Free Essay

Monopoly Market

In:

Submitted By dulguun23
Words 4918
Pages 20
“Эрдмийн эрэлд” эрдэм шинжилгээний бага хуралд:

[pic]

Сэдэв: Зах зээлийн өрсөлдөөн ба зохицуулалт

Удирдсан багш: …………………../ С.Батбуян Хууль зүйн ухааны магистр /

Илтгэгч : ……………/ Ч.Жадамба “Шихихутуг” ХЗДС-ийн II-р дамжааний оюутан/

Холбоо барих утас: 96691248

Улаанбаатар хот

2010 он

Төлөвлөгөө

Оршил

Судалгааны ажлын зорилго, судлах шаардлага

1. Зах зээлийн өрсөлдөөн ба зохицуулалт

2. Өрсөлдөөн, түүний ач холбогдол

3. Өрсөлдөөний хуулийн зорилго

4. Өрсөлдөөний бүтэц ба шударга бус өрсөлдөөн

5. Өрсөлдөөний зохицуулалт, дэлхийн туршлага, Монголын зах зээлийн өрсөлдөөн, зохицуулалт

Дүгнэлт

Ном зүй

Хавсралт

Хуулийн саад хичнээн их байна, хуулийн гадна

оршигчид төчнөөн их төрнө. Ренандо дэ Сэто

Оршил

1990 оноос хойш Манай Улсад зах зээлийн өрсөлдөөний өөр орчин бий болж эхэлсэн. Зах зээлийн эдийн засагт шилжээд 20 жил болоход манай нүүдлийн соёл иргэншлийг зах зээлийн тогтолцооны суурин соёл иргэншилтэй хослуулан хөгжүүлэх, улмаар зах зээлийн өрсөлдөөний өөрийн онцлог хэлбэрийг төлөвшүүлэх үе ирсэн. Өөрөөр хэлбэл; хөл бөмбөгийн талбарт өрсөлдөөн байдаг шиг амьдралын талбарт ч өрсөлдөөн ноёрхож байдаг гэж нэгэн ухаантан хэлсэн байдаг. Зүйрлэж хэлэх юм бол хүн хоол идэхгүйгээр амьд явж чадахгүйтэй адил өрсөлдөөнгүйгээр зах зээлийн эдийн засгийн харилцаа оршин тогтнох боломжгүй юм.

Сүүлийн жилүүдэд манай улсын зах зээлийн зарим салбарт өрсөлдөөн шударга бус шинжтэй болж, зах зээлд бараа, бүтээгдэхүүний үнэ зохиомлоор хэт өндөр түвшинд хадгалагдах, зарим барааны үнэ шалтгаангүй өсөх, тендэрт хамгийн өндөр чанартай, хямд үнэтэй нийлүүлэгч бус, танил талын, авилгын, эсвэл нууц тохиролцооны аргаар илүү өндөр үнэтэй, чанар муутай бараа бүтээгдэхүүн нийлүүлэгдэх зэрэг зах зээлийн "гажуудал" үүсэж, улмаар аж ахуй эрхлэгчид болон хэрэглэгчид ихээр хохирох болсон.

Сэдвийг судлах шаардлага: Иймд шударга бус өрсөлдөөнтэй тэмцэж, хуулийг боловсронгуй болгох, хуулийн хэрэгжилтийг сайжруулах асуудал зүй ёсоор нийгэм, эдийн засгийн хамгийн хүнд тулгамдсан асуудлын нэг болоод байна.

Судалгааны ажлын зорилго:

Эдийн засгийн өрсөлдөөний ач холбогдлыг харуулах,

Монгол улсын эдийн засгийн эрх чөлөөний өөрчлөлт, өрсөлдөөний зохицуулалтыг бусад оронтой харьцуулан судлах,

Монгол улсын зах зээлийн өнөөгийн байдлыг судлах,

Шударга өрсөлдөөний талаар эрх зүйн зохицуулалт ба дэвшүүлж буй саналаа танилцуулахад оршино.

Сэдвийг судлах шаардлага: Монголд бий болж буй зах зээлийн өрсөлдөөн зарим салбарт шинэчлэлт, өөрчлөлтийг дэмжсэн боловч зарим салбарт компаниуд үгсэн хуйвилдах, тухайн зах зээлд борлуулах бүтээгдэхүүний үнийг тохиролцох явдал далд байдлаар бэхжиж эхэлсэн. Ийм нөхцөлд өрсөлдөөнийг оновчтойгоор зохицуулах, шударга бус өрсөлдөөнтэй тэмцэх хууль эрх зүйн болон зохион байгуулалтын үйл ажиллагаа улам ихээр шаардагдаж байгаа нь судлах шаардлага болсон.

Судалгааны арга зүйн үндэс: Эдийн засгийн шинжлэх ухааны арга зүй болон социологийн судалгааны аргууд, анхдагч болон хоёрдогч судалгааны материалуудыг ашиглах, харьцааны шинжилгээ хийх, индукц дедукцийн аргаар бодит баримтуудыг судлан дүгнэлт гаргах, харьцуулалт хийх, хийсвэрлэн дүгнэлт хийх логик аргуудыг ашигласан болно.

1.Зах зээлийн өрсөлдөөн ба зохицуулалт: Өрсөлдөөн зах зээлийн эдийн засгийн тулгуур ойлголтын нэг бөгөөд эдийн засгийн эрх чөлөөтэй салшгүй уялдаа холбоотой. Шударга өрсөлдөөн нь эдийн засгийг эрүүлжүүлж, хөгжил дэвшилд хүргэдэг бол шударга бус өрсөлдөөн нь хоцрогдол, ядуурал, сүйрэлд хүргэдэг. Зах зээлийн үйл ажиллагаа хэвийн явагдах, аж ахуй эрхлэгчид болон хэрэглэгчид, нийгэм өөрөө зах зээлийн эдийн засгаас аль болох ихээр хожихын тулд зах зээлийн өрсөлдөөн шударга явагдах ёстой. Харин өрсөлдөөн шударга явагдахад төрийн эдийн засгийн зохицуулалт чухал үүрэгтэй. Иймээс шударга бус өрсөлдөөнтэй тэмцэхийн тулд эрх зүйн орчин нь боловсрогуй байх, түүнийг хэрэгжүүлэх төрийн чадавхи зайлшгүй хэрэгтэй.

Нэгэнт зах зээлийн эдийн засаг тодорхой дүрмийн дагуу, тодорхой хууль эрх зүйн орчинд үйл ажиллагаагаа явуулдаг тул эдгээр дүрэм, хууль эрх зүйн орчны бүрдүүлэлт, биелэлт ба хөгжил нь төрийн үүрэг гарцаагүй мөн. Үүнийг Нобелийн эдийн засагч Д.Норт: "Улс төр, Институци[1] нь өмчийн эрх зүйг хамгаалж, гэрээ, хэлцлийн биелэлтийг хэрэгжүүлэх гол арга зам, нөөц, боломжийг олгож, зах зээлийн үр өгөөжийг тодорхойлдог"[2] гэж тайлбарлажээ. Иймээс зах зээлийн өрсөлдөөнийг нийгмийн сайн сайхан байдалд нийцүүлэх зорилгоор өрсөлдөөнийг хянан зохицуулахад шударга бус өрсөлдөөнөөс бусад үйлдвэрлэгчдийг хамгаалах, том үйлдвэрлэгчид зах зээл дээр давамгай байдлаа тогтоохоос сэргийлэх, мөн давамгай байдлаа урвуулан ашиглахыг хориглох, шударга өрсөлдөөнд харшаар нөлөөлөх зорилгоор нэгдэн нийлэх, хуйвалдахаас урьдчилан сэргийлэх гэх зэрэг үйл явц маш чухал. Эдгээр зохистой үйл ажиллагааг зохицуулахын тулд монополийн эсрэг хууль үйлчилж байдаг. Үүнтэй уялдан улс орнуудын өрсөлдөөний асуудлыг хянан зохицуулах газрын эрх, үүрэг, хариуцлага шинэчлэгдсээр л байна. Өндөр хөгжсөн орнууд хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах асуудлыг компанийн эрх ашгийг хамгаалахаас илүү эрхэмлэдэг бөгөөд тухайн улсын зохицуулалтын чанар, хүрээнээс шалтгаалж өөр өөр байдаг.

Шударга бус өрсөлдөөн давамгайлдаг бол эдийн засгийн эрх чөлөө ихээхэн боогддог бөгөөд өрсөлдөөнгүй нөхцөлд хэрэглэгчид хэт өндөр үнэ төлөх, компаниуд техникийн шинэчлэл хийхээ зогсоох, хөрөнгө оруулалтаа багасгах, шинийг санаачлахаа зогсоох зэрэг олон сөрөг үр дагавар гарч, улс орон өөрөө дэлхийн зах зээл дэх өрсөлдөх чадвараа хүртэл алддаг. Тухайлбал, өрсөлдөж байгаа компаниудыг өрсөлдөөнтэй орчинд ажиллаагүй компаниудтай харьцуулахад инновацийг нэвтрүүлэх магадлал нь 50%-аар илүү өндөр байдаг.

Шударга бус өрсөлдөөний улмаас техникийн шинэчлэл, эдийн засгийн өсөлт удааширч, тэр хэмжээгээр шинэ ажлын байр бий болдоггүй. Хуйвалдааны аргаар зах зээлээ хуваасан компаниуд улсын улсын төсвөөр хийгдэж байгаа хөрөнгө оруулалтыг ч ялгаагүй хуйвалдан хуваахын тулд улс төрд нөлөөлж, улс орон авилгад автагдах магадлал маш өндөр болдог. Өрсөлдөөнийг хөхүүлэн дэмжих бодлого явуулсан өндөр хөгжилтэй орнуудын судалгаанаас харахад эрх зүйн шинэчлэлийг бий болгож, өрсөлдөөнийг дэмжсэн арга хэмжээ авсан салбаруудын хувьд, жишээ нь АНУ-д ДНБ-ий 7% -тай тэнцэх жилийн ашиг бий болж, түүний 90% -ийг хэрэглэгчдэд дахин хуваарилсан гэсэн тооцоо байдаг. Хөгжиж буй орнуудад хийгдэж буй өрсөлдөөнийг дэмжсэн шинэчлэл мөн ижил үр дүнд хүргэж байгаа тухай мэдээ байна[3]. Манай улсад үүрэн холбооны салбар чөлөөт өрсөлдөөнтэй болсноос хойш Скайтел, Жи Мобайл, Юнител, Монголын цахилгаан холбоо зэрэг олон компаниуд бий болж, хэрэглээний үнэ тариф ихээхэн буурч, олон мянган шинэ ажлын байр бий болсон. Дээрх жишээнээс харахад шударга өрсөлдөөн зөвхөн хэрэглэгчдэд хямд үнэ, илүү өргөн сонголтыг бий болгохоос гадна нийт эдийн засагт асар их эерэг нөлөө үзүүлдэг харагдаж байна.

2. Өрсөлдөөн, түүний ач холбогдол: Эдийн засагчид өрсөлдөөн бүхий зах зээлийг монопольтой харьцуулан өрсөлдөөний үед илүү хямд үнэ, чанартай бүтээгдэхүүн, өргөн сонголт, өндөр үр бүтээл гэсэн давуу байдал бий болж улмаар хэрэглэгчийн эрх ашиг маш сайн хамгаалагдаж чаддаг гэж үздэг. Эдгээрийг тодруулан авч үзвэл:

1. Шударга, чөлөөт өрсөлдөөн бүрэлдэн тогтсоноор компаниудын өрсөлдөх чадвар сайжирдаг. Дотоодод өрсөлдөөн сайн байснаар компаниудын өрсөлдөх чадвар дээшилж, дэлхийн хэмжээнд өрсөлддөг. БНСУ-ын LG болон Sansung хоёр компаний гэр ахуйн бараа үйлдвэрлэлээр эх орондоо маш хүчтэй өрсөлддөг байсны үр дүнд эдгээр компаниудын гол гол бараа бүтээгдэхүүн өнөөдөр дэлхийн хэмжээнд өрсөлдөж байна.

2. Эдийн засгийн онолын үүднээс эдийн засгийн нөөц нь төгс өрсөлдөөний үед бараа үйлчилгээ болон тэнцвэртэй хуваарилагддаг гэж үздэг. Ингэснээр барааны үнэ буурч, чанар сайжирдаг учраас хэрэглэгчдэд таатай нөлөө үзүүлнэ. Жишээ нь, Австрали улс 2000 оноос өрсөлдөөний хуулийг эдийн засгийн үндсэн хууль болгон хэрэгжүүлснээр 2006 онд айл өрх бүрт ногдох орлого 7000 австрали долларт хүрсэн байна.

3. Шударга, чөлөөт өрсөлдөөний орчин бүрэлдэн тогтсоноор эдийн засгийн тогтвортой өсөлтөд сайн нөлөө үзүүлдэг. Францын нийслэл Парис хотно байрладаг Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагаас гаргасан судалгаагаар өрсөлдөөнийг хэрэгжүүлээгүй оронтой харьцуулахад түүнийг хэрэгжүүлсэн орны нэг хүнд ногдох орлогын өсөлт 1-2 хувиар дээгүүр байдаг гэсэн судалгааны дүн гарчээ. Тухайлбал, БНСУ 1981 онд “Шударга худалдааны хууль”-ийг батласан бөгөөд түүнээс өмнө эдийн засаг нь бууралттай байсан бол хуулийг хэрэгжүүлснээс хойшхи 10 жилд эдийн засаг нь жилд дунджаар 8 орчим хувийн өсөлттэй болсон байна[4].

Дээр дурьдсан эерэг нөхцөл байдлууд нь мэдээж шударга, чөлөөт өрсөлдөөний үед бий болох бөгөөд харин монополь болоод шударга бус өрсөлдөөний бусад үед дээрх гурван үзүүлэлт эсрэгээр эргэж, үйлдвэрлэгч нь үнийг тодорхойлж, нэмэх ингэснээрээ хэрэглэгчдэд таагүй нөхцлийг бий болгож улмаар улс орны эдийн засгийн өсөлтөд сөргөөр нөлөөлдөг.

3. Өрсөлдөөний хуулийн зорилго: Улс орнуудын өрсөлдөөний эрх зүйн зохицуулалт нь тухайн улсын эдийн засаг, улс төрийн онцлог, орон зай, цаг хугацааны байдал зэрэг олон хүчин зүйлээс хамааран харилцан адилгүй байдаг. Хэдий тийм боловч ихэнхи улсын өрсөлдөөний тухай хууль дараах нийтлэг зорилгыг хангахад чиглэгддэг. Үүнд:[5]

1. Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах: Ингэхдээ өрсөлдөөнд өөрт нь нөлөөлөх бус үнийг тогтоогч компаниудыг үнээ буулгахыг шаардсанаар хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалдаг. өрсөлдөөний тухай хууль нь шууд болон шууд бус аргаар хэрэглэгчийг хамгаалах зорилготой байдаг[6].

2. Эрх мэдлийн төвлөрөлийг сааруулах: Энэ нь нэг гарт хэт их эдийн засгийн эрх мэдлийг төвлөрөхөөс сэргийлж, эдийн засгийн нөөцийг аль болох тэгү хуваарилах үүрэг юм[7].

3. Өрсөлдөгч нарыг хамгаалах: Өрсөлдөөний хууль нь зах зээлд оролцогч, өрсөлдөгч бүрт боломжийг нь олгох, эдийн засгийн тэгш эрхийг хангах зорилготой байдаг[8].

4. Нэгдэх гэрээ хэлцлийг хязгаарлах: Үүнийг тодруулан авч үзвэл; Нэгдэх гэрээ хэлцлийг хязгаарлах нь хууль эрх зүйн үүднээс өрсөлдөөний зохицуулалтын гол хэсэг буюу гэрээ хэлцлийн тухай асуудал юм. Зах зээлд оролцогчид өрсөлдөөнөөс өөрсдийгөө хамгаалахын тулд хоорондоо өрсөлдөөнд саад учруулахуйц төрөл бүрийн гэрээ хэлцэл, тохиролцоо хийдэг бөгөөд тэдгээрийг:

• Хэвтээ буюу нэг салбарын

• Босоо буюу өөр салбарын үйлдвэрлэгч, худалдагч, компаниуд хоорондоо эвсэх

• Мэдээлэл солилцооны хэлцэл гэж гурав ангилдаг. Дээрх хэлцлийн төрлүүдэд ямар хэлцлүүд багтдаг, тэдгээрийг хориглох тухай Манай улсын ШБӨХТХ-д хэрхэн зохицуулсныг хавсралт 1-ээс харна уу.

4. Өрсөлдөөний бүтэц ба шударга бус өрсөлдөөн: Өрсөлдөөнт зах зээлд үйлдвэрлэгчдийн тоо, хэмжээ харилцан адилгүй байж, үйлдвэрлэгчид зах зээлд зах нэвтрэх болон зах зээлээс гарах үйл явц чөлөөтэй, мэдээлэл хангалтай, хүрэлцээтэй байхын зэрэгцээ зар сурталчилгаа хэрэглэгчдэд шинэ бараа бүтээгдэхүүний талаар зөв мэдээлэл өгч байх учиртай. Үнэн хэрэгтээ бараа бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээний үнэ зөвхөн зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтээр зохицуулагдаж байх ёстой.

Аль нэгэн үйлдвэрлэгч зах зээлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн харьцаагаар зохицуулагдсан үнэд бие даан нөлөөлөх бололцоогүй, ямар нэгэн компанийн үйлдлээс болоод зах зээлийн үнэ өөрчлөгдөх боломжгүй өрсөлдөөнийг төгс өрсөлдөөн гэж нэрлэдэг. Төгс өрсөлдөөний зах зээлд хэрэглэгчид мэдээллийг зөв эх үүсвэрээс хангалттай хэмжээгээр олж, харилцан зөв ашигласнаар зөв, сайн сонголт хийх нь мэдээж. Иймээс өрсөлдөөнийг дэмжих нь дараах чухал үүрэг, нийгэм-эдийн засгийн үр дагавартай.

• Нийгмийн сайн сайхан байдлыг хангаж, аж ахуй үйл ажиллагаа явуулах таатай орчныг бүрдүүлэх, хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалдаг. Хувь хүний сонголтын боломжийг өргөжүүлж чадавхийг дээшлүүлэн эдийн засгийн чадавхийг сайжруулах нь зах зээлийн өрсөлдөөний гол зорилго юм.

• Зах зээлийн шударга өрсөлдөөн нь хувь хүний сонголтыг өргөжүүлнэ.

• Өрсөлдөөний оновчтой хууль эрх зүйн орчныг бий болгосноор зах зээлийн тогтолцоо нийгмийн үр ашигтай хуваарилалтыг бий болгоно.

Төгс бус өрсөлдөөн: Амьдралд төгс өрсөлдөөн тэр болгон хэрэгжих боломжгүй байдаг. Өрсөлдөөний явцад компаниудаас хамгийн үр өгөөжтэй, өрсөлдөх чадвартай цөөн компаниуд шалгарч, зах зээлд эзлэх хувь нь аажмаар томорч, зах зээлд ноёрхож эхэлдэг. Үүнийг эдийн засгийн ухаанд төгс бус өрсөлдөөн гэж үзэн хэлбэрээс нь хамааруулан монополь, олигополь, монопольт өрсөлдөөний зах зээл гэж ангилан судалдаг.[9]

Монополь зах зээлд нэг л компани ноёрхдог ба уг зах зээл бий болох хоёр шалтгаан байдаг. Үүнд :

❖ Аргагүй монополь салбар. /энэ салбарт бусад компаниуд ороход хэцүү байдаг нь аргагүй / зүй ёсны[10] монополийн онцлог. Ийм зүй ёсны монополийг төрөөс шууд зохицуулах шаардлага гардаг.

❖ Цэвэр монополь зах зээл.

Олигополийн өрсөлдөөнд хэд хэдэн компани өрсөлдөж, зах зээлийн үнийг тогтоодог.

Монопольт өрсөлдөөнд компани болгон барааны ялгаварлалын хүчээр зах зээлийг хуваан авч, зөвхөн өөрийн хэсэгтээ ноёрхлоо тогтоон өрсөлддөг.

Шударга бус өрсөлдөөн: Төгс бус өрсөлдөөнт зах зээлд цөөн тооны компаниуд давамгайлж, зах зээлийн үнэ, нийлүүлэлтэд нөлөөлөх, өрсөлдөгчөө шударга бусаар шахан дарамтлах бололцоотой болсоноор шударга бус өрсөлдөөн бий болох нөхцлийг бүрдүүлдэг. Хэрэв аль нэг зах зээлд өрсөлдөөний цар хүрээ хязгаарлагдаж эхэлбэл зах зээлийн өрсөлдөөн шударга бус болон хувирч, нийгэмд ихээхэн хохирол учирна. Адам Смит шударга бус өрсөлдөөний тухай тэмдэглэхдээ: " монополь компаниуд барааны нийлүүлэлтийг байнга хязгаарлалттай байлгах аргаар эрэлтийг бүрэн хангахгүйгээр бодит үнээс илүү өндөр үнээр бараагаа борлууж, өөрийн ашгаа хэт өндөр байлгадаг"[11] гэжээ. Зах зээлд ноёрхож байгаа компаниуд өөрийн давамгай байдлаа ашиглан өндөр үнэ тогтоож, өрсөлдөөнийг хязгаарласнаар эдийн засгийн өсөлтийн сааралт, хэт өндөр монополь ашиг, инновацийн зогсонги байдал зэрэг сөрөг үр дагаврыг бий болгодог. Өрсөлдөөнгүй зах зээлд давамгай байдалтай компани бүтээгдэхүүний үнийг бууруулах, чанарыг дээшлүүлэх мотиваци байхгүй болдог тул барааны үнэ хэт өндөр болж, чанар муудаж, эцэстээ хэрэглэгчид хохирдог. Шударга бус өрсөлдөөн олон хэлбэр төрөлтэй боловч сөрөг нөлөө ихтэй, ихэнх орнуудад хуулиар хориглосон шударга бус өрсөлдөөний нийтлэг гурван хэлбэр байна.

1. Үнэ тогтоох явдал /price fixing / Өрсөлдөгч компаниудын хоорондох үнийг өсгөх, тогтоох эсвэл тодорхой түвшинд хадгалах талаар тохиролцдог.

2. Тендэрийн гажуудал /bib rigging / Төрийн байгууллага худалдан авах тендэрийг зориудаар будлиулж, эхнээс нь тендэрт ялагчийг тодорхойлж өрсөлдөөн байхгүй болгох замаар үнийг өсгөх явдал юм. Тендэрийн гажуудал хэд хэдэн төрөлтэй байж болно. Тухайлбайл:

❖ Аль нэг тохиролцсон компанийг ялуулахын тулд өрсөлдөгч компаниуд тендэрт оролцох саналаа татан авдаг.

❖ Хорших санал өгөх буюу эхнээсээ тендэрт ялах ямар ч бололцоогүй хэт өндөр үнэтэй саналыг өгч, тохиролцсон компанид тендэрийг ялах боломжийг олгож, өрсөлдсөн дүр харуулдаг.

❖ Дэд гэрээний арга буюу бага үнэтэй өрсөлдөгч компани тендэрт оролцохгүй боловч эргээд түүний шанд тендэрт ялсан илүү өндөр үнэтэй компаниас захиалгыг тендэрийн дэд гэрээний байдлаар авч, ашгаа хуваана.

3. Зах зээлийг хуваах явдал /market division / Компаниуд хоорондоо тохиролцсоны үндсэн дээр зах зээлийг газар зүйн байдлаар, барааны төрлөөр, эсвэл худалдан авагчийн төрлөөр хуваахыг хэлнэ. Үүнээс гадна шударга бус өрсөлдөөний өөр төрлийн хэлбэрүүд ч байж болох ба дээр дурдсан хэлбэрүүд түгээмэл бөгөөд хамгийн сөрөг нөлөөтэй.

Компаниуд өндөр ашиг олохын тулд өрсөлдөөнийг хязгаарлах олон төрлийн арга хэрэглэдэг. Өрсөлдөөнийг хязгаарлах дараахь аргууд байна. Үүнд :

❖ Компаниуд зах зээлд үгсэн хуйвалдаж, картель байгуулах замаар өрсөлдөөнийг хязгаарлаж, зах зээлийг газар зүйн байршил, барааны төрлөөр өндөр үнийг хадгалах арга.

❖ Компаниуд өрсөлдөгч нарыг зах зээлээс шахан гаргах, нэвтрэн оруулахгүй, зориудаар саад учруулах замаар нийлүүлэлтийг хязгаарлан өндөр үнийг хадгалахыг эрмэлзэх арга.

❖ Ноёрхож байгаа компани өрсөлдөгч нарын нийлүүлэгчийг худалдан авч, тэдний нийлүүлэлтийг зогсоох, эсвэл хэт өндөр үнэтэй болгох замаар өрсөлдөгчдөө хүнд байдалд оруулах арга.

❖ Өрсөлдөгч компаниуд хоорондоо нэгдэх замаар зах зээлийн хувиа өсгөх явдлыг хязгаарлах арга.

4. Өрсөлдөөний зохицуулалт, дэлхийн туршлага, Монголын зах зээлийн өрсөлдөөн, зохицуулалт : Зах зээл хөгжихийн хэрээр шударга бус өрсөлдөөнийг хязгаарлах, шударга өрсөлдөөнийг хөхүүлэн дэмжих нь эдийн засгийн зохицуулалт, бодлогын нэн тэргүүн асуудал болдогй. Шударга өрсөлдөөний зохицуулалт байхгүй нөхцөлд зах зээл нь зохистойгоор оршихгүй төдийгүй:

❖ Нээлттэй зах зээлд байдаг үр өгөөжийг шударга өрсөлдөөнгүй зах зээлийн хэрэглэгч нар хүртэж чадахгүйд хүрдэг,

❖ Аж ахуй эрхлэгчид бизнесийн эрүүл орчинд үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болдог, нөөцийг илүү үр ашиггүй хуваарилдаг,

❖ Техник технологи сайжруулах, үйлдвэрлэлийг үр ашигтай явуулахад саад болдог,

❖ Орлогын тэгш бус хуваарилалт бий болдог,

❖ Үндэсний том корпорациуд засгийн газарт хууль бусаар нөлөөлөх, төрийн бодлого, хууль тогтоомж нь нийтийн сонирхолд бус, харин том үйлдвэрлэгчдийг хамгаалах, тэдний өсч дэвжихэд нь тусалдаг.

Хэдийгээр ихэнх орнуудад, ялангуяа эрх зүйн өндөр хөгжилтэй орнуудад шударга өрсөлдөөний талаар хууль баталсан байдаг ч тэдгээр нь харилцан адилгүй байдаг. Гэсэн хэдий ч эдгээр орнуудад шударга өрсөлдөөний талаар дараах зохицуулалт хийж, шударга өрсөлдөөнд харш гурван төрлийн үйл ажиллагааг хориглосон.

1. Хөндлөнгөөр болон босоо шугамын түвшинд үгсэж хуйвилдахын эсрэг буюу картелийн эсрэг үйл ажиллагаа[12]

2. Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж эрх мэдлээ урвуулан ашиглахын эсрэг эрх зүйн зохицуулалт хийж, давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж нь бусад өрсөлдөгч, мөн хэрэглэгчдэд сөрөг үр нөлөө авчирч болзошгүй байдаг тул хуулиар давамгай байдалтай аж ахуйн нэгжийн зарим үйл ажиллагааг хориглосон байдаг,

3. Өрсөлдөгч нь өрсөлдөөнд харш үйл ажиллагаа явуулах байдлыг хориглосон байдаг.

АНУ-ийн эрх зүйн зохицуулалт: АНУ-ын шударга бус өрсөлдөөний эрх зүйн тогтолцоо нь холбооны хэмжээний ба муж улсын гэсэн хоёр хэсэгт хуваагддаг. АНУ-ын шударга бус өрсөлдөөний эрх зүйн зохицуулалт нь Конгрессээс баталсан Шерманы акт[13], Клейтоны акт болон Холбооны Худалдааны Комиссийн актад тулгуурладаг.

Шерманы акт /1890/ -тус актад " хэд хэдэн мужуудын хооронд, эсвэл гадаад улстай хийгдэж буй худалдаа, арилжааны бүх төрөлд саад болоход чиглэсэн аливаа гэрээ хэлцэл байгуулах, эсвэл траст болж нэгдэх нь хууль бус" гэж заасан байдаг.[14] Дээрх акт нь долоон хэсгээс бүрдэнэ. Эхний хэсэгт худалдаа, арилжаанд саад болоход чиглэсэн аливаа гэрээ, хэлэлцээр байгуулах, эсвэл траст болж нэгдэх нь хууль бус гэж тогтоогдсон бөгөөд аж ахуйн нэгжид 10000000 доллар, хувь хүнд 350000 долларын торгууль, эсвэл гурван жил хүртэл хорих ял ногдуулна гэжээ. Хоёрдугаар хэсэгт монополийн эсрэг чиглэсэн бөгөөд хэн нэг нь бусад мужтай эсвэл гадаад улстай эрхлэх худалдаанд саад болохуйц монополь тогтоох нь мөн хууль бус гэж тогтоогдвол торгох, эсвэл хорих ялаар шийтгэнэ гэжээ.[15]

Клейтоны акт /1914/-тус акт мөн монополийн эсрэг чиглэсэн. 12 дугаар хэсэгт худалдан авагчийн сонгох, ялгаварлан гадуурхах, үнийг ялгавартайгаар тогтоохыг хориглосон байна. Энэ хуулиар монополь тогтооход чиглэсэн болон шударга өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн үйл ажиллагааг хориглосон байна.

Холбооны худалдааны комиссын акт 1914 онд батлагдсан бөгөөд энэ актаар Холбооны Худалдааны Комиссыг байгуулсан. Уг актын 5 дугаар бүлэгт зааснаан комисс нь шударга бус өрсөлдөөн явуулж буй, эсвэл арилжаанд нөлөөлж буй хэн бүхний эсрэг захиргааны арга хэмжээ авах эрхтэй. Дээрх гурван актаар шударга өрсөлдөөнд харшаар нөлөөлөх дараах дөрвөн төрлийн үйл ажиллагааг зохицуулсан байдаг. Үүнд : монополь байдалтай аж ахуйн нэгжийн үйл ажиллагаа, худалдааг хууль бусаар хязгаарлах, компаниудын нэгдэл, холбоо бий болох, үнийн хувьд ялгаварлан гадуурхах үйл ажиллагаа орно.

Манай улсын эрх зүйн зохицуулалт: 1993 онд ахн удаа Монголын түүхэнд шударга өрсөлдөөний талаар бие даасан хуулийг баталсан.[16] Уг хуульд 1995, 2000, 2005 онд нэмэлт өөрчлөлтүүд оруулж, 1995, 2000 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтүүд нь ихэвчлэн давамгай байдалтай аж ахуйн нэгжийн тодорхойлох шалгуур, шударга өрсөлдөөнд харш үйл ажиллагааг нэмж зааж өгсөн. Харин 2005 оны нэмэлт өөрчлөлтөөр "Шударга өрсөлдөөний хянан зохицуулах газар"-ыг байгуулсан. Энэ өөрчлөлт нь шударга өрсөлдөөний хуулийг Монгол улсад хэрэгжүүлэх, шударга өрсөлдөөний нөхцлийг бүрдүүлэхэд цоо шинэ үеийг авчирсан гэж болно. Уг хуулиар:

1. Давамгай байдлаа шударга өрсөлдөөнд харшаар ашиглах, давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж өрсөлдөгч аж ахуйн нэгж өрсөлдөөнд саад хийсэн хэлцэл хийхийг хориглох, өрсөлдөгч аж ахуйн нэгжийн удирдах албан тушаалд ажиллахын хориглох, өрсөлдөгчөө эрхшээлдээ авахыг хориглох, өрсөлдөөнд харш үйл ажиллагаа явуулахыг хориглох,

2. Төрийн захиргааны байгууллагаас өрсөлдөөнийг хязгаарлахад чиглэсэн шийдвэр гаргахыг хориглор,

3. Шударга бус өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах байгууллага,

4. Зүй ёсны монополийг төрөөс зохицуулах талаар зохицуулсан байдаг.

Уг хууийн зорилгод " Монгол улсад аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхэлж буй этгээдэд зах зээлд шударгаар өрсөлдөх нөхцлийг бүрдүүлэх, өрсөлдөөнд харш аливаа үйл ажиллагааг хориглон хязгаарлах, харш үйл ажиллагаас урьдчилан сэргийлэх эрх зүйн болон зохион байгуулалтын үндсийг тодорхойлж хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулна" гэсэн байна.[17] Монгол улсын шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай хуульд барааны тэмдэг, байгууллагын нэр хүнд, патентын хийгээд зохиогчийн эрхийг хуулийг зөрчих нь шударга өрсөлдөөнд харшаар нөлөөлнө гэж үзэн өрсөлдөгчийн болон түүний бараа бүтээгдэхүүний нэр хүндийг гутаах, эсвэл өрсөлдөгчөө алдагдалд оруулж болохуйц худал, зөрүүтэй буюу гуйвуулсан мэдээ тараахыг хориглоно гэжээ.[18] Шударга бус өрсөлдөөнийг хяанан зохицуулах газар нь ШБӨХТ хууль зөрчигчдөд захиргааны шийтгэл ногдуулах эрхтэй бөгөөд 250 000 хүртэл төгрөгөөр торгох, хууль бусаар олсон орлого, эд зүйлийг хураах, зөрчлийг арилгах хүртэл үйл ажиллагааг нь зогсоох, тусгай зөвшөөрлийг нь хүчингүй болгох хүртэл арга хэмжээ байж болно гэж заасан байна.

Дүгнэлт

Монголын эдийн засгийг хөгжингүй орныхтой харьцуулахын аргагүй ч өөрийн гэсэн жижиг зах зээлээ хэрхэн зөв, үр бүтээлтэй удирдан зохицуулах, зах зээлд чөлөөт өрсөлдөөнийг тогтоон барих, зах зээлд оролцогчдын тэгш эрх ашгийг хангах, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих идэвхтэй механизм шаардлагатай. Тэр тусмаа манайх шиг жижиг зах зээлд монополь үүсэх, ноёрхогч үнийг тогтоох нь ихээхэн аюултай, хурдан тархацтай, мөн жижиг аж ахуйн нэгжүүдийг “залгиж”, өрсөлдөөнийг хязгаарлах нөхцөл бүрдэхэд амархан, авилга газар авсан учир уг асуудалд эдийн засаг хууль зүйн нэгдмэл цогц бодлогоор хандаж байнгын анхааралдаа байлгах нь чухал юм. Хуульд тэр дундаа зах зээлийн шударга өрсөлдөөний хуульд өөрчлөлт, нэмэлт өөрчлөлт оруулахдаа нийгэм-эдийн засгийн өөрчлөлтийг харгалзан үзэж, хууль ба эдийн засгийг хослуулж хэрэглэх нь зайлшгүй болж байгаа тул дараах саналыг дэвшүүлж байна.

1. Шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай хуулийн ач холбогдолыг олон нийтэд сурталчлах, өрсөлдөөний талаарх мэдлэг, ухамсарыг дээшлүүлэх, энэ талаар гарын авлага, сургалт зохион байгуулах,

2. Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газрын эрх мэдлийг нарийн зааж өгөх, тэдэнд илүү эрх мэдэл олгох,

3. Шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай хуулийн хариуцлагыг чангатгах; Үүнд: үйл ажиллагааг нь зогсоох, тусгай зөвшөөрлийг нь хураах, торгууль ногдуулах (Торгуулийн хэмжээ одоогийн хуулиар аж ахуйн нэгжийн хувьд 250 000 төгрөг байдаг, иймээс тухайн аж ахуйн нэгжийн өмнөх жилийн орлогын нийт эргэлтийн 10% хүртэл хувиар торгох)

4. Хянан зохицуулах албаны гишүүд орон тооны бус байгаа нь ( тус хуулийн 12.2.1. Зөвлөл нь дарга, дөрвөн гишүүнээс бүрдэнэ. Хянан зохицуулах албаны дарга нь зөвлөлийн дарга байна. Зөвлөлийн гишүүд орон тооны бус байна;) уг албаны үйл ажиллагааг цалгардуулах нэг шалтгаан болж байна. Иймээс дээрх гишүүд орон тооны байвал зохилтой байна.

5. Мөн хуулийн 12.5 д Хянан зохицуулах албаны дарга улсын ерөнхий байцаагч байгаа нь учир дутагдалтай санагдлаа. Уг албыг давхардуулан хаших нь уг албаны нийгэмд үйлчлэх хүрээг сулруулах талтай.

6. Манай улсын хувьд шинэчлэн найруулсан ШБӨХТХ-аараа өрсөлдөөнд саад учруулах гэрээ хэлцлүүдийг хориглох хууль зүйн боломжийг бүрдүүлэхэд анхаарсан нь өмнөх хуулиас дэвшилттэй боловч Польш, ОХУ, БНУУ[19], Чех зэрэг орнуудын нэгэн адил АНУ, Их Британий хуулиудад тусгайлан заасан шиг хэлцлийн төрөл гэж байхгүй байна. Өрсөлдөөний эрх зүйн олон жилийн түүхтэй, тэр чинээгээрээ эрх зүйн шинжлэх ухаан өндөр хөгжсөн АНУ, Их Британи зэрэг улсуудын өрсөлдөөний хуулиудад шударга, чөлөөт өрсөлдөөнд саад учруулах гэрээ хэлцлүүдийг дээр дурьдсанчлан хэвтээ, босоо, мэдээлэл солилцооны гэж гурван төрөлд ангилсан нь асуудалд систем бүхий цэгцтэй, тодорхой хандах тэгснээрээ өрсөлдөөнийг улс орондоо ашигтайгаар зөв зохистой явуулах, улмаар улс орны эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэхэд ихээхэн ач холбогдолтой юм. Тиймээс манай улс хуулиндаа хэлцлүүдийг төрөлжүүлэх шаардлагатай гэж үзэж байна.

Ном зүй

Ашигласан хууль

• Үндсэн хууль.,www.legalinfo.mn

• Шударга бус өрсөлдөөний тухай хууль.,www.legalinfo.mn

• Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай хууль.,www.legalinfo.mn

• Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль.,www.legalinfo.mn

Ашигласан ном, сурах бичиг

• Дүгэржав Д. Бизнесийн эрх зүй.,УБ.,2002

• Мөнхжаргал Т. Цолмон Ц. Бизнесийн эрх зүй.,УБ.,2000

• Бизнесийн эрх зүй.,УБ.,2002 /Бизнес эрхлэгчдэд зориулсан гарын авлага /

• Монгол Улсын эдийн засгийн эрх чөлөөний тойм -2007

• Жаргалсайхан Б. Монгол улсын зах зээлийн өрсөлдөөний өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлага. “Өрсөлдөөн ба хөгжил” хэлэлцүүлэг., УБ.,2007

• Алтангэрэл Т. Өрсөлдөөний эрх зүйн онолын үндэслэл.

• Шударга бус өрсөлдөөнийг хянан зохицуулах газар 2005-2007 /тайлан, судалгаа, хяналт шалгалт/.,УБ.,2007

Ашигласан website

• www.ursulduun.mn

• www.google.com

• www.sonin.mn

• www.asuult.net

• www.legalinfo.mn

• www.asuult.mn

Хавсрал 1:

|Өрсөлдөөнд саад учруулах хэлцлийн төрөл |Хуулийн зохицуулалт |
|Хэвтээ | Хэвтээ хэлцлийн хамгийн тархсан хэлбэр бол | ШБӨХТХ§ 7.1.1. Хамтдаа давамгай байдалтай өрсөлдөгч аж ахуйн|
|буюу нэг |үнийг тогтоох хэлцэл (Price fixing agreements) юм. Эл |нэгжүүд өрсөлдөөнийг хязгаарлах зорилгоор бараа бүтээгдэхүүний үнийг |
|салбарын |тохиолдолд жишээ нь нийлүүлэгч компани, худалдагч нар |харилцан тохиролцох, эсхүл үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хязгаарлах шийдвэр, |
| |нэг төрлийн бүтээгдэхүүнийг нэг үнээр худалдахыг |хэлцэл, тохиролцоо байгуулахыг хориглоно |
| |хоорондоо тохиролцоно. | |
| |Зах зээлийг хуваарилах хэлцэл (Market sharing |ШБӨХТХ §7.1.2. Хамтдаа давамгай байдалтай өрсөлдөгч аж ахуйн нэгжүүд |
| |agreements) нь мөн хэвтээ хэлцэлд орно. Үүнд |өрсөлдөөнийг хязгаарлах зорилгоор зах зээлийг нутаг дэвсгэр, |
| |нийлүүлэгч нар зах зээлийг хувааж, тодорхой хэсэг, |үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, борлуулалт, барааны нэр, төрөл, хэрэглэгчээр |
| |орон зайд үйл ажиллагаагаа явуулахаар тохирохыг |хуваарилах шийдвэр, хэлцэл, тохиролцоо байгуулахыг хориглоно. |
| |хэлдэг. | |
| |Үүнээс гадна нийлүүлэгч нар зөвхөн тодорхой хэмжээгээр| ШБӨХТХ §6.1.4. Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж дангаараа |
| |үйлдвэрлэхээр тохирох (Quota agreements), бусад |үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа бусад этгээдийг зах зээлээс шахан |
| |нийлүүлэгч нартай эвлэлдэхгүй байх (The concerted |зайлуулах зорилгоор тэдгээртэй аж ахуйн харилцаа тогтоохоос |
| |refusal to deal), зэрэг хэлцлүүд хийдэг. |үндэслэлгүйгээр татгалзах, тэдгээрт үндэслэлгүй шалгуур үзүүлэлт |
| | |тогтоохыг хориглоно. |
| | | |
| | | ШБӨХТХ §7.1.4. Давамгай байдалтай өрсөлдөгч аж ахуйн нэгжүүд|
| | |өрсөлдөөнийг хязгаарлах зорилгоор уралдаан буюу дуудлага худалдаанд |
| | |үнийг урьдчилан тохиролцож оролцох, бусад өрсөлдөгчөө дээрх үйл |
| | |ажиллагааны бодит нөхцөлөөс төөрөгдүүлэх, тэдэнд дарамт, шахалт |
| | |үзүүлэх шийдвэр, хэлцэл, тохиролцоо байгуулахыг хориглоно. |
| | | |
| | | ШБӨХТХ §7.1.5. Давамгай байдалтай өрсөлдөгч аж ахуйн нэгжүүд|
| | |өрсөлдөөнийг хязгаарлах зорилгоор аж ахуйг ашигтай эрхлэх зорилгоор |
| | |аль нэг байгууллагад гишүүнээр элсэхэд нь өрсөлдөгчид саад учруулах |
| | |шийдвэр, хэлцэл, |
| | |тохиролцоо байгуулахыг хориглоно. |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
|Босоо |Босоо хэлцлийн төрөлд болзолтой хэлцэл (The „tying“ | ШБӨХТХ §6.1.2. Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж дангаараа зах зээлд |
|хэлцэл |agreements) буюу худалдагч хэрэглэгчийг аль нэг |давамгай байдлаа ашиглаж хэрэглэгчдээс борлуулалтын нэмэлт нөхцөлийг |
| |бараагаа өөр нэг барааг авсан тохиолдолд л зарна гэж |шаардах, бараа бүтээгдэхүүнийг ялгавартай үнээр борлуулаыг хориглоно. |
| |тохиролцох хэлцэл хамаарна. Энэ нь нэг барааны | |
| |худалдааг өөр бараатай нөхцөлдүүлж байна гэсэн үг юм. | ШБӨХТХ §6.1.2. Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж дангаараа |
| |Тусгай хэлцэл (The exclusive dealing agreements) буюу |бараа бүтээгдэхүүн борлуулахдаа иж бүрдэлд ороогүй бараа дагалдуулахыг|
| |нийлүүлэгч зөвхөн тухайн худалдан авагчтай худалдаа |хориглоно. |
| |хийнэ гэж тохирох хэлцэл гэж байдаг. | |
| | | ШБӨХТХ §6.1.7. Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж дангаараа |
| | |өөрийн бараа бүтээгдэхүүнийг борлуулахдаа өрсөлдөгчийн бараа |
| | |бүтээгдэхүүнийг худалдан авахуулахгүй байх болзол тулгахыг хориглоно. |
| | | |
| | | ШБӨХТХ §6.1.8. Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж дангаараа |
| | |тухайн бараа бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, борлуулалтыг бууруулахад |
| | |хүргэж болох бага үнээр уг бараа бүтээгдэхүүнийг өөртөө худалдахыг |
| | |бусдаас шаардахыг хориглоно. |
| | Нийлүүлэгч цааш нь борлуулах худалдагчид барааны |ШБӨХТХ §6.1.6. Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж дангаараа. хэрэглэгчид|
| |зарах үнийг тулгах, тогтоох хэлцэл буюу борлуулалтын |тухайн барааг дахин борлуулах үнэ, нутаг дэвсгэрийг тогтоож өгөхыг |
| |үнийг тохиролцох хэлцэл (The resale price maintenance |хориглоно. |
| |agreements) нь мөн босоо хэлцлийн төрөлд хамаардаг. | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
|Мэдээлэл |Энэ нь мэдээллийг ашиглан өрсөлдөгч нар хоорондоо, | ШБӨХТХ §10.1.1. Аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа этгээд |
|солилцоон|эсвэл хэрэглэгч нартай эвсэн өрсөлдөөнийг хязгаарлах |өрсөлдөгчийн болон түүний бараа бүтээгдэхүүний нэр хүндийг гутаах, |
|ы хэлцэл |хэлцлийг хэлнэ. Жишээ нь нийлүүлэгч нар үйлдвэрлэлийн |эсхүл өрсөлдөгчөө алдагдалд оруулж болохуйц худал, зөрүүтэй буюу |
| |зардал, үнэ зэргийн тухай бие биедээ мэдээлэх, аль нэг|гуйвуулсан мэдээ тарааж өрсөлдөөнд харш үйл ажиллагаа явуулахыг |
| |хэрэглэгчийн төлбөрийн чадваргүй байдлын тухай бие |хориглоно. |
| |биендээ мэдээлэн эвсэх гэх мэт. | |
| | | ШБӨХТХ §10.1.1. Аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа |
| | |этгээдөөрийн болон өрсөлдөгчийн үйлдвэрийн газар, түүний байршил, |
| | |түүнчлэн бараа үйлдвэрлэсэн арга, хэрэглээний шинж чанарын гол |
| | |үзүүлэлт, хэрэглэх аргын талаар худал, зөрүүтэй мэдээлэх, эсхүл үнэн |
| | |байдлыг гуйвуулах зэргээр бусдыг төөрөгдүүлэн өрсөлдөөнд харш үйл |
| | |ажиллагаа явуулахыг хориглоно. |

Хавсралт 2: Монголын зарим зах зээлийн төвлөрөл бө өрсөлдөөн, үнийн байдал

|Үйл ажиллагааны ангилал |Херфиндал-Хершманы |Зах зээлийн төвлөрөл |Зах зээлийн өрсөлдөөн |Үнэ |
| |индекс | | | |
|Газрын тосны импорт |0.227 |Өндөр |Илт давамгай байдалтай аж |Сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй|
| | | |ахуйн нэгжүүд ноёрхсон, |өссөн |
| | | |картелийн шинж чанарыг | |
| | | |агуулсан зах зээл. Нэвтрэн | |
| | | |ороход хэцүү, нийлүүлэлт нь| |
| | | |ганцхан импортын нэг эх | |
| | | |үүсвэрээс хамааралтай. | |
| | | |Өрсөлдөөнгүй гэж үзэж | |
| | | |болно. | |
|Утас хөдөлгөөнт холбоо |0.616 |Мобиком илт давамгай |Өрсөлдөөнтэй, олигополийн |Сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй|
| | | |үнийн (Бертнардын) |буурсан |
| | | |өрсөлдөөний шинж чанарыг | |
| | | |агуулсан. Шинэ компаниуд | |
| | | |байнга орж ирдэг. | |
|Мах, махан бүтээгдэхүүн |0.070 |Төвлөрлийн хувь нь |Өрсөлдөөн хязгаарлагдмал, |Сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй|
| | |доогуур боловч зах |бөөний худалдааны биржүүд |өссөн |
| | |зээлийн үйл ажиллагаа нь |хөгжөөгүй учир үр ашиг | |
| | |шударга бус өрсөлдөөний |муутай. | |
| | |шинж чанартай | | |
|Ноос, ноолуур |0.115 |Дунд зэрэг |Өрсөлдөөн хязгаарлагдмал, |Төдийлөн өөрчлөгдөөгүй |
| | | |бөөний худалдааны биржүүд | |
| | | |хөгжөөгүй учир үр ашиг | |
| | | |муутай, дамалсан худалдааны| |
| | | |шинжтэй. | |
|Нийтийн тээвэр |Автобус-0.230 |Дунд зэрэг |Дунд зэргийн өрсөлдөөнтэй, |өсч байгаа |
| |Такси-0.150 | |зохицуулалт ихтэй. | |

Эх үүсвэр: ҮСГ.2007

Хавсралт 3: Өрсөлдөгчөөс хүлээж болох хамгийн гол гурван эрсдэл, салбараар

|Үүрэн холбоо |Газрын тосны импорт |Мах, махан бүтээгдэхүүн |ноолуур |Нийтийн тээвэр |
|Демпинг |Демпинг |Демпинг |Технологийн шинэчлэл |Демпинг |
|Хүчтэй зар сурталчилгаа |Далд сүлжээ |Технологийн шинэчлэл |Мэргэжилтэн/ ажилтаныг |Технологийн шинэчлэл |
|явуулах | | |урвуулах | |
|Технологийн шинэчлэл |Технологийн шинэчлэл |Бүтээмжийн өсөлт, үнийн |Бүтээмжийн өсөлт, үнийн |Далд сүлжээ |
| | |бууралт |бууралт | |

Эх үүсвэр: Аж ахуйн нэгжийн түүвэр судалгааны үр дүн

Нийт салбарт демпинг[20]47%, технологийн шинэчлэл хийх 38%, далд сүлжээ 21%, хүчтэй зар сурталчилгаа явуулах 16%, бүтээмжийн өсөлт, үнэ бууруулах 14%, мэргэжилтэн, ажилтаныг урвуулах 13%, урамшуулал шинэ үйлчилгээ нэвтрүүлэх 6% гэх зэргийг аж ахуйн нэгжүүд өрсөлдөгчөөс хүлээж болох эрсдэлүүд гэж үзсэн байна.

-----------------------
[1] Институцийн тухай дэлгэрэнгүй ойлголтыг " эдийн засгийн эрх чөлөөний тойм 2006" –аас үзнэ үү.
[2] Institutions, Organizations And market Competition, Douglas C. North, Washington university , St . Louis
[3] Бангладеш улс гэхэд л үүрэн холбооны салбараа чөлөөлсөний үр дүнд шинэ үүрэн холбооны компаниуд хөдөө орон нутагт өөрийн салбаруудаа олноор нээж, 2004 он гэхэд шинэ салбарууд 5000 тосгон, 12.5 сая хүнийг үүрэн утасны холбоотой болгосноос гадна олон ажлын байрыг шинээр бий болгосон.
[4] Жаргалсайхан Б. Монгол улсын зах зээлийн өрсөлдөөний өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлага. “Өрсөлдөөн ба хөгжил” хэлэлцүүлэг. УБ., 2007. 8-9 дэх тал.
[5] Алтангэрэл Т. Өрсөлдөөний эрх зүйн онолын үндэслэл.
[6] Шударга бус єрсєлдєєнийг хориглох тухай хууль, §6.1.7, §6.1.9.
[7] АНУ-ын Ерөнхийлөгч Т.Рузвельт “ардчилсан төрөөс илүү хүчтэй хувийн эрх мэдэл нь ардчилаллын заналхийлэл юм” гэж Конгресст хэлж байв. АНУ-ын Өрсөлдөөний хуулиар тэр үедээ дэлхийн хамгийн том корпораци байсан AT&T хэмээх компаний хүчийг “сулруулсан” түүхтэй.
[8] Шударга бус єрсєлдєєнийг хориглох тухай хууль, 9,10-р зїйл
[9] Зах зээлийн өрсөлдөөнийг зах зээлийн үйл ажиллагаанд оролцож буй талуудын үйл хөдлөлтэй холбон тайлбарлах чөлөөт зах зээлийн өрсөлдөөний тухай эдийн засгийн сэтгэлгээ /А.Смит,1776/ бүрэлдэн тогтнож, төгс өрсөлдөөний тухай онол, загварууд /Л.Вальрас, 1874., В.Парето 1906/ ба төгс бус өрсөлдөөний тухай онолууд /Курно, 1838, Берттан, 1870, А.Маршалл, 1890/ залгамжлан хөгжсөн.
[10] Монгол улсын " шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай" хуулинд ийм шинжтэй монополийг зүй ёсны монополь гэж тодорхойлсон байдаг. / цаашид хуулийн хэллэгээр зүй ёсны монополь гэх болно./
[11] Адам Смит, Улс орны баялаг,1776
[12] хэвтээ (horisontal) буюу нэг салбарын їйлдвэрлэгч, худалдагч, компаниуд хоорондоо эвсэхийг хэлдэг, мєн босоо (vertical) буюу єєр єєр салбар хоорондын хїмїїс хоорондоо эвсэхийг хэлнэ.
[13] 1890 онд АНУ-ын сенатийн гишүүн Жон Шерман нийтийн эрх зүй дэх худалдааны эрх чөлөөг хязгаарлах тухай хуулийг анх санаачлан байгуулсан тул энэхүү хуулийг түүний нэрээр нэрлэсэн.
[14] Дөнгөж батлагдсан Шерманы хуулийг ашиглан АНУ-ын Хууль Зүйн яам Стандарт Ойл компанийг шүүхэд өгч, 1911 онд тус компанийг хуулийн дагуу 34 бие даасан компани болгон задалж, компани болгоныг өөрийн удирдах зөвлөлтэй болгосон.
[15] 1890 онд хэд хэдэн тамхины үйлдвэрлэгчид нэгдэн гэдэг компанийг байгуулж, тамхины үйлдвэрлэлд ноёрхлоо тогтоож, 200 гаруй өрсөлдөгч компанийг залгисан. 1907 онд тус компанийг монополийн эсрэг хуулийн дагуу шүүхэд өгч, 1911 онд хэд хэдэн бие даасан нэгж болгон задалсан байна.
[16] Монгол улсад шударга өрсөлдөөний хуулийг хэрэгжүүлэхэд нэн түрүүнд урьд өмнө хэрэгжиж байсан бүхий л салбар дахь төрийн ноёрхлыг багасгах зорилго чухал байв. Үүний тулд төрийн өмчийг хувьчлах, зах зээлийг чөлөөлөх ажлыг зохион байгуулсан. Өнөөгийн байдлаар Монгол улс нь үйлдвэр, үйлчилгээний ихэнхийг хувьчилсан бөгөөд аж ахуйн үйл ажиллагааг төрөөс удирдах гэхээс илүү зохицуулах аргыг хэрэглэж байна.
[17] Хамтын бүтээл. Монгол улсын эдийн засгийн эрх чөлөөний тойм-2007., 2007.,УБ, 57-р тал
[18] Тухайлбал, Монголд цөөн хэдэн компани тамга үйлдвэрлэх эрхтэй байдаг. Гэтэл эдгээрийн нэг нь өөрийгөө төрийн тамга үйлдвэрлэх цорын ганц байгууллага гэж гадуур сурталчилсан байв. Энэ нөхцөлд ихэнх захиалагч нар түүгээр тамга үйлдвэрлүүлж байсан. Энэ бусад тамга үйлдвэрлэгч нарт олон захиалагчдыг алдах, орлого олохгүй байх байдлыг бий болгосон. /дээрх байгууллагад захиргааны арга хэмжээ авсан /
[19] БНУУ-ын Зах зээлийг хязгаарлах болон шударга бус өрсөлдөөнийг хориглох тухай хууль. 1996. §11 дүгээр зүйл. Дараах гэрээг хориглоно: а/ худалдан авах, худалдахаар тогтоосон шууд ба шууд бус үнэ, эсвэл бусад бизнесийн нэр томъёо нөхцөл байдал нь хуульд нийцээгүй; б/ бүтээгдэхүүн, нийлүүлэлт, техникийн хөгжил болон хөрөнгө оруулалтын хязгаарлалт, хяналтыг бий болгосон; в/ хяналтын нөөцийг байршуулах буюу худалдан авч байгаа бараа бүтээгдэхүүнд хэрэглэгчдийн тусгай бүлэглэл, хуваарилалт, хязгаарлалт тогтоох; г/ зах зээлийн байршил, хямдралын байдал, зах зээлийн боломж нөхцөл, чөлөөт байдлыг сонгон хязгаарлалт хийх; д/ тухайн үйл явцтай холбоотой өрсөлдөгчдийн хоорондын хуйвалдааныг тусгах.
[20] Зах зээлийн їнээс хэт доогуур їнээр бїтээгдэхїїнээ борлуулж, єрсєлдєгч нарыг шахан зайлуулах, дампууруулах арга

Similar Documents

Premium Essay

Monopoly Market

...5.2.3 Monopoly Market Mono means one and poly means seller. Therefore, meaning of the word monopoly is only one seller. The dictionary meaning of the word monopoly is the sole right to produce and sell a good by a person, government or corporation. Therefore, when a farm produces a good and supplies it to innumerable customers, then the farm is called a monopoly business and the market where that good is bought and sold is called the monopoly market. The farm that achieves the monopolistic right to sell a good, that farm controls the supply of the good in the market. Up to a fixed period of time, no other farm than this particular one can produce that good, so there is no difference between a farm and an industry in the monopoly market. A completely monopolistic market may be a bit difficult to be found. But a number of examples can be given of the almost monopoly market. For example, Bangladesh oxygen, Titas gas, etc. Task: Make a list of the goods that are bought and sold in the monopoly market. 5.2.3 Characteristics of Monopoly Market The following characteristics can be identified if the monopoly market is analysed. 1. The seller controls the production or supply: In a monopoly market, there is only one producer or seller. Therefore, the seller is the one who controls the production and supply of the good in the market entirely. 2. There is no near alternative good: There is no near alternative good for the product produced and sold by the monopolistic...

Words: 417 - Pages: 2

Premium Essay

Market Structure: Monopoly and Monopolistic Competition

...Assignment #2 – Market Structure: Monopoly and Monopolistic Competition ECO550: Economics for Managers Assignment 2 Office building maintenance plans call for the stripping, waxing, and buffing of ceramic floor tiles. This work is contracted out to office maintenance firms, and both technology and labor requirements are very basic. Supply and demand conditions in this perfectly competitive service market in New York are: |QS = 2P - 20 |(Supply) | | | | |QD = 80 - 2P |(Demand) | where Q is thousands of hours of floor reconditioning per month, and P is the price per hour. |A. |Algebraically determine the market equilibrium price/output combination. | When calculating for equilibrium, QS = QD 2P – 20 = 80 – 2P 4P = 100 P = 25 When substituting the value of P in the equation for supply and demand, we calculate the value of Q as QS = 2P – 20 QS = 2*25 – 20 QS = 30 Equating both supply and demand and solving it for Q 2p+2p=80+20 4p = 100 P = $25 Q = 30 (thousands of hours) |B. |Use a graph to confirm your answer. | ...

Words: 360 - Pages: 2

Premium Essay

Discuss How the Theory of Contestable Markets Could Impact on the Price and Output of a Monopoly Firm.

...Market structures are traditionally distinguished between four types i.e. perfect competition, monopoly, monopolistic competition and an oligopoly. They are determined on the basis of the number of firms in the market, the type of product, whether homogenous or differentiated and whether barriers to entry exist or not. Due to various specifications of all structures a “casual chain” is seen running from the market structure to the performance of that industry (Sloman, J. Hinde, K. pp 222) A monopoly involves one firm producing a good without close substitutes; that coincides with the firm. Barriers to entry exist thus making it difficult for new entrants to penetrate the industry and be a threat. The concept of the monopoly is relative since it crucially depends on how broadly or narrowly the product and the market are defined as. A monopoly firm can set the price as it is a price setter thus it has a certain degree of monopoly power that is determined by the difference between price charged and marginal cost expressed as a proportion of price. Monopolists can choose either the price or the level of output, but not both as it still faces a negatively sloped demand curve. Thus the monopoly firm does not have a supply curve. (Sloman, J. Hinde, K. 2007) For the monopoly firm to make supernormal profits it has to be a profit-maximizing firm. Therefore the firm shall not choose a rate of output Q that corresponds to the price inelastic segment of the demand curve. It will locate...

Words: 673 - Pages: 3

Premium Essay

Review and Analysis of Monopoly in a Given Market

...Reference journal for getting an Idea on how to write the term paper. Journal of Industrial Engineering and Management is a semestral, open access scientific journal that publishes theoretical and empirical peer-reviewed articles, which contribute to advance the understanding of phenomena related with all aspects of industrial engineering and industrial management. JIEM includes contributions, but not limited to, in the following fields: (1) Production, Logistics, Quality, and Operational Research; (2) Information Systems, Technology and Communication; (3) Industrial Economics and Regional Development; (4) Management, Organizational Behaviour and Human Resources; (5) Finance, Accounting and Marketing; and (6) Education, Training and Professional Skills. Term Paper can focus on Mapping new frontiers in emerging and developing technology areas in research, industry and governance.. Some Abstracts which emphasis on the Technology and Marketing. These are abstracts of articles which are already published. These are for your reference and you can start working in the same way concentrating on Technology and Marketing. * Trial-and-Error Marketing: The Role of the Customer in Tech Start-ups    by Fabian Eggers, Deborah Brown McCabe  Abstract: This paper explores the role of a customer- or product-centric focus in young technology firms decision-making and whether the behaviors of these firms differ from textbook marketing. rnData from depth interviews with founders of growth-stage...

Words: 3174 - Pages: 13

Premium Essay

Market Structure

...Differences in the Market Structures In economics there are four main market structures: perfect competition, monopoly, monopolistic competition, and oligopoly. Each of these market structures faces the common factor of competition. Various degrees of competition are what separate these market structures. Secondly, the commodity or product plays a huge role in these market structures because some products have substitutes or identical products. Lastly, we will observe the barriers to which a firms face when entering or exiting the market. This is a very important factor in the market structures because relative difficulty in entry and exit of the markets will determine what type of market structure we are examining. Market structures are based on two extremes known as perfect competition and monopoly. Oligopolies lie in the middle of this spectrum. A comparison and contrast of each market structure in short term and long term scenarios will be detailed in the following paper. Perfect competition and Monopoly In a Perfect competition there are four conditions that characterize the perfect competition structure: a large number of buyers & sellers, free entry & exit, product homogeneity, and perfect information. Each of these aspects is compared when examining the differences between monopoly and perfect competition. First in perfect competition there are a large number of small firms. Perfectly competitive firms’ demand curves are perfectly elastic while a monopoly’s...

Words: 2639 - Pages: 11

Premium Essay

Monopoly from Wikipedia, the Free Encyclopedia This Article Is About the Economic Term. for the Board Game, See Monopoly (Game). for Other Uses, See Monopoly (Disambiguation). "I Like a Little Competition"—J. P. Morgan

...------------------------------------------------- Monopoly From Wikipedia, the free encyclopedia This article is about the economic term. For the board game, see Monopoly (game). For other uses, seeMonopoly (disambiguation). "I Like a Little Competition"—J. P. Morgan by Art Young. Cartoon relating to the answer J. P. Morgan gave when asked whether he disliked competition at the Pujo Committee.[1] A monopoly (from Greek monos μόνος (alone or single) + polein πωλεῖν (to sell)) exists when a specific person or enterprise is the only supplier of a particular commodity (this contrasts with a monopsony which relates to a single entity's control of a market to purchase a good or service, and with oligopoly which consists of a few entities dominating an industry).[2]Monopolies are thus characterized by a lack of economic competition to produce the good or service and a lack of viable substitute goods.[3] The verb "monopolise" refers to the process by which a company gains the ability to raise prices or exclude competitors. In economics, a monopoly is a single seller. In law, a monopoly is a business entity that has significant market power, that is, the power to charge high prices.[4] Although monopolies may be big businesses, size is not a characteristic of a monopoly. A small business may still have the power to raise prices in a small industry (or market).[4] A monopoly is distinguished from a monopsony, in which there is only one buyer of a product or service; a monopoly may also have monopsony control...

Words: 10774 - Pages: 44

Premium Essay

The Affect of Monopolies in Microeconomics

...The Affects of Monopolies on Our current Microeconomic Situation More than anything else, the progress of the world in the 21st century depends on economics. The microeconomic situation of the United States has several determining factors contributing to it's current status. What we earn, what we save, what we spend, how deligently we work and retain our jobs is all part of the microeconomic system that controls our daiy lives. Another large factor hindering the success or downfall of the current economy is the effect of monopolies. By defintion a monopoly is a large company that has exclusive control of a commodity or service in a particular market giving them the power to manipulate prices. In a sense a monopoly is the logical result of competition. The roles of a monopoly in microeconomics severly affect the manner in which individual businesses can effectivly conduct their business in more than one way. Monopolies have forever affected our economy but these following pages are more of a generalized overview of the affects they have had strictly in the 21st century. One role of a monopoly in microeconomics is the effect it has on the pricing of goods and services. Monopolies can impact consumer prices in two obviously different ways, they can cause prices to drop so low that it forces companies out of business, or it can cause prices to skyrocket making it difficult for consumers to purchase a product. Neither of these options are necessarily good for the consumers...

Words: 933 - Pages: 4

Premium Essay

Market Structure in Bangladesh

...MARKET STRUCTURE IN BANGLADESH QUESTION Question 3 (44 marks) Please note that this question requires substantial research   Part A – (8 marks) Explain monopoly and monopolistic competition market structures, and identify the key factors that distinguish them   Part B – (18 marks) Choose two different industries from your home country representing monopoly and monopolistic competition market structures. Identify their key characteristics in relation to the factors used to differentiate between the market structures. Using the real 5/5 data from your case studies analyse how well each case study fits with the different market structures.   Part C – (6 marks) For the monopoly firm in your case study, identify the potential market power that it has and the types of controls (if any) that are in place to limit this.   Part D – (6 marks) For the monopoly firm in your case study, identify if there are other benefits generated by the monopoly that would be difficult to gain from a monopolistic competition market structure.   Part E – (6 marks) For the monopolistic competition industry, identify the extent to which firms are able to differentiate their products, and whether this allows them to gain some price advantages. SOLUTION Monopoly and monopolistic competition market structures   Monopoly Market Structure The monopoly is understood to be the market structure associated with single seller of a product which has huge demand either as a result of necessity or because...

Words: 2478 - Pages: 10

Premium Essay

Debt Ceilings

...Nicholas Messina Econ201 What are some of the different types of barriers to entry that give rise to monopoly power? Give an example of each. Should government let monopolists exist or not? What are the benefits of monopoly market structure and what are those shortcomings related to monopoly? What is your opinion? (At least two pages and write down the answers to each question asked) In a perfectly competitive market, there are many firms, none of which is large in size. In contrast, in a monopolistic market there is only one firm, which is large in size. This one firm provides all of the market's supply. Some conditions that determine a monopolistic market is the fact there is only one firm competing and has entire control over supply of product with no close substitutes. The second is that there must be a high barrier to entry to explain why other firms have not yet entered the market. What are some of the different types of barriers to entry that give rise to monopoly power? Barriers to entry are defined as legal, technological, or market forces that may discourage or prevent potential competitors from entering a market. There are many different types of barriers that include government barriers, control of a physical resource, technological advancements, and large start-up costs. Governments may erect barriers that prohibits or severely limits new competitors. This is done in many cities and states that may allow a household to only use one certain energy, water...

Words: 849 - Pages: 4

Premium Essay

Microeconomics for Mba - Capítulo 10

........................................... 10 Monopoly power and firm pricing decisions If monopoly persists, monopoly will always sit at the helm of government … its bigness is an unwholesome inflation created by privileges and exemptions which it ought not to enjoy. If there are men in this country big enough to own the government of the United States, they are going to own it. Woodrow Wilson That competition is a virtue, at least as far as enterprises are concerned, has been a basic article of faith in the American Tradition, and a vigorous antitrust policy has long been regarded as both beneficial and necessary, not only to extend competitive forces into new regions but also to preserve them where they may be flourishing at the moment. G. Warren Nutter and Henry Alder Einhorn t the bottom of almost all arguments against the free market is a deep-seated concern about the distorting (some would say corrupting) influence of monopolies. People who are suspicious of the free market fear that too many producers are unchecked by the forces of competition, but instead hold considerable monopoly power or control over market outcomes. Unless the government intervenes, these firms are likely to exploit their power for their own selfish benefit. This theme has been fundamental to the writings of economist John Kenneth Galbraith: The initiative in deciding what is produced comes not from the sovereign consumer who, through the market, issues instructions that bend the productive mechanism...

Words: 12857 - Pages: 52

Premium Essay

Monopoly Market - Research in Taxi Services in Mumbai

...Economics Research Question: Does Meru Cabs have a monopoly amongst long distance commuters in South Mumbai? Traditional Cabs Mega Word count: 3,996 Abstract Through this essay, I wish to investigate the market structure in which Meru, a privatized taxi service provider that networks throughout the city of Mumbai, functions in. As the popularity of Meru continues to grow rapidly, it invoked a few rather interesting questions; what kind of market structure does it comply to? “Does Meru Cabs have a monopoly amongst long distance commuters in South Mumbai?” Meru are one of the first to introduce quality taxi services in Mumbai, and cater to both North and South Mumbai residents. To investigate the market structure, many forms of data collection were considered. These include a survey with forty-five people amongst which half were from my building and locality (South Mumbai) and friends and family residing in the north. Also to further explore, I carried out a tabulated observation at the Mumbai Domestic Airport (North Mumbai) to tally mark the number of travelers traveling in different kinds of taxis and took an interview with Meru. The data obtained has been analyzed and represented with the help of diagrams such as pie charts, tables, and graphs. The market structure of taxi providers in Mumbai have characteristics of an oligopoly, however, Meru appear to be reaping the benefits of a monopoly. Nevertheless, the market structure deems the distinctiveness of an oligopoly...

Words: 6521 - Pages: 27

Premium Essay

Monopoly

...Time: 11/05/2012 Google's Monopoly and Internet Freedom By JEFFREY KATZ Wall Street Journal, June 7, 2012 http://online.wsj.com/article/SB10001424052702303830204577448792246251470.html Never is the issue concerning monopoly and perfect competitive market failing to attract our eyes. And this is also a hot topic we discussed in our economics course. According to the article, Google, the most popular search engine in the world, controls nearly 82% of the global search market and 98% of the mobile search market. Its annual revenue is larger than the economies of the world's 28 poorest countries combined. And its closest competitor, Bing, is so far behind in both market share and revenue that Google has become, effectively, a monopoly. A monopoly refers to a situation wherein there is a single seller of a product or service for which there are no close substitutes. A single company dominates its area; squeezes out all its competitors thus gaining control over the entire market and inevitably can dictate the price of the product or service. While in the perfect competition market, many firms produce identical products, and competition forces them all to sell at the market price. Firms face perfectly elastic demand curves at the price determined in the market because no firm is large enough to affect the market price. Compared with perfect competition, monopoly is inefficient. First of all, monopoly will create the deadweight loss for the market. A deadweight loss is a loss...

Words: 558 - Pages: 3

Premium Essay

Describe the 4 Main Market Structures

...Perfect competition is “a market structure where competition is at its greatest possible level” (The Economic Times, 2016). In this market, entry and exit is very easy and also free as there are many firms, both sellers and buyers who all produce homogenous items. Firms are price takers because they cannot control the price of their products, as they are determined by the interaction of demand and supply in the entire market. Another characteristic in this market is that the producers and the consumers have total awareness of products including prices as well as the costs of the market, quantity and availability (Sloman, Hinde and Garratt, 2013), hence the mobility of the factors of production is perfect in the long run in this market. Being price takers, to achieve the aim of profit maximisation, firms produce a level of output where price equals marginal cost (MC) of producing an extra unit of product. Profit is maximised where marginal revenue (MR) is equal to MC because price is also the MR for competitive firms. Monopoly is the opposite of perfect competition due to a single firm owns and serves the entire market because there is no competition available. There is “only one provider of a good or service, great barriers to entry for seller, no barriers to entry for buyer” (Econ Guru, 2006). This often then leads to high prices and mediocre products being sold, however very unique. Monopolies are price makers because they control the market and their prices are set higher...

Words: 1099 - Pages: 5

Premium Essay

Momopoly

...Monopoly is nearly always seen as something undesirable. Courts have wrestled with monopoly for ages, sometimes defining it as: "the power to control prices and exclude competition", "restraining trade", or "unfair and anti-competitive behavior." Should monopolistic practices be condemned and outlawed? Let's look at anti-competitive behavior and practices, but let's not confine ourselves to what's traditionally seen as monopoly. Monopoly means that a firm is sole seller of a product without any close substitutes, controls over the prices the firms charge. Government sometime grants a monopoly because doing so is viewed not only to be in the public interest, but also to encourage it with price incentives. However, monopolies fail to meet their resource allocation efficiently, producing less than the socially desirable quantities of output and charging prices above marginal cost. Thus, this inefficiency of monopoly causes the quantity sold to fall short of social needs. Law The existence of a very high market share does not always mean consumers are paying excessive prices since the threat of new entrants to the market can restrain a high-market-share company's price increases. Competition law does not make merely having a monopoly illegal, but rather abusing the power a monopoly may confer, for instance through exclusionary practices (i.e. pricing high just because you are the only one around.) It may also be noted that it is illegal to try to obtain a monopoly, by practices...

Words: 749 - Pages: 3

Premium Essay

Market Structures

...Market Structures Adam Timothy Rider ECO204: Principles of Microeconomics Evelyn Carlson 10/13/2014 When trying to gain insight into the local economy it is very important to understand the big picture of how the various market structures relate to each other. This can be accomplished by putting together some of the smaller pieces or characteristic of the market structure. These characteristics can be organizational, competitive or a variety of other features that categorize a firm as a specific market structure. Individual market structures can be described as the amount of firms producing identical goods and services. If you can identify the market structure you can often identify how they firms within the structure are going to price their products in the industry. The market structure will have an effect on the supply and demand of the different commodities in the market. The market structure will also influence barriers for entry and exit in the industry. In order to understand these structures in an economic community you must obtain an understanding of how they all work together to form the economic community. By the end of this report you will possess the necessary knowledge to understand the market structures in the micro economy. Before we begin to the inevitable breakdown of the individual market structures it is important to identify some of the key features of market structure in general. First it would be important to look at the...

Words: 2943 - Pages: 12