ክፍል አንድ
አጠቃላይ
1. መግቢያ

በአብዛኛው የዓለም አገሮች ረጅም እድሜ ካላቸው የመንግስት ተቋማት አንዱ ጉምሩክ ነው:: የሰው ልጆች የማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ እድገት የመንግስት ምስረታ ደረጃ ላይ ከደረሰበት ጥንታዊ ጊዜ ጀምሮ የጉምሩክ ሚና ጎልቶ ይታይ የነበረ መሆኑን ጽሁፎች ያስረዳሉ:: መንግስታት የዕለታዊ አስተዳደራዊ ወጪያቸውን ለመሸፈን እና የመከላከያ አቅማቸውን ለመገንባት የሚያስችላቸውን ገቢ ማግኘት ይፈልጋሉ:: ለዚህ ደግሞ ዋነኛው የገቢ ምንጭ በተለያዩ የንግድ ልውውጦች ላይ ከሚጥሉት ቀረጥ ሲሆን ከመንግስት ምስረታ ጀምሮ ይህንን የመንግስት ገቢ የመሰብሰብ ዋነኛ ተግባር እንዲፈፅም ኃላፊነት የተሰጠው ለጉምሩክ ነበር::

የሰው ልጆች የዕውቀትና እድገት ደረጃ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ ከመምጣቱ ጋር በተያያዘ የትራንስፖርትና የመገናኛ አውታሮች በከፍተኛ ደረጃ እየተስፋፋ በመምጣቱ የንግድ ልውውጦች ፈጣንና ይበልጥ ውስብስብ እንዲሆኑ አድርጓቸዋል:: ይህም በአንድ በኩል የታክስ መሠረት እንዲሰፋ በማድረግ በየጊዜው እየጨመረ የሚመጣውን የመንግስት ወጪ ሊሸፍን የሚችል ተጨማሪ ገቢ ለመሰብሰብ ያስቻለ ሲሆን& በሌላ በኩል ደግሞ የህገ ወጥ ንግድና የንግድ ማጭበርበር ከጊዜ ወደ ጊዜ እንዲጨምር ምክንያት ሆኗል::

የህገ ወጥ ንግድ እና የንግድ ማጭበርበር ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ መምጣት በመንግስት ገቢ አሰባሰብ ላይ አሉታዊ ተፅዕኖ እያሳደረ በመምጣቱ ይህን ሁኔታ ለመቀነስ ሲባል በዕቃዎች ዝውውር ላይ የተጠናከረ ቁጥጥር ለማድረግ የሚያስችል የቁጥጥር ስርዓት መዘርጋት የግድ እንዲሆን አድርጎታል:: በሌላ በኩል ቁጥጥሩን ለማጠናከር ሲባል የሚዘረጉ አሰራሮች የዕቃዎች ዝውውርን የማይገድቡ መሆኑን ማረጋገጥ ይጠይቃል:: እነዚህ ሁኔታዎች የጉምሩክ ሚና ከጊዜ ወደ ጊዜ ይበልጥ አስፈላጊ እና ውስብስብ እንዲሆን አድርጎታል::

የኢትዮጵያ ጉምሩክ ባለሥልጣንም ለመጀመሪያ ጊዜ የተቋቋመው በአፄ ሚኒሊክ ዘመነ መንግስት በ1889 ሲሆን ዓላማውም ከታሪፍ ተያያዥነት ያላቸውን ህጎች በማስፈፀም የመንግስት ገቢን መሰብሰብ እንደነበር ቀደም ሲል የወጡ ፅሁፎች ይገልፃሉ:: ባለሥልጣኑ ከተመሰረተ እ.ኢ.አ. 1889 እስከ 1923 ድረስ የፋይናንስና ግምጃ ቤት ሚኒስቴር ተብሎ በሚጠራው ከዚያም ከ1941 እስከ 1991 ድረስ በገንዘብ ሚኒስቴር ስር ተደራጅቶ የተቋቋመበትን ዓላማ ሲያስፈፅም ቆይቷል::
-1-
በመጨረሻም እ.ኤ.አ. በ1997 የጉምሩክ ባለሥልጣን እንደገና ለማቋቋም አሰራሩን ለመወሰን በወጣው አዋጅ ቁጥር 60/1989 የገቢዎች ቦርድ ተብሎ በሚጠራው በኋላም በገቢዎች ሚኒስቴር ስር እንዲደራጅ የተደረገ ሲሆን የተቋቋመበትም ዋነኛ ዓለማ ከገቢና ወጪ ዕቃዎች ላይ የተለያዩ ቀረጥና ታክሶችን እንዲሰበስብ’ ህገ-ወጥ ንግድን እንዲከላከል እና ከገቢና ወጪ ዕቃዎች ጋር በተያያዘ የተፈረሙ የዓለም አቀፍ ስምምነቶች እና ብሔራዊ ህጎችን ማስፈፀም ነው:: 2. የጉምሩክ መቋቋም አስፈላጊነት

የጉምሩክ መቋቋም አስፈላጊነት ከላይ በመግቢያ ላይ እንደተገለፀው ከሰው ልጅ የመንግስት ምስረታ ጊዜ ጀምሮ የመንግስትን ዕለታዊ አስተዳደራዊ ወጪና የመከላከያ አቅምን ለመገንባት የሚያስችላቸውን ገቢ ከመሰብሰብ አንፃር ጉምሩክን ማቋቋም አስፈላጊነቱ የሚያጠያይቅ አይደለም::

የዓለም አቀፍ የንግድ ዝውውር ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ ከመምጣቱ ጋር በተያያዘ የጉምሩክ ሚና ይበልጥ ከፍተኛ እየሆነ እንዲመጣ አድርጎታል:: በአሁኑ ጊዜ በተለይ በአደጉ አገሮች የጉምሩክ ሚና የመንግስት ገቢን ከመሰብሰብ በላቀ የአደንዛዥ ዝውውርን የመቆጣጠር እና ሽብርተኝነትን በመከላከል ላይ ያተኮረ ከፍተኛ ሚና የሚጫወት ከመሆኑም በላይ የTrade facilitation እና የንግድ ስታትስቲክስ መረጃዎችን የማደራጀት ሥራ የማከናወን ኃላፊነትን በሚወጣበት ሁኔታ እየተደራጀ ነው::

የኢትዮጵያ ጉምሩክ ባለሥልጣን መቋቋም አስፈላጊነትም ከዓለም አቀፍ ልምድ የተለየ ባይሆንም እንደየሀገሩ ቀዳሚ ዓላማ አንፃር በተወሰነ ደረጃ የሚለይ ሊሆን ይችላል:: ባለሥልጣኑ በአዋጅ 60/89 ላይ የሚከተሉት:-

* ከገቢና ወጪ ዕቃዎች ላይ ቀረጥና ታክስ መሰብሰብ * ከስራው ጋር የተዛመዱ ሕጎችና ዓለም አቀፍ ስምምነቶችን ስራ ላይ እንዲውሉ ማድረግ እና * ወደ ሀገር እንዳይገቡና ከአገር እንዳይወጡ የተከለከሉ ወይም ገደብ የተደረገባቸውን ዕቃዎች መቆጣጠር የሚሉ ዋና ዋና ዓላማዎችን ለማስፈፀም የተቋቋመ ሲሆን ባለሥልጣኑ በሚቋቋም አዋጅ ላይ በግልፅ ከተገለፀው ዓለማ በተጨማሪ የንግድና ኢንቨስትመንት የማሳለጥ የንግድ ስታትስቲክስን በማደራጀት የማሰራጨት ዓላምን በማስፈፀም ላይ የሚገኝ በመሆኑ የተቋሙ መቋቋም አስፈላጊነት በዚህ የሚገለፅ ይሆናል::
-2-
3. የጉምሩክ ቀረጥ አደረጃጀት መነሻዎች
3.1. የቀረጥና ታክስ ምጣኔ

የፖሊሲ ማስፈፀሚያ መሳሪያዎች ተብለው ከሚታወቁት አንዱ ታክስ እንደመሆኑ የጉምሩክ ቀረጥ አደረጃጀት መነሻው በአገሪቱ በየጊዜው የሚወጡ ፖሊሲዎች ናቸው:: ይህም ሲባል በገቢና ወጪ ዕቃዎች ላይ የሚሰበሰበው ቀረጥና ታክስ የሚወሰነው በየጊዜው በአገሪቷ የሚወጡ የተለያዩ ፖሊሲዎችን መሰረት በማድረግ የሚጣል የቀረጥና ታክስ ምጣኔዎች ሲሆኑ ምጣኔዎችም ፖሊሲዎችን ከማስፈፀም አንፃር እየታየ በተወሰነ ጊዜ ውስጥ ይከለሳሉ::

አሁን ባለው አሰራር ከገቢና ወጪ ዕቃዎች ላይ የቀረጥና ታክስ የሚሰበሰብበት የቀረጥና ታክስ ምጣኔ የሚጣለው ኢትዮጵያ በህግ በአፀደቃቸው የዕቃዎች አሰያየም እናአመዳደብ (Harmonized system commodity Classification and coding) ደንብ መሰረት ነው:: የሃርሞናይዝ ሲስተም በከዮቶ ኮንቬንሽን ለ‘Trade facilitation’ የተሰጠውን ትኩረት ከማስፈፀም አንፃር የጉምሩክ ሚናን ተፈፃሚ ለማድረግ ሲባል በዓለም ጉምሩኮች ተግባራዊ የተደረገ የዕቃዎች አመዳደብ ደንብ ነው::

የሃርሞናይዝ ሲስተም (Customs Nomenclature) የሚከተሉት :- * የታሪፍ ምጣኔን እና የገቢ አሰባሰብን ለመወሰን' * በሀገርች መካከል የሚፈፀሙ የንግድ ስምምነት ከማስፈፀም አንፃር የዕቃዎች የስሪት ሀገር እና የታሪፍ ‘preference አተገባበርን ለመወሰን * የውጭ ንግድ ስታትስቲካል መረጃ የማደራጀት እና * የአለም አቀፍ ስምምነቶች የማስፈፀም ጠቀሜታዎች ያሉት የዕቃዎች አመዳደብ ደንብ ነው::

በገቢና ወጪ ዕቃዎች ላይ የሚጣለው የታሪፍ ምጣኔ በሃርሞናይዝ ሲስተም የታሪፍ መፅሐፍ በሁለት መደብ ተለይቶ የተደራጀ ነው:: በምድብ አንድ ላይ ያለው የታሪፍ ምጣኔ ዕቃዎች በተሰሩበት ማቴሪያል ከአሰራራቸው ደረጃ እና ከሚሰጡት አገልግሎት አንፃር ታይተው ተመድበው እንደዕቃዎቹ የምርት ደረጃ (ጥሬ ዕቃ' በከፊል የተሰሩት እና ሙሉ ለሙሉ የተመረቱ) እና ከሚሰጡት ጠቀሜታ አንፃር የተለያዩ የታሪፍ ምጣኔዎች የሚጣሉበት ሲሆን' ምድብ ሁለት ላይ የሚመደቡት ዕቃዎች በምድብ አንድ ከተመደቡት ዕቃዎች መካከል በመንግስት ፖሊሲ ልዩ ትኩረት የሚሰጣቸው እንዱስትሪዎች ሌሎች ድጋፍ የሚደረግላቸው ሴክተሮች የሚያስመጡ ዕቃዎች በዝቅተኛ የቀረጥ ምጣኔ እንዲስተናገዱ የሚደረግበት ምድብ ነው::
-3-
ከዚህም በተጨማሪ ከአካባቢ አገርች ጋር በተገባ ስምምነት መሠረት ለምሳሌ ለኮሜሳ አባል ሀገሮች የሚደረግ ልዩ የታሪፍ ቅናሽ በታሪፍ መጽሐፉ በግልጽ ተለይቷል::

ከገቢና ወጪ ዕቃዎች የሚሰበሰበው የቀረጥና ታክስ አይነት በየጊዜው የሚለዋወጥ ሲሆን በአሁኑ ጊዜ ከገቢ ዕቃዎች ላይ የጉምሩክ ቀረጥ' ኤክሳይዝ ታክስ' ሱር ታክስ' የተጨማሪ እሴት ታክስ እና የዊዝሆልዲንግ ታክስ ይሰበሰባል:: እነዚህ የተጠቀሱት የቀረጥና ታክስ ዓይነቶች ከሁሉም የገቢና ወጪ ዕቃዎች ላይ የሚሰበሰብ ሳይሆኑ እንደ ዕቃዎቹ ዓይነት ሙሉ ለሙሉ ወይም በከፊል የሚሰበሰቡ ከመሆኑም በላይ የታሪፍ ምጣኔ ልክ የተለያየ ነው::

አሁን ባለው የታሪፍ መጽሐፍ ስድስት የታሪፍ ምጣኔ ደረጃዎች ያሉት ሲሆን' ዝቅተኛው የታሪፍ ምጣኔ ዜሮ (0) ከፍተኛው 35% እንዲሁም አማካይ Wight Average 17.5% ነው:: እስከ ቅርብ ጊዜ ድረስ ቀረጥና ታክስ የሚሰበሰበው ከገቢ ዕቃዎች ላይ ብቻ የነበረ ሲሆን በአሁኑ ወቅት በወጪ ቆዳና ሌጦ ላይ የታሪፍ ምጣኔ ተጥሎ ቀረጥ መሰብሰብ ተጀምሯል::

የቀረጥ ማስከፈያ ዋጋ

የጉምሩክ ቀረጥና ታክስ ስሌት የራሱ የሆነ ስርዓት አለው:: የጉምሩክ ቀረጥ ስሌት መሠረት የሚያደርግ ‘Advalorem’ ተብሎ የሚታወቀው የቀረጥ እና ታክስ አሰባሰብ ስርዓት ሲሆን' በዚህ ስርዓት በአንድ ዕቃ ላይ የተጣለው የታሪፍ ምጣኔ ተፈፃሚ የሚሆነው በዕቃው ዋጋ ላይ ይሆናል ማለት ነው:: በጉምሩክ አዋጅ 60/89 አንቀጽ 47 ላይ እንደተደነገገው ወደ አገር ለሚገባ ወይም ወደ ውጭ አገር ለሚላክ ማናቸውም ዕቃ የጉምሩክ ቀረጥ ማስከፈያ ዋጋ የሚሆነው በትክክለኛው ለዕቃው የተደረገ ጠቅላላ ወጪ ነው::

ለዕቃው የተደረገ ጠቅላላ ወጪ ሲባል ለገቢ ዕቃ ለዕቃው መግዣ' ለማጓጓዣ እና ለመድን ዋስትና አረቦን ክፍያ የወጣው ወጪ ድምር (CIF) ሲሆን ለወጪ ዕቃ ደግሞ ዕቃው የተሸጠበት እና ከኢትዮጵያ መውጫ እስከሆነው የጉምሩክ ወደብ ድረስ ለማጓጓዝ የተከፈለ ወጪ (FOB) ይሆናል::

በአሁኑ ጊዜ ኢትዮጵያ ምንም እንኳን የዓለም የንግድ ድርጅት ‘WTO’ አባል ባትሆንም ለጉምሩክ ቀረጥ አሰባሰብ ሲባል ስራ ላይ ያለው የዕቃ ዋጋ አተማመን ስርዓት የ ‘GATT’ የዋጋ ትመና ሥርዓት ሲሆን' ለዚህም አፈፃፀም ይረዳ ዘንድ የጉምሩክ ዋጋ ዳታ ቤዝ እንዲደራጅ ተደርጓል:: ይህ የዋጋ ዳታ ቤዝ አስመጪው የሚያቀርበው የዕቃ ግዢ ደረሰኝ ትክክለኛነት ለማረጋገጫነት በማነፃፀሪያነት የሚያገለግል ነው::
-4-
የጉምሩክ ፕሮሲጀር ኮድ (CPC)
የጉምሩክ ቀረጥና ታክስ ለመሰብሰብ እና የስታትስቲክስ አደራጅቶ ለመያዝ አስፈላጊ ከሆነው አንዱ የጉምሩክ ፕሮሲጀር ኮድ (CPC) ነው:: የጉምሩክ ዲክለራሲዮን በትክክል ለመሙላት የጉምሩክ ፕሮሲጀር ኮድን ለይቶ ማወቅ ያስፈልጋል:: አገሮች የገቢና የወጪ ዕቃዎቻቸውን ለመመዝገብ የየራሳቸው የተለየ የጉምሩክ ፕሮሲጀር ኮድን ይጠቀማሉ:: የጉምሩክ ፕሮሲጀር ኮድ የዕቃዎችን ወደ ሀገር ውስጥ አገባብ እና ከአገር አወጣጥ ለይቶ ለማወቅ የሚረዳ ከሆኑ በተጨማሪ የተለያዩ መብቶችን ከማስፈፀም አንፃር ጠቀሜታው ከፍተኛ ነው:: በኢትዮጵያ ገቢዎችና ጉምሩክ ሥራ ላይ ባለው የአሲኩዳ++ አውቶሜሽን ሲስተም የገቢና ወጪ ዕቃዎች በሚከተሉት የጉምሩክ ፕሮሲጀር ኮድ ተለይተው ይታወቃሉ:: * Direct Exportation EX1 * Temporary Exportation EX2 * Re Exportation EX3 * Direct Entry for Hom use IM4 * Temporary mportation IM5 * Re Importation IM6 * Warehousing S7 * Transit IM8

3.3. የዕቃዎች ስሪት አገር (Origin)

የዕቃዎች ስሪት አገር ወደ ሀገር ውስጥ በሚገባ ዕቃ ላይ ሊሰበሰብ የሚገባው የቀረጥና ታክስ መጠን ለማስላት መሰረት የሆነውን ለዕቃው ግዢ የተከፈለውን ትክክለኛ ዋጋ ለመወሰን የሚረዳ ከመሆኑም በላይ አገሪቷ ከሌሎች አገርች ጋር የምትገባው የሁለትዮሽና እንደኮሜሳ ያለ የአካባቢ አገሮች የጋራ ስምምነት መሰረት የሚኖር የታሪፍ ‘Preferential Treatment’ እንዲሁም ሌሎች ፖሊሲዎች ለማስፈፀም ወደ ሀገር ውስጥ የሚገቡና ከአገር የሚወጡ ዕቃዎች የሥሪት አገርን ማወቅና ማረጋገጥ አስፈላጊ ይሆናል::
ባለሥልጣኑ የአንድን ዕቃ ትክክለኛ የስሪት አገር የማረጋገጥ ኃላፊነቱን ለመወጣት እንዲያስችለው በገቢ ዕቃዎች የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ላይ የዕቃ የስሪት አገር ማረጋገጫ (Certificate of origin) አስመጪው ከዲክላራሲዮን ጋር እንዲቀርብ እንደ አንድ ቅድመ ሁኔታ ተቀምጧል:: በዚህ መሰረት ባለሥልጣኑ በዲክላራሲዮን ተመዝግቦ የቀረበውን የስሪት አገር መረጃ ከቀረበው ሰርትፊኬት ጋር በማገናዘብ ትክክለኛነቱን እንዲሁም የቀረጥና ታክስ ምጣኔው እና የዋጋ ትመናው በዕቃው ስሪት አገር መሰረት መሰራቱን የማረጋገጥ ስራ ያከናውናል::
-5-

ክፍል ሁለት የገቢ ዕቃዎች የጉምሩ¡ ሥነ-ሥርዓት (Customs procedure) አፈፃፀም
1. ትርጉም
የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ማለት የገቢና ወጪ ዕቃዎች በህግ ወይም ደንቦች በተፈቀደው መሰረት አስፈላጊው የጉምሩክ ፎርማሊቲ ተጠናቆ ከጉምሩክ ቁጥጥር ውጪ ለነፃ ዝውውር የሚለቀቁበት ሥርዓት ማለት ሲሆን' ይህም የጉምሩክ ትራንዚትን' የጉምሩክ መጋዘን እና የጉምሩክ ክሊራንስ ስርዓትን የሚያካትት ነው:: በአጠቃላይ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት በገቢና ወጪ ዕቃዎች ላይ የሚፈፀም የጉምሩክ የቁጥጥር እና ፋስሊቴሽን ተግባር ነው:: 2 የገቢ ዕቃዎች የትራንዚት ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑስ የሥራ ሂደት
2.1. ትርጉም ƒ^”²=ƒ TKƒ }LLፊ °n uÑ<U\¡ lØØ` e` J• ŸÑ<U\¡ ƒ^’²=ƒ S’h eŸ SÉ[h x ¾T>}LKõበት ¾Ñ<U\¡ Y’-Y`ዓƒ TKƒ ’¨<::

2.2 አጠቃላይ የንዑስ የሥራ ሂደቱ መግለጫ
አዲሱ የገቢ ዕቃዎች የጉምሩክ ትራንዚት ንዑሥ የሥራ ሂደት G<Kƒ የተለያዩ የአሠራር ሥርዓቶች ተቀርጸዋል፡፡ እነዚህም ›”Æ uÏu<ቲ ¨Åw uŸ<M ¨Å GÑ` ¨<eØ KT>Ñu< °n­‹ የሚያገለግል ሲሆን G<K}—¨< uK?KA‹ ¾Ñ<U\¡ SÓu=Á ua‹ TKƒU uVÁK?' u„ÑA ¨<ÝK?' u}ð] u`' uS}T' uG<S^ ¨²} ¨Å GÑ` ¨<eØ KT>Ñu< °n­‹ uSÓu=Á ua‡ ¾Ñ<U\¡ ×u=Á­‹ ¾ƒ^”²=ƒ ðnÉ ¾T>cØuƒ ›W^` ’¨<::
ŸLà ”Å}ÑKì¨< ¾}k[ì<ƒ G<Kƒ ›Ç=e ¾Ñu= °n­‹ ¾ƒ^”²=ƒ Y’-Y`¯ƒ ›ðíìU ”®<e ¾Y^ H>Å„‹ uÏu<+ ¨Åw uŸ<M KT>SÖ< “ uK?KA‹ SÓu=Á ua‹ uŸ<M KT>SÖ< ¾Ñu= °n­‹ }KÃ}¨< c=J”' uÏu<+ ¨Åw uŸ<M KT>SÖ< ¾Ñu= °n­‹ ¾ƒ^”²=ƒ ðnÉ ŸÏu<+ ¾›=ƒÄåÁ Ñ<U\¡ Te}vu]Á ê/u?ƒ ”Ç=G<U uK?KA‹ SÓu=Á ua‹ uŸ<M KT>SÖ<ƒ ÅÓV uSÓu=Á ua‡ Là ¾ƒ^”²=ƒ ðnÉ ¾T>cØuƒ” G<’@ SW[ƒ ÁÅ[Ñ< “†¨<::
-6-
¾Y^ H>Å~ ¾›KU ›kõ ¾ƒ^”²=ƒ ›W^`” u}¨c’ Å[Í }Óv^© KTÉ[Ó ¾T>Áe‹M uSJ’< kÅU c=M u’u[¨< ›W^` uƒ^”²=ƒ S’h“ SÉ[h ×u=Á­‹ S"ŸM uT>Ÿcƒ ¾S[Í M¨<¨<Ø ÓÉðƒ U¡”Áƒ ይðÖ` ¾’u[¨<” ¾ƒ^”²=ƒ SÕ}ƒ uTek[ƒ ¾°n­‹ ¾¨Åw qÁ Ñ>²?” ¾ሚÁሳØ` በመሆኑ ¾¨Åw Ÿ=^à ¡õÁ” uŸõ}— Å[Í K=k”e ¾T>‹M ŸSJ’<U uLà °n­ቹ KKSL†¨< ›ÑMÓKAƒ u¨p~ ”Ç=Å`c< ¾T>Áe‹M eKT>J”' u²=I uŸ<M ¾’u[¨<” ¾}ÑMÒÄ‹ p_ uŸõ}— Å[Í ¾T>k”e ÃJ“M::

-7-

-8-

2.4. የገቢ ዕቃዎች የጉምሩክ ትራንዚት ንዑሥ የሥራ ሂደት ደረጃዎች መግለጫ
ደረጃ 1
የትራንዚት ፈቃድ መጠየቂያ IM8 ዲክላራሲዮንና ደጋፍ ሰነዶችን ከዲክለራንቱ በመረከብ፣ ዕቃው መታሸግ የሚያስፈልገው ከሆነ በሲል ማሸግና ለትመናና ሠነድ ቁጥጥር ማስተላለፍ በሥራ ሂደቱ መጀመሪያ ደረጃ ላይ የሚከናወን ተግባር ነው፡፡
ደረጃ 2
በአጓጓዥ ድርጅት የቀረበውን ማኒፌስት በመዝጋት የመንገድ ወረቀት መስጠት፣

ደረጃ 3 ጉምሩክ መግቢያ በር ዕቃው ሲደርስ ከአሽከርካሪው የመንገድ ወረቀቱን በመቀበል ዕቃው ከወደብ በተነሳበት ሁኔታ መድረሱን በማረጋገጥ እንዲተላለፍ መፍቀድ ነው፡፡

ደረጃ 4 ከትራንዚት ፈታሽ የተላለፈለትን መረጃ በአስኩዳ++ ሲስተም በመጠቀም መመዝገቡን ማረጋገጥና ማህተም በማድረግ ወደ አገር ውስጥ እንዲተላለፍ መፍቀድ፡፡

ደረጃ 5
በሚሌ ጉምሩክ ካርጐ ስካኒንግ የፍተሻ ጣቢያ ዕቃው ሲደርስ የመንገድ ወረቀቱን በመቀበል የታሸገበትን ሲል በማየት ዕቃው ከወደብ ወይም ከመግቢያ በር በተነሳበት ሁኔታ መድረሱን ማረጋገጥ፡፡

ደረጃ 6
በአስኩዳ ሲሰተም የአደጋ መጠን መረጃ መሠረት ፍተሻ ማከናወን እና ዕቃው እንዲተላለፍ መፍቀድ፡፡
-9-
ደረጃ 7 ይህ የሥራ ሂደት ደረጃ የሚከናወነው በዕቃው የመጨረሻ መድረሻ የጉምሩክ ጣቢያ ሲሆን የሚከናወነው ተግባር፣ የመንገድ ወረቀቱን ከአሽከርካሪው በመቀበል ዕቃው በትክክል መድረሱን ማረጋገጥ ነው፣
ደረጃ 9
የትራንዚት ማኒፌስት በመዝጋት እንደአስመጪው ፍላጐት ዕቃው ወደ ተፈቀደ ጊዜያዊ ማከማቻ ወይም ወደ ጉምሩክ ቦንድድ መጋዘን እንዲገባ መፍቀድ፣ 3. የመጋዘን ንዑስ የሥራ ሂደት

3.1. ትርጉም የጉምሩክ መጋዘን ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ማለት የገቢ ዕቃዎች በተፈቀዱ ቦታዎች ወይም የጉምሩክ ቦንድድ መጋዘኖች ወስጥ በጉምሩክ ቁጥጥር ሥር ሆነው እንዲከማቹ የማደረግበት የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት ነው፡፡ 3.2. ›ÖnLÃ ¾ንዑስ Y^ ሂÅ~ SÓKÝ ንዑስ የሥራ ሂደቱ ዕቃዎች ወደ መጋዘን የሚገቡበትና ከመጋዘን የሚወጡበት ሁለት የተለያዩ የሥራ ሂደቶች አሉት፡፡ ዕቃዎች ወደ መጋዘን የሚገቡበት እና ከመጋዘን የሚወጡበት፡፡ የገቢ ዕቃዎች እንደስመጪው ፍላጐትና እንደዕቃው ባህሪ በተለያዩ የማጓጓዢያ ዓይነቶች ወደ ሀገር ውስጥ ከገቡ በኃላ አስፈላጊው የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት እስከሚፈፀምባቸው ድረስ በጊዚያዊ ማካማቻ ወይም በተፈቀዱ የጉምሩክ ቦንድድ መጋዘኖች ሊቆዩ ይችላሉ፡፡ ዕቃዎች ወደ ተፈቀደ መጋዘን ሊገቡ የሚችሉት አጓጓዥ በሚያቀርበው ትራንዚት የተጠናቀቀበት ሠነድ ወይም የካርጐ ማኒፌስት መሠረት ሲሆን፣ ወደ ተፈቀደ የጉምሩክ መጋዘን ዕቃዎችን ለማስገባት የሚቻለው አስመጪው/ወኪሉ በሚያቀርበው የተፈቀደ IM8 ዲክላራሲዩን መሠረት ነው፡፡ በተመሳሳይ ሁኔታ ዕቃዎች ከጊዚያዊ መጋዘን ወይም ከተፈቀዱ የጉምሩክ ቦንድድ መጋዘን ለማውጣት የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት የተፈፀመበት ዲ/ዮን መቅረብ ይኖርበታል፡፡ -10- 3.3. የገቢ ዕቃዎች ወደ ጉምሩክ መጋዘን የሚገቡበት
ዕቃዎች ወደ መጋዘን የሚገቡበት የሥራ ሂደት የሚፈፀመው የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት ያልተፈፀመባቸው ዕቃዎች የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት ተፈፅሞባቸው ለነፃ ዝውውር እስኪለቀቁ ድረስ በተፈቀዱ ጊዜያዊ ማከማቻ ወይም በጉምሩክ ቦንድድ መጋዘን ውስጥ ገብተው እንዲከማቹ የሚደረግበት የሥራ ሂደት ነው ፡፡

3.3.2 የንዑ ሥራ ሂደቱ ደረጃዎች መግለጫ Å[Í 1
¨Å }ðkÅ x”ÉÉ SÒ²” cKT>Ñu< °n­‹ }Ñu=¨< ¾Ñ<U\¡ Y’ Y`¯ƒ ¾}ðìSv†¨< °n­‹ SJ“†¨<”“ ›KSJ“†¨<” T×^ƒ::

-11- ደረጃ 2 * ¾Ñ<U\¡ Y’ Y`¯ƒ ¾}ðìSv†¨<” ¨Å x”ÉÉ SÒ²” TeÑvƒ’ * ¾Ñ<U\¡ Y’-Y`¯ƒ ÁM}ðìSv†¨<” ¨Å Ñ<U\¡ Y’-Y`¯ƒ S}Lkõ ›×]“ ¨<d’@ cÜ Te}Lkõ:: ደረጃ 3 Ñu= ¾J’< °n­‹” ux”ÉÉ SÒ²” °n S[Ÿu=Á S´Ñw Là SS´Ñw፣ 3.4. የገቢ ዕቃ ከመጋዘን የሚወጣበት ንዑስ የሥራ ሂደት ከመጋዘን ዕቃዎች የሚወጡበት የሥራ ሂደት ደግሞ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት ተፈፅሞባቸው ለነፃ ዝውውር የተለቀቁ ወይም ሌላ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት የተፈፀመባቸው ዕቃዎች ከተፈቀደ ጊዜያዊ ማከማቻ ወይም ከጉምሩክ ቦንድድ መጋዘን እንዲወጡ የሚደረግበት የሥራ ሂደት ነው፡፡

-12- 3.4.2 የሥራ ሂደቱ ደረጃዎቹ መግለጫ ደረጃ 1
Ÿ}ðkÅ x”ÉÉ SÒ²” ¾T>¨Ö< °n­‹ }Ñu=¨< ¾Ñ<U\¡ Y’-Y`¯ƒ ¾}ðìSv†¨< SJ’<”“ ›KSJ’<” T×^ƒ ደረጃ 2 * ¾Ñ<U\¡ Y’-Y`¯ƒ ¾}ðìSv†¨<” °n­‹ Ÿx”ÉÉ SÒ²” ”Ç=¨Ö< qØa K›cSܨ< /K¨Ÿ=K</ Te[Ÿw፣ * ¾Ñ<U\¡ Y’-Y`¯ƒ ÁM}ðìSv†¨<” ¨Å Ñ<U\¡ Y’-Y`¯ƒ S}LKõ ›×]“ ¨<d’@ cÜ Te}LKõ፡፡

ደረጃ 3 ¨Ü KT>J’< °n­‹ ¾SÒ²” Ÿ=^à Scwcw፡፡ ደረጃ 4 ¨Ü ¾J’< °n­‹” ux”ÉÉ SÒ²” ¨Ü S´Ñw (°n Te[ŸቢÁ) S´Ñw Là SS´Ñw

4. የገቢ ዕቃ አወጣጥ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑስ የሥራ ሂደት

4.1. ትርጉም
የገቢ ዕቃ አወጣጥ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ማለት የገቢ ወይም ወጪ ዕቃዎች ለነፃ ዝውውር የሚለቀቁበት ወይም ወደሌላ የጉምሩክ ፕሮሲጀር የሚሸጋገሩበት የጉምሩክ ስነ ስርዓት አፈፃፀም ሥርዓት ነው::
-13-
4.2. ›ÖnLÃ ¾ንዑስ Y^ ሂÅ~ SÓKÝ
የገቢ ዕቃ አወጣጥ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም አስመጪው ወይም ወኪሉ ለጉምሩክ ስለዕቃው አጠቃላይ ሁኔታ የሚገልጽ ዲክላራሲዮን እና የማረጋገጫ ሰነዶች ሲያቀርብ የሚጀመር ሲሆን የክሊራንስ ፕሮሲጀሩ ተጀምሮ እስኪጠናቀቅ ድረስ ባለው የስራ ሂደት ውስጥ የሚከተሉት ዋና ዋና የጉምምክ ተግባራት ይፈፀማሉ

* ሰነዶች ተሞልተው የቀረቡ መሆኑን የማረጋገጥ * የዕቃ የታሪፍ አመዳደብን ትክክለኛነት የማረጋገጥ * የዕቃ ቀረጥና ታክስ ማስከፈያ ዋጋ ትክክለኛነት የማረጋገጥ እና * የዕቃን ትክክለኛነት አካላዊ ፍተሻ የማረጋገጥ

ወደ አገር የገቡ ወይም ከአገር የሚወጡ ዕቃዎች ላይ የጉምሩክ ክሊራንስ ሥነ-ሥርዓት ለመፈፀም ዲክሌር ሲደረጉ ከዲክለሬሽን ጋር ሊቀርቡ የሚገባቸው ሰነዶች ተሟልተው እንዲሁም ዕቃዎች ወደ ሀገር ውስጥ ከሚገቡበት ወይም ከአገር ከሚወጡበት ምክንያት አንፃር በጉምሩክ ፕሮሲጀር ኮድ ተለይተው ለጉምሩክ መቅረብ ይኖርባቸዋል::
በጉምሩክ ማቋቋሚያ አዋጅ 60/89 አንቀጽ 20(1) ላይ የሚከተሉት ሰነዶች ኦርጅናል እና ኮፒ ሰነዶች ከዲክለራሲዮን ጋር ለጉምሩክ ሊቀርቡ እንደሚገባ ተደንግጓል::

ሀ. የማጓጓዣ ሰነድ
ለ. የዋጋ ሰነድ
ሐ. የባንክ ፈቃድ
መ. የዕቃ ዝርዝር መግለጫ
ሠ. የዕቃው የስሪት አገር ማረጋገጫ እና
ረ. ሌሎች ባለሥልጣኑ በመመሪያ የሚወስናቸው ነው

-14-
የዲክላራሲዮን አቀራረብ ከቴክኖሎጂ ዕድገት ጋር በተያያዘ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተሻሻለ በመምጣቱ ይህን ለማስፈፀም እንዲቻል የጉምሩክ ባለሥልጣንን እንደገና ለማቋቋምና አሰራሩን ለመወሰን የወጣውን አዋጅ ለማሻሻል በወጣው አዋጅ 368/95 ዓ.ም አንቀጽ 9 ላይ የጉምሩክ ዲክላራሲዮን በቃል በአካል እንቅስቃሴ ወይም በኤሌክትሮኒክስ መንገድ ሊቀርብ እንደሚችል ይደነግጋል:: አሁን ባለው አሰራር ዲ/ዮን በኤሌክትሮኒክስ መንገድ የሚቀርብበት ሁኔታ ተግባራዊ ካለመደረጉ በስተቀር ሌሎች ተግባራዊ የተደረጉ ሲሆኑ በኤሌክትሮኒክስ መንገድ የሚቀርብበትም ሁኔታ ከ’Asycuda World’ የአውቶሜሽን መጀመር ጋር በቅርቡ ስራ ላይ ሊውል የሚችል ነው::
የገቢና ወጪ ዕቃዎች በተለያዩ የማጓጓዢያ ዓይነት ማለትም በባህር' በመንገድ /ባቡር' በፖስታ' በአየር' ከመንገደኛ ጋር ወይም በካርጎ ወደ አገር ሊገቡ ወይም ከአገር ሊወጡ ይችላሉ:: በአብዛኛው የዕቃው ዓይነትና ባህሪ እንደሚጓጓዝበት ማጓጓዥያ ዓይነት የሚለያይ ከመሆኑም በላይ በተለይ በፖስታ እና ከመንገደኛ ጋር የሚጓጓዙ ዕቃዎች የተለየ ባህሪ ያላቸው ስለሆነ የጉምሩክ አሰራር የስራ ሂደት እንደ ዕቃዎቹ የማጓጓዥያ አጠቃቀም የተለያየ ነው:: ለምሳሌ የፖስታ ጥቅል ዕቃዎች የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም የዓለም አቀፍ የፖስታ ኮንቬንሽን መሠረት በማድረግ የተቀረፀ በመሆኑ ከሰነድ አቀራረብና ከተግባራት ቅደም ተከተል አደረጃጀት አንፃር ከሌሎች የማጓጓዢያ ዓይነቶች የተለየ ሲሆን የመንገደኞች ጓዝም እንዲሁ ዕቃው ከመንገደኛው ጋር የሚጓጓዝበት ሁኔታ በመኖሩ በዕቃው ላይ የሚደረገው የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም በመንገደኛው ላይ መጉላላትን እንዳይፈጥር ከሌሎች ዕቃዎች በተለየ ሁኔታ የሚስተናገድበት አሰራር መቊረጼ ያስፈልጋል:: በመሆኑም አዲሱ የገቢ ዕቃ አወጣጥ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑስ ሥራ ሂደት በሥሩ የካርጐ ዕቃዎች፣ የግል መገልገያ ዕቃዎች፣ የመንገደኞች ጓዝ እና የፖስታ ጥቅል ዕቃዎች በሚል በአራት የንዑስ የሥራ ሂደቱ ቨርዥን ተለይቶ የአሰራር ሥርዓት የተቀረጸ ሲሆን፣ ለእያንዳንዱ ቨርዥን ሠራተኛው በቀላሉ ሊረዳውና ተግባራዊ ሊያደርገው በሚችለው መልኩ ስዕላዊና የጹሑፍ መግለጫ ተዘጋጅቷል፡፡
አሁን ባለው አሰራር በገቢ ወይም ወጪ ዕቃ ላይ የጉምሩክ ክሊራንስ ሥነ-ሥርዓት ለመፈፀም የጉምሩክ አስተላላፊው ለጉምሩክ ዲክለራሲዮን በመሙላት ማቅረብ ይኖርበታል:: የጉምሩክ አስተላላፊው ከዲክላራሲዮኑ ላይ ስለዕቃው የሚገልፁ መረጃዎች የተሟሉና ትክክለኛ መሆናቸውን የማረጋገጥና አስፈላጊ የሆኑ ደጋፊ ሠነዶችን አያይዞ የማቅረብ ኃላፊነት አለበት::

-15-
4.3. የካርጐ Ñu= °n ›¨×Ø ¾Ñ<U\¡ c’-Y`¯ƒ አፈፃፀም የንዑሥ ሥራሂደት ቨርዥን
4.3.1. ›ÖnLÃ ¾Y^ N=Å~ SÓKÝ­‹
¾Y^ H>Å~ Ÿ›G<” uòƒ uÑ<U\¡ ß“¨’< ¾’u\ƒ” ¾T’>ôeƒ U´Ñv' ¾Ç=¡K^c=Ä” U´Ñv ¾k[Ø“ ¡e ¡õÁ Te¨mÁ SeÖƒ“ Scwcw S<K< uS<K< ŸÑ<U\¡ ¨<Ü ÁÅ[Ñ c=J”' ›eSÜዎች ¨ÃU ¨Ÿ=ሎቻቸው ”²=I” ተግባራት ›Ö“k¨< c=Ák`u< ጉምሩክ በአስመጪዎቹ ወይም ወኪሎቹ የተከናወኑት ተግባራት ከጉምሩክ ህግና የአሠራር ሥርዓት አንፃር ትክክል መሆኑን ¾T×^ƒ“ የT[ÒÑØ uSJ’<ን T”—¨<U ›eSÜ ¾ðKѨ<” °n pÉS S[Í uTÓ–ƒ u^c< ¨ÃU u¨Ÿ=K< አማካይነት ብቻ ያከናውናል፡፡ Ç=¡K` uTÉ[Ó °n­‹” u›ß` Ñ>²? የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት በመፈፀም S[Ÿw ¾T>Áe‹K¨< ›c^` ’¨<::

-16-

4.3.3. የካርጐ Ñu= °n­‹ ¾Ñ<U\¡ e’-Y`¯ƒ ›ðíìU ንዑሥ ¾e^ H>Ń ቨርዥን ደረጃዎች መግለጫ ደረጃ 1 Ç=¡K^c=Â’<” u›c=Ÿ<Ç c=e}U (A++) uSS´Ñw ¾¡õÁ Te¨mÁ uT¨<׃ ¾k[Ø“ ¡e MŸ<” uv”¡ uŸ<M uS¡ðM Ÿ›v] c’É Ò` KÑ<U\¡ c’É S[Ÿu=Á Tp[w' ደረጃ 2 uዲክላራሲዮንና ÅÒò c’Ê‹ ÁK< S[Í­‹ ƒ¡¡M SJ“†¨<” T[ÒÑØ“ uv”¡ uŸ<M ¾}ŸðK¨<” ¾k[Ø“ ¡e M¡ T×^ƒ /u¡õÁ Te¨mÁ M¡ Ñu= SJ’<”/'

ደረጃ 3 ¾k[u¨<” ዲክላራሲዮን ¾eÒƒ SÖ” በÑ<U\¡ ¾›¨<„T@i” e`¯ƒ /›c=Ÿ<Ç/ SK¾ƒ' ደረጃ 4
የሥጋት ደረጋው ቀይ ከሆነ u°n¨< Là ›"L© õ}h TŸ“¨”'

ደረጃ 5 የቀረበውን የገቢ ዲክለራሲዮን እና ደጋፊ ሠነዶች በመመርመር ለታሪፍ አመዳደብና ለዋጋ ትመናና ሌሎች አስፈላጊ የሆኑ መረጃዎች የተሟሉ መሆኑን እና ቀረጥና ታክስ በትክክል መስላቱን በማረጋገጥ ዕቃው እንዲለቀቅ መወሰን ወይም ለታሪፍ አመዳደብና ለዋጋ አተማመን ተጨማሪ ማስረጃ የሚያስፈልግ ከሆነ በዕቃው ላይ አካላዊ ፍተሻ እንዲደረግለት በመወሰን ሠነዱን ለፍተሻ ኦፊሰር ማስተላለፍ፡፡ ደረጃ 6
በk[u<ƒ Ç=/Ä”ና ÅÒò c’Ê‹ SW[ƒ መረጃዎች በትክክል በዲ/ዮን ላይ መመዝገባቸውን ¾k[Ø“ ¡e M¿’ƒ የሌለው SJ’<” T[ÒÑØ'
-18-
ደረጃ 7
›ÖnLà ¾Ñ<U\¡ e’-e`¯ƒ ¾}Ö“kkv†¨<” °n­‹ ¾°n SልkmÁ uT×^ƒ T’>ôeƒ S´Òƒ“ °n¨<” K’í ”penc? SõkÉ'

ደረጃ 8
Ç=¡K^c=Ä”“ ÅÒò c’Ê‹ u›Óvu< S´Óx በቀላሉ ለመግኘት በሚያስችል መልኩ አደራጅቶ መያዝ'

4.4. የገቢ መንገደኞች ጓዝ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑሥ የሥራ ሂደት ቨርዥን
4.4.1 ትርጉም
የገቢ መንገደኞች ጓዝ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑሥ የሥራ ሂደት የገቢ መንገደኞች ከራሳቸው ጋር ይዘዋቸው በሚያጓጉዞዋቸው ዕቃዎች ላይ በዓለም አቀፍ ኤርፖርቶች እና በተፈቀዱ መግቢያ በሮች ላይ የሚፈጸም የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት ነው፡፡ 4.4.2 አጠቃላይ የስራ ሒደቱ መግለጫ
የገቢ መንገደኞች መስተንግዶ ከቀረጥና ታክስ መሰብሰብ ይልቅ በአብዛኛው ለተጓዦች የተቀላጠፈ አገልግሎት መስጠትና የቁጥጥር ስራን ባጣጣመ መልኩ ማከናወንን የሚጠይቅ ሲሆን ንዑሥ የሠራ ሂደቱም የተቀረጸው እነዚህን ሁለት ተቃራኒ ስራዎችን ሚዛናዊ በሆነ መልኩ ለማከናወን የሚያስችሉ ተደርጎ ነው፡፡ በዚህ ንዑሥ የሥራ ሂደት ቀረጥና ታክስ የመስራትና የመሰብሰብ ስራ በአንድ ቦታ አንድ ኦፊሰር የሚከናወን ሲሆን ንዑሥ የሥራ ሂደቱ የመንገደኞችን አውሮፕላን የመፈተሽ ስራን ያጠቃልላል፡፡

-19-

4.4.4. የገቢ መንገደኞች ጓዝ አወጣጥ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑሥ የሥራ ሂደት ቨርዥን ደርጋዎች መግለጫ
ደረጃ 1
በየጊዜው የገቡትን የመንገደኞች አይሮፕላን ማኒፌስት አውሮፕላኑ ከማረፉ በፊት ከአጓጓዥ መቀበል /መረከብ ፣ -20-
ደረጃ 2
በማኒፌስቱ መሠረት አውሮፕላኑ ሲያርፍ ወዲያውኑ በቦታው በመገኘት መንገደኞች " Crew member" እና ጓዛቸው ወደ ጉምሩክ ክልል እንዲገቡ ማድረግ፣

ደረጃ 3
የመንገደኞች ዕቃ ተጠቃሎ መራገፉን ለማረጋገጥ የአውሮፕላኑን ውስጣዊ አካል ፍተሻ በማካሄድ የተገኘን ዕቃ ለጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀምና ውሳኔ ሰጪ ማሰተላለፍ፣

ደረጃ 4 ከአውሮፕላኑ የወረዱትን የመንገደኞች እና Crew Members ዕቃዎች በ " X-Ray" በማሳለፍ፣ የተከለከሉ የታገዱና ቀረጥና ታክስ የሚከፈልባቸው የሚመስሉ ዕቃዎች ካሉ ማረጋገጥ፣

ደረጃ 5
በ "X-Ray" የፍተሻ ውጤት መሠረት የተከለከሉ የታደገዱና ቀረጥና ታክስ የሚከፈልባቸው የሚመስሉ ዕቃዎች ካሉ በቀጥታ ለአካላዊ ፍተሻ ወደ ጉምሩክ "Front Desk" ማስተላለፍ፣

ደረጃ 6
በ "X-Ray" የፍተሻ ውጤት መሠረት የተከለከሉ የታገዱና ቀረጥና ታክስ የሚከፈልባቸው ዕቃዎች ከሌሉ በቀጥታ በ "Conveyer belt" ላይ በማድረግ ለመንገደኛው ማስተላለፍ፣

ደረጀ 7 * በጉምሩክ "Front Desk" አካላዊ ፍተሻ ማድረግ፣ * በጉምሩክ "Front Desk" አካላዊ ፍተሻ መሠረት ገደብ የተደረገባቸው ዕቃዎች ከሚመለከታቸው መስርያ ቤቶች ፈቀድ እስኪቀርብ ወደ ጊዜያዊ ማከማቻ ማስተላለፍ፣ * በጉምሩክ "Front Desk" አካላዊ ፍተሻ መሠረት የተከለከሉ ዕቃዎች ካሉ በዝርዝር በመመዝገብ ለጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት መተላለፍና ውሳኔ ሰጪ ማስተላለፍ፣

-21- ደረጀ 8
ቀረጥና ታክስ የሚከፈልባቸው ዕቃዎች ካሉ የክፍያ ማስታወቂያ በማውጣት እዚያው ቀረጥና ታክስ መሰብሰብ፣

4.5. የገቢ ፖስታ ጥቅል ዕቃዎች የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑሥ የሥራ ሂደት ቨርዥን

4.5.1. አጠቃላይ የሥራ ሂደቱ መግለጫ
የገቢ ፖስታ ጥቅል ዕቃዎች የሚያጓጉዘው አይሮፕላን እንዳረፈ የፖስታ ድርጅት ወይም የኩሪየርስ ሠራተኛው ለጉምሩክ ማኒፌስት እንደሚያስረክብና በማኒፌስቱ መሠረት የጉምሩክ ኦፊሰር ሁሉንም የፖስታ ጥቅል ዕቃዎች በ X-Ray ማሽን በመፈተሽ ቀረጥና ታክስ የሚከፈልባቸውን ዕቃዎች በማስላት ከአሰስመንት ማስታወቂያ ጋር ለፖስታ ድርጅት ወይም ኩሪየርስ የሚተላለፍበትና ደርጅቶቹ ቀረጥና ታክሱን በመሰብሰብ ዕቃውን ለባለ አድራሻው በማስረከብ የተሰበሰበውን ገንዘብ በባንክ በኩል ለጉምሩክ በተወሰነ ጊዜ ውስጥ የሚያስረክብበት ንዑሥ የሥራ ሂደት ሲሆን የተከለከሉ ዕቃዎች ለጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት መተላለፍ አጣሪና ውሳኔ ሰጪ የሚተላለፍበት አሠራር ነው፡፡

-22-

-23- 4.5.3. የገቢ ፖስታ ጥቅል ዕቃዎች የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑሥ የሥራ ሂደት ቨርዥን ደረጃዎች መግለጫ
ደረጃ 1
የሥራ ሂደቱ የሚጀምረው የፖስታ ጥቅል ዕቃዎችን የጫነው አይሮፕላን እንዳረፈ ከፖስታ ድርጅት ወይም ኩሪየርስ ሠራተኛ እጅ የፖስታ ጥቅል ዕቃዎችን ማኒፌስት በመቀበል ዕቃዎቹን በ X-Ray ፍተሻ ማከናወን ነው፡፡

ደረጃ 2 በ X-Ray የፍተሻ ውጤት መሠረት በዕቃዎቹ ላይ አካላዊ ፍተሻ ማከናወን፣

ደረጃ 3 ቀረጥና ታክስ ማስላት

4.6. የግል መገልገያ ዕቃ አወጣጥ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ንዑስ የሥራ ሂደት ቨርዥን
4.6.1. ትርጉም
የግል መገልገያ ዕቃ አወጣጥ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት አፈፃፀም ማለት ማንኛውም ሰው ከውጭ አገር በአውሮፕላን ተጓጉዞ ሲመጣ በካርጎ ጭነት የሚያመጧቸው ወይም በውጭ አገር የሚኖር ሰው እዚህ አገር ለሚኖር ሰው በስጦታ ወይም በሌላ መልክ የሚላኩ የግል መገልገያ ዕቃዎች ላይ የጉምሩክ ሥነ-ሥርዓት የሚፈጸምበት ሥርዓት ነው፡፡

-24-

4.6.2

-25-
4.6.3. የንዑሥ የሥራ ሂደቱ ደረጃዎች መግለጫ
ደረጀ 1
ስለተጫኑት ዕቃዎች ዝርዝር መረጃ የሚገልጽ የዕቃዎች ማኒፌስት በቅድሚያ ከአጓጓዥ መረከብ፣

ደረጃ 2
በማኒፌስቱ መሠረት አውሮፕላኑ ሲያርፍ ወዲያውኑ በቦታው በመገኘት የዕቃ ጭነቶች ወደ ጉምሩክ ክልል እንዲገቡ ማድረግ፣

ደረጃ 3
ዕቃውን ዝርዝር አካላዊ ፍተሻ በማካሄድ የተከለከለ፣ ገደብ የተደረገበትና ቀረጥና ታክስ የማከፈልበትን ዕቃ መለየት፣

ደረጃ 4
ቀረጥና ታክስ ማስላት እና ገንዘብ መሰብሰብ

ደረጃ 5 ማንኛውም የግል ዕቃ አወጣጥ ሥነ-ሥርዓት ያጠናቀቀ ዕቃ በ "X-Ray" በማሳለፍ ማረጋገጥ፣ ደረጃ 6 ማኒፌስት መዝጋትና ዕቃው እንዲወጣ መፍቀድ

-26-
ክፍል ሦስት በመንግስት የተሰጡ መብቶችን የማስፈፀም ንዑስ የሥራ ሂደት

1.መግቢያ ትርጉም

በሕግና ደንብ ተደንግገውና ተለይተው የተሰጡትን የቀረጥና ታክስ ነፃ መብቶች የሚረጋገጥበት የአሠራር ሥርዓት ነው፡፡

2. አጠቃላይ የሥራ ሂደቱ መግለጫ /ጠቀሜታ

¾Y^ H>Å~ Å”u—¨< ¾Swƒ T[Òݨ<”' °n¨<” uT>[Ÿwuƒ ¾Ñ<U\¡ ×u=Á ”Ç=Áј በማድረግ ¾Y^ ÉÓÓVi” እንዲያስቀር ተደርጎ የተቀረጸ የአሠራር ሥርዓት ነው:: 3. በመንግስት የተሰጡ መብቶችን የማስፈፀም ንዑስ የሥራ ሂደት ስዕላዊ መግለጫ

-27-
4. የንዑሥ የሥራ ሂደቱ ደረጃዎች መግለጫ
ደረጃ 1 ለቀረጥና ታክስ ነፃ መብት ጥያቄ የቀረቡ ደጋፊ ሰነዶች መሟላታቸውን ማረጋገጥ

ደረጃ 2 የቀረበውን የቀረጥና ታክስ ነፃ መብት ጥያቄ በመገምገም የመብት ተጠቃሚ መሆኑን ማረጋገጥ፣

ደረጃ 3
የቀረጥና ታክስ ነፃ ማረጋገጫ ውሳኔውን ለቀረጥ ነፃ ሠነድ መረከቢያ በአቶሜሽን ማስተላለፍና ለባለመብቱ በጽሁፍ ማሳወቅ፣

-28-
ክፍል አራት
¾Ñ<U\¡ x”ÉÉ SÒ²” ðnÉ ›c×Ø ¾e^ H>Ń

1. ƒ`Ñ<U
¾Ñ<U\¡ x”ÉÉ SÒ²” TKƒ u›=ƒÄåÁ Ñ<U\¡ ¾T>ðkÉ“ lØØ` ¾T>Å[Óuƒ k[Ø“ ¡e ÁM}ŸðKuƒ °n k[Ø“ ¡c< eŸ=ŸðM ¨ÃU K?L ¾Ñ<U\¡ Y’-Y`¯ƒ eŸ=ðìUuƒ É[e ¾T>ŸT‹uƒ x ’¨<::

2 የÑ<U\¡ x”ÉÉ SÒ²” ጠቀሚታ * ›eSÜ­‹ u›”É Ñ>²? LeS×D†¨< °n­‹ k[Ø“ ¡e S¡ðM "M‰K< ¾}¨c’ Ñ>²? Ãc׆ªM፣ * °n­‹” uw³ƒ /uÏUL/ uSÓ³ƒ Ÿhß­‹ “ Ÿ›ÕÕ¹‹ ¾ªÒ p“i uTÓ–ƒ °n­‹” ¨Å ›Ñ` ¨<eØ uªeƒ“ w‰ ”Ç=eÑu< ÁÓ³M፣ * TUረ‰ ów]"­‹ Ø_ °n Ø[ƒ ”ÇÃÑØT†¨< Ã[ÇM፣ * uSÖ<uƒU G<’@ J’ }K¨<Ö¨< }SMc¨< ¾T>¨Ö< °n­‹ k[Ø“ ¡e dßðMv†¨< KTq¾ƒ' * u}q××] S/u?„‹ õnÉ eŸ=ј É[e °n­‹” SÒ²” KTq¾ƒ፡፡

በመሆኑም uÑ<U\¡ ¾}ðkÅ x”ÉÉ ¾°n TŸT‰ SÒ²” K›Ñ` ¨<eØ õЁ KTU[‰ ów]"­‹ K¨<Ü ”ÓÉ Óu¯ƒ “ SMfU ¨Å ¨<Ü ›Ñ` u’u\uƒ G<’@ ¾T>LŸ< °n­‹ k[Ø“ ¡e dßõK< KÑ<U\¡ ªeƒ“ uTeÁ´ ¾T>ŸT‹uƒ eለሆነ ”ÓÉ ከማቀላጠõ አ”ጻደ` ከፈተኛ ጠቀሜታ አለ¨<::

3. አጠቃላይ የሥራ ሂደቱ መግለጫ

የመጋዘን ፈቃድ አሰጣጥ የተፋጠነና ተገልጋዩ አገልግሎቱን በሚፈልግበት ወቅት አፋጣኝ ምላሽ ለመስጠት በሚያስችል መንገድ የተቀረጸ የሥራ ሂደት ሲሆን ፈቃዱ በመቅረጫ ጣቢያዎች ደረጃ በ Vertual Team ታይቶ በመቅረጫ ጣቢያው ኃላፊ ተረጋግጦ ሠርፈፍኬቱ የሚሰጥበት ሂደት ነው፡፡
-29-

4 ¾Ñ<U\¡ x”ÉÉ SÒ²” ðnÉ ›c×Ø ¾Y^ H>Ń e°L© SÓKÝ

-30-

5. የጉምሩክ ቦንድድ መጋዘን ፈቃድ አሰጣጥ የሥራ ሂደት ደረጃዎች መግለጫ ደረጃ 1 * x”ÉÉ SÒ²” ðkÉ SÖ¾mÁ TSMŸ‰ ›eðLÑ> ŸJ’< S[Ë­‹ Ò` S[Ÿw“ ¾}TEK< SJ“†¨<” T[ÒÑØ’

ደረጃ 2 * ¾x”ÉÉ SÒ²” õnÉ SÖ¾mÁ TSMŸ‰ SkuK<” T[ÒÑÝ“ ¾kÖa k” SYÖƒ

ደረጃ 3

* ukÖa k” SÒ²’< Ÿሚјuƒ x SÑ–ƒ“ SÒ²’<” SÑUÓU፡፡

ደረጃ 4

* eKSÒ²’< ¾¨<d’@ HXw K×u=Á¨< HLò Tp[w፣

ደረጃ 5

* ¾x”ÉÉ SÒ²” õnÉ ØÁo uÓUÑT ]þ`ƒ SW[ƒ wl SJ”“ ›KJ’<” S¨c”፡፡

ደረጃ 6

* ፈቃድ ጠያቂው መስፈርቱን የሚያሟላ ሆኖ ከተገኘኘ ግዴታውን እንዲያሟላ ማሳወቅ መስፈርቱን የማያሟሉ ከሆነ ምክንያቱን በመግለፅ ለአመልካቹ ማሳወቅ፡፡

ደረጃ 7 * ለፈቃድ ጠያቂው የመጋዘን ፈቃድ የተሰጠው መሆኑን ማረጋገጫ ሰርተፊኬት መስጠት፡፡

-31-