Paper: Sociaal verantwoord ondernemen

Student: Hans Breugelmans Professor: M. Janssens Academiejaar: 2014-2015
Inhoudstafel:
Inleiding: 3 Visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen: 4 People: 5 Planet: 5 Profit: 6 Concrete uitwerking maatschappelijk verantwoord beleid: 6 Implementatie diversiteitsbeleid: 6 Organiseren van relaties met ngo’s 7 Vrijwilligerswerk voor ngo’s: 8 Bibliografie: 9 Wetenschappelijke papers: 9 Websites: 9 Andere bronnen: 9

Inleiding:
In wat volgt probeer ik op een gestructureerde manier de geziene concepten van het vak Sociaal verantwoord ondernemen toe te passen op een fictieve doch concrete bedrijfssituatie. Tevens geef ik ook mijn persoonlijke visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen en staaf ik deze uiteraard met voorbeelden en concepten uit de in de les behandelde en verplichte literatuur. Ik zou ook nog graag van de gelegenheid willen gebruik maken om de professor van dit vak te bedanken. Namelijk professor Maddy Jansens die elke week opnieuw voor zeer boeiende colleges zorgde!

Visie op maatschappelijk verantwoord ondernemen:
De tijd dat een onderneming louter en alleen de belangen moet dienen van haar kapitaalverschaffers is gelukkig voorbij. Vandaag wordt er van een onderneming immers veel meer verwacht dan enkel winstmaximalisatie. Naast de belangen van haar shareholders wordt er van een onderneming ook verwacht dat ze haar stakeholders niet vergeet. Ik denk aan haar werknemers, milieuorganisaties, de overheid, enz. Kortom iedereen die rechtstreeks of onrechtstreeks voor- of nadelen van de onderneming ondervindt.
Deze nieuwe kijk op ondernemen kent volgens mij meerdere oorzaken. Zonder allesomvattend te willen zijn, denk ik bijvoorbeeld aan het steeds sterker staan van verschillende ngo’s, maar ook aan de vakbonden die na de tweede wereldoorlog steeds meer voet aan de grond kregen en zeker mogen ook overheden en supranationale instellingen zoals de Europese unie niet worden vergeten. Maar een meer recente evolutie die ik even specifiek zou willen vermelden, is het feit dat mensen steeds beter geïnformeerd zijn. Dankzij de komst van het internet en de evolutie van sociale netwerken die vandaag wereldwijd hun invloed op de hedendaagse maatschappij alleen nog maar versterken, zijn de mensen steeds meer op de hoogte van het reilen en zeilen binnen een onderneming. Met andere woorden de laatste jaren is het imago van organisaties veel kwetsbaarder geworden. Ik denk bijvoorbeeld aan de enorme imagoschade die schoenenfabrikant Nike een aantal jaren geleden ondervond toen het in opspraak kwam omwille van kinderarbeid bij één van zijn Pakistaanse toeleveranciers. Dankzij deze nieuwe evolutie kan vandaag elke betrokken persoon een klokkenluider zijn die met schadelijke informatie over bepaalde wantoestanden in een bedrijf naar buiten kan komen. Deze klokkenluider kan met een paar simpele muisklikken een zeer groot publiek bereiken. Het is dus duidelijk dat een onderneming die vandaag de dag niet met maatschappelijk verantwoord ondernemen bezig is deze dans niet langer zal kunnen ontspringen. De rol en functie van maatschappelijk verantwoord ondernemen beslaat een zeer groot speelveld. Al de belangen van de verschillende stakeholders kunnen we in 3 categorieën onderverdelen : people, planet en profit.

People:
Een organisatie kan enkel en alleen optimaal functioneren als er rekening wordt gehouden met alle personen die betrokken zijn met de onderneming, zowel binnen als buiten de organisatie. Daarom is het als onderneming belangrijk om op een zeer transparante manier intern en extern te communiceren. Zo hebben medewerkers het recht om te weten waar men als onderneming staat en wat de toekomstperspectieven zijn. Ook moeten werknemersorganen ernstig worden genomen en moeten ze actief mee betrokken worden bij het uitstippelen van de te varen koers. Naast een goede communicatie met medewerkers moet men er ook een organisatie op na houden die gehoor geeft aan signalen van buitenaf. Samenvattend kan men stellen dat bedrijven vandaag de dag van de maatschappij zeer veel krijgen, zeker als ik kijk naar Belgische ondernemingen. Ik denk aan zaken zoals een stabiel investeringsklimaat maar ook bijvoorbeeld aan de toegang tot een arbeidsmarkt vol goed opgeleide mensen. Het is dan ook aan de bedrijven om de maatschappij hier voor te vergoeden en niet enkel een organisatie te zijn die haar medewerkers uitmelkt. Mijn visie sluit dus ook volledig aan bij de moraalfilosofie van Kant over het waarderen van mensen. Namelijk dat mensen op zichzelf een einddoel vormen en niet een middel zijn om een einddoel te bereiken. Met andere woorden de economie en alles wat er rondhangt, staat ten diensten van de mensen en niet omgekeerd.

Planet:
Mijn visie ten aanzien van ecologie sluit perfect aan bij de visie die voortvloeide uit het Burdtland rapport van de World Commission on Environment and Development (WCED). Volgens dit rapport komt de globale milieu problematiek voort uit het bestaan van 2 tegengestelde “werelddelen”. Zo is er de armoede in het zuiden en het niet op een duurzame wijze produceren en consumeren van goederen in het westen. Het Burdtland rapport roept dan ook op tot duurzaamheid. Wat men hieronder verstaat, wordt het best gevat door een quote die we ook al in de les zagen opduiken “Sustainable development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs.”
Met andere woorden de planeet waarop wij leven beschikt slechts over een beperkte draagkracht, wanneer deze draagkracht wordt overschreden; wat op dit moment al jaren het geval is, (onze totaal ecologische voetafdruk is ongeveer 1.5 maal groter dan de draagkracht van de aarde) knabbelen we stilaan maar zeker de erfenis van de toekomstige generaties op.
Een organisatie in het jaar 2015 dient naar mijn mening dan ook steeds de afweging te maken of haar producten of diensten wel op een duurzame wijze tot stand zijn gekomen.
Profit:
Natuurlijk blijft het realiseren van winsten ook uiterst belangrijk. Want zonder winst kan de continuïteit van een onderneming niet worden gevrijwaard en is er ook geen geld om opnieuw in de maatschappij te investeren. Dit inzicht blijkt ook uit een onderzoek van J.L Campbell, hij stelt namelijk dat de kans dat een bedrijf meer zal doen om zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen, toeneemt naar mate de financiële prestaties van dat bedrijf in kwestie ook beter zijn.
Concrete uitwerking maatschappelijk verantwoord beleid:

Implementatie diversiteitsbeleid:
Een allereerste noodzakelijkheid voor een sociaal verantwoord beleid is het uitwerken van een uitgebreid diversiteitsbeleid. Binnen een organisatie krijgt men onder andere te maken met personen met zeer verschillende achtergronden en capaciteiten. Als verantwoordelijke voor een sociaal verantwoord beleid is het dan ook prioritair dat men een werkomgeving in de hand werkt waar iedereen zich thuis voelt. Men moet er met andere woorden een open organisatie op nastreven. Nu is het natuurlijk niet mogelijk om bijvoorbeeld werknemer A te verplichten geen vooroordelen ten opzichte van werknemer B op na te houden. Maar wat men wel kan doen is bepaalde initiatieven organiseren die tot wederzijds respect en appreciatie leiden. Zo lijkt het mij bijvoorbeeld een goed idee om op geregelde momenten bedrijfsactiviteiten buiten de werkuren te organiseren. Wanneer men dan bijvoorbeeld te maken krijgt met een etnisch zeer gediversifieerd personeelsbestand, kan men beslissen om die activiteit eens te laten doorgaan in een andere culturele setting. Ik denk bijvoorbeeld aan een Turks café. Zo leert men op termijn de verschillende gewoontes en culturele achtergronden van de mensen kennen. Want waar men mee vertrouwd is, heeft men doorgaans minder problemen mee.
Een tweede aspect van een goed diversiteitsbeleid is het bestaan van kanalen om problemen te detecteren. Hierin speelt de HR-manager volgens mij een cruciale rol. Zoals we zagen bij de restaurantketen Alma slaagt het management er daar in om problemen die onder andere voortvloeien uit diversiteit in de kiem te smoren. Net omdat de HR verantwoordelijke zeer dicht bij haar mensen staat en er op regelmatige basis wordt geëvalueerd, slaagt men erin om een werkomgeving te creëren waar plaats is voor iedereen. Een periodiek evaluatiesysteem met opvolging van de gedetecteerde problemen, lijkt me dan ook noodzakelijk voor een goed functionerend diversiteitsbeleid.
Organiseren van relaties met ngo’s
Een volgende concrete maatregel die ik zou willen nemen is het tot stand brengen van een samenwerking met 1 of meerdere ngo’s. Zoals we in de presentatie over ngo – business relations zagen, kan dit tal van voordelen met zich meebrengen; doch is hier enige voorzichtigheid geboden. Zo lijkt mij een samenwerkingsverband met een ngo, de perfecte manier om een maatschappelijk verantwoord beleid omtrent ecologie te voeren. Maar met een ngo in zee gaan, is ook een mes dat langs twee kanten kan snijden. Zo is het belangrijk er een relatie op na te houden die niet enkel naar de buitenwereld toe de idee van een correct beleid omtrent bijvoorbeeld ecologie wekt, maar ook daadwerkelijk een impact heeft op het gevoerde beleid. Indien niet het geval is, zal men binnen afzienbare tijd die façade van ecologische verantwoorde bedrijfsvoering doorprikken en kan dat de organisatie duur komen te staan .
Zo waarschuwde D.Bauer en H.P Schmitz in hun onderzoek dat tevens ook aanbod kwam in de presentatie over ngo-business relaties voor belangenvermenging, zij spreken in dit geval van het ontstaan van co-optation. In hun onderzoek spreekt men van 3 risicovolle relatievormen. Namelijk sponsering en labelling, certificering en persoonlijke verbondenheid. Wanneer een ngo te afhankelijk wordt van de sponsorgelden van een onderneming bestaat natuurlijk het risico op een relatie die enkel nog de belangen van de onderneming vertegenwoordigt en niet meer die van de maatschappij als geheel. Hetzelfde geldt voor samenwerkingsverbanden omtrent het verlenen van een label of certificaat. Dit is slechts een geloofwaardige manier van samenwerken als de ngo in kwestie zich opstelt als een ware “watchdog” en op tijd en stond de producten en activiteiten van de onderneming controleert. Het opteren voor een business ngo-relatie gestoeld op persoonlijke banden met prominente leden van een ngo, lijkt mij persoonlijk helemaal geen goed idee. Want het gevolg van een dergelijke samenwerking wekt al zeer snel de indruk van belangenvermenging. Ook al kan de relatie perfect op een legitieme wijze plaats vinden, toch zullen confrontatie ngo’s zoals Greenpeace dit al gauw betwisten. En omdat 1 van de hoofdobjectieven van een dergelijke samenwerking vanuit bedrijfsperspectief toch ook te maken heeft met het creëren van een bepaald imago kan men maar beter aan deze optie verzaken. Vandaar ook dat het mij verstandiger lijkt om te opteren voor een keuze van 1 van de 2 eerste vormen . De valkuilen die daar immers kunnen opduiken zijn namelijk zeer simpel te vermijden door het opstellen van een goed Memorandum of Understanding. Zo kan men bijvoorbeeld voor een labelling- overeenkomst in de samenwerkingsverklaring een clausule laten opnemen dat er onder toezicht van de ngo op regelmatige basis een doorlichting van de productie van het goed in kwestie moet plaats vinden.
Vrijwilligerswerk voor ngo’s:
Een volgende concreet initiatief dat ik zou willen introduceren is de mogelijkheid om tijdens de kantooruren een bepaalde periode te besteden aan projecten voor ngo’s. Deze maatregel kadert perfect binnen het beleid dat ik zou willen voeren met betrekking tot het samenwerken met verschillende ngo’s. Zo zal deze maatregel uiteraard bijdragen tot een verbetering van de relatie met de ngo’s in kwestie en is er onrechtstreeks ook weer een positieve impact op het bedrijfsimago (presentatie vrijwilligerswerk). Maar deze maatregel heeft daarnaast ook nog een ander voordeel.
Zo kan dit initiatief ook gezien worden als een maatregel die de waardigheid op het werk moet verhogen. Eén van de hedendaagse uitdagingen van ondernemingen is immers het uitbreiden van een organisatie waar de mensen op een waardige manier worden tewerkgesteld. Uit volgende onderzoek paper “Understanding Workplace Dignity: Inherent, Earned, and Remediated Dignity Mechanism” blijkt trouwens dat er een algemene consensus bestaat dat er te weinig wordt gedaan om de waardigheid van werknemers op de werkplaats te verzekeren. Eén van de factoren die bijdragen tot een verminderde waardigheid op het werk is stress. Als we dan eens gaan kijken welke factoren stress in de hand werken dan komen we tot de conclusie dat werklast en steeds dezelfde eentonige taken stress in de hand werken. Dit kwam ook al naar voor in de presentatie met betrekking tot waardigheid op het werk. Vandaar lijkt mij het initiatief om mensen tijdens de werkuren aan gevarieerde projecten voor ngo’s te laten werken een goed idee.
Er dient echter wel te worden opgemerkt dat dit op een goede manier wordt geïmplementeerd. Men wil natuurlijk vermijden dat werknemers die niet aan dit initiatief deelnemen niet het gevoel krijgen dat ze door het management minder geapprecieerd worden. Maar misschien nog belangrijker dat er ook daadwerkelijk tijd wordt vrijgemaakt voor de projecten door een vermindering van de werklast. Dit hoeft het bedrijf zeker niets te kosten. Want het spreekt voor zich wanneer men er met dit initiatief in slaagt de schadelijke gevolgen van stress terug te dringen men de kosten van dit concept ruimschoots zal compenseren. Ik denk hier bijvoorbeeld aan een Burn-out, gedaalde motivatie met als gevolg dalende productiviteit.
Bibliografie:

Wetenschappelijke papers: * D. Bauer, H.P. Schmitz (2011), Corporations and NGO: When accountability leads to co-optation. Journal of business Ethics (2012) 106:9-21 * Understanding Workplace Dignity: Inherent, Earned, and Remediated Dignity Mechanisms. Toledo * J. L. Campbell, Why would corporations behave in socially responsible ways? An institutional theory of corporate social resonsibility. Academy of management review (2007) Vol. 32 No. 3, 946-967

Websites: * Causes of work related stress, Laatste raadpleging 12 december 2014, van http://www.admin.cam.ac.uk/offices/hr/policy/stress/causes.html * Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future, Laatste raadpleging 11 December 2014, van http://www.un-documents.net/wced-ocf.htm * De ecologische voetafdruk uitgelegd, laatste raadpleging 11 december 2014, van http://www.voetzoekers.be/ Andere bronnen: * Presentaties Toledo * PowerPoint Professor Janssens