Asosyalliği ile tanınan matematik ve bilgisayar delisi Mark Zuckenberg’in, Harward’ın alelade bir yurt odasında yarattığı ve sonraları Facebook’a dönüşecek olan algoritmanın hikayesini eminim çoğunuz biliyorsunuzdur. Hollywood tarafından The Social Network adıyla beyaz perdeye de aktarılan başarı hikayesinde Zuckenberg, belki kendisinin bile tahmin edemeyeceği küresel bir fenomen yaratıyordu. Eylül 2003’te ortaya atılan fikir, bugün Zuckenberg’i milyar dolarlık bir şirketin patronu haline getirdi. Üstelik zenginlik Zuckenberg’le sınırlı kalmadı.
Gelişmeler zaman çizelgesinde sıraya konulduğunda, bugün sosyal medya olarak adlandırdığımız olguyu Zuckenberg’in Facebook’una bağlamak yanlış olur. Facebook’a gelene kadar, 1979’daki BBS (Bultein Board System)’den, 1997’deki Six Degrees’den, 2000’deki Live Journal’den de bahsetmemiz gerekir. Fakat Facebook’u ve onun gelişimini diğerlerinden ayıran faktör, yarattığı endüstriyel gelişimdir. 79’dan başlayıp 2000’li yılların ortalarına kadar geçen süreçte yaşanan gelişmeler, bir diğerini tetikleyen ve bir diğerine ilham kaynağı olan bir dizi teknolojik ilerlemelerden ibaret iken, Facebook’un aldığı yatırımlar ve sonrasında platforma entegre ticari uygulamaların gelişmesiyle birlikte yeni sosyal platformlar, yeni iş fikirleri, gelir modelleri, yeni iş tanımları, yeni sektörler ve yeni meslek grupları ortaya çıkmıştır. Facebook ve onun varlığının girişimcilere verdiği ilham, ağ üzerinde filizlenen ve hammaddesi kullanıcının yarattığı içerik olan yeni bir endüstriyel gerçekliği ortaya çıkarmıştır.
Biz araştırmacılar ve akademisyenler sıklıkla sosyal medyanın etkileşim ve toplumsal dönüşüm üzerindeki etkilerine odaklanıyoruz. Çalışmaların çoğunluğu bireysel ve toplumsal yaşamdaki dönüşüm ve sosyal medyanın bir mecra olarak bunu nasıl ve ne şekilde gerçekleştirdiği üzerine. Şirketlerin pazarlama aracı olarak sosyal medyayı kullanımı, üretilen enformasyonun değeri ve nasıl ölçümleneceği popüler araştırma konuları arasında. Bunların tümü doğru ve yapılması gereken araştırmalar. Fakat, bir adım geri çekilip makro düzeyde bakıldığında, arkada çok daha büyük bir resmin olduğu çoğu kez gözden kaçırılıyor. Odaklandığımız sosyal medya uygulamalarının ardında büyük bir endüstri oluşmuş durumda ve bu endüstrinin etkileri küresel boyutta gerçekleşiyor. Örneğin, Zynga gibi işi sadece sosyal medya uygulamalarına yazılım üretmek olan irili ufaklı, yeni birçok şirket var. Sosyal medyayı pazarlama aracı olarak kullanmak isteyen markalar ile uygulamalar arasındaki bağlantıyı sağlayan birçok sosyal medya ajansı ve bir o kadar ölçümleme ve araştırma şirketinden bahsedebiliriz. On yıl öncesine kadar hiç adı duyulmamış ama günümüzde kariyer.net gibi online insan kaynakları sitelerinin en popüler görev tanımlarından biri haline gelen Account Manager (hesap yöneticisi) gibi bir meslek dalı oluşmuş durumda. Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) artık sosyal müşteri ilişkileri yönetimine (SCRM) evriliyor. Şirketler, var olan örgüt yapılarını revize ederek yeni sosyal medya departmanları kuruyor, bu alanda uzman insanları istihdam ediyor. Üniversite ve araştırma kuruluşları yeni bölümler açıyor ve alanda uzmanlaşmak isteyen birçok insan üniversitelerin yeni açılmış bölümlerine ya da sertifika programlarına akın ediyor. Diğer yandan, uygulamalar etrafında oluşan ekonomik sistemin dünya ekonomisindeki etkilerinden de bahsedebiliriz. McKinsey Global Institute (MGI) tarafından yapılan “Sosyal Medyada Değer ve Verimlilik Araştırması”na göre sosyal medya, şu anda dört ana sektör üzerinde etkisini gösteriyor: Gıda, perakende, sanayi üretimi ve hizmet. Değer zincirindeki üretkenliği artıran bu teknolojiler, dört sektöre yıllık 1.3 trilyon dolarlık değer kazandıracak. Aynı araştırma, sosyal medya tarafından üretilen verinin anlamlı ve pazarlanabilir hale getirilebilmesi için sadece Amerika Birleşik Devletleri’nin 1,5 milyar yeni analiste ihtiyaç duyduğunu göstermektedir.