagamitin na maaari pang magresulta sa ating hindi pagkakaunawaan. Ang pagkakaroon natin ng wikang pambansa ay dumaan sa maraming yugto ng panahon. Nariyang nakisalamuha natin ang wikang Kastila, Ingles at Tsino. Maraming taon ang ating hinintay upang ganap nating makamit ang pagkakaroon ng wikang pambansa. Bigyan din nating halaga ang mga taong nagbigay pugay upang makamit natin ang wikang pambansa na siyang tinatamasa natin ngayon. Salamat na lamang sa isang taong nagbigay daan upang tayong mga Pilipino ay mapagbuklod. Salamat sa ating “Ama ng Wikang Pambansa” na si Manuel Quezon. Napagbuklod niya ang mga Pilipinong noo’y nagkakagulo at hindi nagkakaintindihan. Ang wikang Filipino, na siyang pambansang wika sa Pilipinas ay ang wikang ginagamit sa bawat ng sulok ng ating bansa. Ito ang nagsisilbing tali upang mapagdugtong ang mga mamamayan upang maging sila’y magkaroon ng iisang diwa. Ang pagkakaroon ng iisang wika ay nangangahulugang nagkakaisa ang mga mamamayan at nagkakaintindihan ang lahat para sa iisang hangarin.
Napakahalaga talaga ng wika sa ating buhay. Kahit saang angulo natin tingan, kailangan talaga ng tao ang wika. Paano na lamang tayo kung wala ang wika? Isang bansang magulo at walang kaayusan. Ganyan ang ating bansa kung walang wika. Kahit sa ating mga indibidwal ay napakalaki rin ng importansya nito. Kahit sa mga simpleng gawain ay kailangan natin ng wika. Simula sa pakikipagtsismisan sa ating mga kapitbahay hanggang sa pakikipagtalastasan natin sa ating paaralan at trabaho ay hindi nawawala ang wika. Naipaaalam natin ang ating pagmamahal, galit, hinanakit o pagpapahalaga sa isang tao sa pamamagitan ng wika. Ang wika rin ang siyang pinakamahalagang sandata upang malaman nating mga mamamayan ang mga pangyayari sa ating bansa at kahit pa ang tungkol sa ekonomiya nito. Ang wika ay nagagamit din bilang isang kasangkapan sa negosyo. Gayundin naman na ang wika ay siya ring gamit ng mga mamamayan upang maiparating sa pamahalaan ang kanilang mga hinaing. Naipadarama ng isang tao sa pamamagitan ng kanyang sariling wika ang kasidhian ng kanyang damdamin, ang kanyang pagkatao, ang katangian ng kanyang ginagalawang kapaligiran at ang kanyang mga kaalaman sa iba’t ibang larangan. Ang wika ay nagsisilbing kaparaanan upang ang isang tao ay maging isang ganap na tao.
Isinasagisag ng wikang Filipino ang ating pagka-Pilipino. Sa pagmamahal natin dito ay makikita ang pagiging tunay na Pilipino. Kahit pa ang ating mga kababayan na nasa ibang bansa na nasanay narin sa ibang wika ay patuloy paring ginagamit ang ating sariling wika sa loob man o sa labas ng bansa. Hindi sila nagpaimpluwensya sa mga bagong wikang kanilang nakasalimuha. Bagkus ay pinanatili nila ang diwa ng isang pagiging Pilipino sa pamamagitan ng paggamit wikang Filipino. Hindi ba’t kay sarap sa pakiramdam na malaman na hindi nila kinakalimutan ang sariling wika natin. Bagamat nga’y maraming salik ang kinakaharap ng ating wika. Ang higit na mahalaga ay kung paano natin isinasabuhay ang paiging isang Pilipino nating lahat.
Isa ang wika sa sumisimbolo sa ating bansa tulad nating mga Pilipino. Ang wika ay hindi lamang kumakatawan sa isang tao. Ito ay hindi lamang isang daan para sa pagpapahayag ng mga saloobin, kuru-kuro, opinyon at mga obserbasyon bagkus ay isang paraan ng pagpapahayag ng mga aspeto ng isang komunidad o bansa. Ang ating wika ay kumakatawan din sa pangunahing pagpaparating sa ibang lahi ng panlipunang pagkakakilanlan. Maari nating sabihin na kung wala ang ating wika wala rin ang Pilipinas at kung wala ang Pilipinas wala rin ang mga Pilipino. Bakit nga ba nasabing simbolo Pilipinas ang wikang Filipino? Para sagutin ang tanong na ito. Bigyan muna nating kahulugan ang salitang “simbolo” dito. Simbolo isang tanda o sagisag. Tulad ng ating watawat na sumasagisag sa ating bansa. Kahit saan ka pumuntang bansa basta narinig natin ang wikang Filipino alam nating Pilipino ang nagsasalita. Nagkakaroon ng pagkakakilanlan ng dahil sa wika. Madali nating malalaman kung ang isang tao ay isang Pilipino o hindi. Sa maikling salita, ang wika ay tumutulong na mapanatili ang mga damdamin ng kultura, sining at pagkabansa ng isang bayan.
Ang Wikang Filipino ay hindi lamang kasangkapan sa komunikasyon kundi repositoryo rin ng kultura. Sa pamamagitan ng wikang Filipino ay naipapakita natin kung ano at saan tayo nagmula. Magkalakip ang ugnayan ng wika at kultura. Ang wika ay ang nagbibigay anyo sa diwa at saloobin ng isang kultura. Ito rin ang nag-uugnay sa mga tao sa isang kultura at sa pamamagitan nito ang kultura ay maiintindihan maging ang mga taong hindi nakapaloob sa ating kultura. Tulad ng mga banyaga madali nilang naiintindihan ang ating kultura kung nauugnay natin ito sa ating wika. Sinasabing nasasalamin ang kultura ng isang lahi sa wikang sinasalita ng lahing iyon. Ang kultura ang nagdidikta ng mga leksikong magiging bahagi ng wika ng isang lahi. Ang wika ay magandang halimbawa ng kultura. Samakatuwid ang wika ay kultura; at nakapaloob ang kultura sa wika. Kakambal na nga ng wikang Filipino, ang kulturang Pilipino. Ang wika ay nakatali sa ating kultura at kung sino tayo. Samakatuwid, hindi pwedeng paghiwalayin ang wika at kultura dahil habang tinutuklas ng tao ang kanyang wika ay tinutuklas din niya kung saang kultura siya nabibilang

Kilala ang mga Pilipino sa pagiging matatag. Tulad ng ating pambansang hayop na kalabaw. Kahit gaanong hirap ang pagdaan ng isang Pilipino ay kinakaya niya ito. Makikita natin ang pagiging matatag ng mga Pilipino sa tuwing may mga unos o sakuna tulad na lamang ng bagyo. Hindi natin masasabi kung kalian darating ang mga ganitong pangyayari kadalasan ay hindi natin ito napaghahandaan. Kaya maraming buhay ang nasisira sa mga ganitong panahon. Ngunit tayong mga Pinoy kahit na nawalan nang tirahan, hanapbuhay o mahal man sa buhay ay nananatili parin tayong nakatayo at mayroong pag-asa. Isa pang halimbawa ng katatagan ng mga Pilipino ay ang mga OFW sa ibang bansa. Tunay ngang malungkot ang mawalay sa pamilya at mamuhay mag-isa ngunit kinakaya ito ng ating mga OFW para sa kanilang mga pamilya. Sa kabila ng hirap ng mga gawain at kalungkutan ay nananatili parin silang matatag at hindi paaapi sa mga ibang lahi. Kaya naman saludo ako sa ating mga bagong bayani.
Kung gaano katatag ang mga Pilipino ay ganoon din ang ating wika. Hindi nga biro ang dinaanang proseso upang maging opisyal na wikang pambansa ang wikang Filipino. Dumaan ang ilang taon, ilang giyera at ilang mananakop bago nagkaroon ng isang tinatawag na wikang pambansa an gating bayan. Dito pa lamang ay makikita na natin kung gaano katatag ang ating wika, ang wikang Filipino. Kasabay ng pakikipaglaban ng ating mga bayani para sa kalayaan ay ang pakikipaglaban din para sa ating sariling wika. Dahil ang laban ng bawat Pilipino para sa Pilipinas ay laban din para sa ating wikang Filipino. Napakalaking papel ang ginampanan ng ating wika sa ating kasaysayan. Mahirap ipaliwanag ang nakaraan kung wala ang ating wika. Kahit na sa anumang anyo, sa pamamagitan man ng pagsusulat o pagsasalita, ang wika ang pinakamabisang paraan upang maihatid ang mga kaisipan at mapanatili sa madaling hakbang ang kasaysayan at mga tala ng mga sinaunang Pilipino. Habang napag-iingatan ng isang bayan ang kaniyang wika, napag-iingatan din nito ang katibayan ng kanyang paglaya, katulad ng pagpapanatili ng isang tao sa kanyang kasarinlan, upang mapanatili niya ang kaniyang sariling paraan ng pag-iisip. Sa ganitong pagkakataon, malalaman ng mga kasalukuyang mamamayan ang mga hakbangin na ginawa noong una upang maituloy ito sa mabuting paraan at maiwasan ang mga hindi magagandang pangyayari noon.
Hindi ba’t kay sarap kung mayroon tayong tinatawag na Wikang Sariling atin Lamang? Sapagkat kahit anung delubyo, bagyo, trahedya, sakuna at kalamida ay hindi nito kayang patayin ang wika. Ang tanging makapapatay lamang sa wika ay ang tao mismo. Sa hindi pagagamit nito mawawalan ng buhay ang wika. Ihalintulad na lamang natin sa isang bagay na kapag hindi nagagamit at tinatago ay naluluma, nabubulok, nasisira, unti-unting nalilimutan at itatapon nalang kung saan. Nakakalungkot isipin na maaring mangyari ang ganito kung hindi natin gagamitin, mamahalin at pangangalagaan ang wikang Filipino. Kaya marapat lamang na palagi nating gamitin ang wikang Filipino ng sa ganoon ay mapayaman at mapalakas pa natin an gating sariling wika at ganoon narin ang ating pagka-Pilipino.
Napakalaking tanong parin sa ating mga isipan kung paano nga ba talaga nasusukat ang tatag ng isang wika? Kelangan bang ito marami ang gumagamit ng wikang ito? O kelangan bang sikat sa buong mundo? Kung iisipin natin mahirap talagang sukatin kung gaano katatag ang isang wika dahil walang ibang basehan ang pagiging matatag ng isang wika kung hindi nasa mga tao ring gumagamit nito. Kung paano nilang pinapakitang malakas ang kanilang pagiging Pilipino ay ganoon din ang tatag ng wikang Filipino. Hindi lamang sa pamamagitan ng pananalita ating mapatatag ang ating sariling wika. Maaari tayong magbasa ng mga kwento, tula, nobela o artikulo na nakasulat sa wikang Filipino. Sa ganitong paraan mas nakikilala pa natin ang ating sariling wika. Marami rin tayong matutunan sa mga artikulong Filipino na magagamit natin sa ating buhay. Natatangkilik pa natin ang mga gawa ng kapwa nating Pilipino.Tunay ngang maraming paraan upang maipakita natin ang ating pagmamalasakit sa wikang Filipino. Kung gusto maraming paraan, kung ayaw maraming dahilan.
Totoong ang tatag ng isang wika ay nasa tao rin. Kung paano ito pinapalakas at pinagyayaman. Simple lang naman kung paano natin mapagyayaman ang ating sariling wika. Gamitin natin ito at mahalin. Namumunga man ang ating kaalaman patungkol sa ibang wikang kanluranin, ang sariling atin parin ang mainam na gamitin. Huwag tayong maging dayuhan sa ating sariling bansa. Sa simpleng paggamit ng wikang Filipino ay naipapakita natin kung paano natin napahahalagahan ang ating wika. Hindi ba’t mas madaling gamitin ang wikang nakasanayan kaysa sa wikang tinuro lamang ng mga kanluranin? Sa ating pakikipag-usap sa ating mga kapamilya, kaibigan, kaklase, katrabaho o kung sino pa mang mga taong ating nakakasalimuha mas mainam kung ginagamit natin ang ating sariling wika. Wikang Filipino saang sulok man ng bansa ay dapat nating pairalin,mahalin at gamitin.
Ngunit ngayong panahon ng modernisasyon, bakit nga ba “TRENDING NATIONWIDE” ang paggamit ng mga wikang banyaga particular na ang wikang Ingles? Isa lamang ang nakikita kong sagot sa tanong na ito. Marahil maraming mga Pilipino ngayon ang gustong makisabay sa uso o gusto magmukhang sosyal o gustong maging mukhang isang intelektwal. Hindi naman natin magpakakaila na sa tuwing nakaririnig tayo ng nagsasalita ng wikang Ingles ang una agad natin naiisip ay “Ah. Mayaman ‘to.” Ano man ang sabihin mo, matino man o hindi, kapag sinabi mo sa Ingles ay nagkakaroon ng bigat, o halaga. Ang “marunong mag-Ingles” ay hindi lamang palatandaan ng kagalingan sa lengguwahe. Palatandaan ito ng kaalaman, ng pagkakaroon ng “class,” ng pagkakaiba sa karaniwang mamamayan. Kapag sinabi mo ang isang bagay sa Ingles ay tila pinag-isipan mo ito ng malalim. Nakakalungkot din isipin na sa kasalukuyang panahon, marami sa ating mga Pilipino ang higit na humahanga sa mga kababayan nating napakahusay magsalita ng Ingles. Dagdag pa, kapag hindi marunong mag-Ingles ang isang Pilipino, itinuturing na hindi siya kasinggaling o kasingtalino ng iba na mahusay mag-Ingles. Hindi nga masama ang paggamit ng wikang Ingles ngunit sana naman ay ilagay natin ito sa wasto at huwag parin natin kakalimutan ang wikang Filipino. Marami na ngang Pilipino ang tuluyan ng nakalimot sa ating sariling wika – ang wikang Filipino. Hindi ba nila alam na ang paglimot sa ating sariling wika ay para naring paglimot sa kanilang pagiging pagka-Pilipino? Lagi nating tatandaan ang tanyag na katagang nagmula sa ating pambansang bayani na si Gat. Jose Rizal na nagbibigay kahalagahan sa wika sa buhay ng isang tao. Isang inspirasyonal na kataga at kapupulutan ng aral tungkol sa pagpapahalaga ng wika. “Ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit sa hayop at malansang isda; kaya ating pagyamaning kusa, gaya ng inang sa atin ay nagpala.” Kahit maraming wikang banyaga ang alam na sabihin ni Rizal, hindi niya tinalikuran ang kanyang bansa at pinalagahan ang kanyang sariling wika. Ngayong panahon ng globalisasyon at makabagong teknolohiya, hindi papahuli ang ating wika. Kagaya sa website na Facebook na kung saan ay pwedeng gamitin ang wikang Filipino bilang medium o lengwahe sa pakikipag-komunikasyon at lubos na maintindihan ng mga Pilipinong gumagamit nito kung paano paganahin ito. Hindi rin papahuli ang Twitter na kailan lang ay pwede na sa wikang Filipino. Kamakailan lamang ay naging sikat sa website na YouTube ang isang music video kung saan tampok ang isang banyaga na kumakanta sa wikang Filipino. Hindi ba’t nakakataba sa puso ang ganitong mga pangyayari? Hindi lamang pala ang mga Pilipino ang gumagamit ng wikang Filipino pati narin ang mga dayuhan ay nahihikayat na gumamit niyo. Sana ay magsilbi itong isang pamulat sa kaisipan nating mga Pilipino. Nagagawa ngang gamitin ng ibang lahi ang wikang Filipino, paano pa kaya tayong mga mamamayan ng Pilipinas na kinalakihan na ang wikang Filipino. Tungkulin at responsibilidad ito ng sinumang mamamayan ng Pilipinas na gamitin at pahalagahan ang ating sariling wika.
Kasabay ng pagbabago ng panahon ay ang pagbabago rin sa paggamit ng ating wika. Hindi naman siguro lingid sa kaalaman natin ang mga nagsusulputang bagong pamamaran ng pananalita. Nariyan ang Jejemon, Bekimon, at kung anu-ano pang mon. Hindi naman ito nagdudulot ng masama sa ating wika sa tingin ko pa nga ay isa lamang itong palatandaan kung gaano talaga kayaman ang ating wika at kung gaano kamalikhain ang mga Pilipino pagdating sa paggamit ng wika.
Malayo na nga ang ating narating pagdating sa larangan ng sining, industriya at agrikultura. Ngunit mas malayo pa ang ating maaaring marating kung sariling wika ang ating gagamitin. Halimbawa, kung ang mga produktong buhat o angkat mula sa atin ay wikang Filipino ang ating ilalagay sa lebelo nito maipapakita natin kung gaano kahalaga para sa atin ang wikang Filipino. Higit rin mas madaling matatandaan ang ating produkto pagkat alam na agad na iyon ay galing sa Pilipinas. Maaari rin nating gamitin ang ating wika sa pagpropromote ng mga produktong gawang Pilipino. Hindi lamang ang produkto ang naipakikilala natin sa ibang bansa kundi pati narin ang wikang Filipino. Isang magandang paraan ito upang higit nating mapalakas ang ating wika. Maaari rin nating gamitin ang media upang mapagtibay pa ang wikang Filipino. Alam naman natin kung gaano kapangyarihan ang media. Napakalaking impluwensiya ang naibibigay nito sa mga mamamayan. Tulad nalang ng mag palabas sa telebisyon. Mainam kung ang gagamiting wika ay Filipino upang mas maraming manonood ang makaunawa. Hindi lang iyon magiging pamilyar pa sa wikang Filipino ang mga banyagang nakapanonood ng mga palabas na salin sa wikang Filipino. Malayo-malayo pa nga ang ating lalakbayin upang maging isang ganap na bansang maunlad. Ang wastong paggamit ng sarili nating wika ay maaaring maging isang daan tungo sa pag-unlad na ating inaasam.
Ang wikang Filipino rin ay nagbibigay buhay sa atin. Nagiging pundasyon sa pagkakaisa ng mga Pilipino. Pinapalawak at pinapalakas ang ugnayan ng bawat isang Pilipino. Kahit saang lupalop man ng Pilipinas o kahit ibang bansa ay kaya tayong pagbigkisin ng wikang Filipino. Mayaman man o mahirap ay napag-iisa ng wikang Filipino. Tunay ngang makapangyarihan ang wika. Walang imposible sa wikang Filipino kung ito’y gagamitin at pagyayamanin. Oo nga’t nagbibigay buhay sa atin ang wikang Filipino ngunit tayong mga Pilipino rin ang bumubuhay rito.
Maraming paraan upang iyong masabi na ikaw ay isang tunay na Pilipino. Kung ang kulay mo ay kayumanggi, pango ang iyong ilong, itim ang kulay ng iyong buhok, katamtaman ang iyong taas at marami pang iba. Marahil iyan ang mga karaniwang aspetong ating pinagbabatayan upang masabi natin na tayo ay isang tunay na Pilipino. Ang mga tulad nito ay tinatawag na pisikal na aspeto. Isang malaking tanong nga sa atin kung sapat na nga ba ang basehang ito upang matawag natin ang mga sarili nating tunay na Pilipino. Para sa akin hindi natatapos ang pagiging tunay na Pilipino sa itsura lamang dahil nakikita ang katangian ng isang tunay na Pilipino sa kanyang pag-iisip, pananalita at ginagawa. Pag-usapan natin dito ang pananalita na maaari nating maiugnay sa paggamit ng wikang Filipino. Sumasang-ayon ako na isa nga sa mga aspeto ng pagiging tunay na Pilipino ay ang pananalita ng wikang Filipino. Paano mo masasabi sa iyong sarili na ikaw ay isang tunay na Pilipino kung panay naman ang iyong paggamit ng ibang wika. Kahit sa mga simpleng pakikipagkwentuhan lamang sa iyong mga kaibigan ay ginagamitan mo pa ng Ingles. Maaari mo namang sabihin ang iyong nais sa pamamagitan ng wikang Filipino at higit na magkakaintidihan pa kayo ng iyong mga kausap dahil karamihan sa mga masang Pilipino ay komportable sa wikang Filipino. Hindi natin maitatanggi na marami tayong nakahahalibulong mga ganitong tao. Napakasimpleng aspeto ng pagka-Pilipino ngunit napakahirap panindigan.
Sa wika na lamang siguro natin maaaring makita ang pagkakaiba natin sa ibang mga tao sa mundo, lalo na ngayon na maaaring ibahin o baguhin ang kulay ng ating balat, ang anyo ng ating mukha at kahit na ang hugis ng ating katawan. Ang wikang Filipino ay ang nalalabing diwa ng ating damdaming makabayan at pambansang pagkakaisa at kailangan natin itong bigyan ng kaukulang pagpapahalaga. Hindi maituturing na makabayan ang isang tao kung ikinahihiya niya ang sariling wika. Ngayong darating na buwan ng Agosto ay marami na namang programa upang paigtingin ang paggamit at pagpapayaman sa wikang Filipino. Ngunit bakit nga ba tuwing buwan lamang ng Agosto? Kung pwede namang araw-araw ay maipakita natin ang pagmamahal natin sa ating wika. Mas mabuti kung araw-araw natin itong mapagyayaman. Sana maisip din natin na hindi lamang tuwing buwan ng Agosto ang pagpapakita ng malasakit sa ating wika. Wala ring mangyayari kung minsan sa isang taon lang natin tinatangkilik ang wikang Filipino. Huwag nating balewalain ang mga ginagawa natin tuwing buwan ng Agosto. Ipagpatuloy natin sa buong taon upang lalong mapagyaman ang wikang Filipino. Huwag tayong magsasawang gamitin at mahalin ang wikang Filipino. Huwag natin itong hayaang mawala at tuluyang makalimutan. Lalo pa nating patatagin ang wikang Pilipino. Ipagmalaki natin ang wikang Filipino tulad ng pagmamalaki natin sa ating pagka-Pilipino.
Bilang pangwakas ay nais kong iwan ang isang tula na isinulat ni Miguel R. Santos. Upang maging batingaw na gigising sa ating pagka-Pilipino at pagmamahal sa wika.

Maikling Tula Para sa Wika ni Miguel R. Santos

May sariling wika ang ibon at isda,
Iba ang sa aso, iba ang sa pusa.
Iba't ibang bansa, kanya-kanyang wika
Itaguyod natin ang wikang pambansa.

Bakit mahalaga ang sariling wika?
Ito'y kaluluwa ng mahal 'ting bansa.
Wika rin ang buklod ng puso at diwa
Nang tao sa Luson, Mindanaw, Bisaya.

Wikang Pilipino pag ating ginamit
Mangagkakaisa ang puso at isip.
Hangaring umunlad ating makakamit,
Sa mga dayuha'y hindi palulupig.

Tingnan 'nyo ang Intsik, Aleman at Korya,
Maging taga Rusya, Hapon, Amerika,
Sila'y mauunlad; at ang wika nila?
Ang sariling wika, di wika ng iba.

Ako ay Tagalog, sila'y Ilokano,
Siya'y Bisaya, kayo'y Bikolano,
Kapampangan sila, iba'y Sibuwano,
Binubuo natin, wikang Pilipino.

Mga taga Luson, Mindanaw, Bisaya,
Iba't ibang lipi, iba't ibang diwa.
Sila'y binubuklod ng iisang wika,
Mamamayang lahat nitong ating bansa.

Sa bansa kong ito'y isa lang ang wika,
Wikang Pilipinong bigay ni Bathala.
Masining ang kanyang awitin at tula,
Lubha ring malalim, kanyang talinhaga.

Wikang Pilipino'y maraming wikain,
Mahigit pitumpo kapag bibilangin.
Magpatuloy tayo na ito'y gamitin
Sino mang dayuha'y di kayang lupigin.