KẾ TOÁN TÀI CHÍNH

CHUYÊN ĐỀ: KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP

HỌ VÀ TÊN: NGUYỄN THỊ NGỌC THANH
LỚP: TC11_K35
KHOA: TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
MSSV: 31091023411

KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP
&
Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là loại thuế trực thu đánh vào thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp theo thuế suất được quy định, và doanh nghiệp phải có trách nhiệm khai báo, nộp thuế đầy đủ, kịp thời cho nhà nước.
Giữa thu nhập chịu thuế và lợi nhuận kế toán có sự khác biệt do thu nhập chịu thuế được xác định dựa trên cơ sở doanh thu và chi phí hợp lí được quy định trong luật thuế, còn lợi nhuận kế toán được xác định trên cơ sở doanh thu và chi phí thực tế, phù hợp với quy định của chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán mà doanh nghiệp đã bỏ ra và cần phải bù đắp trong kỳ. Sự khác biệt này làm dẫn đến các khoản chênh lệch tạm thời và chênh lệch vĩnh viễn, cần được xác định một cách rõ ràng và đúng đắn để tính đúng thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành, cũng như thuế thu nhập hoàn lại về tài sản thuế thu nhập hoàn lại. I. KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP HIỆN HÀNH
Thuế TNDN hiện hành là số thuế TNDN phải nộp hoặc thu hồi được tính trên thu nhập chịu thuế và thuế suất thuế TNDN hiện hành. a) Ghi nhận thuế thu nhập doanh nghiệp
+Hàng quý, kế toán xác định và ghi nhận số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải nộp trong quý. Thuế thu nhập tạm phải nộp từng quý được tính vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của quý đó.
+ Cuối năm tài chính, kế toán phải xác định số và ghi nhận thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế phải nộp trong năm, trên cơ sở thu nhập chịu thuế cả năm và thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành. Thuế thu nhập doanh nghiệp thực phải nộp trong năm được ghi nhân là chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của năm đó.
+ Trường hợp số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải nộp trong năm lớn hơn số thuế phải nộp cho năm đó, thì số chênh lệch giữa số thuế tạm phải nộp lớn hơn số thuế phải nộp được ghi giảm chi phí thuế TNDN hiện hành, và ghi giảm trừ vào số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp.
+ Trường hợp phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước liên quan đến khoản thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của các năm trước, doanh nghiệp được hạch toán tăng (hoặc giảm) số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của các năm trước vào chi phí thuế thu nhập hiện hành của năm phát hiện sai sót.
b)Tài khoản sử dụng
Kế toán thuế TNDN hiện hành sử dụng các tài khoản:
+ TK 3334 : Thuế thu nhập doanh nghiệp
+ TK 8211 : Chi phí thuế TNDN hiện hành
Nguyên tắc và nội dung ghi chép vào các tài khoản TK 3334 “Thuế thu nhập doanh nghiệp”
Bên Nợ:
Số thuế thu nhập doanh nghiệp đã nộp; Số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của các năm trước đã ghi nhận lớn hơn số phải nộp của các năm đó do phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước, được ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành trong năm hiện tại. Số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải nộp trong năm lớn hơn số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp được xác định khi kết thúc năm tài chính. Bên Có: Số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp; Thuế thu nhập doanh nghiệp của các năm trước phải nộp bổ sung do phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước , được ghi tăng chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của năm hiện tại.
Tài khoản 3334_“Thuế thu nhập doanh nghiệp” có thể có số dư bên Có hoặc số dư bên Nợ.
Số dư bên Có:
Số thuế thu nhập doanh nghiệp còn phải nộp;
Điều chỉnh tăng số dư đầu năm đối với số thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của các năm trước phải nộp bổ sung, do áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố sai sót trọng yếu của các năm trước.
Số dư bên Nợ:
Số thuế thu nhập doanh nghiệp nộp thừa;
Điều chỉnh tăng số dư đầu năm đối với số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của các năm trước được giảm trừ vào số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp năm nay, do áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố sai sót trọng yếu của các năm trước.
TK 28211 “Chi phí thuế TNDN hiện hành” ( là tài khoản cấp 2 của TK 821 “ Chi phí thuế TNDN” ).
Bên Nợ:
Thuế TNDN phải nộp tính vào chi phí thuế TNDN hiện hành phát sinh trong năm.
Thuế TNDN của các năm trước phải nộp bổ sung do phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước, được ghi tăng chi phí thuế TNDN hiện hành của năm hiện tại.
Bên Có:
Số thuế TNDN thực tế phải nộp trong năm nhỏ hơn số thuế TNDN đã tạm nộp, được ghi giảm chi phí thuế TNDN hiện hành đã ghi nhận trong năm.
Số thuế TNDN phải nộp được ghi giảm do phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước, được ghi giảm chi phí thuế TNDN trong năm hiện tại.
Kết chuyển chi phí thuế TNDN hiện hành để xác định KQKD.
TK 8211 không có số dư. c) Nội dung về phương pháp phản ánh
+Hàng quý, khi xác định thuế TNDN tạm phải nộp theo quy định của luật thuế TNDN, kế toán phản ánh số thuế TNDN tạm phải nộp nhà nước vào chi phí thuế TNDN hiện hành, ghi:
Nợ TK 8211 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
Có TK3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp vào NSNN, ghi:
Nợ TK3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp
Có các TK 111, 112…
+Cuối các năm tài chính, căn cứ vào số thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế phải nộp, kế toán ghi:
.Nếu số thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế phải nộp trong năm lớn hơn số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải nộp, kế toán phản ánh bổ sung số thuế thu nhập doanh nghiệp còn phải nộp, ghi:
Nợ TK 8211 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
Có TK 3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp vào NSNN, ghi:
Nợ TK 3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp
Có các TK 111, 112…
. Nếu số thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế phải nộp trong năm nhỏ hơn số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải nộp, thì số chênh lệch kế toán ghi giảm chi phí số thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành, ghi:
Nợ TK 3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Có TK 8211 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
+Trường hợp phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước liên quan đến khoản thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của các năm trước, Doanh nghiệp được hạch toán tăng (hoặc giảm) số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của các năm trước, vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của năm phát hiện sai sót.
.Trường hợp thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của các năm trước phải nộp bổ sung do phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước, được ghi tăng chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của năm hiện tại, ghi:
Nợ TK 8211 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
Có TK 3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Khi nộp tiền, ghi:
Nợ TK 3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp
Có các TK 111, 112…
. Trường hợp số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp được ghi giảm do phát hiện sai sót không trọng yếu của các năm trước được ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành trong năm hiện tại, ghi:
Nợ TK 3334 _ Thuế thu nhập doanh nghiệp
Có TK 8211 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
+Cuối năm tài chính, kế toán kết chuyển chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp, ghi:
. Nếu TK 8211 có số phát sinh Nợ lớn hơn số phát sinh Có, thì số chênh lệch, ghi:
Nợ TK 911 _ Xác định kết quả kinh doanh.
Có TK 8211 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
. Nếu TK 8211 có số phát sinh Nợ nhỏ hơn số phát sinh Có, thì số chênh lệch, ghi:
Nợ TK 8211 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành
Có TK 911 _ Xác định kết quả kinh doanh
II . KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP HOÃN LẠI: Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại là số thuê TNDN sẽ phải nộp trong tương lai tính trên các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế TNDN trong năm hiện hành.
Chênh lệch tạm thời là chênh lệch giữa giá tri ghi số của csac khaonr mục tái sản hay nợ phải trả trong bảng cân đối kế toán với cơ sở tính thuế thu nhập doanh nghiệp của các khản mục này.
Chênh lệch tạm thời chịu thuế TNDN là khaorn chênh lệch tạm thời làm phát sinh thu nhập chịu thuế khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN trong tương lai, khi mà gía trị ghi sổ của các khoản mục tài khoản hoặc nợ phải trả liên quan được thu hồi hay được thanh toán.
Cơ sở tính thuế thu nhập của một tài sản hay nợ phải trả là giá trị tính cho tài sản hoặc nợ phải trả cho mục đích xác định thuế TNDN. a) Xác định cơ sở tính thuế của tài sản và nợ phải trả
+Cơ sở tính thuế của tài sản:
*Căn cư xác định cơ sở tính thuế của tài sản
Để nhận biết cơ sở tính thuế của một tài sản trên bảng cân đối , kế toán cần phải xem xét các yếu tố:
Giá trị khoản thu nhập chịu thuế khi thu hồi tài sản đó tạo ra
Giá trị khoản thu nhập được loại trừ khỏi thu nhập chịu thuế; hoặc
Giá trị còn được tính vào chi phí để xác định thu nhập chịu thuế trong các năm tương lai.
*Nhận biết “cơ sở tính thuế của tài sản”
Nhận biết cơ sở tính thuế của tài sản phát sinh từ các giao dịch có ảnh hưởng đến thu nhập hoặc chi phí, để xác định kết quả kinh doanh trong năm tại thời điểm phát sinh giao dịch:
Cơ sở tính thuế của tài sản từ các giao dịch tạo ra thu nhập chịu thuế trong năm của doanh nghiệp được căn cứ vào giá trị khoản thu nhập chịu thuế khi thu hồi tài sản đó tạo ra. Hầu hết các tài sản thuộc loại này là các khoản phải thu khách hàng.
Cơ sở tính thuế của tài sản phát sinh từ các giao dịch mà thu nhập từ giao dịch này không chịu thuế, về bản chất được căn cứ vào giá trị khoản thu nhập được khấu trừ khỏi thu nhập chịu thuế, được xác định bằng đúng giá trị ghi sổ của tài sản đó. Đa số các tài sản này là các khoản phải thu từ cổ tức, lợi nhuận được chia haowcj các khoản thu nhập đã được nộp thuế khấu trừ tại nguồn.
Nhận biết cơ sở tính thuế của tài sản phát sinh từ các giao dịch không có ảnh hưởng đến thu nhập hoặc chi phí, để xác định kết quả kinh doanh trong năm tại thời điểm phát sinh giao dịch:
Cơ sở tính thuế của tài sản phát sinh từ các giao dịch không có ảnh hưởng đến thu nhập hoặc chi phí tại thời điểm phát sinh giao dịch, nhưng khi thu hồi tài sản có phát sinh thu nhập chịu thuế, được căn cứ vào giá trị còn được tính vào chi phí (khấu trừ vào thu nhập chịu thuế) trong các năm tương lai khi bán (thanh lý) hoặc khấu hao. Hầu hết các tài sản thuộc loại này là hàng tồn kho, tài sản cố định và các khoản đầu tư tài chính.
Cơ sở tính thuế của tài sản phát sinh từ các giao dịch không có ảnh hưởng đến thu nhập hoặc chi phí tại cả thời điểm phát sinh giao dịch và thời điểm thu hồi tài sản, được căn cứ vào giá tri được loại trừ khỏi thu nhập tính thuế khi thu hồi tài sản, được xác định bằng đúng giá trị ghi sổ của tài sản đó. Hầu hết các tài sản này là các khỏan đầu tư cho vay. Các tài sản tạo ra từ giao dịch này không làm phát sinh chênh lệch tạm thời.

+Xác định cơ sở tính thuế của nợ phải trả
* Căn cứ xác định cơ sở tính thuế của nợ phải trả
Để nhận biết cơ sở tính thuế của nợ phải trả trên bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp phải căn cứ vào các yếu tố sau:
+Giá trị khoản chi phí được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế trong các năm tương lai do khoản nợ phải trả đó tạo ra hoặc
+Giá trị ghi sổ các khoản nợ phải trả đó
*Xác định “Cơ sở tính thuế của nợ phải trả”
Nhận biết cơ sở tính thuế của nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch có ảnh hưởng đến thu nhập hoặc chi phí để xác định kết quả kinh doanh trong năm tại thời điểm phát sinh giao dịch:
Cơ sở tính thuế được xác định là số chênh lệch giữa giá trị ghi sổ các khoản nợ phải trả đó, và giá trị khỏan chi phí đó được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế trong các năm tương lai do khoản nợ phải trả đó tạo ra.
Nhận biết cơ sở tính thuế của nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch không có ảnh hưởng đến thu nhập hoặc chi phí để xác định kết quả kinh doanh trong năm tại thời điểm phát sinh giao dịch:
Cơ sở tính thuế được xác định bằng giá trị ghi sổ các khoản nợ phải trả đó. Các khoản nợ phải trả phát sinh từ các giao dịch loại này không làm phát sinh chênh lệch tạm thời. b) Xác định các khoản “Chênh lệch tạm thời”
* Phân biệt “Chênh lệch tạm thời”, và “Chênh lệch vĩnh viễn” giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế.
+Các khoản chênh lệch tạm thời là: chênh lệch phát sinh do sự khác biệt về thời điểm doanh nghiệp ghi nhận thu nhập hoặc chi phí, và thời điểm pháp luật về thuế quy định tính thu nhập chịu thuế hoặc chi phí được khấu trừ khỏi thu nhập chịu thuế.

+Các khoản chênh lệch vĩnh viễn là chênh lệch giữa lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế phát sinh từ các khoản doanh thu, thu nhập khác, chi phí được ghi nhận vào lợi nhuận kế toán nhưng lại không được tính vào thu nhập, , chi phí khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp.
*Xác định “Chênh lệch tạm thời chịu thuế” (1) Chênh lệch tạm thời chịu thuế: là các khoản chênh lệch tạm thời làm phát sinh thu nhập chịu thuế khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong tương lai, khi giá trị ghi sổ của các khoản mục tài sản hoặc nợ phải trả liên quan được thu hồi hay được thanh toán. Chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh khi:
+ Giá trị ghi sổ của tài sản lớn hơn cơ sở tính thuế của tài sản đó;
+ Giá trị ghi sổ của nợ phải trả nhỏ hơn cơ sở tính thuế của nó; (2) Xác định giá trị các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế:
+ Đối với tài sản: chênh lệch tạm thời chịu thuế là chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của tài sản lớn hơn cơ sở tính thuế của tài sản đó.
+ Đối với nợ phải trả: chênh lệch tạm thời chịu thuế là chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của khoản nợ phải trả nhỏ hơn cơ sở tính thuế của khoản nợ phải trả đó. (3) Một số trường hợp làm phát sinh chênh lệch tạm thời chịu thuế:
+Chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh từ việc một khoản chi phí chỉ được ghi nhận trong các năm sau, nhưng đã được khấu trừ vào doanh thu chịu thuế tỏng năm hiện tại.
+ Chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh từ việc điều chỉnh tăng các khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu: khi áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố sai sót trong các năm trước theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 29 “ thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và các sai sót”, trường hợp các khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu được điều chỉnh tăng, làm phát sinh khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế, doanh nghiệp phải ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phả trả. c) Ghi nhận “ thuế thu nhập hoãn lại phải trả” (1) Cuối năm tài chính, doanh nghiệp phải xác định và ghi nhận “ thuế thu nhập hoãn lại phải trả” (nếu có) theo quy định của Chuẩn mực kế toán sô 17 “thuế thu nhập doanh nghiệp”. (2) Thuế thu nhập hoãn lại phải trả được xác định trên cơ sở các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh trong năm và thuế suất thuế thu nhập hiện hành theo công thức:
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả = Tổng chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh trong năm x thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành (3) Việc ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả trong năm được thực hiện theo nguyên tắc bù trừ giữa số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm, với số thuế thu nhập hoãn lại phải trả đã ghi nhận từ các năm trước nhưng năm nay được ghi giảm (hoàn nhập), cụ thể là:
+ Nếu số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm lớn hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm, thì số chênh lệch giưã số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm, được ghi nhận bổ sung vào số thuế thu nhập hoãn lại phải trả và ghi tăng chi phí thuế TNDN hoãn lại.
+ Nếu số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm nhỏ hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm, thì số chênh lệch giưã số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh nhỏ hơn số được hoàn nhập trong năm, được ghi giảm (hoàn nhập) số thuế thu nhập hoãn lại phải trả và ghi giảm chi phí thuế TNDN hoãn lại. (4) Thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm hiện tại được ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập hoãn lại để xác định kết quả hoạt động trong năm đó, trừ trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các giao dịch được ghi nhận trực tiếp vào vốn chủ sỡ hữu. (5) Trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán và điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước làm phát sinh khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế, kế toán phải ghi nhận bổ sung khoản thuế thu nhập hoãn lại phải trả cho các năm trước, bằng cách điều chỉnh giảm số dư đầu năm của TK 421 _ lợi nhuận chua phân phối (TK 4211 _ lợi nhuận chua phân phối năm trước) và số dư đầu năm TK 347 _ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả.

d) Phương pháp xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả
*Xác định các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế:
+Cuối năm tài chính, khi lập báo cáo tài chính, kế toán phải xác định cơ sở tính thuế của tài sản và các khoản nợ phải trả làm căn cứ xác định các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế. Việc xác định các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế được thực hiện theo quy định.
+Các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế được sử dụng làm căn cứ xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả trong năm trên báo cáo tài chính riêng của doanh nghiệp, phải được phản ánh vào “Bảng xác định chênh lệch tạm thời chịu thuế” phát sinh trong năm
*Xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả:
+Cuối năm, căn cứ vào số chênh lệch tạm thời chịu thuế đã xác định được và các khoản điều chỉnh trực tiếp tăng, giảm số dư đầu năm của Tài khoản “Lợi nhuận chưa phân phối”, do áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước, kế toán lập “Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả” làm căn cứ ghi nhận và trình bày thuế thu nhập hoãn lại phải trả trên báo cáo tài chính riêng.
+“Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả” là bảng tổng hợp để xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả được ghi nhận trong năm, và xác định thuế thu nhập hoãn lại trả giảm do hoàn nhập các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế của các năm trước.
e)Tài khoản sử dụng: Kế toán TNDN hoãn lại phải trả sử dụng TK 347 “ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả”. Nội dung và nguyên tắc ghi chép vào TK này như sau:
Bên Nợ:
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả giảm (được hoàn nhập) trong kỳ.
Bên có:
Số thuế thu nhập hoàn lại phải trả được ghi nhận trong kỳ
Số dư bên có:
Thuế thu nhập hoãn lại phải trả còn lại cuối kỳ.
Diều chỉnh số dư đầu năm đối với thuế thu nhập hoãn lại phải trả do áp dụng hồi tố chính sách hoặc sửa chữa hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước.
f)Nội dung và phương pháp phản ánh 1. Trường hợp thuế thu nhập hoãn thuế phải trả pát sinh từ các giao dịch trong năm được ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại: Cuối năm tài chính, kế toán căn cứ “ bảng xác định thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả” để ghi nhận khản thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các giao dịch trong năm vào chi phì thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại: 2.1. Nếu số thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả phát sinh trong năm lớn hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm, kế toán chỉ ghi nhận bổ sung số thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả là số chênh lệch giữa số thuế thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm, ghi:
Nợ TK 2812 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
Có TK 347 _ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả
1.2. Nếu số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm nhỏ hơn số thuế thu nhập hoãn lại phải trả được hoàn nhập trong năm, kế toán chỉ ghi nhận giảm (Hoàn nhập ) số thuế nhập hoãn lại phải trả,là số chênh lệch giữa số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh nhỏ hơn số được hoàn nhập trong năm phải ghi:

Nợ TK 347 _ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả

Có TK 2812 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại 2. Trường hợp thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước: Cuối năm tài chính, kế toán căn cứ “ Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả” đã được lập làm căn cứ ghi nhận hoặc hoàn nhập thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh từ các giao dịch được điều chỉnh vào lợi nhuận chưa phân phối của năm trước. * Trường hợp phải điều chỉnh tăng thuế thu nhập hoãn lại phải trả, phải ghi:
Tăng số dư Nợ đầu năm TK 4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước ( Nếu TK 4211 có số dư Nợ ), hoặc
Giảm số dư Có đầu năm TK4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước
( Nếu TK 4211 có số dư Có )
Tăng số dư Có đầu năm TK 347 _ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả * Trường hợp phải điều chỉnh gỉam thuế thu nhập hoãn lại phải trả, phải ghi:
Giảm số dư Có đầu năm TK 347 _ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả
Tăng số dư Có đầu năm TK 4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước
(Nếu TK 4211 có số dư Nợ ), hoặc
Giảm số dư Nợ đầu năm TK4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước
( Nếu TK 4211 có số dư Nợ )
Tăng số dư Có đầu năm TK 347 _ Thuế thu nhập hoãn lại phải trả
III. KẾ TOÁN TÀI SẢN THUẾ THU NHẬP HOÃN LẠI PHẢI TRẢ
Tài sản thuế thu nhập hoãn lại phải trả là số thuế TNDN sẽ được hoàn lại trong tương lai tính trên các khoản: * Chênh lệch tạm thời được khấu trừ. * Giá trị được khấu trừ chuyển qua các năm sau của các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng. * Giá trị được khấu trừ chuyển sang các năm sau của các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng.
Xác định chênh lệch tạm thời được khấu trừ: (1) Chênh lệch tạm thời được khấu trừ là các khoản chênh lệch tạm thời làm phát sinh các khoản được khấu trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN trong trương lai, khi mà giá trị ghi sổ của các khoản mục tài sản hoặc nợ phải trả liên quan được thu hồi hay được thanh toán.
Chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh khi:
+ Giá trị ghi sổ của tài sản nhỏ hơn cơ sỏ tính thuế của tài sản đó
+ Giá trị ghi sổ của nợ phải trả lớn hơn cơ sỏ tính thuế của nó (2) Xác định giá trị các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ:
+ Đối với tài sản: Chênh lệch tạm thời chịu thuế là chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của tài sản nhỏ hơn cơ sở tính thuế của tài sản đó
+ Đối với Nợ phải trả: Chênh lệch tạm thời được khấu trừ là chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của khoản nợ phải trả lớn hơn cơ sở tính thuế của khoản nợ phải trả đó (3) Một số trường hợp làm phát sinh chênh lệch tạm thời được khấu trừ:
+ Chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh ghi nhận doanh thu trong các năm sau nhưng thuế thu nhập được tính trong năm hiện tại
Ví dụ: Thời gian doanh nghiệp có khản doanh thu nhận trước về tiền cho thuê nhà hoặc cơ sở hạ tầng trong nhiều năm khoản doanh thu nhận trước này được ghi nhận vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh một năm bằng số tiền nhận trước chia cho tổng số thời gian thuê, nhưng doanh nghiệp thực hiện việc nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho toàn bộ số tiền nhận trước ngay trong năm thu nhập được tiền.
+ Chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh từu việc ghi nhận môt khoản hci phí trong năm hiện tại, nhưng chỉ được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế trong năm sau:
Ví dụ: Chi phí phải trả về sửa chữa lớn TSCĐ được ghi nhận trong năm hiện tại, nhưng chỉ được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế khi các khoản chi phí này thực tế phát sinh trong các năm sau; hoặc doanh nghiệp áp dụng phương pháp khấu hao nhanh cho TSCĐ nhưng chi phí khấu hao chỉ được chấp nhận khấu trừ cho mục đích tính thuế thu nhập trong năm theo phương pháp khấu hao đường thẳng.
+ Chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh từ việc điều chỉnh tăng các khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu: Khi áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố sai sót trong các năm trước, theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 29 “ Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và các sai sót”, trường hợp số dư đầu năm của các khoản mục “ Lợi nhuận chưa phân phối” được điều chỉnh, làm phát sinh các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ, doanh nghiệp phải điều chỉnh số dư đầu năm của khoản mục “ Tài sản thuế thu nhập hoãn lại ”

Ghi nhận “ Tài sản thuế thu nhập hoãn lại”

(1) Cuối năm tài chính, doanh nghiệp phải xác định và ghi nhận “ Tài sản thu nhập hoãn lại” ( nếu có) theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 17 “ Thuế thu nhập doanh nghiệp” và hướng dẫn tại Thông tư này. (2) Tài sản thuế thu nhập hoãn lại được xác định theo công thức sau:
Tài sản thuế thu nhập hoãn lại = (Tổng chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh trong năm + Giá trị được khấu trừ chuyển sang năm sau của các tài sản lỗ tính thuế và ưu đãi thuế chưa sử dụng) x Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành (3) Doanh nghiệp chỉ được ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ, các khoản lỗ tính thuế và ưu đãi thuế chưa sử dụng nếu chắc chắn có đủ lợi nhuận tính thuế trong tương lai, theo quy định của Chuẩn mực kế toán số 17 “Thuế thu nhập doanh nghiệp”, để có thể sử dụng các khaorn chênh lệch tạm thời được khấu trừ, các khoản lỗ tính thuế và ưu đãi thuế chưa sử dụng đó. (4) Việc ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại trong năm được thực hiện theo nguyên tắc bù trừ giữa tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm, với tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp đã ghi nhận từ các năm trước nhưng năm nay được hoàn nhập lại, cụ thể là:
+ Nếu tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm lớn hơn tài sản thế thu nhập hoãn lại được hoàn nhập trong năm , kế toán ghi nhận bổ sung giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại, là số chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm, nếu chắc chắn rằng trong tương lai doanh nghiệp có đủ lợi nhuận tính thuế để thu hồi tài sản thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận trong năm hiện tại. trường hợp doanh nghiệp không chắc chắn sẽ có lợi nhuận chịu thuế trong tương lai, kế toán không ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh trong năm.
+ Nếu tài sản thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận trong năm nhỏ hươn tài sản thuế thu nhập hoãn lại được hoàn nhập trong năm, kế toán ghi giảm tài sản thuế thu nhập hoãn lại là số chênh lệch giữ số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh nhỏ hơn số được hoàn lại trong năm. Việc ghi giảm tài sản thuế thu nhập hoãn lại phải được thực hiện phù hợp với thời gian và các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ ( phát sinh từ các năm trước) được hoàn nhập kể cả khi doanh nghiệp không có lợi nhuận tính thuế. (5) Trường hợp doanh nghiệp có các khoản lỗ tính thuế và các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng, và nếu doanh nghiệp chắc chắn rằng sẽ có đủ lợi nhuận chịu thuế trong tương lai để bù đáp các khoản lỗ tính thuế và sử dụng các khaonr ưu đãi thuế, kế toán phải ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại bằng giá trị được khấu trừ chuyển sang năm sau của các khoản đó (x) với thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện hành. (6) Trường hượp tài sản thuế thu nhập hoãn lại pahst sinh từ việc áp dụng hồi tố thay đổi chính sách kế toán và điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước làm phát sinh khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ, kế tóan phải ghi nhận bổ sung tài sản thuế thu nhập hoãn lại của các năm trước, bằng cachs điều chỉnh số dư đầu năm TK 421 _ Lợi nhuận chưa phân phối (TK 4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm nay) và điều chỉnh số dư đầu năm TK 243 _ tài sản thuế thu nhập hoãn lại.

Phương pháp xác định “ tài sản thuế thu nhập hoãn lại”
Xác định các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ: * Cuối năm tài chính, kế toán phải xác định cơ sở tính thuế của tài sản và các khoản nợ phải trả làm căn cứ xác định các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ. Việc xác định các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ được thực hiện theo quy đinh tại mục 1 của Thông tư này. * Các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ được sử dụng làm căn cứ xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm trên báo cáo tài chính riêng (Không bao gồm các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh từ các khoản đầu tư vào công ty con, công ty liên kết, công ty liên danh, và việc chuyển đổi báo cáo tài chính của cơ sở ở nước ngoài) phải được phản ánh vào “ Bảng xác định chênh lệch tạm thời được khấu trừ” phát sinh trong năm, làm cơ sở xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại nếu doanh nghiệp dự tính là chắc chắn sẽ có đủ lợi nhuận tính thuế thu nhập trong tương lai, để sử dụng các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ đó. * Trường hợp doanh nghiệp không có khả năng chắc chắn sẽ có được lợi nhuận tính thuế trong tương lai, kế toán không được ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ phát sinh trong năm. Toàn bộ các khoản chênh lệch tạm thời được khấu trừ này được theo dõi riêng trên “Bảng theo dõi chênh lệch tạm thời được khấu trừ chưa sử dụng”, làm căn cứ xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại trong các năm sau, khi doanh nghiệp có đủ lợi nhuận chịu thuế thu nhập để thu hồi tài sản thuế thu nhập hoãn lại này.
Xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các khoản lỗ tính thuế và ưu đãi thuế chưa sử dụng.
Xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng.
Cuối năm tài chính, căn cứ vào số lỗ hoạt động kinh doanh được khấu trừ vào thu nhập chịu thuế các năm tiếp sau theo quy định chuyển lỗ của luật thuế thu nhập doanh nghiệp, kế toán xác định và ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại trong năm hiện hành, nếu doanh nghiệp dự tính là chắc chắn sẽ có đủ lợi nhuận tính thuế thu nhập trong tương lai để sử dụng các khoản lỗ tính thuế từ các năm trước đó. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng trong năm tài chính hiện hành được xác định theo công thức:
Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng = Giá trị được khấu trừ vào các năm tiếp sau của các khỏan lỗ tính thuế chưa sử dụng x Thuế suất thuế thu nhập hiện hành.
Xác định giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng.
-Cuối năm tài chính, căn cứ các khoản ưu đãi thuế theo luật định (nếu có) chưa sử dụng, kế toán xác định và ghi nhận tài sản thuế thu nhập và hoãn lại trong năm hiện hành, nếu doanh nghiệp dự tính chắc chắn sẽ có đủ lợi nhuận tính thuế thu nhập trong tương lai, để sử dụng các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng từ các năm trước đó. Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng trong năm tài chính hiện hành được xác định theo công thức:
Tài sản thuế thu nhập hoãn lại tính trên các khoản ưu đãi thuế chưa sử dụng = Giá trị được khấu trừ của các khoản thuế chưa sử dụng x Thuế suất thuế thu nhập hiện hành
Xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm
Cuối năm tài chính, kế toán lập “Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại” làm căn cứ ghi nhận và trình bày tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại trên báo cáo tài chính. Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại là bảng tổng hợp để xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận trong năm.
Tài khoản sử dụng: Kế toán tài sản thuế thu nhập hoãn lại sử dụng TK 243 _ “Tài sản thuế thu nhập hoãn lại”
Nội dung và nguyên tắc ghi chép vào TK này như sau:
Bên Nợ:
Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại tăng.
Bên Có:
Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại giảm.
Số dư bên Nợ:
Giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại còn lại cuối năm * Điều chỉnh số dư đầu năm đối với tài sản thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận (hoặc hoàn nhập) trong năm, do áp dụng hồi tố chính sách kế toán hoặc sửa chữa hồi tố các sai sót trọng yếu của các năm trước.
Nội dung và phương pháp phản ánh: (1) Trường hợp tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các giao dịch được ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập hoãn lại: Cuối năm tài chính kế toán căn cứ “Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại” đã được lập làm căn cứ ghi nhận hoặc hoàn nhập tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các giao dịch được ghi nhận vào chi phí thuế thu nhập hoãn lại: (a) Nếu tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm lớn hơn tài sản thuế thu nhập hoãn lại được hoàn nhập trong năm, kế toán ghi nhận bổ sung giá trị tài sản thuế thu nhập hoãn lại là số chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh lớn hơn số được hoàn nhập trong năm, nếu chắc chắn rằng trong tương lai doanh nghiệp có đủ lợi nhuận tính thuế để thu hồi tài sản thuế thu nhập hoãn lại được ghi nhận trong năm hiện hành:
Nợ TK 243 _ Tài sản thuế thu nhập hoãn lại
Có TK 8212 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại (b) Nếu tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm nhỏ hơn tài sản thuế thu nhập hoãn lại được hoàn nhập trong năm, kế toán ghi giảm tài sản thuế thu nhập hoãn là số chênh lệch giữa số tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh nhỏ hơn số được hoàn nhập trong năm, ghi:
Nợ TK 8212 _ Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại
Có TK 243 _ Tài sản thuế thu nhập hoãn lại (2) Trường hợp tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ việc áp dụng hồi tố chính sách kế toán hoặc điều chỉnh hồi tố sai sót trọng yếu của các năm trước: Cuối năm tài chính, kế toán căn cứ “Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại” đã được lập làm căn cứ ghi nhận hoặc hoàn nhập tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh từ các giao dịch được điều chỉnh vào lợi nhuận chưa phân phối của các năm trước. (a) Trường hợp phải điều chỉnh tăng tài sản thuế thu nhập hoãn lại, ghi:
Tăng số dư Nợ đầu năm TK 243 _ Tài sản thuế thu nhập hoãn lại
Tăng số dư Có đầu năm TK 4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước (nếu TK 4211 có số dư Có), hoặc
Giảm số dư Nợ đầu năm TK 4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước (nếu TK 4211 có số dư Nợ) (b) Trường hợp phải điều chỉnh giamr tài sản thuế thu nhập hoãn lại, ghi:
Tăng số dư Nợ đầu năm TK 4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước (nếu TK 4211 có số dư Nợ), hoặc
Giảm số dư Có đầu năm TK 4211 _ Lợi nhuận chưa phân phối năm trước (nếu TK 4211 có số dư Có)
Giảm số dư Nợ đầu năm TK 243 _ Tài sản thuế thu nhập hoãn lại.