Output sa pilipino VI- Wisdom

* Pamagat ng Aklat: Canal de la Reina

* May- akda: Liwayway A. Arceo

* Tagpuan: Bayan ng Canal de la Reina-isang tunay na pook sa Tundo, Maynila kung saan isinilang ang manunulat na si Liwayway A. Arceo.

* Mga Tauhan:
Pangunahing Tauhan: Ang mga tauhan sa nobela ay binubuo ng dalawang pamilya: ang pamilya de los Angeles at ang pamilya Marcial kaugnay ang kani-kanilang mga katiwala, si Osyong at si Ingga.

A. Ang pamilyang de los Angeles–larawan ng maayos at may pagkakaisang pamilya. Sa mga wika nila sa nobela at sa pagsasalarawan ng may-akda malalaman na ang pamilyang ito ay may pinag-aralan at mayroon sa buhay.
Salvador- inhinyero ng gawaing-bayan Padre de pamilya at mabuting asawa ni Caridad Caridad- Dating Caridad Reynante na naging maybahay ni Salvador
Leni- maganda at mahilig sa pabangong Jasmine panganay na anak na babae nina Salvador at Caridad Junior- mas bata kay Leni ng limang taon ngunit mabulas at matipun Osyong- yumaong kababata ni Caridad

B. Ang pamilyang Marcial - Magulo ang pamilyang ito sapagkat si Nyora Tentay lang ang maaaring masunod, walang maayos na komunikasyon kaya nagkakasamaan ng loob. Nyora Tentay- Matandang babaing hindi kukulangin sa anim na pung taong gulang, puti ang buhok at may matalim na mga mata.

Victor- matangkad, malakas isa siya sa dalawang anak ni Nyora Tentay.

Garcia- Maputi ang kutis, kitang-kita sa kanyang postura ang pagi-ging matatag at mahinahon, na ang sumbat ay nakaguhit sa buong mukha kahit tikom ang mga labi. Isang Piano teacher. Siya ang hiniwalayang asawa ni Nyora Tentay.

Gery- Matangkad, matipuno. Tila pinagbiyak na bunga ang mukha ni Victor at Gery. Kagalang-galang at pinagpipitagan, na nagbigay kay Victor ng damdamin ng kaliitan at walang kabuluhan.

Ingga- ni Nyora Tentay na inaapi at ipinagduduldulang hampas-lupa.

C. Iba pang mga Tauhan- Paz- yumaong pasyente ni Leni mula sa Canal de la Reina. Siya ang nakaakit kay Leni na alamin ang tungkol sa buhay, na asawa ni Dado at kaibigan ni Gracia. Tisya- asawa ng yumaong si Osyong na naging katuwang sa pagbabantay noon sa lupa; tumestigo sa korte.

* Buod:
Binalikan ni Caridad de los Angeles ang lugar kung saan unang namulat ang kanyang mga mata, ang Canal de la Reina, makalipas ang ilang taon mula nang lisanin niya ito dulot ng sunog bago sumiklab ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ngunit sumikip ang kanyang dibdib nang maratnang ang lupang noo’y tila paraiso sa kanya ay isa nang larawan ng kahirapan dahil sa mga iskwater at sa ‘di kanais-nais na tanawin at amoy.
Nagtungo siya sa Canal de la Reina kasama ang asawang si Salvador at ang mga anak na sina Leni at Junior upang bisitahin ang kanilang lupa na ipinagkatiwala pa ng mga ninuno niya kay Osyong. Ngunit hindi niya inaasahan na ang lupang ipinamana sa kanya ay ipinagbili ni Osyong sa usurerang si Nyora Tentay nang mabaon ito sa utang. Sa suliraning ito nag-umpisa ang pagkakaugnay-ugnay ng mga tauhan sa bawat isa. Ipinapakita lamang na mahalaga ang lugar sa buhay ng tao.
Nagdemanda si Caridad patungkol sa pagmamay-ari ng lupa. Hindi naman siya inurungan ni Nyora Tentay. Hindi naging hadlang ang kanilang kasarian bilang babae na maging matigas at malakas ang loob. Si Caridad ay suportado ng kanyang mapagmahal na pamilya. Naninindigan sila sa katotohanang maibabalik sa kanila ang lupa sa tulong ni Atty. Agulto, kahit may kahirapang kalabanin si Nyora tentay dahil pinapakilos nito ang kanyang pera upang impluwensyahan ang mga opisyal.
Nakatulong sa paglutas sa kaso si Gracia, ang manugang ni Nyora Tentay na minatapobre ng matanda noong naninirahan pa sa kaniya. Masama ang loob ni Gracia kay Nyora Tentay at kay Victor na kaniyang hiniwalayang asawa. Nalaman ni Gracia ang tungkol sa kaso nang masabi sa kanya ni Dado, asawa ng yumaong si Paz na kaibigan niya. Si Paz bago mamatay ay naging pasyente pa ni Leni. Nagkapalagayan kaagad ng loob si Gracia at ang pamilya ni Caridad, maging ang mga anak na kapwa doktor, si Gery at Leni.
Simula nang dumating si Caridad sa buhay ni Nyora Tentay ay tila natauhan na si Ingga sa pagmamalupit sa kanya ng matanda. Nang dumating ang isang napakalakas na bagyo na tumangay at luminis sa Canal de la Reina at iba pang bahagi ng Kamaynilaan, nagkaroon ng malaking pagbabago sa buhay ng mga tauhan. Ang tubig dulot ng baha ang naging dahilan ng pagsibol ng kabutihan. Nang tangayin ang mga tao sa Canal de la Reina kasama na si Nyora Tentay, inagaw ni Ingga ang mga alahas sa katawan at ang bayong ng kayamanan ni Nyora Tentay upang makapaghiganti. Kapwa sila nakaligtas sa baha. Si Ingga ay napunta sa Sampaguita Health Center kung saan siya sinundo ni Junior, nagboluntaryong sumama sa rescue operation, upang iuwi sa bahay ng mga de los Angeles. Si Nyora Tentay naman ay napunta sa paaralang-bayan ng Lakandula, at nabaliw nang hindi makita ang kanyang bayong.
Sa kabila ng kasamaan ni Nyora Tentay ay isinauli pa rin ng pamilya de los Angeles ang bayong ni Nyora Tentay na kinuha ni Ingga. Naroon ang mga papeles ni Nyora Tentay ngunit nanaig pa rin ang pagiging patas sa puso ng pamilya de los Angeles.
Naibalik na ni Junior ang bayong ngunit hindi pa rin nakakakilala si Nyora Tentay; kahit si Victor na kaniyang anak ay hindi pa rin niya makilala. Ito ang naging magandang dahilan ni Victor upang makalapit sa kanyang minamahal na anak, si Gery na isang manggagamot. Hindi man espesyalista si Gery sa pag-iisip ay inirekomenda niya ang kanyang Lola Tentay sa isang kakilalang doktor sa mental hospital. Sa panahong iyon din sa loob ng klinika ni Gery muling nagkatagpo si Victor at si Gracia. Nanliit si Victor sapagkat sa kabila ng pagiging babae ni Gracia ay nagawa nitong itaguyod si Gery sa marangal at marangyang pamumuhay samantalang siya ay naging sunud-sunuran lamang kay Nyora Tentay.
Naramdaman ni Victor na gusto na niyang maging responsible at independenteng lalaki. Hindi maitatanggi na mahal pa rin niya si Gracia kung kaya’t naglakas-loob na siyang bumukod ng bahay kay Nyora Tentay nang bumalik na sa katinuan ang matanda. Ayaw na niyang maging alipin ng salapi ng kanyang ina.
Napatunayan na sa korte na si Caridad ang tunay na may-ari ng lupang inaangkin ni Nyora Tentay, sa tulong ng pagtestigo ni Tisya, asawa ng yumaong si Osyong na naging katuwang sa pagbabantay noon sa lupa. Wala ng magagawa pa ang matanda kundi tanggapin ang kanyang pagkatalo. Nagbabadya ito ng mabuting simulain, total ay hindi na pinayagan ang mga iskwater sa Canal de la Reina. Malinis na talaga ang lugar.
Karagdagan sa kagalakan ng pamilya de los Angeles ay ang pagkamit ni Leni sa unang pwesto ng Medical Board Exam bilang babae at pinakabatang doctor. Kasama sa pagbati at pagbisita ni Gery kay eni ang ama nitong si Victor.
Ang naging wakas ng nobela ay tipikal na hinahanaphanap ng mga Pilipino na pagsikat ng araw matapos ang malakas na unos. Nagkasundo na ang pamilya de los Angeles at ang pamilya Marcial mula nang ikasal ang anak ni Caridad at Salvador na si Leni, at ang anak ni Victor at Gracia na si Gery. Ang dalawa ay magkakaroon na ng sariling klinika na disenyo ni Junior. Si Junior naman ay pinayagan nang kumuha ng kursong abogasya matapos ang kasalukuyang kursong arkitektura. Si Ingga ay bumalik na sa kanyang probinsya. Si Nyora Tentay ay tinanggap na ang pagkatalo. At si Victor at Gracia naman ay nagkakasundo na rin.
Sa Canal de la Reina nangyari ang masalimuot na bagay, ngunit kaloob pa rin na dito umusbong ang pagbangon at pag-asa sa mas masiglang bukas. Ngunit hindi pa roon matatapos ang lahat; sapagkat nagbabadya ang pagdedeklara ng Martial Law sa bansa.

* Tema: Kahirapan

* Pagsusuri sa Piling Tauhan:
Tauhan sa Nobela:Garcia Totoong Kakilala:Tito Ian Pagkakaiba: Pagkakaiba: Hiwalay sa asawa Maputi ang masaya kasama ang kutis asawa

parehas

* Ebalwasyon
Maganda ang nobela dahil sa daming pangyayaring naganap. Maaring maitulad ito sa katotohanang buhay.
Kung potahe ang nobela masasabi ko na ito ay masarap dahil sa iba’t- ibang sangkap na ginamit.
Mairerekomenda ko ito sa mga batang katulad ko dahil makikita mo buhay ng kahirap o ng mahihirap.