Nadelen voor het kiezen
Er zijn ook een aantal nadelen aan de gekozen burgemeester.

1. Onheerlijk. Zo kan de procedure waarbij de burgemeester gekozen worden leiden tot Amerikaanse situaties. Om stemmen te winnen zal een burgemeester populaire meningen verkondigen en veel geld verkwisten aan de promotiecampagne. Als een kandidaat de meningen van de rijke bewoners vertegenwoordigt, zal deze meer geld krijgen voor zijn campagne dan als een kandidaat de meningen deelt van de armere van de samenleving. De kandidaat met het meeste promotiegeld zal hierdoor meer kans hebben om te winnen, waardor de armere benadeeld worden.

2. nadeel van een gekozen burgemeester is dat de kiezers wellicht incapabele of populistische mensen kiezen en/of mensen die toevallig al grote bekendheid genieten, bijvoorbeeld als artiest of als sporter.

Een ander nadeel is dat een kandidaat heel populair kan zijn onder het publiek, maar bestuurlijk een ramp is. Als een burgemeester goed met het volk kan omgaan, wil nog niet zeggen dat hij goed kan opschieten met de ambtenaren. De burgemeester kan zeggen wat hij wil, bereiken zal hij niks.

Een risico is ook dat er gemeenten zullen zijn waar burgemeester en gemeenteraad niet goed met elkaar kunnen samenwerken (bijvoorbeeld omdat de meerderheid van de gemeenteraad uit een andere politieke stroming komt dan de burgemeester), terwijl ze wel voor jaren aan elkaar vastzitten. Beide partijen kunnen in een dergelijke situatie een beroep doen op hun eigen kiezersmandaat en dan ontstaat er een bestuurlijke patstelling. Andersom is er door de strijdige programma's en verschillende mandaten van burgemeester en gemeenteraad juist veel samenwerking nodig tussen beiden. Dat komt het dualisme, de transparantie en de slagvaardigheid in de gemeentepolitiek ook niet ten goede.

Daarnaast weten de inwoners vaak te weinig af van het politieke spel. Er kan een probleem ontstaan als gemeenteraad en burgemeester niet goed met elkaar kunnen samenwerken, bijvoorbeeld omdat de politieke kleur van de burgmeester sterk afwijkt van wat de meerderheid in de gemeenteraad vindt.

Andere nadelen zijn dat ofwel de gekozen burgemeester te weinig bevoegdheden heeft om de verwachtingen waar te maken, ofwel de burgemeester buitenproportioneel veel bevoegdheden krijgt. Daardoor zouden andere gezagsdragers, zoals bijvoorbeeld wethouders, sterk aan macht inboeten.

Tot slot kan de rijksoverheid geen spreidingsbeleid meer voeren als de burgemeester rechtstreeks gekozen wordt. Bij een benoemde burgemeester heeft de minister de mogelijkheid om de burgemeestersposten op een evenwichtige manier te verdelen over politieke partijen, over mannen en vrouwen en over autochtone en allochtone Nederlanders. Dit kan nuttig zijn bij de emancipatie van vrouwen en allochtonen in de politiek. Voorstanders van de gekozen burgemeester stellen daar echter tegenover dat het ook een onderhandse verdeling van baantjes tussen politieke partijen in de hand werkt.

Ik vind dat alle nadelen op wegen tegen de voordelen.

Huidig system: prima werkt

Burgers kiezen gemeenteraad. Als de post van burgemeester vacant is, doet de gemeenteraad een voordracht aan de Kroon. In de gemeenteraad heeft ieder lid een even zware stem. Beslissingen worden genomen bij meerderheid van stemmen.

Burgermeester is niet benoemd willekeurig. Wanneer ergens een vacature ontstaat, worden sollicitanten opgeroepen via een advertentie in de Staatscourant. Intussen maakt de gemeenteraad meestal een lijstje met eigenschappen waaraan de nieuwe burgemeester zou moeten voldoen, een profielschets. De meeste gemeenteraden stellen ook een vertrouwenscommissie in die een voorkeursvolgorde van kandidaten mag aangeven. De gemeenteraad besluit uiteindelijk over de selectie van kandidaten en stuurt een lijstje met minstens twee namen naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Meestal volgt deze de aanbeveling van de gemeenteraad op. Voorafgaand aan de aanbeveling kunnen gemeenten een zogenaamd burgemeestersreferendum organiseren. Alle kiesgerechtigde inwoners mogen daarbij een voorkeur uitspreken voor een van de twee door de raad geselecteerde kandidaten.

Sinds de 19e eeuw kennen wij in ons land de door de Kroon benoemde burgemeester, de regering benoemd op voordracht van een commissie vanuit de gemeenteraad een burgemeester, als de commissaris van de koningin en de minister van binnenlandse zaken het hiermee eens zijn dragen ze die persoon voor aan de koningin en zij bekrachtigd de keuze. Dit is opgenomen in zowel de Grondwet als de Gemeentewet. De gemeenteraad wordt gekozen door de bevolking die op verschillende politieke partijen stemmen. De winnaars van deze verkiezingen kunnen een coalitie vormen zij benoemen wethouders uit de raad of daar buiten (dualisme). Er ontstaat dan een college van Burgemeester en Wethouders die de gemeente besturen, de gemeenteraad controleert dit bestuur.
Het tweede kabinet-Balkenende wil in 2006 overstappen op een rechtstreeks door de bevolking gekozen burgemeester. Dit is al jaren een van de belangrijkste plannen van D66.
Mijn stelling is: waarom dit veranderen terwijl het al tientallen jaren goed werkt? Ik ben dus tegen een rechtstreeks gekozen burgemeester.

Het belangrijkste argument tegen is natuurlijk dat een burgemeester dan alleen wordt gekozen om de dingen die hij zegt, zijn populariteit en dat is geen garantie voor kwaliteit. Nu, in het huidige systeem solliciteren een aantal mensen en degene die het meest capabel is die krijgt de baan. Dit is een goed systeem omdat de burgemeester dan dus ook werkelijk verstand van zaken heeft.
Bijvoorbeeld een Karel Aalbers kan worden gekozen als onze burgemeester maar dat wil niet zeggen dat hij onze stad goed kan besturen.

Als dit voorstel ingevoerd zal worden dan is het dus mogelijk dat er een burgemeester wordt gekozen die allerlei ideeën heeft en dingen uitdraagt waar de gemeenteraad het helemaal niet mee eens is. Het probleem is dat een populistische burgemeester gekozen kan worden om zijn ideeën maar dat hij dat beleid niet kan uitvoeren omdat daar bijvoorbeeld geen geld voor is.

Ook kan er door het nieuwe systeem een vorm van corruptie ontstaan. Iemand wil zich kandidaat stellen als burgemeester en kan van een bedrijf geld krijgen voor zijn campagne. Dit kan later bij een mogelijk besluit voor de verandering van een bestemmingsplan ten gunste van dat bedrijf worden besloten, dit heet clientisme. Want eigenlijk is de burgemeester dan een klant van dat bedrijf want zij hebben betaalt en de burgemeester moet dan leveren.
In het huidige systeem is deze vorm van corruptie minder snel mogelijk omdat de burgemeester geen hulp nodig heeft voor een campagne, want die heeft hij niet. Een te benoemen burgemeester wordt goed doorgelicht zodat kans op dit soort situaties kleiner wordt.

Daarnaast vraag ik mij af of het wel zo’n goed idee is om een gekozen burgemeester als hoofd van de politie aan te stellen, iemand zonder enig verstand van zaken kan niet zoveel verantwoordelijk krijgen. Er zou dan een passende regeling moeten worden opgesteld met betrekking tot alle taken die een burgemeester heeft en dat kost veel tijd, geld en moeite. Ook kan hier weer corruptie ontstaan. De burgemeester kan de politie beïnvloeden en zo proberen te voorkomen dat de politie zijn taken goed uitvoert (bedrijf loost olie, milieupolitie ziet dat, burgemeester kan politie beïnvloeden).

Nu kom ik op mijn vijfde argument, waarom zou je een systeem veranderen wat tot nu toe prima werkt? Als het een verandering ten goede zou zijn dan is het het waard maar ik betwijfel dat. Zo’n verandering kost veel tijd en geld wat beter in andere dingen gestopt kan worden, zoals intergratie van allochtonen, wachtlijsten in de gezondheidszorg enzovoorts.
D66 zegt dan wel 72% van de bevolking voor een gekozen burgemeester is en het klinkt ook veel democratischer maar alle voor- en nadelen zijn niet echt aan het volk bekend gemaakt dus is het voor het volk niet mogelijk een goede mening te vormen. Voor de kiezers word het onderhand wel erg veel stemmen, voor europees parlement, tweede kamer, gemeenteraad en nu ook nog eens voor een burgemeester. Ik denk dat er dan weinig aandacht uitgaat naar de burgemeesters verkiezingen, de gemeenteraadverkiezingen hebben ook al geen hele hoge opkomst.
Het is dus maar de vraag of er wel een grote opkomst zal zijn voor de burgemeestersverkiezingen, de burgemeestersreferenda hebben ook geen grote opkomst dus vraag ik me af of dat bij de burgemeestersverkiezingen wel zo zal zijn.

Doordat PvdA en CDA het niet eens konden worden in een regeerakkoord om een meederheid in de tweede kamer te krijgen is het CDA gaan samenwerken met VVD en D66. D66, een relatief kleine partij, wilde alleen met CDA en VVD in coalitie als er dan ook echt werk zou worden gemaakt van het voorstel van de gekozen burgemeester. Maar D66 is dus maar een kleine partij en dus ook maar een klein deel van de bevolking is het eens met hun ideeën. Dus is het heel oneerlijk om überhaupt over het idee van de gekozen burgemeester na te denken. Als ze niet in de coalitie met CDA en VVD hadden gezeten dan was dat nooit gebeurd. Wij worden door de chantagepolitiek van D'66 ("jullie moeten dit accepteren, anders komt er een kabinetscrisis") dus opgezadeld met ondoordachte voorstellen.

Een gekozen burgemeester is dan misschien wel democratischer maar de kiezer kan niet altijd de beste kandidaat uitkiezen omdat zij niet weten welke kwaliteiten een burgemeester precies moet hebben. Daarnaast weten ze ook niet of de burgemeester wel de benodigde kwaliteiten bezit.
Een oplossing zou zijn dat de gemeenteraad (die al gekozen is door het volk) een burgemeester uitkiest en dat de regering alleen het vetorecht behoudt. Daar bedoel ik mee dat de regering het altijd goed vind tenzij ze het echt niet eens zijn met de kandidaat, bij voorbeeld een crimineel verleden. Ook dan moet het systeem worden veranderd wat weer veel tijd geld en moeite kost en wat je, wat ik al eerder zei, beter in andere zaken kunt stoppen.

Dit systeem van de door de kroon benoemde burgemeester is verouderd en dat is een reden die kabinet Balkenende noemt om het te veranderen, maar waarom is iets wat al lang bestaat automatisch negatief? Er zijn geen klachten uit de bevolking en er zijn ook bijna nooit problemen met de huidige burgemeesters. Natuurlijk zijn er af en toe incidenten maar dat zul je altijd houden. En met een gekozen burgemeester waarschijnlijk meer omdat er een grotere kans is dat er conflicten ontstaan omdat de gemeenteraad het niet eens kan zijn met het beleid.

Ik vind het voorstel van D66 zeer ondoordacht en als het ooit ingevoerd gaat worden zullen er eerst nog heel wat veranderingen moeten worden aangebracht. Zowel in de grondwet als in andere wetten. Maar waarom zouden we dat doen, we hebben al een systeem dan prima werkt!
De verantwoordelijkheden van de burgemeester moeten worden verminderd maar als hij ze niet heeft wie heeft ze dan?
Ik vind dat alle nadelen op wegen tegen de voordelen.

De burgemeester moet wonen in de gemeente - of in één van de gemeenten - waarvan hij burgemeester is. Een van buiten de gemeente benoemde burgemeester moet uiterlijk binnen één jaar nadat hij is benoemd zijn verhuisd.