(3rd Quarter)
Pananakop ng mga Dayuhan sa Asya
Minsan ba’y sumagi sa isipan niyo kung ano nga ba ang mga pangyayaring naganap nung sinaunang panahon, bakit nga ba naging ganito tayo at sino ang nakaimpluwensya sa atin?
Maraming katanungan ang di pa nasasagot. Kaya’t talakayin natin ang UNANG YUGTO NG KOLONYALISMO AT IMPERYALISMO SA TIMOG AT KANLURANG ASYA (16-17 SIGLO) Bago ang pagtuklas at pananakop may ugnayan ng nagaganap sa mga Europeo at mga Asyano. Nagsimula ang ugnayang ito sa pamamagitan ng palitan ng kalakal sa mga Asyano at Europeong mangangalakal. Ang pinakatagpuan nila ay nagaganap sa tatlong pangunahing ruta ng kalakan sa Asya. Una, ang Hilagang ruta, na nagpapasimula sa China at tatawid sa lungsod ng Samarkand at Bokhara. Pangalawa, ang Gitnang Ruta, na papunta sa baybayin ng Syria at dadaan sa Golpo ng Persia at ang huli ay ang Timog Ruta na maglalayag mula sa India babagtasin ang Karagatang Indian hanggang sa makarating ng Egypt sa pamamagitan ng Red Sea. Dumating ang panahon na ang ruta ng kalakalan na nag-uugnay sa mga mangangalakal na Asyano at Europeo ay sinakop ng naghaharing Turkong Ottoman. Nang sinakop ito ng mga Turkong Ottoman tanging ang mga Italyanong mangangalakal ang pinayagan na makadaan at makipag-ugnayan sa mga mangangalakal na Asyano.
Mga Dahilan na Nagbunsod sa mga Kanluranin na Magtungo sa Asya :
Krusada:
(insert Pic) Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na inilunsad ng Kristiyanong Europeo laban sa mga Turkong Muslim upang mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga ito. Ayon sa mananalaysay na si Edward Gibbon, pinakanaiibang pangyayari sa kasaysayan ang mga Krusada. Sa isang tawag ni Papa Urban II, ang mga hari,pari, maharlika, magsasaka, manggawa at mga alipin ay handang iwan ang kanilang gawain at mag-anak upang hawakan ang krus at espada at tubusin ang Jerusalem sa kamay ng mga Muslim.
Ang Paglalakbay ni Marco Polo:
(insert pic)
Ang karaniwang pamagat sa Ingles ng aklat sa pagbibiyahe ni Marco Polo na binansagang Il Milione (Ang Milyon) o Le Livre des Merveilles (Ang Aklat ng mga Kahanga-hanga). Isa itong libro mula sa ika-13 siglo na isinulat ni Rustichello da Pisa halaw sa mga kuwento at tala ni Marco Polo. Ito ay naglalarawan ng mga paglalayag ni Marco Polo sa Silangan, kabilang ang Asya, Persiya, Tsina, at Indonesya, sa pagitan ng mga taong 1271 at 1298, at kilala rin bilang Oriente Poliano at Paglalarawan ng Daigdig (Description of the World)
Renaissance
(insert pic) ay nagsimula sa Italya at ito ay lumaganap sa buong Europa noong ika-16 na siglo. Ito ay nagpasimula ng realismo sa Sining at pag-aaral ng mga obra ng mga Romano at Griyegong iskolar at manunulat. Dito rin nagsimula ang Repormasyon at kontra-Repormasyon sa Europa.
Ang pagbagsak ng Constantinople
Naglakbay si Marco Polo kasama ang kaniyang ama na si Niccolo Polo at tiyuhing si Maffeo Polo. Nakarating sila sa Tsina, sa kaharian ni Kublai Khan(apo ni Genghis Khan). Malugod silang tinanggap sa kaharian ni Kublai. Nagustuhan ni Kublai ang mga katangian ni Marco Polo kaya't ginawa niya itong katiwala. Naging gobernador siya sa Yangzhou sa loob ng limang taon. Ipinadala sila sa Persia at Roma upang magpalaganap ng Kristiyanismo. Pagkatapos ay bumalik siya sa Venice(sariling bansa ng mga Polo). Nadakip siya at ikinulong sa Genoa. Nakilala niya si Rusticiano, isang ring bilanggo. Ikinuwento ni Marco ang mga pangyayari sa kanyang buhay sa kaharian ni Kublai Khan sa loob ng 17 years na paninirahan nila roon. Isinulat ito ni Rusticiano.
(pics na dito)

Merkantilismo *merkantilismo ay ang prinsipyong pang ekonomiya... noong ika 16 na siglo,naniniwala ang mga bansang europa na ang ekonomiya ay maaaring maging instrumento ng pagtaas ng pambansang kapangyarihan... *Ang merkantilismo ay isang doktrinang pang-ekonomiyang umiral sa Europa noong ika-16 at ika-17 siglo.Ito ay nakatuon sa paniniwala na ang bansa ay magiging mayaman at malakas kung ito ay higit na magluluwas kaysa mag-aangkat.Sa ganitong paraan,ang ginto at pilak ay dadaloy paloob sa bansa *ang mga europeo noon ay pinapahalagahan ang pilak at ginto kaya naitatag ang MERKANTILISMO isang sistemang pangkabuhayan na binibigyang diin ang akumulasyon ng ginto at pilak at itinataguyod ang kumpitisyon sa pagbili ng prudokto.

Matapos ang pagpapahirap ng mga dayuhan sa mga tao. Nagsimula na silang manggalugad sa iba’t – iba pang parte ng Asya.
PAGGALUGAD AT PAGTUKLAS NG MGA BANSANG KANLURANIN
Pinangunahan ng Portugal at Spain ang paghahanap ng ruta. Maraming manlalayag na Portuges ang naglakbayngunit ang pinakamahalaga sa lahat ay ang paglalakbay ni Vasco da Gama sapagkatnalibot niya ang ”Cape of Good Hope” sa dulo ng Aprika na siyang magbubukas ng ruta patungong India at sa mga Islang Indies.
Kung noon ay Italy, lalo na ang Venice ang nag-iisang nagkontrol sa rutang pangkalakalan patungong Silangan, ang pagtuklas ng alternatibong ruta na natuklasanng mga Portuges ang nagbigay ng hamon sa iba pang bansang Europeo na maggalugad sa ibang panig ng daigdig. Nariyan ang Spain, Netherlands, France, England, Russia, Germany, at Amerika.
Nagpaligsahan ang mga ito para tanghaling pinakamakapangyarihan na bansa sa mundo sa pamamgitan ng pagpapalawak ng mga lupain. Nanguna sa mga ito ang Portuges at Spain na naging matindi ang pagpapaligsahan sa

paggalugad sa mundo at pagsakop ng mga lupain. Sa matinding pagtutunggalian ng dalawang bansa ay namagitan ang Papa ng Simbahang Katoliko para maiwasan ang paghantong sa digmaan ng paligsahan ng mga ito. Taong 1494 ay nagtalaga ng “line of demarcation” o hangganan kung saang bahagi ng mundo maggagalugad ang dalawang bansa. Ayon sa Tratadong Tordesillas, ang Portuges ay maggagalugad sa bandangsilangan samantalang ang Espanya ay sa bandang kanluran. Nang maipatupad ang desisyong ito ay nakapaglayag na ang Espanya sa bandang kanluran kung saan marami nang teritoryo sa kontinenting Amerika ang nasakop. Ang Portuges naman ay nakuha lang ang Brazil. Ganoon pa man, hinayaan na ng Espanya na manatili sa Portuges ang Brazil habang ang Pilipinas naman na nasa silangan na nasakop naman ng Espanya ay nanatili naman dito. Ang hindi naiwasan na digmaan ng Portuges at Espanya ay sa Moluccas. Ito ang pinakamimithi na lugar na pinagkukunan ng mga rekado. Sa pamamagitan ng Tratadong Saragosa noong1529, nakuha ng Portuges ang Moluccas. Maliban sa Moluccas ay nakakuha rin ito ng teritoyo sa India.
Ang Portugal ay nakakuha ng maraming piling lugar sa Asya. Noong 1502 nagbalik at nagtatag si Vasco da Gama ng sentro ng kalakalan sa may Calicut sa India.Nooong 1505 ipinadala si Francisco de Almeida bilang unang Viceroy sa silangan .Sa pamumuno ni Alfonso de Albuquerque, 1510 nasakop ang Ormuz sa Golpo ng Persia(Iran ngayon).Diu at Goa sa India, Aden sa Red Sea, Malacca sa Malaya at Moluccas sa Ternate, Macao sa China at sa Formosa(Taiwanngayon). Mga daungan ang piniling sakupin ng Portugal upang makontrol ang kalakalan .Noong una ang motibo o paraan lang ay pangkabuhayan o pangekonomiya lamang hanggang sa ipinasok ang Kristiyanismong Katolisismo sa mga nasasakupan ng Portugal.Sa kalagitnaan ng 16 na siglo ang Portugal ay may malawak ng sakop sa Asya. Noong 1580, sinakop ng Spain ang Portugal ng 60 taon.Nang makalaya ang Portugal noong 1640 ang kanyang mga kolonya ay nakuha na ng England at France.
Maliban sa Espanya at Portuges, nakipagpaligsahan rin ang Inglatera. Sa pamamagitan ng Italyanong marinero na si John Cabot, napasailalim ng Inglatera ang Nova Scotia Canada. Nang matalo ng Inglatera ang Spanish Armada noong 1588 ibinuhos ng Inglatera ang kanyang atensiyon sa kalakalan. Sa pamamagitan ng East India Company, naitatag ng Inglatera ang sentro ng kalakalan sa India. Nakapagtatag rin ito ng permanenteng panirahan sa Hilagang Amerika. Sinundan ito ng pagsakop ngCeylon, Malaya, at Singapore pati na rin ang Australia, New Zealand, at mga pulo sa Hilagang Pasipiko.

KANLURANG ASYA
Sa Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonyalismo sa Kanlurang Asya ay hindi pa nagkakainteres ang mga Kanluranin dahil ito ay sakop ng mga Turkong Ottoman. Ang naghahari sa panahong ito ay ang relihiyong Islam. Noong 1507, nakuha ang Oman at Muscat ng mga mangangalakal na Portugues ngunit pinatalsik naman ng mga Arabe noong 1650. Noong 1907, ang Bahrain ay naging protectorate ng Britanya ngunit hindi rin nagtagal, pinatalsik ang mga British ng isang Heneral na si Shah Reza Pahlavi ang mga British.
Ang Portugal, England at France ang mga bansang Kanluranin na nakarating sa India. Sa pag-iral ng prinsipyong pang-ekonomiyang merkantilismo ang mga bansang Kanluranin ay may iisang layunin sa pagpunta sa Asya, ang makasakop ng mga lupain. Sa huli ang England ang nagtagumpay para maisakatuparan ang interes sa likas na yaman at mga hilaw na materyales ng India. Samantalang ang Kanlurang Asya ay hindi agad nasakop dahil sa panahong ito pinaghaharian pa ito ng napakalakas na imperyong Ottoman, at pinagpatibay ng pagkakaisa dahil sa relihiyong Islam na ipinalaganap at tinanggap sa rehiyon.

Ang England sa India,noong 1600 ginamit ang British East India Company ,isang pangkat ng mangangalakal na Ingles na pinagkalooban ng pamahalaang Ingles ng kaukulang kapangyarihan upang mangalakal at pamahalaan ang pananakop nito at pangalagaan ang interes nito sa ibayong dagat. Pagdating ng 1612 nabigyan ng permiso ang Ingles para makapagtatag ng pagawaaan sa Surat. Hindi nagustuhan ng Portugal dahil sila ang naunang nanakop. Pagdating ng 1622, tinulungan ng Ingles ang mga Persian laban sa Portuguese dahil dito nakapagtatag ng sentro ng kalakalan sa kanluran at silangang baybayin ng India.Ang British East India Company ay nakakuha na ng concession (pagbibigay ng espesyal na karapatang pangnegosyo) sa Madras mula sa rajah ng Chandragiri. Noong 1668 pinaupahan na ni Haring Charles ang pulo ng Bombay. Sa taong 1690 sa delta ng Ganges nakakuha ng kapirasong lupain ang Ingles sa pagpayag ni Emperador Aurangzeb ang lider ng Imperyong Mogul.Dito naitatag ang lunsod ng Calcutta.Madaling nasakop ang India dahil watak-watak ang mga estado nito at mahina ang liderato ng Imperyong Mogul na siyang naghahari sa India. Noong una pangkabuhayan ang dahilan ng England sa pagpunta sa India. Nang makita ang malaking pakinabang sa likas na yaman nito tuluyang sinakop ang India ng England.
Ang France naman ay nakakuha rin ng teritoryo sa Quebec, Canada. Nakuha rin nito ang Louisiana sa Amerika at sa Asya noong ika-18 siglo nasakop ng Pransiya ang Laos, Cochin China, Cambodia, at Annam. Ang mga teritoryong ito ang buong kolonyang French Indo-China.
Ang France ang pangatlong bansa na gustong masakop ang India. Ang ginawa ng France ay nakipagsabwatan sa pinunong local ng Bengal. Ginamit ang French East India Company na naitatag noong 1664. Nakapatatag ang France ng pamayanang pangkomersyal sa Pondicherry,Chandarnagore, Mahe at Karikal. Nagtapos ang interes na ito ng nagkaroon ng labanan sa Plassey ng Pitong Taong Digmaan sa pagitan ng England at France. Sa tulong ni Robert Clive, ang nagtatag ng tunay na pundasyon ng Ingles sa India. Ang England ang nagtagumpay laban sa France. Ang England ang nananatiling matatag na mananakop ng India.
Ang Netherlands sa pamamagitan ng Dutch East India Company ay namahala rin saisang bahagi ng India. Napasailalim ng Netherlands ang East Indies (Indonesia sa kasalukuyan).

Mga Dahilan na Lalong Nagbunsod sa mga Europeo na Maghangad ng Kolonya sa Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya (18-19 siglo)
Kolonyalismo -