9
Panitikang Asyano
Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga mula sa mga publikong paaralan, kolehiyo at/o unibersidad. Hinihikayat naming ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph. Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

DRAFT April 1, 2014
Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

(Gabay ng Guro)

1

DRAFT April 1, 2014

MGA AKDANG PAMPANITIKAN NG TIMOG-SILANGANG ASYA

2

I. PANIMULA Matapos na pag-aralan sa Baitang 8 ang mga panitikang pambansa, tiyak na napaghandaan ng mga mag-aaral ang malalim na pagtalakay at pag-unawa sa iba’t ibang genre ng panitikan ng mga karatig-bansa sa Asya. Sa Modyul1, matutunghayan natin ang mga akdang pampanitikan ng TimogSilangang Asya. Inaasahan nating ang mga aralin sa module na ito ay tutugon sa mga pangangailangan ng mga mag-aaral na maintindihan ang iba pang kultura at pamumuhay ng mga tao ng karatig-bansa ng Pilipinas. Inaasahang pagkatapos ng Unang Markahan, ang mga mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa at pagpapahalaga sa mga akdang pamapanitikan ng Timog-Silangang Asya sa tulong ng teknolohiya at mga estratehiya na gagabay sa mga mag-aaral sa higit na malalim at kapaki-pakinabang na pagkatuto. Nilalayon ng Modyul 1 na nakagagawa ang mga mag-aaral ng isang malikhaing panghihiyakat sa pamamagitan ng book fair at ilang pamamaraan na kapaki-pakinabang sa mga mag-aaral sa mga susunod na mga modyul Sa pagtalakay ng mga aralin, gagabayan ang mga mag-aaral na masagot ang mga pokus na tanong na: “Paano nakatutulong ang pag-aaral ng iba’t ibang akdang pampanitikan ng Timog-Silangang Asya sa pag-unawa at pagpapahalaga sa mga akdang Asyano”. At “paano nakatutulong ang gramatika at retorika para sa malalim na pagsusuri ng mga akdang pampanitikan ng Timog-Silangang Asya?” Iba’t ibang gawaing isahan at pangkatan ang inihanda para sa mga mag-aaral tulad ng pagbabasa at pagsusuri ng mga akdang pampanitikan at mga kolaboratibong gawain sa gramatika at retorika upang magiging interaktibo ang pagtalakay sa mga aralin. Sa pamamagitan nito, inaasahan na ang mga kasanayang pampagkatuto ay malilinang sa mga mag-aaral pagkatapos ng talakayan sa Modyul 1.

DRAFT April 1, 2014

3

GRAPIKONG PRESENTASYON NG MODYUL 1 PANITIKAN NG TIMOG-SILANGANG ASYA
Aralin 1.1 Panitikan:

Ang Ama Maikling Kuwento - Singapore Wika: Pangatnig at Transitional Devices Uri ng Teksto: Nagsasalaysay Aralin 1.2 Panitikan:

Ang Alamat ni Prinsesa Manorah Alamat - Thailand Wika: Pang-abay na Pamanahon Uri ng Teksto: Nagsasalaysay

DRAFT April 1, 2014
Aralin 1.3 Panitikan: Kultura: Pamana ng Nakaraan, Regalo ng Kasalukuyan at Buhay ng Kinabukasan Tula - Pilipinas Wika: Wastong Gamit ng mga Salitang Naglalarawan Uri ng Teksto: Naglalarawan Aralin 1.4 Panitikan: Kay Estela Zeehandelar Sanaysay – Indonesia Wika: Wastong Gamit ng mga Pangugnay sa Paglalahad ng Opinyon Uri ng Teksto: Naglalahad Aralin 1.5 Panitikan: Tiyo Simon Dula – Pilipinas Wika: Pandiwang Panaganong Paturol Uri ng Teksto: Nagsasalaysay Aralin 1.6 Pangwakas ng Gawain Malikhaing Panghihikayat o book fair

4

17. “Kailangang makasama ka, kung hindi mapag-iiwanan ka.” Ano ang layunin ng nagsasalita?

110

Para sa Blg. 18-20 Tahimik akong nakaupong nag-iisa sa isang gilid na kinagawiang kong likmuan sa pagsusulat. Sa gilid ng isang mesang may katamtaman ang laki, sapat lamang na mailapag ko ang aking mga kakailanganing gamit sa panonood. Hindi ko napigilan ng aking sarili isang gabing hindi ako makatulog.Ako ay umiyak. Malakas noon ang buhos ng ulan ngunit wala namang masabing may masamang namumuong panahon. Wala namang mapakinggang anunsyo sa telebisyon o radio.Nakipagsabayan sa malakas na patak ng ulan ang masaganang pag-agos ng aking luha habang pinanonood ko si Ishaan.Siya ang bida sa aking puso… at si titser…Napukaw agad ang aking interes sa pinanonood kong pelikula. Dala marahil ng pagiging guro ko, nakarelate ako habang ninanamnam ang bawat eksena. Sa una’y mas tamang sabihing dahil ako’y isang guro. Tama. Isa akong guro… at isa rin akong magulang. 18. Anong uri ito ng teksto? A. Nagsasaysay

19. Ano ang tono ng teksto? A. naiinis

20. Ang tekstong ito ay nagmula sa akdang:

21. Ang nobelang” Isang Libo’t Isang Gabi “ay isinulat sa Ingles ni Richard Burton at nirebisa ni Paul Brians. Isinalin naman ito sa Filipino ni: A. Vilma C. Ambat B. Mary Grace A.Tabora C. Jocelyn C.Trinidad D. Julieta U. Rivera

DRAFT April 1, 2014
B.naglalarawan C. naglalahad D. nangangatuwiran B. nagagalit C. nakauunawa D. nahahabag A. isang Libo’t Isang gabi B. Tilamsik ng Sining …. Kapayapaan C. Mga patak ng Luha D. Hindi Ako magiging Adik A. Mateo 20: 1-16 B. Lucas 15:11 C. Juan 14:6 D. Mateo 21:1-15

22. Ang Talinghaga Tungkol sa May –ari ng Ubasan ay nagmula sa Bagong Tipan ng Bibliya. Ito ay mula sa Ebanghelyo ni:

23. “Huwag mong kalilimutang ikaw ay isang bangang gawa sa lupa,” ang tagubilin ng Inang Banga sa kaniyang anak. “ Tandaan mo ito sa buong buhay mo.” Ito ay hinago sa parabola ng: A. Parabula ng Banga B. Talinhaga ng Butil ng Mustasa C. Parabula ng Isang Lapis D. Alibughang Anak
111

24. Lalong maunlad ang ang Saudi Arabya sa India. Ang salitang lalo ay salitang naghahambing sa paraang: A. magkatulad B. komparatibo C. palamang D. pahambing

25-35. Sumulat ng isang Sanaysay sa alinmang bansa sa Timog Kanlurang Asya tungkol sa kanilang kaunlaran. SUSI SA PAGWAWASTO para sa Pangwakas na Pagtataya 1. A 2. B 3. B 4. A 5. C 6. B 7. A 8. B 9. C 10. D 11. B 12. C 13. D 14. B 15. A 16. B 17. A 18. B 19. C 20. B 21. D 22. A 23. A 24. A

DRAFT April 1, 2014

112

DRAFT NOLI ME TANGERE April 1, 2014

113

I. Panimula Ang Noli Me Tangere ay isang akdang pinakamakasaysayan at pinakamaimpluwensiya para sa Pilipinas. Ito ay nagtataglay ng makatotohanang pangyayaring gumising sa kamalayan ng mga Pilipino sa kawalang katarungan, pagmamalupit at pang-aalipin ng mga kastilang sumakop sa ating bansa. Nakatutulong ang nobelang ito para sa pagharap ng bansa sa mga suliraning panlipunan sa panahong ito. Inaasahan ang nobelang ito ay makatutulong hindi lamang sa mga mag-aaral kundi pati na rin sa mga guro para sa kanilang kinabukasan. Aralin 1: Kaligirang Pangkasaysayan ng Noli Me Tangere Aralin 2: Ang Mahahalagang Tauhan ng Noli Me Tangere Aralin 3: Mahahalagang Pangyayari sa Mahahalagang Tauhan ng Noli Me Tangere A. Crisostomo Ibarra B. Elias C. Maria Clara D. Sisa Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa nilalaman at mahahalagang kaisipang nakapaloob sa Noli Me Tangere Pamantayan sa Pagganap: Nakapagsasagawa ang mga mag-aaral ng pagtatanghal ng dulang panteatro tungkol sa ilang isyung panglipunan sa kasalukuyan

DRAFT April 1, 2014
Gawain: Magsasaliksik Mahahalagang Tanong ang mga mag-aaral ng mga sagot

Ang pagtatanghal ay maaaring tayain batay sa pamantayan, kaayusan ng tanghalan, kaangkupan ng props, ilaw, kostume, pag-arte ng mga tauhan, kaangkupan ng musika/tunog, naiparating sa manonood ang paksang nakapaloob sa dula. Mahahalagang Tanong para sa Buong Markahan 1. Paano naging katanggap-tanggap ang mga solusyong iminungkahi ni Rizal sa paglutas ng mga suliraning panlipunan ng bansa sa panahon ng Espanyol? 2. Bakit naihahanay ang Noi Me Tangere sa mga klasikong babasahin? sa
114

Paalaala sa Guro: Ang matutunghayang mga gawain at estratehiya sa gabay na ito ay pawang mga mungkahi lamang. Malaya ang guro sa paggamit ng iba pang mga pamamaaan na sa tingin niya ay angkop gamitin sa klase. Maaaring palitan ng guro ang mga kasanayan sa bawat Domain ngunit tiyakin na nakabatay parin sa pagtamo ng bawat pamantayan.
Ang mga kasanayang pampagkatuto sa bawat domain ay malilinang sa pamamagitan ng mga gawaing magaganap sa loob ng klase. Hindi ito nangangahulugan na ang lahat na kasanayan ay lilinangin sa loob ng isang araw na pag-aaral. Ngunit inaasahan na malilinang ang mga kasanayang ito sa loob ng nakatalagang bilang ng sesyon. Mga Kasanayang Pampagkatuto sa Bawat Domain: Blg. ng sesyon: 4 Aralin 1 Pagkaunawa Natitiyak ang kaligirang pangkasaysayan ng akda sa sa pamamagitan ng: Napakinggan  pagtukoy sa layunin ng may akda sa pagsulat nito  pagtukoy sa mga kondisyon sa panahong isinulat ito  pagpapatunay sa pag-iral ng mga kondisyong ito sa kabuuan o ilang bahagi akda Pag-unawa Nailalarawan ang mga kondisyon sa panahong isinulat sa Binasa ang akda at ang epekto nito pagkara-ang maisulat hanggang sa kasalukuyan Paglinang Naibibigay ang di-lantad na kahulugan sa pamamagitan ng Talasalitaan ng:  halimbawa  paliwanag  pag-ugnay sa sariling karanasan Panonood Napatunayan na ang akda ay akda ay may pagkakatulad/ pagkakaiba sa ilang katulad na telenobelang napanood Pagsasalita Nailalahad sa pamamagitan ng pangkatang gawain ang mga nalikom na datos sa pananaliksik Pagsulat Naisusulat ang sariling kongklusyon, pananaw, pagbabago sa sarili at bisa ng akda di lamang para sa sarili kundi para sa nakararami Estratehiya sa Pananaliksik Nasasaliksik ang mga pagkukunan ng impormasyon upang mapagtibay ang paninindigan at makabuo ng kongklusyon at rekomendasyon

DRAFT April 1, 2014

115

Aralin 2 Pagkaunawa sa Napakinggan Pag-unawa sa Binasa Paglinang ng Talasalitaan Panonood

Blg. ng Sesyon: 4 Nakikilala ang mga tauhan ng nobela batay sa napakinggang pahayag ng bawat isa Mga nilalarawan ang mga katangian ng bawat tauhan at ang kahalagahan ng bawat isa sa nobela Nabibigyang kahulugan ang matatalinghagang pahayag Nabibigyang hinuha ang maaring maging wakas ng buhay ng bawat tauhan batay sa napanood na parade of characters Naisasatao ang mga tauhan Naisusulat ang paglala rawan ng piling tauhan kung babaguhin ang kanilang katangian Blg. ng sesyon: 8 Naibabahagi ang sariling damdamin batay sa pangyayaring naganap sa buhay ng tauhan

Pagsasalita Pagsulat Aralin 3:A (Si Ibarra) Pagkaunawa sa Napakinggan Pag-unawa sa Binasa

Paglinang ng Talasalitaan Panonood Pagsasalita

DRAFT April 1, 2014
Nailalahad ang sariling pananaw sa kapangyarihan ng pag-ibig sa magulang, sa kasintahan, sa kapuwa at sa bayan Napapangkat ang mga salita ayon sa antas ng paggamit o pormalidad ng gamit nito (level of formality) Naiuugnay ang mga pangyayari sa akda sa tunay na kalagayan ng lipunan noon at sa kasalukuyan Naitatanghal ang mga tunggaliang naganap sa tauhan sa pamamagitan ng mock trial Naisusulat ang pagbaba-gong naganap sa sarili matapos mabasa ang akda Blg. ng sesyon: 8 Naibabahagi ang sariling damdamin sa naging kapalaran ng tauhan sa akda at ang pag-unawa sa damdamin ng tauhan sa napakinggang awit Nailalahad ang sariling interpretasyon tungkol sa pag-ibig Naipaliliwanag ang iba’t-ibang paraan sa pagbibigaypahiwatig sa kahulugan ng salita sa pamamagitan ng pagbibigay ng halimbawa Nasusuri ang pinanood na dulang pagtatanghal na nakavideo clip ng binasang nobela at ang komplikasyon nito
116

Pagsulat Aralin 3:B (Maria Clara) Pagkaunawa sa napakinggan Pag-unawa sa Binasa Paglinang ng Talasalitaan Panonood

Pagsasalita Pagsulat

Aralin 3:C (Elias) Pagkaunawa sa Napakinggan Pag-unawa sa Binasa Paglinang ng Talasalitaan Panonood

sa sarili, pamilya, panlipunan at pambansa sa kaligirang Asyano Naitatanghal ang dulang panteatro tungkol sa ilang napapanahong isyung pangkababaihan sa kasalukuyan Naipapahayag kung paa-no nakatulong ang karanasan ng tauhan upang mabago ang sarili sa mas mabuting katangian Blg. ng sesyon: 8 Natitiyak ang mga bahagi ng pagiging makatotohanan ng akdang napakinggan sa pamamagitan ng pag-uugnay sa ilang pangyayari sa kasalukuyan Napapaliwanag ang mga kaugaliang binaggit sa kabanata na nakatutulong sa pagpapayaman ng kuturang Asyano Naipaliliwanag ang ibat-ibang paraan sa pagbibigay pahiwatig sa kahalagahan ng salita sa sitwasyong pinaggagamitan nito Naialahad ang mga hinaing ng tauhan na siya ring hinaing ng mamamayan sa kasalukuyan Nakikibahagi sa pagtata-ngahal ng dulang panteatro tungkol sa ilang napapanahong isyu sa kasalukuyan Naisusulat ang ginawang pagsusuri kung ang pahayag ay nagbibigay ng opinyon o nagpapahayag ng damdamin Blg. ng sesyon: 8 Naibabahagi ang sariling damdamin batay sa napakinggang naging kapalaran ng tauhan sa nobela, at sa kakilalang may pagkakatulad ng nangyari sa tauhan Naipaliliwanag ang mga kaisipang nakapaloob sa aralin gaya ng pamamalakad ng pama-halaan, paniniwala sa Diyos, kalupitan sa kapwa, kayamanan at kahirapan Naitatanghal ang Scenario Building tungkol kay Sisa sa makabagong panahon Napatutunayan ang kahalagahan ng pagtupad sa tungkulin ng isang ina at isang anak sa pamamagitan ng pagsulat ng paglalahad

Pagsasalita Pagsulat

Arali3:D (Sisa) Pagkaunawa sa Napakinggan Pag-unawa sa Binasa Pagsasalita Pagsulat

DRAFT April 1, 2014

117

II. Panimulang Pagtataya Pangkalahatang Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat aytem. Isulat ang letra ng pinakatamang sagot sa iyong sagutang papel. A. Piliin ang tamang sagot sa bawat bilang. 1. Ang Noli Me Tangere ay halimbawa ng nobelang: A. pampolitika B. panrelihiyon C. panlipunan D. pampamilya 2. Ang sagisag ni Rizal sa panulat ay: A. Laong-laan B. Lola Basyang C. Basang Sisiw D. Pepeng Agimat 3. Ang Noli Me Tangere ay inialay sa: A. GOMBURZA B. kasintahan C. pamilya D. Inang Bayan

DRAFT April 1, 2014
4. Ang huling pag-ibig ni Rizal ay si: A. Leonor Rivera B. Segunda Katigbak C. Josephine Brachen D. Maria Clara 5. Ang tulang isinulat ni Rizal sa edad na walo ay: A. Sa Aking mga Kabata B. Ang Pag-ibig C. Inang Wika D. Ang Batang Gamugamo

118

6. Ang nagpahiram ng pera kay Rizal para maipalimbag ang nobelang Noli Me Tangere. A. Paciano Rizal B. Ferdinand Blumentrit C. Maximo Viola D. Valentin Ventura 7. Naging inspirasyon ni Rizal sa pagsulat ng nobelang Noli Me Tangere. A. The Roots B. Iliad and Odyssey C. Ebony and Ivory D. Uncle Tom’s Cabin 8. Sakit ng lipunan na tinutukoy ni Rizal sa nobelang Noli Me Tangere. A. HIV B. Kanser C. Dengue D. Tuberculosis 9. Ang salitang panlibak ng mga Espanyol sa mga Pilipino ay: A. mangmang B. tamad C. erehe D. indiyo

DRAFT April 1, 2014
B. Isulat ang titik S kung sanhi, at B kung Bunga ang sumusunod. 10. ____ Nakatulog ang marami sa mahabang sermon ni Padre Damaso. 11. ____ Pinasaringan ni Padre Damaso si Ibarra at ang ama nito. 12. ____ Palagi na lamang umiiyak si Maria Clara at di pinakikinggan ang pag-alo ng kaniyang ate. 13. ____ Naging iskomulgado si Ibarra 14. ____ Namundok si Tandang Pablo. C. Pagsunod-sunurin ang mga pangyayari. Isulat ang A – E. 15. Hinimok ni Elias si Kapitan Pablo na sumama sa kaniya. 16. May dumating na telegrama para kay Kapitan Tiago tungkol sa pagdating ng kapitan heneral. 17. Nakipagkita si Elias kay Ibarra upang ipaliwanag ang nangyari
119

sa paghuhugos. 18. Nagbigay ng kani-kaniyang opinyon ang mga tao sa nangyari kay Ibarra at Padre Damaso. 19. Bumagsak ang panghugos na ginawa ng taong madilaw. D. Piliin ang tamang sagot batay sa sumusunod na pahayag. “Mamamatay ako na di makikita ang pagbubukang liwayway sa aking bayan! Kayong nakamamalas sa kanya, batiin ninyo siya at huwag ninyong kalimutan ang nangabulid sa dilim ng gabi.”

DRAFT April 1, 2014
21. Ang pagbubukang-liwayway sa aking bayan ay patungkol sa: A. kinabukasan ng bayan B. kalayaan ng bayan C. kaluwagan ng bayan D. kuwentong bayan 22. Ang nagsasalita sa pahayag na binasa ay: A. namamaalam B. naghahabilin C. nanghihinayang D. nanunumbat 23. Sa pahayag ay binanggit ang nangabulid sa dilim ng gabi ito ay tumutukoy sa: A. mga sundalo B. mga bayani C. kabataan D. matatanda

20. Binibigyang diin sa pahayag na binasa ang: A. naghihingalo B. kaliwanagan C. mga bayani D. inaasahang alayaan

120

24. Sa kabuuan ng pahayag ay may imaheng: A. pambansa B. pang-espirituwal C. panlipunan D. pangkalikasan 25. Matapos mong mabasa ang kabuuan ng pahayag, nangibabaw ang damdaming: A. maka-Diyos B. makabansa C. makatao D. makakalikasan 26. Nahihinuha sa pahayag ng nagsasalita na siya’y may katangiang: A. matalino B. matatag C. mapagmahal D. maalalahanin 27. Ang kinakausap ng nagsasalita sa pahayag na binasa ay ang: A. bata B. kabataan C. matatanda D. mamamayan 28. Sa kabuuan ng pahayag ay nanaig sa mambabasa ang: A. pagkaawa B. pagkalito C. pagkatakot D. pagpapahalaga

DRAFT April 1, 2014

29. Ano kaya ang pinakaangkop na pamagat sa pahayag na binasa? A. Huling Panawagan B. Paalam sa Inang Baya C.Tagubilin sa Kabataan D. Ang mga Nangabulid

121

30. Ang dilim ng gabi ay sumisimbolo sa: A. kabiguan B. kasawiaan C. kamatayan D. kadakilaan “Kung ang isalubong sa iyong pagdating ay masayang mukha’t may pakitang giliw,lalong pagingata’t kaaway na lihim.” Pilosopo Tasyo

DRAFT April 1, 2014
32. Anong katangian ng nagsasalita ang maliwanag sa pahayag? A. matulungin B. matalino C. mapagmalasakit D. mapanakot 33. Anong katotohanan ang nais bigyang-pansin sa pahayag? A. kaingatan B. kainggitan C. kaligtasan D. kataksilan 34. Ang “masayang mukha” ay sumisimbolo sa: A. nagpapanggap B. nagpapasaya C. nagpapahanga D. naghahambog

31. Ang ideya/kaisipang lumulutang sa pahayag ay: A. pampamahalaan B. pampamilya C. panlipunan D. pansimbahan

122

35. Binigyang diin sa pahayag na: A. ang tao’y di dapat magtiwala B. ang tao’y laging may kaaway C. ang tao’y laging may pasalubong D. ang tao’y pinagpapakitaan ng giliw. E. 36 – 50. Ipaliwanag ang pahayag na ito mula sa nilalaman ng Noli Me Tangere “Mahal ko ang aking bayan ‘pagkat utang ko rito at magiging utang pa ng aking kaligayahan.” - Crisotomo Ibarra

DRAFT April 1, 2014

123

III. Yugto ng Pagkatuto A. Tuklasin Ipabasa ang pamagat ng aralin. Magpabigay ng hinuha sa maaaring nilalaman ng paksa batay sa pamagat ng aralin. Kaligirang Pangkasaysayan ng Noli Me Tangere B. Linangin

Aralin 4.1: Kaligirang Pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
Panimula: Naging inspirasyon ni Jose Rizal sa pagsulat ng nobela ang mga pilipinong pinagmalupitan ng mga Espanol. Ang Noli Me Tangere ay tumatalakay sa layunin ni Dr. Jose Rizal bilang may-akda, kalagayang panlipunan ng Pilipinas nang panahong isinulat ang akda at epekto ng pagkakasulat ng nobela mula sa panahon ng Kastila hanggang kasalukuyan.

DRAFT April 1, 2014

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me Tangere Pamantayan sa Pagganap: Nakapagsasagawa ang mag-aaral ng debate/ pagatatalo tungkol sa paksang “Dapat ba o di-Dapat ginamit ni Jose Rizal ang panulat sa kapakanan ng bansa? Ang pagtataya sa isasagawang debate ay batay sa sumusunod na pamantayan: a) kaugnayan sa paksa, b) tumutugon sa layunin, c) taglay ang mga elemento ng debate, d) makabuluhang pananaliksik na may legal na batayan.

124

Tuklasin Panimulang Gawain Ipaayos sa mag-aaral ang wastong pagkakasunod-sunod ng mga impormasyon. Ipalagay ang bilang 1 – 5. Marso 29, 1887
Unangnalimbag ang 2000 sipi ng akda.

Dr. Maximo Viola
Tumulong Kay Rizal sapagpapalimbag

ngnobela

DRAFT April 1, 2014
Naging inspirasyon ni Riza sa pagsulat ng akda. Kamatayan ni Dr. Jose Rizal

Uncle Tom’s Cabin

Disyembre 30, 1896

Resulta ng pagkakalimbag ngNoli Me Tangere Maraming bumatikos at pumuri sa akda

Itanong ang Mahahalagang Tanong. Ipasulat sa mag-aaral ang sagot pagkatapos tumawag ng ilang mag-aaral para ibahagi ang kanilang sagot. Bigyan ng sapat na minuto ang mag-aaral sa pagsagot. Mahahalagang Tanong: 1. Bakit isinulat ni Dr. Jose Rizal ang Noli Me Tangere? 2. Paano nakaimpluwensiya ang nobelang Noli Me Tangere sa isipan at paniniwala ng mga Pilipino sa panahong ito?

125

Linangin

Paglalahad ng Aralin Iminumungkahing ibigay ang gawaing pananaliksik sa binuong pangkat bago ang pagtalakay sa aralin. Ipasaliksik sa bawat pangkat ang talambuhay ni Dr. Rizal at kung paano nalikha ang Noli Me Tangere sa pamamagitan ng internet, panayam sa isang eksperto o pagsangguni sa aklatan. Pangkat 1 - Kapanganakan, mga magulang at kapatid ni Dr. Jose Rizal Pangkat 2 –Pag-aaral /Pinasukan ni Dr. Jose Rizal. Pangkat 3 – Mga sinulat ni Dr. Jose Rizal. Pangkat 4 – Buhay pag-ibig ni Dr. Jose Rizal Pangkat 5 – Kinahinatnan ni Dr. Jose Rizal

Pamantayan sa pangkatang pag-uulat: a) paksa, b) pangunahing kaisipan, c) mga pantulong na detalye, d) organisasyon, e) konklusyon, f) paraan ng pagsasalita, g) kawilihan Pagpupuntos: 3- Napakahusay, 2- Mahusay, 1- Higit pang pagbutihin Paglinang ng Talasalitaan Hanapin ang mga salitang may kaugnayan sa Talambuhay ni Dr. Jose Rizal at Kaligirang Pangkasaysayan ng Noli Me Tangere sa loob ng word puzzle. Bilugan ang makikitang salita na nakalimbag pahalang, pababa, pahilis at pabaligtad. Gamitin ito sa pagbuo ng pangungusap.

DRAFT April 1, 2014
1. Ipasulat sa bawat pangkat ang nasaliksik na mga impormasyon. 2. Ipatala sa mag-aaral ang mahahalagang detalyeng narinig sa ulat. 3. Magbigay ng feedback sa isasagawang mga pag- uulat. (guro at mag-aaral)

126

P
A L I M B A G A N

K A L A P I S N H P

A E G O K M A S N I

P T O T A O L R I L

A N D D I E A O A I

T Y R J B T P E A P

I I O M I M I M R I

D L R U G A A I C N

R E O L A R H A I A

O S S A N I O R H S

Mga Gabay na Tanong: (Maaaring palitan o dagdagan ng guro)

DRAFT April 1, 2014
Damdamin Pagbabago

1. Maituturing ba na huwarang pamilya ang kay Dr. JoseRizal? Ipaliwanag. 2. Ano ang mga pagsubok na naranasan ni Dr. Jose Rizal bago isulat at habang sinusulat angnobelang Noli Me Tangere? Sa iyong palagay paano nakatulong ang mga pagsubok na ito sa buhay ng may-akda? 3. Ibigay ang iyong damdamin at naging pagbabago sa iyong pananaw kay Dr. Jose Rizal matapos mong malaman ang pagtitiis na kaniyang ginawa mabuo lamang ang Noli Me Tangere para sa Sambayanang Pilipino.

127

Pagnilayan at Unawain 1. Ipaliwanag kung bakit mahalagang pag-aralan ang Noli Me Tangere. 2. Patunayan ang kasabihang “Kakambal ng paghihirap at pagtitiis ang tagumpay.” 3. Bakit maituturing na pinakamaimpluwensiyang akda ang Noli Me Tangere sa kasaysayan ng Pilipinas? Ilipat Magtanghal ng debate o pagtatalo tungkol sa paksang “Dapat ba o di dapat ginamit ni Jose Rizal ang panulat sa kapa-kanan ng bansa.” Ipaliliwanag ng guro ang ilang patnubay sa gagawing pagtatanghal ng debate. Hahatiin sa apat (4) na pangkat ang mag-aaral at magbibigay ng katuwiran ang bawat panig. Makikinig ang ibang mga mag-aaral sa mga katuwirang ilalahad. Susundin ang mga pamantayan sa pagtataya ng isinagawang pagtatalo. Magbibigay ng puna o feedbackang guro at magaaral sa isinagawang pagtatanghal. Maaaring pamantayan sa pagtataya ng debate: 1. Mahusay na nakapagpahayag ng mga katuwiran sa paksang pinagtatalunan o panig na kaniyang pinagtatanggol batay sa mga patunay na nasaliksik. 2. Malinaw ang mga salitang ginamit sa pagpapahayag ng katuwiran. 3. Madaling maunawaan ng mga manonood/tagapakinig ang katuwirang inihain ng bawat panig.

DRAFT April 1, 2014

128

Aralin 4.2: Mahahalagang Tauhan ng Noli Me Tangere Panimula: 5. Makikita sa mga tauhang nilikha ni Dr. Jose Rizal ang mga katangian ng mga Pilipino at Kastila noong kanyang kapanahunan. Ibinatay niya ang mga tauhan sa Noli Me Tangere sa mga taong 6. nakapaligid sa kaniya, kayat masasabing ang nobela ay may bahid ng 7. katotohanan. Ang ilang mga tauhan ay may mga sinasagisag din. Ang lahat ng ito ang pagtutuunan sa aralin. Sa mga tauhang ginamit ni Rizal sa 8. nobela, nababanaag ang maraming kahalagahang pantao na nakatutulong sa mga mag-aaral na makaalinsabay sa mabilis na mga 9. pagbabago sa kanilang paligid sa ksalukuyang panahon. Pamantayang Pangnilalaman: Naipapamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mahahalagang tauhan ng Noli Me Tangere
4.

DRAFT April 1, 2014
Tuklasin kontribusyon at katangian sagisag

Pamantayan sa Pagganap: Naisusulat ng mag-aaral ang sariling liham na nagpapakita ng paghahabing sa pagpapahalaga ng iyong kaibigan at tauhan ng nobela

1. Iminumungkahi na isang mahusay na pagganyak ang isagawa bago gawin ang panimulang pagtataya at ang pahahawan ng sagabal para sa aralin. Maaring magpakita ng larawan ng mga sikat na personalidad na may mahalagang kontribusyon sa lipunan at ipatukoy sa mag-aaral ang maaaring sinasagisag nito.

2. Ilahad ang inaasahan sa mag-aaral, pangnilalaman at pagganap/ produkto kasama ang pamatayan sa pagtataya nito. 3. Pahulaan sa mag-aaral kung sino ang nagwika ng sumusunod na pahayag:
129

a. b.

c. d.

e.

“Mahal ko ang aking bayan pagkat utang ko rito at magiging utang pa ang aking kaligayahan.” - Crisostomo Ibarra “Tunay pong hindi ako maaaring umibig ni lumigaya sa sariling bayan ngunit nakahanda akong magtiis at mamatay rito. Hangad ko na ang lahat ng Inang Bayan ay magiging kasawian ko rin.” Elias “Ang karunungan ay para sa lahat, ngunit huwag mong lilimuting iya’y natatamo ng mga may puso lamang.” - Guro “May mga lalong dakilang bagay na dapat mong isipin- ang hinaharap ay nabubuksan pa lamang para sa iyo, sa akin ay ipinipinid na…” - Don Rafael Ibarra “Dapat bigyang dangal ang isang mabuting tao habang buhay pa hindi kung patay na.” Pilosopo Tasyo

DRAFT April 1, 2014

4. Pangkatin ang mga mag-aaral at hayaan silang magbigay ng hinuha sa mahahalagang tanong: a. May kaugnayan ba ang mga tauhang likha ni Rizal sa nobelang Noli Me Tangere sa kanyang buhay? b. Sino ang sinisimbolo ng mga tauhang nilikha ni Rizal sa kanyang akda? Magbigay ng mga patunay.

5. Tandaan na hindi kailangang maging tama ang sagot ng mga magaaral sa mahahalagang tanong. Itabi ang sipi ng kanilang sagot at balikan ito sa huling araw ng pagtalakay. 6. Talakayin ang aralin, unahing ipakita ang larawan ng mga tauhan. Mas mainam na makahanap ng mga larawan ang guro. Ipalarawan ang kanilang kaanyuan/pisikal batay sa nakikita bilang pagganyak. Pagkatapos ay kilalanin kung sino ang nasa mga larawan. 7. Ipakilala ng guro nang detalyado ang bawat tauhan. 8. Magbigay ng mga sitwasyong hango sa nobela na kung saan lilitaw ang kasunod na mga pag-uugali. Pagkatapos ay tukuyin ang kasingkahulugan ng mga ito: a. maginoo b. mapanuri c. sunod-sunuran d. matiisin e. mapaghiganti

130

Linangin Hikayatin ang mag-aaral na pumili ng 6 na tauhan na tingin niya’y mahahalaga. Iranggo ang mga ito sa pamamagitan ng bilang 1-6. Ipapaliwanag ang sagot. 1. Pabuuin ang mag-aaral ng isang dayagram kung saan magkakaugnay ang mga tauhan. Gaya ng kasunod. Maria Clara
P. Damaso K. Tiyago

DRAFT April 1, 2014
Tiya Isabel

2. Ilahad ng guro ang mga taong kinakatawan ng ilang tauhan.Sa isang kolaboratibong gawain, ipatukoy sa mag-aaral kung sinong tauhan ng nobela ang kumakatawan sa kaniya at ipapaliwanag. Tunghayan ng talaan ng mga taong kinasangkapan ni Rizal sa nobela. Leonor Rivera- inspirasyon ni Rizal, mahinhin at malapit sa Diyos Jose Rizal- nag-aral sa ibang bansa at humihingi ng payo sa mga pagpapasiya. Paciano Rizal Mercado- nakatatandang kapatid ni Rizal, ang madalas niyang hingan ng payo Padre Antonio Piernavieja- kinapopootang paring Agustino sa Cavite na napatay ng mga rebolusyonaryo Kapitan Hilario Sunico- isang Pilipinong nagpasakop sa mga Espanyol at walang sariling desiyon

131

Donya Agustina Medel de Coca- isang mayamang nagmamay-ari ng Teatro Zorilla at mga lupain, ayaw niyang tanggapin ang kanyang pagka-Pilipina. Magkapatid na Crisostomo- sila’y taga-Hagonoy at namuhay nang puno ng pagdurusa Mga Paring Pransiskano- mapanghamak at mapagmalupit lalo sa mga Pilipino.
3. Kasama ang naunang gawain, ipalahad sa

DRAFT April 1, 2014
CRISOSTOMO IBARRA KINAKATAWAN Jose Rizal SINISIMBOLO Ideyalismong Kabataan 1. 2. 3. 4. 5. 6.

mag-aaral ang sinisimbolo ng mga ito at ipapaliwanag ang kaniyang sagot. Katulad nito:

(Narito ang ilang karagdagang gawain, maaaring ibigay na takdang aralin.) Character Profile Paghahambing ng mga Tauhan Pagkilatis sa mga Tauhang Mahina at Malakas Time Travel Interview- Sino ang nais kausapin sa mga tauhan? Who am I? Sino ako sa mga tauhan ng Noli Me Tangere? Guess Mo? Ipanood ang ilang clip tungkol sa mga tauhan at ipahula ang magiging wakas ng buhay/kuwento nila. 4. Maglaan ng ilang minuto sa pag-uulat ng mga mag-aaral sa kanilang kolaboratibong gawain, susundan ito ng feedback ng guro. 5. Bilang pag-uugnay ng magkasunod na yugto ng pagkatuto, magbalikaral. Makatutulong kung gagamitin ang organizer sa ibaba at bilang pagsagot na rin sa isa sa mahalagang tanong.
132

Makatotohanan ba ang tauhang nilikha ni Riza sa nobela?

Oo

Hindi

Mga Patunay

Kongklusyon

DRAFT April 1, 2014
Ilipat Bilang pagganap/produkto, maaaring ito ang ipagawa sa mag-aaral.

6. Ipagawa sa mag-aaral ang/ang mga gawaing maglalahad ng konseptong nabuo sa kaniya sa pag-aaral ng aralin. Maaaring sa paraang dugtungan… Natutuhan ko na ang mga tauhan sa Noli Me Tangere ay ____________________________________________________________

Gagantimpalaan ang mga nagwaging “Bayaning Pilipino ng Makabagong Siglo” ng isang sikat na istasyong pantelebisyon para sa kasalukuyang taon na mula sa iba’t ibang larangan ng pamumuhay. Isa sa mga kasama mo sa trabaho ang napiling parangalan, bilang pagpupugay sa kanyang ambag, ikaw ay naatasang magbigay ng testimonya kung gaano siya kahanga-hanga. Ilalahad mo ito sa isang liham na ang patutunguhan ay ang pamunuan ng istasyon. Sa liham ay ihahambing mo ang iyong kaibigan sa isang tauhan ng Noli Me Tangere na iyong itinatangi. Tiyakang ang liham ay may kaangkupan, lohikal at maayos at makatotohanan sapagkat ipalalabas ito sa iskrin at upang maantig ang damdamin hindi lamang ng iyong kaibigan kundi pati na ang mga sasaksi sa gabi ng parangal na gaganapin sa Aliwan Theater. 133

Narito ang pamantayan sa pagmamarka ng liham na isusulat ng mag-aaral. 1. Kaangkupan - 30% 2. Lohikal at maayos (Pagpasok, ang pormat at teknikal na aspeto ng pagsulat ng liham - 30% 3. Makatotohanan - 40% Kabuuan – 100%

DRAFT April 1, 2014

134

Aralin 4.3.1: Mahalagang Pangyayari sa Buhay ng Mahahalagang
Tauhan ng Noli Me Tangere (A. Crisostomo Ibarra) Panimula: Ilalahad ng guro sa araling ito ang pagpapakilala kay Crisostomo Ibarra di lamang bilang pangunahing tauhan sa nobela kundi si Ibarra bilang mangingibiig at biktima ng pagkakataon. Ang pagpapatakas ni Rizal sa tauhang si Ibarra ay nagpapahiwatig ng pagpapalaya at pagbibigay ng pagkakataon sa tauhan na ipagpatuloy ang kaniyang buhay na siyang nais ng mambabasa sa kasalukuyan. Mga Kabanatang may Kaugnayan sa mga pangyayari sa buhay ni Ibarra:  Kabanata I - (Isang Pagtitipon)  Kabanata II - (Si Crisostomo Ibarra)  Kabanata III - ( Ang Hapunan)  Kabanata IV - (Erehe at Pilibustero)  Kabanata V - (Isang Tala sa Gabing Madilim)  Kabanata VII - (Suyuan sa Asotea)  Kabanata IX - (Mga Bagay-bagay Ukol sa Bayan)  Kabanata X - (Ang Bayan ng San Diego)  Kabanata XI - (Ang Mga Makapangyarihan)  Kabanata XII - (Araw ng Patay)  Kabanata XIX - (Mga Karanasan ng Guro)  Kabanata XX - (Ang Pulong sa Tribunan)  Kabanata XXIII - (Ang Pangingisda)  Kabanata XXIV - (Sa Gubat)  Kabanata XXVI - (Bisperas ng Pista)  Kabanata XXIX - (Ang Umaga)  Kabanata XXX - (Sa Simbahan)  Kabanata XXXI - (Ang Sermon)  Kabanata XXXII - (Ang Paghuhugos)  Kabanata XXXIV- (Ang naganap sa Tanghalian)  Kabanata XXXV - (Mga Usap-usapan)  Kabanata XXXVI - (Suliranin)  Kabanata XLVIII - (Mga Talinghaga)  Kabanata XLIX - (Tinig ng Pinag- uusig)

DRAFT April 1, 2014

135

    

Kabanata LIV Kabanata LV Kabanata LVIII Kabanata LX Kabanata LXII -

(Ang Nabunyag na Lihim) (Ang Pagkapahamak) (Ang Mga Isinumpa) (Ang Pagpapakasal ni MariaClara) (Nagpaliwanag si Padre Damaso)

(Maaaring ipabasa na ang mga kabanata sa mag-aaral bilang paunang takdang-aralin upang lubusang malaman ang tungkol sa tauhan.) Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas sa mag-aaral ang pagunawa sa mahalagang pangyayari sa buhay ni Crisostomo Ibarra bilang mangingibig at biktima ng pagkakataon

DRAFT April 1, 2014
Tuklasin

Pamantayan sa Pagganap: Nakapagsasagawa ng pagtatanghal ng Mock Trial ang mga mag-aaral tungkol sa desisyon ni Crisostomo Ibarra sa pagtatapos ng nobela

Ang Pagtataya sa isinagawang pagtatanghal ng Mock Trial ay batay sa sumusunod na pamantayan: a) mahusay na katuwiran, b) makatotohanan, c) kaangkupan ng mga pahayag, d) presentasyon (Maaaring bumuo ang guro ng sariling rubrik sa pagtataya).

1. Magpabanggit ang guro sa mag-aaral ng bahagi ng teleserye na nagpapakita ng sanhi at bunga ng inggit sa kapwa. 2. Pangkatin ng guro ang klase sa tatlo (3). Ipasagot sa bawat pangkat ang mahahalagang tanong gamit ang estratehiyang focus group discussion. Bigyan ng pagkakataong makapag-usap ang pangkat (maaaring 10 minuto), pagkatapos ipaulat ang napag-usapan ng bawat pangkat. Pangkat 1 – Bakit masamang pag-uugali ang inggit? Pangkat 2 at 3 – Bakit naging makatarungan ang desisyon ng mayakda na patakasin si Crisostomo Ibarra habang siya ay tinutugis ng mga guardia civil?
136

Linangin

b.1. Sa pabuod na paraan, ipalahad sa mag-aaral ang mahahalagang pangyayari sa buhay ni Crisostomo Ibarra (maaaring ibigay na ito bilang takdang-aralin sa bawat pangkat.) Ipatala sa mga mag-aaral ang mga mahahalagang impormasyon. Magbigay ng feedback o puna sa ginawang pag-uulat ng bawat pangkat. Pangkat 1 – Pagdating ni Ibarra sa San Diego mulasa Europa. Pangkat 2 – Buhay pag-ibig ni Ibarra. Pangkat 3 – Pagbabanta sa buhay ni Ibarra at pagtugis sa kaniya.

DRAFT April 1, 2014
1. mapalad - ____________ 2. kapangyarihan 3. mangingibig - ____________ - ____________

b.2 Paglinang sa Talasalitaan Bigyang kahulugan ang bawat salitangnasa loob ng bilughaba at gamitin ito sa pangungusap.

b.3 Pag-unawa sa Nilalaman ng Aralin Mga Gabay na Tanong (Maaring magbigay pa ng ibang tanong ang guro na may kaugnayan sa mga kabanatang naglalahad ng mga pangyayari sa buhay ni Ibarra) 1. Sino ang mga taong nakapagparanas kay Ibarra ng kasawian, kapighatian at kapahamakan? Paano nila ginamit ang kanilang kapangyarihan para maranasan ni Ibarra ang mga ito? 2. Ibigay ang mga katangian ni Ibarra batay sa hihinging impormasyon.

137

bilang mamamayan Crisostomo Ibarra bilang mangingibig bilang biktima ng pagkakataon 3. Ano ang isang bagay na sumisimbolo sa tauhang iyong hinahangaan na nagkaroon ng malaking kaugnayan sa buhay ni Ibarra? Iguhit ito at ipaliwanag. 4. Ipalahad ang mga pangyayari sa akda na nangyayari pa rin sa kasalukuyan. Patunayan ito. 5. Sino sa mga tauhan ang higit na nakaantig sa iyong damdamin? Ibahagi ang damdamin tungkol sa mga taong katulad ng naranasan ng tauhan sa akda. 6. Itala ang pangyayaring tumimo sa iyong isipan at damdamin.

DRAFT April 1, 2014
Pagnilayan at Unawain Ilipat

Bigyan ng pagkakataon mag-aaral na mag-isip sa kasunod na gawain (Maaaring 15 minuto). Ipasulat ang sagot at tumawag ng ilang mag-aaral na mag-uulat nito. 1. Bigyan ng interpretasyon ang salitang inggit. Paano ka makaiiwas sa pagkainggit sa iyong kapwa? 2. Ibigay ang sariling pananaw tungkol sa positibo at negatibong dulot ng inggit sa kapwa. 3. Paano ka nabago ng mga pangyayaring naganap sa mahalagang tauhan sa akda?

Ibigay na takdang-aralin sa pinangkat na mag-aaral ang pagpapasulat at pagsasanay sa pagtatanghal ng Mock Trial. Ipatanghal ang Mock Trial tungkol sa naging desisyon ni Ibarra sa pagtatapos ng nobela. Magbigay ng puna sa itinanghal (Maaaring guro o mag-aaral ang magbibigay ng puna)

138

ARALIN 4.3.2: Ang Mahahalagang Pangyayari sa Buhay ng Tauhan
(B. Elias) Panimula: Ilalahad ng guro ang tungkol sa aralin. Makikita kay Elias ang ilang paniniwala at katangian ni Rizal – ang pagiging tapat at mapagmahal na kaibigan, mapagmahal sa bayan at paniniwalang ang bayan ay pinakamahalaga higit sa lahat ng bagay. Likas sa tao ang kabutihan subalit kapag pinagmalupitan at pinagkaitan ng katarungan, natututong maghimagsik at lumaban. Mga Kabanatang May Kaugnayan sa mga Pangyayari sa Buhay ni Elias Kabanata XXIII (Liwanag at dilim) Kabanata XXV (Si Elias at si Salome – tagong kabanata ng akda) Kabanata XLV (Ang Mga Nagrerebelde) Kabanata XLIX (Tinig ng Pinag-uusig) Kabanata LII (Ang mga Tao sa Libingan) Kabanata LIV (Ang Lihim Na Nabunyag) Kabanata LV (Ang Pagkapahamak) Kabanata LXI (Habulan sa lawa) Kabanata LXIII (Noche Buena)

DRAFT April 1, 2014
(Maaaring bumuo ng sariling rubrik ang guro sa pagtataya).

        

Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas sa mag-aaral ang pag-unawa sa mahahalagang pangyayari sa buhay ni Elias

Pamantayan sa Pagganap: Naipasasalaysay sa mag-aaral ang ilang pangyayari sa kasalukuyan na may pagkakatulad sa naging desisyon ni Elias na pagtubos sa buhay ng isang kaibigan. Ang Pagtataya sa pagsasalaysay ay batay sa sumusunod na pamantayan: a) masining, b) orihinal, c) makatotohanan, d) kaangkupan ng mga pahayag, e) presentasyon

139

Tuklasin

DRAFT April 1, 2014
Mahahalagang Tanong: 1. Bakit natututong lumaban o maghimagsik ang tao? 2. Paano ipinakita ni Elias ang pagmamahal sa isang kaibigan. 3. Sino ang sinisimbolo ni Elias?

a.1 Panimulang Gawain Bubuo ang guro ng circle group sa klase (nasa guro na kung ilang miyembro bawat pangkat). Magpakita ang guro ng mga larawan na nagpapakita ng kasawiang nararanasan ng mga tao. Bigyan ang magaaral ng pagkakataong pag-usapan ang nasa larawan. Maaaring gawing gabay ang mga tanong: a. Ano ang ipinahihiwatig ng larawan? b. Bakit nangyayari ang ganoong kasawian sa isang tao? c. Ilarawan ang damdaming namayani sa iyo habang tinitignan mo ang larawan. d. Ano ang iyong gagawin kapag ang isang tao ay naharap sa ganoong sitwasyon? Pagkatapos, magtatalaga ang guro ng isang tagapagsalita sa pangkat na magbabahagi ng kanilang pinag-usapan. Maaaring magpalitan ng puna o feedback sa mga naging sagot ng mga mag-aaral.

a.2 Ipasagot ng guro sa bawat pangkat ang mahahalagang tanong sa aralin gamit ang 3-2-1 strategy. Sa unang tanong, 3 sagot, ikalawa 2 sagot, ikatlong tanong 1 sagot. Ipasulat sa mga mag-aaral ang mga sagot sa kartolina at ipapaskil ito. Hayaan ng guro na nakapaskil ito hanggang sa matapos ang aralin.

a.3 Ibibigay na ng guro bilang takdang-aralin sa bawat pangkat ang mahahalang pangyayari sa buhay ni Elias. Ipaulat ito sa klase. Pangkat 1 – Si Elias at Salome Pangkat 2 – Ang mga rebelde at mga pinag-uusig Pangkat 3 – Ang kamag-anak ni Elias at nuno ni Ibarra Pangkat 4 – Si Elias bilang kaibigan
140

(Maaaring magbigay ng feedback sa ginawang ulat ang guro o mag-aaral) a.4 Pabigyan ng kahulugan sa mga mag-aaral ang salitang kabiguan sa pamamagitan ng word association. kabiguan

Linangin b.1 Ipalahad sa mag-aaral ang mahahalagang pangyayari sa buhay ni Elias.

DRAFT April 1, 2014
1. naranasang kabiguan ni Elias K A A 2. taong maaasahan sa oras ng kagipitan K B A 3. ipinagkakait sa mabubuting tao K A U G 4. tao mismo ang gumagawa nito K P R N b.3 Magbibigay ang guro ng mga gabay na tanong/gawain sa pagunawa sa nilalaman ng gawain.

b.2 Paglinang ng Talasalitaan Ibigay ang kasingkahulugan ng hinihinging salita ng sumusunod. Ipagamit ang clue para madaling maibigay ang sagot.

141

1. Ibibigay ng mag-aaral ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga katangian nila Ibarra at Elias sa pamamagitan ng paggamit ng T-Chart.

Pagkakatulad

Pagkakaiba

DRAFT April 1, 2014
Pagnilayan at Unawain Gawain: Mga Kulturang Saang kabanata ito Pilipino na inilahad sa makikita? aralin Kalagayan ng mga kulturang ito sa kasalukuyan 2. Sa pamamagitan ng dyornal ng mag-aaral, ipasalaysay kung may kakilala siyang tao na katulad ng naging karanasan ng mahalagang tauhan sa aralin at kung mayroon pa bang katulad ni Elias sa kasalukuyan.

2. Hihingin ang opinyon ng mag-aaral kung bakit hindi pinigilan ni Elias si salome na umalis sa lugar kung saan una silang nagkakilala at nagkasama. Kung sang-ayon o hindi siya sang-ayon sa pagkakatanggal sa bahagi ng akda na naglalahad sa damdamin nila Elias at Salome. 3. Ipagawa ang dayagram ng mga tauhan na may kaugnayan kay Elias. Ipalahad ang kaugnayan nila kay Elias.

1. Ipapaliwanag sa mag-aaral ang kulturang Pilipinong inilahad sa aralin at ang kalagayan nito sa kasalukuyan. Gamitin ang Triple Entry Journal.

142

Ilipat

Sa pamamagitan ng pagsasatao, ipasalaysay ang isang pangyayari sa kasalukuyang panahon ang katulad ng naging desisyon ni Elias sa pagtubos sa buhay ng isang kaibigan. Maaaring magbigay ng puna o feedback ang guro o mag-aaral. Ang mga pamantayang gagamitin sa pagtataya ay: a) realistiko at natural ang pagganap sa katauhang binibigyang buhay, b) angkop ang ekspresyon ng mukha sa ipinakikitang emosyon o sa damdaming pinalilitaw, c) umaakma ang gamit ng tinig, saloobin, at kaisipan ng tauhang ginagampanan, d) mahusay at malinaw ang pagbibitiw ng mga pahayag kaya’t nauunawaan, e) maayos ang blocking sa paggalaw ng tauhan at f) nakapukaw ng interes at kawilihan sa manonood ang pagsasatao. Ang rubriks ng pagmamarka ay 5 – natatangi

DRAFT April 1, 2014
4 – napakahusay 3 - mahusay 2 – kasiya-siya 1 – hindi kasiya-siya

143

Aralin 4.3.3 – Ang Mahahalagang Pangyayari sa Buhay ng Tauhan
(C. Maria Clara) Panimula Ang araling ito ay ipinakikilala si Maria Clara ng nobelang Noli Me Tangere. Si Maria Clarang mabining kumilos, mapagmahal sa kasintahan at magulang. Bagamat nagpakita ng kahinaan sa larangan ng pag-ibig nangangahulugan lamang na mas pinili niya ang sariling kabiguan kaysa sa sariling kaligayahan mapasaya lamang ang mga magulang. Marahil ito’y taglay din ng mga Pilipina sa kasalukuyan. Nilalaman din ng araling ito ang mga kabanatang may kaugnayan sa mahahalagang pangyayari sa buhay ni Maria Clara.  Kabanata VI (Si Kapitan Tiyago)  Kabanata VII (Suyuan sa Asotea)  Kabanata XXII (Liwanag at Dilim)  Kabanata XXIV (Sa Gubat)  Kabanata XXVII (Dapithapon)  Kabanata XXVIII (Mga Sulat)  Kabanata XXXVI (Mga Suliranin)  Kabanata XXXVII (Ang Kapitan Heneral)  Kabanata XXXVIII (Ang Prusisyon)  Kabanata XLII (Ang Mag-asawang De Espadaña) (Ang Pangungumpisal)  Kabanata XLIV  Kabanata XLVIII (Mga Talinghaga)  Kabanata LXI (Ang Pagpapakasal ni Maria Clara)

DRAFT April 1, 2014
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mahahalagang pangyayari sa buhay ni Maria Clara

(Maaaring ipabasa na ang mga kabanata sa mag-aaral bilang paunang takdang-aralin upang lubusang malaman ang tungkol sa tauhan.)

Pamantayan sa Pagganap: Nakasusulat ang mag-aaral ng isang maikling kuwentong dekonstruksyon tungkol sa kalakasan ng katangian ng isang Maria Clara sa kasalukuyan
144

Ang isinulat na maikling kuwentong dekonstruksyon ay matataya batay sa sumusunod na pamantayan a) makatotohanan, b) kaangkupan ng mga salita, c) wastong gamit ng gramatika at retorika, d) taglay ang mga elemento ng maikling kuwento, e) napapanahon. (Maaaring bumuo ng sariling rubriks ang guro sa pagtataya.) Tuklasin a.1 Ipakikita ng guro ang ginupit na larawan ng dalawang babae. Larawan ng pilipina noong panahon ng mga ninuno at larawan ng Pilipina sa bagong panahon. Ipasagot sa mag-aaral ang mga gabay na tanong.

DRAFT April 1, 2014
Mga Gabay na Tanong: a. Paghambingin ang mga nasa larawan. b. Ibigay ang kani-kanilang mga katangian. c. Sino sa kanila ang nais mong tularan? Bakit? a.2. Gawing pangkatang gawain ang pagpapasagot sa mahahalagang tanong. Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aara na magpalitan ng kanilang hinuha. Ipaulat sa klase ng napiling tagapagsalita. Mga Gabay na Tanong: 1. Paano mo maipakikita ang tunay na pagmamahal sa taong itinatangi? 2. Bakit sinisimbolo ni Maria Clara ang mga katangian ng isang tunay na Pilipina gayong sa nobela siya ay inilarawan bilang isang mahinang babae? 3. Ilahad ng guro ang inaasahang pagganap para sa aralin upang
145

mapaghandaan na ito ng mag-aaral. Indibidwal na gawain ito. (Pagsulat ng maikling kuwentong dekonstruksyon tungkol sa kalakasan ng katangian ng isang Maria Clara sa kasalukuyan). Dekonstruksyon-Isang paraan ng pag-aanalisa ng akda. Batay ito sa ideyang walang permanenteng kahulugan ang akda dahil ang wika ay di matatag at nagbabago. Dahil dito, higit na mahalaga ang mambabasa kaysa sa may-akda sa pagtiyak ng kahulugan ng akda. 4. Ipaulat ang mahahalagang pangyayari sa buhay ni Maria Clara sa masining na paraan. (maaaring gumamit ng estratehiyang story frames, Story Board, Story ladder o iba pa).(Ibigay na ito bilang takdang-aralin sa bawat pangkat). Ipasulat sa mag-aaral ang mga impormasyong mahahalaga. Magbigay ng feedback. (Maaaring guro o mag-aaral) 5. Bigyang kahulugan ang mga salitang nasa kahon at gamitin ang mga ito sa pangungusap. Mga salita Pangungusap

DRAFT April 1, 2014
Pag-uulayaw Asotea Pag-iisang dibdib Iugnay ang gawaing ito sa tatalakayin sa bahaging Linangin. Linangin

b.1. Ilahad ang aralin, pagkatapos ipasulat ang pangungusap na may kaugnayan sa paksang inilahad ang may pagkakatulad sa kanilang karanasan. b.2. Paglinang ng Talasalitaan Bigyan ng kasingkahulugan at kasalungat sa mga salita at gamitin sa pangungusap.
146

DRAFT April 1, 2014
________________ ________________ ________________

1. kalapastangan Kasingkahulugan Kasalungat Pangungusap 2. mahinahon Kasingkahulugan Kasalungat Pangungusap 3. makipagtuos Kasingkahulugan Kasalungat Pangungusap 4. iniibsan Kasingkahulugan Kasalungat Pangungusap 5.suyuan Kasingkahulugan Kasalungat Pangungusap

________________ ________________ ________________ ________________ ________________

________________ ________________ ________________ ________________ ________________ ________________

b.3 Mga Gabay na Tanong sa Pag-unawa ng Aralin (Mungkahi lamang ito, maaaring palitan o dagdagan). a. Sino si Maria Clara? Ibigay ang magagandang Katangian ni Maria Clara bilang anak, kasintahan at tao. b. Paano ipinakita nina Ibarra at Maria Clara ang kanilang pag-iibigan? Nangyayari pa ba ang ganitong pagsusuyuan sa kasalukuyan? Patunayan. c. Ano ang iyong pipiliin kung ikaw ang nasa katayuan ni Maria Clara, ang ipaglaban sa magulang ang lalaking minamahal o ang sundin ang utos ng magulang na layuan ang minamahal? Bakit? d. Bakit kaya si Maria Clara ang sinisimbulo ng mga Pilipina? e. Anong teoryang pampanitikan ang ipinakikita sa pagsusuyuan nina Crisostomo at Maria Clara sa asotea? Patunayan.

147

Pagnilayan at Unawain

c.1. Gawing pangkatan ang gawaing ito. Bigyang kahulugan ang tunay na pag-ibig. (Maaaring estratehiyang gamitin sa pangkatan ay clay molding, paglikha ng tula, pagbuo ng poster, paglikha ng awit) c.2. Ipasagot ang tanong sa mag-aaral: Mahalaga bang ipaglaban ang taong iniibig? Alin ang mas mahalaga sa iyo, ang maging mabuting mangingibig o maging masunuring anak? Ilipat

DRAFT April 1, 2014

Balikan ang pamantayang gagamitin sa pagtataya. Ipasulat ang maikling kuwentong dekonstruksyon tungkol sa kalakasan ng katangian ng isang Maria Clara sa kasalukuyan. Pagpartnerin ang mga mag-aaral. Ibabahagi nila ang puna sa isinulat nilang kuwento. Gawing gabay ang mga rubriks sa pagmamarka: 5 – Napakahusay 4 – Mahusay 3 – Katamtaman 2 – May Pag-unlad 1 – Pasimula

148

Aralin 4.3.4 – Ang Mahahalagang Pangyayari Sa Buhay ng Tauhan
(D. Sisa) Panimula: Sa araling ito makikilala si Sisa bilang ulirang ina at asawa. Hangga’t may mga Ina at asawang patuloy na nagmamahal sa kanilang pamilya nang walang hinihinging kapalit, walang kondisyon, mananatiling may Sisa sa modernong panahon. Mababatid din dito ang mga mahahalagang pangyayari sa buhay ni Sisa. Mga kabanatang may kaugnayan sa mahahalagang pangyayari sa buhay ni Sisa.  Kabanata XV (Ang mga Sakristan)  Kabanata XVI (Si Sisa)  Kabanata XVII (Si Basilio)  Kabanata XVIII (Nagdurusang mga Kaluluwa) Kabanata XXI (Kasaysayan ng Isang Ina)   Kabanata XXXIX (Doña Consolacion)  Kabanata LXIII (Noche Buena)  Kabanata LXVII (Ang Dalawang Senyora)  (Maaaring ipabasa na ang mga kabanata sa mga mag-aaral bilang paunang takdang-aralin upang lubusang malaman ang tungkol sa tauhan.) Pamantayan sa Pagganap: Nakapagsasagawa ang mag-aaral ng Scenario Building tungkol kay Sisa sa makabagong panahon. Ang pagtataya sa isasagawang Scenario Building ay batay sa sumusunod na pamantayan: a) orihinal, b) makatotohanan, c) kaangkupan ng mga pahayag, d) presentasyon, e) napapanahon. (Maaaring bumuo ng rubriks ang guro para sa pagtataya.)

DRAFT April 1, 2014

149

Pagnilayan at Unawain para sa Modyul 4

Gawain: (Kolaboratibong Gawain)
1. Magsagawa ang mag-aaral ng isang panayam/ interbyu sa sinuman sa sumusunod: dalubhasa sa panitikan, manunulat, guro, may kaalaman sa kasaysayan (kilala man o hindi). Ang kanilang kakapanayamin ay sasagutin lamang ang tanong na: ‘’Bakit naihanay at itinuring na klasikong babasahin ang Noli Me Tangere?” Ipatala sa mag-aaral ang nakuhang mga sagot/ datos sa kinapanayam. Bumuo ng kongklusyon tungkol dito at ipahandang ipaulat ito sa klase.

DRAFT April 1, 2014
Ilipat para sa Modyul 4

2. Magpalabas ang mag-aaral ng isang Talk Show. Hayaan silang magplano sa kung ano ang pormat, mga panauhin at presentasyon. Tiyakin lamang na matatalakay sa gawain ang tanong na: “ Katanggaptanggap ba ang mga solusyong inimungkahi ni Rizal sa paglutas ng suliraning panlipunan ng bansa sa panahong naisulat ang Noli Me Tangere?”. Ipatala sa mag-aaral ang mahahalagang impormasyong kanilang narinig. ( Maaaring magbigay ng puna ang guro at mag-aaral sa ipinalabas na Talk Show.)

Pagkatapos matalakay ang mga aralin sa akdang Noli Me Tangere, higit pang malilinang ang kasanayang pagkatuto ng mag-aaral sa pamamagitan ng pagtatanghal ng dulang panteatro tungkol sa ilang napapanahong isyu kaugnay ng mga natalakay na aralin sa akda. (Hayaan ang mag-aaral na makapag-isip o pumili ng isyung kanilang tatalakayin sa dula at magplano ng kanilang pagtatanghal. Bigyan lamang sila ng sapat na panahon para maisagawa ito.) Maaaring gamiting pamantayan sa pagtataya ng dulang panteatro ang sumusunod: a.) pagbibigay ng interpretasyon b.) pagkakaganap ng mga tauhan c.) mga kasuotan, ilaw, props na gamit sa tagpuan d.) ayos ng tanghalan e.) dating sa manonood f.) kaangkupan ng tunog at musik.

150

Ang iskala ng pagmamarka ay: 5 ( Napakahusay) 4 ( Mahusay) 3 ( Katamtaman)

2 ( Di- Gaanong Mahusay) 1 ( Lubhang Di-Mahusay)

Sintesis
Ang akdang Noli Me Tangere ay paraan ni Dr. Jose Rizal para mailantad ang mga pangyayari sa lipunan at ang kalagayan ng mga Pilipino sa panahong nasakop tayo ng mga Espanyol. Ang mga paglalarawan niya sa mga tauhan at mga pangyayari ay matalisik/ mahinahon (subtle) na pagbatikos sa umiiral na pamahalaan at sa ibang Pilipinong nakikikutsaba. Naimpluwensyahan at mababaw na portrayal sa mga tauhang hindi naging bahagi ng impluwensiya ngunit napahamak bagamat ang ilan ay pilit na bumabangon at naghahanap ng solusyon. Pagmamahal at pagmamalasakit sa bayan ang nag-udyok kay Rizal upang lumikha ng akdang tulad ng Noli Me Tangere kaya sa bagong henerasyon lalo na sa kabataan, dapat isipin kung ano ang magagawa para sa bayan at di kung ano ang magagawa ng bayan para sa tao.

DRAFT April 1, 2014

Layunin ni Rizal na ilarawan ang sakit ng lipunan sa panahong naisulat ang akda at mabigyan ng lunas kundi man sa kaniyang panahon ay sa susunod pang salinlahi. Makikita sa mga tauhang nilikha ni Rizal ang mga katangian ng mga Pilipino at Espanyol noong kaniyang kapanahunan gayundin sa katauhan ni Crisostomo Ibarra na makikita sa akda na tagla niya ang mga katangian ni Rizal at sa mga naranasan niyang hirap at pagtitiis ay may tagumpay.

151

Pangwakas na Pagtataya para sa Modyul 4
Pangkalahatang Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat aytem. Isulat ang letra ng tamang sagot sa inyong sagutang papel. I. Tukuyin kung sino ang sumusunod at isulat sa sagutang papel ang tamang sagot. 1. paraluman ng guwardiya sibil 2. tinyente mayor ng San Diego 3. nag-aruga kay Maria Clara 4. maestro de obras ng gusali ng paaralan 5. aninong huling dumating sa libingan 6. Dominikong kura sa Binundok 7. asawa ni Sisa 8. kapatid ng taong madilaw 9. tulisan na anak ng nuno ni Elias 10. matalik na kaagaw ng kura sa kapangyarihan sa bayan ng San Diego II. Pagsunod-sunurin ang mga pangyayari. Isulat ang titik A-I. 11. Sinabi ng lalaki na siya ay mahina na at mamamatay siya bago magbukang liwayway. 12. Nakilala niya ang anak, niyakap at pinaghahagkan ang walang malay na anak. 13. Tumayo si Elias, humarap sa Silangan, tinitigan ang langit at bumulong na waring nagdarasal. 14. Isang taong sugatan ang nagmasid sa mag-ina. 15. Sinabi pa kung walang darating ay maghukay sa paanan ng puno at ang kayamanang makukuha ay gagamitin sa pag-aaral. 16. Nakarating ang naghahabulang mag-ina sa gubat ng mga Ibarra. 17. Umakyat si Basilio sa puno at nagpatihulog sa libingan. 18. Inutusan si Basilio na sunugin ang kanilang bangkay ni Sisa. 19. Niyakap at pinaghahagkan ang ina at siya’y nawalan ng malay. 20. Namatay din ang lalaki.

DRAFT April 1, 2014

152

III. Tukuyin ang uri ng tunggalian. Piliin ang letra ng tamang sagot. A. Tao sa tao C. Tao sa lipunan B. Tao sa sarili D. Tao sa kalikasan 21. Ewan ko kung si Inay ay buhay pa o patay na. Kayo! Kayo ang sanhi ng kanyang kasawian. 22. Pinagsamantalahan ng isang kura ang aking anak na dalaga. Siya’y malakas at makapangyarihan. 23. “Diyos ko, kung ako’y iyong pinaghihigantihan, huwag ninyo pong idamay ang walang malay kong anak.” 24. Sila ang nagmulat sa aking mga mata, ang nagpakita ng kabulukan at pumipilit na maging salarin, magiging totohanang Filibustero. 25. Umalis si Elias sa bahay ni Ibarra na tila nasisiraan ng bait at di malaman kung saan patutungo. 26. Sumpain ako sa ginawa kong pagpatay sa aking kaibigan.

DRAFT April 1, 2014
27. “Mamamatay akong hindi man lamang namasdan ang maningning na pagsikat ng araw sa aking bayan” 28. Diyos ko, ako’y iyong parusahan ngunit iligtas mo ang aking anak.” A. Tiyago B. Pari Damaso C. Basilio D. Sisa

IV. Kilalanin kung sino ang nagsabi sa sumusunod. Piliin ang letra ng tamang sagot sa loob ng panaklong.

29. “Hindi ako nangangailangan ng gamot kundi kayong nangasi”. A. Ibarra B. Tasyo C. Elias D. Pari Salvi

153

30. “Ang kumbento o ang kamatayan”. A. Sinang B. Andeng C. Maria Clara D. Victoria 31. “Ang guwardiya sibil ay hindi nakagugunita sa mga api. A. Sisa B. Pia Alba C. Kapitana Tichang D. Tiya Isabel 32. “Naniniwala ako na ang mga bata ay hindi nakapag-iisip kung nakikita ang suplina.” A. Ibarra B. Pari Damaso C. guro D. tinyente

DRAFT April 1, 2014
VI. Isulat ang T kung tama ang diwa ng pangungusap, M kung ito ay mali. Itama ang salitang may salungguhit. 34. 35. 36. 37. 38.

33. Pinakamagaling kong dangal ang isang mabuting tao habang buhay kaysa patay na.” A. Kapitan-Heneral B. Tenyente Guevarra C. Elias D. alperes

Ang Noli Me Tangere ay inihandog ni Rizal sa bayan. Ang tanging baon ni Ibarra na galing kay Maria Clara nang siya ay magtungo sa Europa ay dahon ng Sampaguita. Hinimok ni Elias si Mang Tasyo na manirahan sa piling ng mga di-binyagan. Ayon kay Padre Salvi, ang pagdarasal ang nagpagaling kay Maria Clara. Buhat ng magmongha si Maria Clara, si Kapitan Tiyago ay mahilig na sa pag-inom ng alak.
154

39. Ang pangalan ng San Diego ay galing kay San Diego de Alcala. 40. Ang sumawata sa dalawang nag-aaway na senyora ay ang Alperes. 41. Ang nagturo kay Ibarra kung saan nalibing si Don Rafael ay si Tenyente Guevarra. VI. Ipaliwanag sa tatlo o apat na pangungusap ang kaisipang nakapaloob sa sumusunod na pahayag. (5 puntos). 41-45. “Hindi lahat ay natutulog sa dilim ng gabi”. 46-50. “Iniibig ko ang aking bayan sapagkat utang ko sa kanya ang aking kasawian.” Talahanayan ng Espisipikasyon Mga kasanayang Pampagkatuto Kaalaman Proseso Pagunawa 15 % 25% 30% 10 aytem Produkto/ Pagganap 30%

DRAFT April 1, 2014
Natutukoy ang mga tauhang binanggit sa mga aralin Blg. 1 – 10 Nasusunod-sunod ang mahahalagang pangyayari sa mga natalakay na aralin Natutukoy ang mga uri ng tunggalian sa mga pangyayari Nakikilala nag mga tauhang nagsabi ng mahahalagang pahayag sa mga natalakay na aralin 9 aytem Blg. 11 – 19 6 aytem Blg. 2025 7 aytem 26 – 32

155

Nababatid ang tama at maling pangungusap na may kaugnayan sa mga natalakay na aralin Naipaliliwanag ang ipinahihiwatig ng pahayag

8 aytem 26 – 32

10 aytem 41 - 50

DRAFT April 1, 2014

156